البته ایران  تنها کشوری نیست که قربانی سلاح های شیمیایی می شود.تاریخچه رسمی استفاده از سلاح شیمیایی در جهان به سال 1915برمی‌گردد؛ وقتی آلمان در جنگ جهانی اول، از گاز سمی برای تصرف شهر ایپر در بلژیک استفاده کرد. آمار کشته‌شدگان این حمله متفاوت است و از 5هزار تا 15هزارنفر گزارش شده‌است. بعد از آن، بریتانیا در دهه 1920از گاز سمی نامعلومی علیه عراقی‌ها و عمدتا کردهایی که علیه حکومت استعماری بریتانیا در عراق اعتراض و شورش کردند، استفاده کرد.

وینستون چرچیل نخست‌وزیر پیشین بریتانیا آشکارا از استفاده از سلاح شیمیایی حمایت می‌کرد و مخالفان این جنگ‌افزار را افرادی دل‌نازک می‌خواند. سپس در سال‌های 1935و 1936، نظامیان ایتالیا در جنگ حبشه از گاز خردل علیه کشورهای لیبی و اتیوپی استفاده کردند. این حمله 15هزار کشته به جا گذاشت.ژاپن نیز از گاز خردل و سیانور و کلر در جنگ با چین استفاده کرده‌است. این اقدام در سال 1945تا 1947روی دادکه البته  برآورد دقیقی از شمار تلفات این حملات وجود ندارد.

آمریکا نیز در جنگ ویتنام در سال‌های 1955تا 1975، برای نابود کردن جنگل‌هایی که مخفیگاه چریک‌های ویت‌کونگ بود، از ماده‌ای سمی به نام عامل نارنجی استفاده کرد.

وزارت خارجه ویتنام در این خصوص گفته: نزدیک به 5میلیون ویتنامی در معرض این ماده سمی قرار گرفتند و بیش از 400هزار نفر از آنها کشته یا معلول شدند. هنوز هم در ویتنام کودکان معلولی متولد می‌شوند که پزشکان می‌گویند عامل نارنجی باعث معلولیت آنها شده‌است.

هر چند که آمریکا هرگز این اتهام را قبول نکرده و همواره آن را رد کرده‌است اما در سال‌های اخیر پذیرفته که  برای پاکسازی منطقه از ماده سمی موسوم به عامل نارنجی، سرمایه‌گذاری کند.

 عراقنیز همانطور که ذکر شد در جنگ 8ساله علیه ایران، از گاز خردل، گاز اعصاب، گاز خفه‌کننده و سیانور استفاده کرد.

همین چند وقت پیش بود که نشریه آمریکایی فارین پالیسی به نقل از اسناد تازه منتشر‌شده سیا نوشت، آمریکا از تصمیم و برنامه صدام برای حمله شیمیایی علیه ایران مطلع بوده ولی کاری برای جلوگیری از آن انجام نداده ‌است.

هزاران مجروح شیمیایی در ایران اکنون قربانیان زنده فاجعه‌ای هستند که توسط صدام در جنگ 8ساله صورت گرفت. صدام علیه مردم کشور خودش هم از این سلاح مرگبار استفاده کرده‌است.

در سال 1988، صدام با حمله شیمیایی به حلبچه به نیت خودش از کردهای عراقی به‌خاطر همراهی با ایران در جنگ انتقام سختی گرفت. در این حمله هولناک هزاران غیرنظامی کشته شدند.

حمله عراق به ایران زیر سکوت جامعه بین الملل

حملات شیمیایی عراق به ایران اما در حالی صورت گرفت که بعد از پایان یافتن جنگ جهانی دوم، در دهه 1960 مذاکرات در زمینه تحریم کامل کاربرد جنگ افزارهای بیولوژیک و شیمیایی در ژنو آغاز شد که در سال 1972 به کنوانسیون تحریم کامل کاربرد جنگ افزارهای بیولوژیک منجر شد.
 

این رایزنی ها البته باعث تحریم کامل و همه جانبه جنگ افزارهای شیمیایی نشد.
 در سال 1981 مذاکرات مجدد آغاز شد که در سال 1997 به تدوین کنوانسیون تحریم جنگ افزارهای بیولوژیک و شیمیایی منجر شد.

