شناخت طرف مقابل در ازدواج و نوع شخصیت و تفکرات وی، تابع متغیرهای گوناگونی است و نمی‌توان به سهولت و با یک نگاه و یا صحبت معمولی، به این مهم دست یافت.

شناخت واقعی طرف مقابل فقط با گفتگوی دونفره، سؤال و جواب کلیشه‌ای و یا چندبار نشست و برخاست مشخص نمی‌شود. برخی افراد تبحر زیادی در ظاهرسازی دارند و به راحتی می‌توانند با حرّافی و چرب زبانی، دروغ گویی، پنهانکاری و... حقیقت را پنهان کنند و یا حقیقت را جور دیگری جلوه دهند و نهایتاً به مقصودشان برسند.

روش های شناخت همسر

معمولاً سه روش برای شناخت همسر و تشخیص ملاک ها و معیارهای ازدواج وجود دارد که عبارتنداز:

الف) تحقیق از افراد آگاه = ۵۰ ٪

ب) آزمون های روان شناختی = ۳۰ ٪

ج) گفت و گو های دختر و پسر در جلسات خواستگاری = ۲۰ ٪

تحقیق از افراد آگاه

همان طور که پیداست بیشترین سهم شناخت را تحقیق از افراد آگاه به خود اختصاص داده است. تحقیق، پرس و جو و بررسی ویژگی های فکری، اخلاقی، شخصیتی و رفتاری و جایگاه، موقعیت و شرایط خانوادگی فرد مورد نظر از گذشته‌های دور تا به حال و در موقعیت‌های مکانی و زمانی مختلف که شخصیت طرف در آن شکل گرفته است از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است که به فرد در تصمیم گیری نهایی کمک خواهد نمود.

توجه به دوستان فرد، یکی دیگر از راه‌های شناخت شخصیت و خصوصیات و ویژگی های اخلاقی اوست. در روایت آمده است که رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) می فرمایند: «الْمَرْءُ عَلَی دِینِ خَلِیلِهِ وَ قَرِینِه» (۲)؛ «آدمی به آیین و کیش دوست خویش است». روش زندگی فرد را دوست او تعیین می کند از این روی امام علی (علیه السلام) می فرماید: «هرگاه وضع شخصی بر شما نامعلوم شد و دین و آیین او را نشناختید، به دوستانش بنگرید. اگر اهل دین و آیین الهی اند، او نیز پیرو آیین خدا است».

تو اول بگو با کیان دوستی *** که تا من بگویم که تو کیستی

باید دید که فرد در گذشته و حال با چه کسانی روابط دوستانه و صمیمانه دارد؛ چون معمولاً افراد با هم فکران خود معاشرت می کنند، پس با شناسایی دوستان نزدیک فرد، می‌توان خود فرد را بهتر و بیش‌تر شناخت. در ضمن برای شناخت شخصیت طرف مقابل تان و میزان پایبندی او به مسائل دینی، حلال و حرام الهی، می توانید در خصوص گذشته وی تحقیق کنید و از خانواده، بستگان و دوستانی که آن فرد را می شناسند و سال‌ها با او رفت و آمد داشته‌اند، از دوستان دوران مدرسه، معلمان و مربیان و... به روحیات و اخلاق او پی ببرید؛ علاوه بر این، وقتی انسان چند مرتبه با کسی رفت و آمد کند، خواهی نخواهی به روحیاتش پی خواهد برد؛ چون هیچ کس نمی‌تواند صفت اخلاقی و خصوصیت شخصیتی و یا مطلبی را به مدت طولانی در درون خودش پنهان سازد، بالاخره روزی آن را بروز و یا فاش خواهد ساخت.

شیوه های تحقیق

راه های تحقیق عبارتند از:

۱. شناسایی ویژگی های فردی و صفات خانوادگی فرد مورد نظر از طریق بستگان نزدیک؛

۲. تحقیق از روحیات فرد به وسیله خویشان و همسایگان او؛

۳. تحقیق از دوستان نزدیک او؛ دوستان دوران کودکی، دوران تحصیل و... و.

تحقیق از دوستان قدیمی، هم کلاسی های دوران مدرسه، هم محلی ها و همسایه ها و بررسی عملکرد طرف مقابل در گذشته و حال، تا حدود زیادی نشانگر ادامه همان روند در آینده است.

۴. از طریق مدیران، مسئولان مافوق و معلمان او؛

۵. از افرادی که او را می شناسند، حتی افرادی که رابطه خوبی با او ندارند و یا احیاناً خصومت و دشمنی بین آنها وجود دارد؛

۶. تحقیق در محل کار.

تحقیق از گذشته عملاً راه هر گونه ظاهرسازی و فریب را می بندد. حتی می‌توان از برخی از افراد مطمئن و یا بستگان خواست که خواستگار را مدتی زیر نظر بگیرند و یا طرح دوستی با او بریزند و معاشرت خود را با او افزایش دهند تا به خصوصیات اخلاقی و ویژگی های شخصیتی طرف پی ببرند.

گفتگوی دوطرفه

گفتگوی دوطرفه در حد خودش مهم است و یکی از راه‌های مهم شناخت افراد و پی بردن به خصوصیات شخصیتی ویژگی های اخلاقی افراد، به حساب می‌آید.

امام علی (علیه السلام) در این باره می فرماید: «تَکَلَّمُوا تُعْرَفُوا فَإِنَّ الْمَرْءَ مَخْبُوءٌ تَحْتَ لِسَانِه» (۱)؛ «حرف بزنید تا شناخته شوید، چرا که شخصیت هر انسانی در زیر زبانش نهفته است».

با دقت در نحوی سخن گفتن افراد، می توان بخشی از شخصیت آنان را دریافت؛ مثلاً انسان با نزاکت و با ادب هیچگاه زبانش را به سخنان زشت و ناپسند و یا الفاظ نامناسب نمی‌آلاید. رفتار و عملکرد افراد نیز علامت دیگری برای شناخت شخصیت آنها است. پایبندی به اصول اخلاقی، احترام به دیگران، نظم در کارها، نحوه راه رفتن، لباس پوشیدن و دیگر امور شخصی و اجتماعی، نشانگر چگونگی شخصیت و ویژگی های اخلاقی افراد است.

به قول سعدی شیرازی:

تا مرد سخن نگفته باشد *** عیب و هنرش نهفته باشد

مشاوره و آزمون های روان شناختی

با اجرای برخی آزمون‌های روانشناختی توسط مشاوران و روانشناسان ازدواج نیز می‌توان لایه‌های پنهان شخصیت طرف مقابل را بهتر شناخت و با خلق و خوی وی آشنا شد.

یکی از راه‌های مطمئن برای رسیدن به جمع بندی نهایی، استفاده از مشاوره پیش از ازدواج(PMC) می‌باشد. مراجعه حضوری به مراکز مشاوره‌ای و خدمات روانشناختی معتبر و گفتگو با مشاوران و روانشناسان باتجربه از مشاوره پیش از ازدواج(PMC) به صحت و سلامت انتخاب همسر و ازدواج کمک زیادی خواهد کرد و می‌توان زودتر و راحت تر به نتیجه رسید.