در میان امام زادگان ایران و شهر قم و فرزندان حضرت امام موسی (علیه السلام) که نورافشانی می‌کنند، ماه تابانی که همه آنها را تحت‌الشعاع انوار درخشان خود قرار داده، تربت پاک شفیعه محشر، کریمه اهل بیت پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ دخت گرامی موسی بن جعفر، حضرت معصومه ـ سلام الله علیها ـ می‌باشد.
حضرت فاطمه معصومه ـ سلام الله علیها ـ از جهت شخصیت فردی و کمالات روحی در بین فرزندان موسی بن جعفر ـ سلام الله علیها ـ بعد از برادرش، علی بن موسی الرضا ـ علیه السّلام ـ در والاترین رتبه جای دارد. این در حالی است که شیخ مفید و دیگران فرزندان دختر امام کاظم ـ علیه السّلام ـ حداقل هجده تن بوده اند و فاطمه در بین این همه بانوی مکرمه سرآمد بوده است. [۱]
حاج شیخ عباس قمی درباره دختران موسی بن جعفر می‌نویسد: «برحسب آنچه به ما رسیده، افضل آنها سیده جلیله معظمه، فاطمه بنت امام موسی ـ علیه السّلام ـ معروف به حضرت معصومه است».[۲]
اما شیخ محمد تقی تستری در «قاموسی الرجال» فضیلت وی را نه تنها در بین دختران، بلکه پسران حضرت غیر از امام رضا ـ علیه السّلام ـ بی‌نظیر می‌داند و می‌نویسد: «در میان فرزندان امام کاظم ـ علیه السّلام ـ با آن همه کثرتشان، بعد از امام رضا ـ علیه السّلام ـ کسی هم‌شأن حضرت معصومه ـ سلام الله علیها ـ نیست. »[۳]
بی‌گمان این نحوه اظهار نظرها و نگرش به شخصیت فاطمه دختر موسی بن جعفر ـ علیه السّلام ـ بر برداشتهایی استوار است که از متن روایات وارده از ائمه به دست آمده است. روایاتی که مقامهایی را برای فاطمه معصومه ـ سلام الله علیها ـ برشمرده‌اند مقامی که نظیر آن را برای دیگر برادران و خواهران وی ذکر نکرده‌اند و به این ترتیب نام فاطمه معصومه ـ سلام الله علیها ـ را در شمار زنان برتر جهان قرار داده‌اند. حال به طور اختصار به بررسی بعضی از خصوصیاتی که آن حضرت را از دیگر امامزادگان جدا می‌کند می‌پردازیم.
۱ . شرافت خانوادگی: تأثیر شخصیت پدر و مادر در روح و جسم فرزندان را نمی‌توان انکار کرد. این تأثیرپذیری در وجود فاطمه معصومه ـ سلام الله علیها ـ از برجستگی خاصی برخوردار است. او از هر دو طرف (پدر و مادر) فضایلی را به ارث برد که تنها برادرش علی بن موسی الرضا ـ علیه السّلام ـ آنها را به صورت کامل در خود جمع کرده بود و به نظر می‌رسد بتوان سربرتری شخصیت والای فاطمه معصومه ـ سلام الله علیها ـ بر دیگر فرزندان حضرت موسی بن جعفر ـ علیه السّلام ـ را در همین نکته یافت که فاطمه معصومه ـ سلام الله علیها ـ مانند برادرش از هر دو طرف پاکیزه‌ترین خصال و ویژگیها را به ارث برد با وجود بانوان دیگری در خاندان امام کاظم ـ علیه السّلام ـ گویی «نجمه» ستاره پر نور بانوان امام کاظم است که به سان پرفروغ‌ترین ستاره‌ها می‌درخشد و به راستی که تمام فروغش را به دو پاکیزه گوهرش، علی بن موسی الرضا ـ علیه السّلام ـ و فاطمه معصومه ـ سلام الله علیها ـ منتقل کرد. [۴]