وجود کنوانسیون های منع استفاده از سلاح شیمیایی، طی سال های جنگ تحمیلی، رژیم بعثی هیچگونه تردیدی در استفاده از عوامل شیمیایی بر علیه نیروهای ایرانی به خود راه نداد.


 در نوامبر 1980 اولین حمله اولین حمله شیمیایی هواپیماهای عراقی به شهر «سوسنگرد» گزارش شد. چند ماه بعد وزیر خارجه ایران گزارش 41 مورد حمله شیمیایی عراق به نیروهای ایرانی را که منجر به شهادت 109 نفر و مجروح شدن صدها نفر دیگر شده بود را در کنفرانس خلع سلاح شیمیایی در ژنو ارائه کرد و در مارس 1984 تیم اعزامی سازمان ملل استفاده عراق از سلاح شیمیایی را در هورالهویزه تایید کرد.


عراق در سالهای 1970 صنایع شیمیایی خود را توسعه داده و توانایی ساخت خردل و تابون را با واسطه کمک شوروی سابق و آلمان بدست آورده بود.

در نهایت اما علی‌رغم گزارش صادره در سال 1986 توسط هیات اعزامی سازمان ملل متحد که استفاده عراق از سلاح‌های شیمیایی را تصریح کرد،  شورای امنیت سازمان ملل متحد نخواست عراق را به خاطر این اقدام محکوم کند و با عدم اعمال تحریم مالی و نظامی به رژیم عراق، باعث جسور شدن صدام شد.

همه حملات شیمیایی عراق به ایران

در زمستان 1359،یعنی درست چند ماه بعد از آغازجنگ تحمیلی، عراق از گلوله های شیمیا یی که غالبا گاز اشک آور و تهوع زا بود، استفاده کرد که استفاده از آن کاملا محدود و احتمالا آزمایشی بود. اما از اواسط سال 1362 حملات هدفمند شیمیایی عراق علیه ایران آغاز شد و در طول جنگ بیش از سی حمله شیمیایی علیه مناطق مسکونی انجام گرفت کهحمله به سر دشت در تیر ماه1366  فجیع ترین آن بود.

 در این حمله از جمعیت   12 هزار نفری سردشت 130 تن کشته و چهار هزار نفر مصدوم شدند.

در مرداد ماه 1362 هفت حمله شیمیایی مهم در منطقه عملیاتی شمال غرب کشور شامل  منطقه عملیاتی والفجر 2، پیرانشهر و حاج عمران صورت گرفت.

در منطقه حاج عمران  بعد از انفجار بمب ها در حمله های 17 و18 مرداد 1362 دود سیاه رنگی در منطقه پخش شد  و ذرات ریزی روی زمین، تجهیزات و نیروها را گرفت و بوی تند خاصی مشابه سیر در منطقه پخش شد. پس از 3-2 ساعت نیروها دچار قرمزی چشم شدند و 7-5 ساعت بعد استفراق شروع شد.

در آبان ماه 1362منطقه وسیعی از غرب کشور چند روز پس از عملیات والفجر 4، با گاز خردل بمباران شد که  ده نفر از مردم شهر بانه و سردشت شهید شدند.

در تاریخ سوم اسفند ماه1363 در جنوب در روز چهارم عملیات خیبر،عراق دست به عملیات شدید شیمیایی با استفاده از گاز خردل زد و طی 48 ساعت حدود 5 تن گاز خردل را با یکصد بمب بروی رزمندگان ریخت که نتیجه آن 2100 نفر مصدوم بود.

 در تاریخ نوزدهم اسفند ماه1362 بر اثر حملات شیمیایی عراق در جزایر مجنون 543 رزمنده با گاز خردل مصدوم و تعدادی شهید شدند. با این وجود  بعد از اعتراضات ایران واعزام تعدادی از مصدومین شیمیایی به بیمارستان های کشورهای اروپایی و اعزام هیئت های کارشناسی سازمان  ملل طی سال 1362 به بعد، در زمستان 1365 عراق برای اولین بار به عنوان کاربرد جنگ افزارهای شیمیایی بر علیه نیروهای ایرانی معرفی شد.

