دو مسجد بزرگ اسلامی؛ «مسجد الحرام» و «مسجد النبی» دارای ارزش معنوی بسیار زیادی هستند و به همین جهت فضیلت نماز خواندن در این مساجد بسیار بیشتر از مکان‌های دیگر است و روایات بسیاری بر این مطلب تأکید دارند که به ذکر چند نمونه بسنده می‌شود.
فضیلت نماز در مسجد الحرام
از امام کاظم(ع) در مورد مردی پرسیده شد که در مکه بوده و نماز را در منزل خود و به جماعت می‌خواند، این بهتر است یا این‌که به مسجد الحرام رفته و فرادا بخواند؟ امام(ع) فرمود: «به مسجد الحرام رفته و فرادا بخواند بهتر است».[1]
امام حسین(ع) فرمود: «در این مسجد (مسجد الحرام) زیاد نماز و دعا بخوانید همانا برای هر بنده‌ای رزقی وجود دارد که به سمت او می‌رود(یعنی خود را زیاد درگیر امور مادی نکنید)».[2]
امام باقر(ع) فرمود: «هرکس در مسجد الحرام یک نماز واجب بخواند، خداوند متعال به خاطر همان یک نماز کلیّه نمازهایش را از زمانى که نماز بر او واجب شده و بجا آورده، و نیز همه نمازهایى را که تا زمان وفاتش خواهد خواند می‌پذیرد».[3]
امام صادق(ع) می‌فرماید: «نماز در مسجدالحرام معادل صد هزار رکعت نماز است».[4]
البته در خود مسجدالحرام نیز برخی مکان‌هایی وجود دارد که از سایر نقاط ارزشمندتر است و تأکید بیشتری بر آن شده است، از امام رضا(ع) در مورد بهترین مکان برای نماز خواندن در مسجد الحرام پرسیده شد، آن‌حضرت در پاسخ فرمود: «حطیم ما بین حجر الأسود و درب کعبه». پرسیده شد بعد از این مکان کجا بهتر است؟ امام(ع) فرمود: «در کنار مقام ابراهیم(ع)». ... سپس کجا بهتر است؟ فرمود: «در حجر اسماعیل» و در ادامه فرمود: «هر کجا که به کعبه نزدیک‌تر است».[5]
فضیلت نماز در مسجد النبی
رسول خدا(ص) در این‌باره می‌فرماید: «یک نماز در مسجد من، نزد خداوند برابر با ده هزار نماز در سایر مساجد است، مگر مسجد الحرام؛ زیرا نماز در آن برابر با صد هزار نماز است».[6]
امام صادق(ع) می‌فرماید: «مکّه، حرم خداوند و حرم رسول خدا(ص) و حرم علىّ بن أبى طالب(ع) است و ثواب یک نماز که در آن بجا آورده شود برابر است با صد هزار نماز (که در نقاط دیگر خوانده است) و یک درهم در آنجا (که در راه خدا داده شود) ثوابش برابر با صد هزار درهم است که در سایر جاها صدقه دهند، و مدینه، حرم خداوند و حرم رسول خدا(ص) و حرم على(ع) است، یک نماز که در آنجا خوانده شود ثواب ده هزار نماز جاى دیگر را دارد، و یک درهم در راه خدا صرف کردن در آنجا ثوابش برابر با انفاق ده هزار درهم است که در غیر آنجا صرف شود، و کوفه حرم خداوند و حرم رسول خدا(ص) و حرم على(ع) است، و یک نماز که در آنجا بجا آورند با هزار نماز برابر است، و راجع به ثواب انفاق درهم سخنى نفرمود».[7]
شخصی از حضرت امام رضا(ع) از نماز در مسجد الحرام و مسجد الرّسول(ص) پرسید که آیا این دو برابرند در ثواب؟ امام(ع) فرمود: «آرى و نماز بین آن دو مسجد ثواب هزار نماز در مکان‌هاى دیگر را دارد». [8]
در پایان، ذکر این نکته لازم است که؛ روایاتی این‌چنینی که در موضوع مورد بحث و موضوعات دیگر وجود دارد را می‌توان هم بر معنای ظاهری آنها حمل کرد؛ برای نمونه، نماز در مسجد الحرام به اندازه صد هزار نماز ثواب دارد و در عین حال می‌توان این روایات را در مقام بیان اصل ارزش و اهمیت موضوع دانست؛ به بیان دیگر، تعداد ثوابی که در این روایات ذکر شده تنها برای بیان اهمیت نماز در این مکان است و از باب مثال تعدادی را بیان کرده و شاید اهمیت اینها بسیار بیشتر باشد و این مقدار تنها در مقام بیان اهمیت موضوع است و این احتمال نیز وجود دارد که تفاوت در مقدار پاداشهای اعلام شده از جهت نوع ارتباطی با خداست که در افراد مختلف، متفاوت است.
[1]. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 4، ص 527، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407ق؛ مجلسی، محمد باقر، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، محقق و مصحح: رسولی، سید هاشم، ج 18، ص 224، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ دوم، 1404ق.
[2]. الکافی، ج 4، ص 526؛ فیض کاشانی، محمد محسن، الوافی، محقق و مصحح: حسینی اصفهانی، ضیاء الدین، ج 12، ص 47، کتابخانه امام امیر المؤمنین علی(ع)، اصفهان، چاپ اول، 1406ق.
[3]. شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، ج 1، ص 228، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ دوم، 1413ق.
[4]. الکافی، ج 4، ص 526.
[5]. الکافی، ج 4، ص 525؛ شیخ حر عاملی، هدایة الأمة إلی أحکام الأئمة(ع)، ج 2، ص 200، آستانة الرضویة المقدسة، مجمع البحوث الإسلامیة، مشهد، چاپ اول، 1414ق.
[6]. شیخ صدوق، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص 30، دار الشریف الرضی للنشر، قم، چاپ دوم، 1406ق؛ شیخ حرّ عاملی، وسائل الشیعة، ج 5، ص 271، مؤسسه آل البیت(ع)، قم، چاپ اول، 1409ق.
[7]. اصفهانی (مجلسی اول)، محمد تقی، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، محقق و مصحح: موسوی کرمانی، سید حسین، اشتهاردی، علی‌پناه، طباطبائی، سید فضل الله، ج 2، ص 88، مؤسسه فرهنگی اسلامی کوشانپور، قم، چاپ دوم، 1406ق؛ فتال نیشابوری، محمد بن احمد، روضة الواعظین و بصیرة المتعظین، ج 2، ص 410، انتشارات رضی، قم، چاپ اول، 1375ش.
[8]. شیخ طوسی، تهذیب الأحکام، محقق و مصحح: موسوی خرسان، حسن، ج 3، ص 250، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407ق؛ مجلسی، محمد باقر، ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، محقق و مصحح: رجائی، سید مهدی، ج 5، ص 471، کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، قم، چاپ اول، 1406ق.
