حج و برخی از آثار آن

امتیاز بدهید
(0 امتیاز)
حج و برخی از آثار آن

جعل الله الكعبة البيت الحرام قياماً للنّاس
حجّ ميثاق ميان بنده و پروردگار است و از بزرگترين فريضه هاى الهى است كه در آن هر دو جنبه فردى و اجتماعى به شكلى نمايان گنجانيده شده است .
حجّ تجلى و تكرار همه صحنه هاى عشق آفرين زندگى يك انسان و يك جامعه متكامل در دنيا است . حجّ كانون معارف الهى است كه از آن محتواى سياست اسلام را در تمام زواياى زندگى بايد جستجو نمود .
در جنبه فردى ، هدف ، تزكيه و رسيدن به صفا و نورانيت و پيراستگى از زخارف بى ارزش مادى و فراغت با خويشتن معنوى و انس با خداى متعال و ذكر و تضرع و توسل به حضرت حق است تا آدمى به عبوديت كه صراط مستقيم الهى به سوى كمال است راه يابد و در آن گام بردارد .
در اين بخش ، تنوع فرصت ها و آزمايشگاهها به حدّى است كه هر گاه كسى با توجه به آداب و فرائض و تدبير در فلسفه حجّ ، از آن عبور كند بى گمان، دستاوردى گرانبها خواهد داشت ، فرصت احرام و تلبيه ، فرصت طواف و نماز، فرصت سعى و هروله ، فرصت وقوف در عرفات و مشعر و منى، فرصت رمى و قربانى و فرصت ذكر الله كه همچون فضاى سرشار از روح و حيات در همه ى اين مراحل ، گسترده شده است .
مجموعه اين فرصت ها مى تواند دوره كوتاهى از رياضت شرعى و خود سازى براى هر فرد باشد و مبدأ يك تحول عميق در اخلاق و سلوك فردى زائر خانه خدا گردد .
اين بخش از فلسفه حجّ ، همواره مورد توجه عموم مسلمانان به ويژه اهل مراقبت بوده و هست ، ليكن مسأله مهم كه غالباً مورد توجه نيست اين است كه اهداف فردى ، بخشى از فلسفه حجّ است ، بهره بردارى از ذخاير عظيم اين فريضه الهى فراتر از جنبه فردى است ، و آثار و بركاتى كه اين همايش عظيم مى تواند براى عموم مسلمانان بلكه براى آحاد مردم جهان داشته باشد بسى مهم تر و با ارزش تر از بركات فردى آن است .
نكته قابل تأمل اين است كه قرآن كريم در تبيين حكمت وفلسفه حجّ عمدتاً بر اهداف اجتماعى حجّ و آثار و بركات آن براى همه مردم تأكيد فرموده است .
از نظر قرآن كريم فلسفه بناى كعبه و حكمت حجّ، قيام براى تأمين منافع مردم است «جعل الله الكعبة البيت الحرام قياماً للنّاس» يعنى حجّ يك حركت جمعى براى حل معضلات و تأمين نيازها و رشد و توسعه جامعه بشر است .
از نظر قرآن ، مسلمانان در همايش عظيم حجّ بايد شاهد منافع خود باشند «ليشهدوا منافع لهم» .
از امام صادق عليه السّلام پرسيدند كه مقصود از «منافع» در آيه مذكور چيست ؟ مقصود منافع دنيا است و يا آخرت ؟
امام فرمود : الكل[1] .
منافع امت اسلام انواع و اقسام و مراتبى دارد : منافع فرهنگى ، منافع سياسى ، منافع اقتصادى و حتى منافع نظامى كه «ليشهدوا منافع لهم» شامل همه انواع منافع و مراتب آن است .