  در روز بیست ودو  اسفند ماه 1363 عراق حملات شیمیایی شدیدی را در جزایر مجنون از سر گرفت که از مجموعه گاز خردل و گاز اعصاب بر علیه سربازان ایرانی استفاده نمود که در نتیجه آن 2231 نفر مصدوم و 32 نفر شهید شدند.

در بعد از ظهر چهار شنبه بیست و سه بهمن ماه 1364 عراق با استفاده از هوا پیما منطقه آزاد شده فاو را به شدت مورد حمله شیمیایی قرار داد. که این حملات عمدتا با گاز اعصاب و کمتر خردل بوده است و طی دو روز تعداد  مصدومین شیمیایی در منطقه فاو ناشی از گاز های خردل، اعصاب –سیانید- به 8500 نفر رسید .

 در صبح هشتم اسفند ماه 1364 نیز بیمارستان صحرایی حضرت فاطمه زهرا (س) بوسیله  ده فروند هواپیمای عراقی بمباران شیمیایی شد و به همین دلیل با مصدومیت عده کثیری از پرسنل بیمارستان، این مرکز درمانی برای مدت طولانی از فعالیت باز ایستاد.

  در تاریخ دهم دی  ماه 1365 یک بیمارستان صحرایی در سومار در اثر بمباران شیمیایی با گاز خردل به شدت آلوده شد و جمع زیادی از کادر پزشکی  این بیمارستان مصدوم شدند که آمار موجود 400 مصدوم و 20 شهید را گزارش می نماید.

 در روز پنج شنبه بیست و هفتم اسفند ماه 1366 شهر حلبچه در  استان کردستان عراق و روستاهای اطراف به شدت حملات شیمیایی با گاز اعصاب و سیانید قرار گرفت و در این فاجعه 5000 کشته و7000 مصدوم بجا ماند که در روز های بعد جاده های ارتباطی و روستاهای اطراف را با گاز خردل نیز مورد حمله قرار داد .

 در بهار 1367 با فعال شدن مجدد جبهه های عملیاتی جنوب   حملات شیمیایی عراق نیز مجدادا ً در این مناطق شدت یافت که در بیست و هشتم فروردین ماه 1367 عراق حمله وسیع شیمیایی را به منطقه فاو در خطوط مقدم و پشتیبانی آغاز کرد .

 در روز پنج شنبه اول اردیبهشت ماه 1367 عراق روستاهای خوزستان در اطراف دار خونین و هویزه را با گاز اعصاب وسیانید مورد حمله قرار داد .و در همین روز مناطق واقع در اطراف جاده اهواز – خرمشهر  را نیز مورد حمله قرار داد .

در تاریخ چهارم تیر ماه 1367 حمله عراق به جزایر مجنون با عوامل شیمیایی آغاز شد و شدت حمله به حدی بود که با مصدوم نمودن سربازان و گردو خاک حاصله عراق جزایر مجنون را تصرف نمود .با توجه به ناپایداری گاز اعصاب بعد از مدتی عراقی ها وارد منطقه شدند.

و سرانجام آخرین حمله شیمیایی عراق در مرداد ماه 1367 در شهر اشنویه اتفاق افتاد که با پرتاب 8 بمب از یک هواپیمای ملخی بااستفاده از گاز خردل انجام شد که 2680 مصدوم غیر نظامی بر جای گذاشت و بعد از توقف جنگ ایران و عراق ،رژیم عراق حملات شیمیایی را متوجه مخالفان و مناطق کردنشین عراق کرد و حلبچه را هدف قرار داد.

در بمباران حلبچه، نزدیک به 5000 نفر درجا کشته شده و حدود 10000 نفرنیز بر اثر لطمات ناشی از آن، جان سپردند. زخمیان این حادثه، از آسیب‌های جدی بلندمدت مانند فلج‌شدن سیستم عصبی، صدمات شدید پوستی، غده‌های سرطانی و آسیب دستگاه‌های تنفسی لطمه دیده‌اند.