مطالعه سیره ائمه گواهی می‌دهد که طهارت و پاکی مادر شرط اساسی برای گزینش مادران امامان بوده است و سعادتی که نصیب فاطمه معصومه ـ سلام الله علیها ـ شده این بود که مادرش، مادر امام رضا ـ علیه السّلام ـ نیز بود. لذا از هر آلودگی در هر اندازه‌اش به دور ماند. [۵]
۲ . شفاعت گسترده: بالاترین جایگاه شفاعت از آن رسول گرامی اسلام است، [۶] اما دو تن از بانوان خاندان رسول مکرم شفاعت گسترده‌ای دارند که بسیار وسیع و جهان شمول است و می‌تواند همه اهالی محشر را فرا گیرد: ۱ . خاتون محشر، صدیقه اطهر، حضرت زهرا ـ سلام الله علیها ـ ۲ . شفیعه روز جزا حضرت فاطمه معصومه ـ سلام الله علیها ـ
در مورد شفاعت گسترده حضرت فاطمه زهرا ـ سلام الله علیها ـ طبق احادیث منقول از اهل سنت و شیعه هیچ شکی نیست. اما در مورد حضرت معصومه ـ سلام الله علیها ـ از جهت گستردگی شفاعت، هیچ‌کس ـ حداقل هیچ بانویی ـ به شفیعه محشر معصومه نمی‌رسد، که امام جعفر صادق ـ علیه السّلام ـ در این رابطه می‌فرماید: «تدخل بشفاعتها شیعتنا الجنه باجمعهم» با شفاعت او همه شیعیان ما وارد بهشت می‌شوند. [۷]
۳ . ویژگی های دیگر: مثل عصمت، محدثه بودن، ورود زیارتنامه مخصوص، و ... باعث شده که حضرت معصومه ـ سلام الله علیها ـ از دیگر امامزادگان وبرادران وخواهران پیشی گیرد. [۸] و همچون ستاره‌ای درخشان در این آسمان بدرخشد و صاحب شأن و مقام خاصی بشود همان‌طوری که امام رضا ـ علیه السّلام ـ در فقره‌ای از زیارتنامه آن حضرت می‌فرماید: «فان للک عند الله شانا من الشان»[۹] یعنی تو در محضر الهی شأن و منزلت وصف‌ناپذیری داری، که بر خاک‌نشینان این عالم قابل تصور نیست و تنها خدا و پیامبر و اوصیاء طاهرینش بر آن واقفند.
۴- کراماتی که از آن حضرت به مسلمانان و علاقه مندان اهل بیت و اهل علم ومراجع عظام رسیده برتری و فضل آن حضرت را به اثبات می رساند که باتامل درابعاد مختلف گوشه هایی از انوار ملکوتی وشعاع آسمانی روشن خواهد شد.
امام رضا(علیه السلام) فرمود: هرکس خواهرم معصومه را در قم زیارت کند (بامعرفت وشناخت) بهشت براو واجب می شود.
پی نوشت ها:
[۱] . صدوق، عیون‌الاخبار، موسسه الاعلمی للمطبوعات، بیروت، ج ۱، ص ۱۴؛ شیخ مفید، الارشاد، دارالمفید، ج ۲، ص ۲۴۴.
[۲] . شیخ عباس قمی، منتهی‌الامال، انتشارات هجرت، ج ۲، ص ۲۷۳.
[۳] . ر. ک: مجله کوثر، شماره ۳۳، شخصیت‌حضرت معصومه.
[۴] . کلینی، اصول کافی، چاپ مکتبة الصدوق، تهران، ج ۱، ص ۴۷۷.
[۵] . طبرسی، اعلام الوری، دارالکتب الاسلامیه، تهران، ص ۳۰۲.
[۶] . سوره بقره، آیه ۲۵۶.
[۷] . سفینة البحار، شیخ عباس قمی، کتابخانه سنائی، تهران، ج ۲، ص ۳۷۶.
[۸] . طبق حدیثی از امام رضا ـ علیه السّلام ـ لقب حضرت به حضرت فاطمه دادند و این دلالت بر عصمت و پاکی آن حضرت دارد. طبق نقل علامه امینی در الغدیر، حضرت معصومه ـ سلام الله علیها ـ ناقل حدیث از اجداد خود بوده است از این روی به وی محدثه می‌گویند. (علامه امینی، الغدیر، ج ۱، ص ۱۹۶).
[۹] . علامه مجلسی، بحارالانوار، مؤسسة الوفاء، بیروت، ج ۱۰۲، ص ۲۶۶.