رهبر معظم انقلاب اسلامى آية الله خامنه اى در باره منافع اجتماعى حجّ مى فرمايند : «در جنبه اجتماعى، حجّ در ميان همه فرائض اسلامى بى همتا است ، زيرا مظهرى از قدرت و عزّت و اتّحاد امّت اسلامى است ، هيچ فريضه ديگرى بدينسان به آحاد مسلمان در باره مسايل امت اسلامى و جهان اسلام درس و عبرت نمى آموزد و آنان را در روحيه و واقعيت ، به قدرت و عزّت و وحدت نزديك نمى كند . تعطيل اين بخش از حجّ ، بستن سرچشمه يى از خيرات به روى مسلمين است كه از هيچ رهگذر ديگرى نمى توانند بدان دست يابند»
بارى همانطور كه احياگر حجّ ابراهيمى محمّدى (صلوات الله عليهما وآلهما) امام خمينى رضوان الله تعالى عليه فرموده : «حجّ بسان قرآن است كه همه از آن بهره مند مى شوند ولى انديشمندان و غواصان و درد آشنايان امّت اسلامى اگر دل به درياى معارف آن بزنند و از نزديك شدن و فرو رفتن در احكام و سياستهاى اجتماعى آن نترسند از صدف اين دريا گوهرهاى هدايت و رشد و حكمت و آزادگى را بيشتر صيد خواهند نمود و از زلال حكمت و معرفت آن تا ابد سيراب خواهند گشت .
ولى چه بايد كرد و اين غم بزرگ را به كجا بايد برد كه حجّ بسان قرآن مهجور گرديده است ! و به همان اندازه كه آن كتاب زندگى و كمال و جمال در حجابهاى خود ساخته ما پنهان شده است و اين گنجينه اسرار آفرينش در دل خرمن ها خاكِ كج فكريهاى ما دفن شده و اين زبان اُنس و هدايت و زندگى و فلسفه زندگى ساز او به زبان وحشت و مرگ و قبر تنزل كرده است ، حجّ نيز بهمان سرنوشت گرفتار گشته است !
سرنوشتى كه ميليونها مسلمان هر سال به «مكه» ميروند و پا جاى پاى «پيامبر» و «ابراهيم» و «اسماعيل» و «هاجر» مى گذارند ولى هيچ كس نيست كه از خود بپرسد ابراهيم و محمد عليهما السّلام كه بودند ؛ و چه كردند ، هدفشان چه بود ؟ از ما چه خواستند ؟
خلاصه همه مسلمانان بايد در تجديد حيات حجّ و قرآن كريم و بازگرداندن اين دو به صحنه هاى زندگى شان كوشش كنند...»[2] .
تأمل در روايات اهل بيت عليهم السّلام نشان مى دهد كه تهى ساختن حجّ از جنبه هاى سياسى و اجتماعى توطئه خطرناكى است كه سابقه ممتدى در تاريخ اسلام دارد و اهل بيت رسول خدا صلّى الله عليه و آله با همه توان كوشيده اند تا مردم را از اين توطئه آگاه كنند تا آنجا كه حجِ فاقد جنبه سياسى و اجتماعى را حج جاهليت ناميده اند روزى كه حجّ جايگاه واقعى خود را در جهان اسلام پيدا كند و مسلمانان جهان بتوانند اين فريضه بزرگ الهى را آگاهانه و آن گونه كه شايسته است انجام دهند ، آن روز بى ترديد اسلام همه سنگرهاى كليدى جهان را فتح خواهد كرد و بر جهان حكومت خواهد نمود ، به اميد آن روز !
اين كتاب در واقع مبانى حجّ ابراهيمى ، محمّدى صلوات الله عليهما را از متن كتاب و سنّت بيان مى كند . در اين كتاب تلاش شده كه هر دو جنبه فردى و اجتماعى حجّ از متون اصلى اسلام ارائه گردد و مهم ترين نكاتى كه در سفر به حرمين شريفين بايد مورد عنايت زائران خانه خدا و روضه منوره نبوى باشد، تقديم شود .

پی‏نوشتها:

(1) يعنى همه منافع ، چه دنيوى و چه اخروى .
(2) پيام امام خمينى به زائران بيت الله الحرام 29 / 4 / 1367 هـ.ش

خوانده شده 928 مرتبه

احادیث