 تولّد نوزادان ناقص‌الخلقه یا دارای نقص عضو و عفونت‌های شدید تنفسی، از پیامدهای آتی این بمباران کم‌سابقه ضدبشری به شمار می‌رود که تنها در عرض یک روز، چنین فجایع عظیمی را پدید آورد.

کدام کشورها سلاح شیمیایی دارند؟

تا‌کنون آمریکا، روسیه، لیبی، عراق، هند و آلبانی کشورهایی هستند که آشکارا سلاح شیمیایی دارند و داشتن آن را اعلام کرده‌اند.

 البته کشورهای دیگری هم هستند که ظن آن می‌رود سلاح شیمیایی داشته باشند. ازجمله آنها آنگولا، کره‌شمالی و کره‌جنوبی هستند. همچنین رژیم صهیونیستی که همواره درباره توان تسلیحاتی‌اش سیاست ابهام را در پیش گرفته و مثلا با وجود اینکه همه می‌دانند مسلح به سلاح هسته‌ای است اما داشتن آن را نه رد می‌کند و نه تأیید یکی از مظنونان اصلی داشتن زرادخانه تسلیحات شیمیایی است.

اخیرا نشریات آمریکایی هم وجود چنین سلاح‌های مرگباری را در رژیم صهیونیستی تأیید کرده‌اند.

در این میان بعضی کشورها زیرنظر دفتر خلع سلاح سازمان ملل متحد، نابودی زرادخانه‌های تسلیحاتی خود را آغاز کرده‌اند. ازجمله این کشورها هند، آلبانی و احتمالا کره‌جنوبی هستند.

روزنامه واشنگتن‌پست اخیرا نوشت، آمریکا 90درصد از سلاح‌های شیمیایی خود را نابود کرده‌است. براساس گزارش واشنگتن‌پست، روسیه هم 70 درصد از زرادخانه شیمیایی‌اش را از بین برده‌است. البته زرادخانه‌های شیمیایی کشورها لزوما نابود نمی‌شوند و بعضی از آنها زیرنظر دفتر خلع سلاح سازمان ملل، به تاسیسات و امکاناتی با مصارف صلح‌آمیز تبدیل می‌شوند.

عراق از کجا به سلاح شیمیایی دست یافت؟

عراق از اواخر دهه هشتاد میلادی با کمک مستقیم کارشناسان و دانشمندان شوروی سابق و یوگسلاوی، آمریکا، آرژانتین، برزیل، اسپانیا، هلند، ایتالیا، مصر، آلمان، فرانسه و چندکشور دیگر مبادرت به خرید مواد و تجهیزات تولید در کنار خرید مستقیم عوامل مخرب شیمیایی نمود و به تدریج کارخانجات تولید این عوامل را در «عکاشه»، «القائم»، «سلمان پاک» ، «اتاجی»، «القلوجه» با عناوین پوششی فریبنده دایر و سرانجام مخوفترین کارخانجات اسرارآمیز سامره را ایجاد می کند و با تولید گازهای تاولزا آغاز و با دستیابی به دانش پیچیده تر، گازهای بس خطرناک سری اعصاب و عوامل مؤثر برخون (سیانور) را در مقیاسی انبوه با نظارت کارشناسان غربی و مساعدت شرکتهای مختلف مستقیماً تولید و ذخیره و درکوران جنگ تحمیلی بر علیه ایران در سطحی گسترده به کار می گیرد تمام مراحل معامله، خرید، انتقال مواد اولیه وتولید عوامل شیمیایی تحت پوشش وعناوین فریبنده نظیر سموم دفع آفات کشاورزی، سموم حشره کشها، کودشیمیایی و با آگاهی کامل کشورها و شرکتهای غربی از مقاصد اصلی عراق صورت گرفته است.

در این راستا در دوم نوامبر1974(1353)، «عزت الدوری» عضو شورای فرماندهی عراق و وزیر کشاورزی نخستین قرارداد احداث آزمایشگاه باکتری شناسی در عراق را بامؤسسه «مریو» در پاریس امضا کرد.

در سال1975  عزت الدوری مأموریت خرید و دایر نمودن کارخانه گاز سمی از آمریکا را برعهده گرفت زیرا عدنان خیرالله وزیر دفاع عراق عقیده داشت «سلاح شیمیایی قدرت نیروهای نظامی را چندبرابر می کند» لذا دستور خرید وتولید گازهای خردل، تابن و سارین را صادر کرد.

از مشهورترین دلالان و کارشناسان عراق در خرید جنگ افزارهای مدرن وتسلیحات شیمیایی از غرب آثار «رفری دلول» فلسطینی تبار آواره مقیم لندن، مشاور نظامی، جادوگر صنایع نظامی فرانسه آقای «مارسل داسو» از صاحب منصبان نیروی هوایی فرانسه و یکی از مهره های عمده و با نفوذ فروش تسلیحات با زیر فشار قراردادن مقامات فرانسوی به عراق است.

 همچنین همکاری های دستورات مستقیم شخص ژاک شیراک و سپس فرانسوا میتران و نیز رئیس سازمان جاسوسی فرانسه «الکساندر مارشت» در فروش جنگ افزارهای پیشرفته و تسلیحات شیمیایی به عراق بسیار مؤثر بوده اند. بدین ترتیب بزرگترین شرکتها وصنایع تسلیحاتی فرانسه نظیر «تامسون سی.اس.اف» ، «آلکاتل» ، «ماترا» ، «پترو براس» و... طرف رجوع و معامله این دلال معروف بوده اند که میلیاردها دلار تسلیحات منجمله مواد و جنگ افزارهای شیمیایی را برای عراق معامله کرد وی علاوه بر فرانسه نقش مهمی را در هدایت عراق به سوی دیگر کشورهایی که مایل به فروش تسلیحات بودند ایفا نمود به نحوی که معاملات کلانی را با کشورهای یوگسلاوی، برزیل، آرژانتین ، کشورهای جنوب اروپا و... برای عراق انجام داده و فن آوری نظامی و تجهیزات همطراز شوروی سابق و غرب را با قیمتی ارزان تر از آن کشورها خریداری کرد و علاوه بر ارزانی قیمتها، از قید و شرطهای سیاسی نیز آزاد ومحدودیتهای آنها را نداشتند.

همچنین از بزرگترین شرکتهای صادرکننده جنگ افزار و تسلیحات شیمیایی به عراق می توان از شرکت «پتروبراس» به مدیریت فروش بین المللی آقای «کارلوس سانتانا» اشاره کرد.

از سوی دیگر، نقش آمریکا در دهه هفتاد در تجهیز عراق به سلاحهای مخرب شیمیایی عیان تر می شود. به نحوی که از سال1977  (1356) تا نیمه سال 1983 (1361) عراق از طریق دلال بزرگ دیگر تسلیحات نظیر آقای «الحداد» عرب تباری با شناسنامه آمریکایی که به کمک دلال معروف آمریکا «دلول» فلسطینی تبار آمده بود توانست مواد اصلی تولید گاز سمی سارین یعنی «دی متیل فسفونات» را به دست آورد.

بدین ترتیب بود که  رهبران جنایت پیشه عراق با ایجاد سلسله کارخانجات اسرارآمیز مجهز به عظیم ترین و پیشرفته ترین صنایع تولید عوامل مختلف شیمیایی شده و با تولید و ذخیره فراوان، بی سی با آن عوامل را بر علیه ایران استفاده و ننگ و ذلت ابدی را برای خود در تاریخ به یادگار گذاشتند.

حمایتهای بی دریغ آمریکا و غرب از صدام نه تنها سبب شهادت و مجروحیت دهها هزار نفر از ایرانیان گشت بلکه باعث حمله بی رحمانه عراق به مردم مسلمان حلبچه و کشتا ر بیش از پنج هزار نفر از کودکان، زنان و سالخوردگان شد و این جنایت هولناک در پی بی توجهی و بی تفاوتی سازمانهای بین المللی و آمریکا جهان غرب در حمله های کشنده عراق موثر بود.