امام رضا (علیه السلام) فرمود: «أحسن الناس ایمانا أحسنهم خلقا و ألطفهم بأهله و أنا ألطفهم بأهلی»؛  کسی ایمانش از دیگران بهتر است که اخلاقش نیکوتر و با خانواد‌ه‌اش مهربانتر باشد و من مهربان‌ترین فرد نسبت به خانواده‌ام هستم.

ایمان مراتبی دارد که در روایت امام رضا (علیه السلام) به دو مرتبۀ آن اشاره شده است؛ یکی اخلاق نیکو با مردم ودیگری، مهربانی با خانواده است.

اخلاق نیکو از بهترین عبادت‌هایی است که اسلام به آن سفارش می‌کند تا جایی که پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله) یکی از اهداف بعثت خود را تکمیل اخلاق می داند. اخلاق خوب را از عوامل ورود به بهشت و آبادانی خانه‌ها و طولانی شدن عمر شمرده‌اند.

کسی که اخلاق خوب دارد، شهد زندگی و آب زلال حیات را گوارا درک می‌کند و آرامشی روحی دارد که دیگران را شیفته خود می سازد. در مقابل، افراد بد اخلاق باعث شکنجۀ خود، دوستان، اطرافیان و بستگان می‌شوند و بزرگ‌ترین شکنجه‌ها را خود می‌بینند. زندگی همواره برای آنان تلخ، عمرشان کوتاه، انسان‌های دیگر از اطراف ایشان پراکنده و جسم‌شان در عذاب است.

 

مهربانی با خانواده رتبۀ دیگری برای ایمان است که در تداوم و آرامش زندگی، نقش اساسی دارد. اخلاق و رفتار بسیاری از مردم، در اجتماع، خوب است؛ اما اخلاق و رفتار آن‌ها با خانواده، مطلوب نیست و همسر و فرزندان‌شان از دست آن‌ها راضی نیستند. مرد باید بداند که زن مانند او از انسانیت، روح کامل انسانی و اراده و اختیار برخوردار است و خداوند او را در مسیر تکامل آفریده است.

برای برخورداری از زندگی خوب و مهربانی با همسر، بر نکته‌های زیر تأکید می‌شود:

1. مرد باید محبت به زن را اظهار کند که اظهار محبت زندگی را از سردی می‌رهاند. در حدیث آمده است که اگر مرد به همسر خود بگوید دوستت دارم، هرگز از دل او بیرون نمی‌رود. به فرزندان نیز باید محبت ورزید و آن‌ها را بوسید که خوشحالی آن‌ها، خوشحالی انسان در روز قیامت است.

2. به شخصیت زن احترام گذاشته و او را شریک زندگی و مربی فرزندان خود بداند.

3. تندخویی و درشت‌گویی با فرزندان، آثار بدی از جمله  تربیت نامطلوب اجتماعی دارد.

4. احترام به همسر باید همراه با رعایت حقوق زن باشد و توجه به این نکته لازم است که وظایفی همچون غذا پختن ولباس شستن ونظافت خانه که در عرف متداول است، از وظایف اخلاقی زنان است نه حقوق مردان.

5. نارسایی وعیوبی که گاهی در کارها به وجود می‌آید، به رخ همسر کشیده نشود وحتی در برابر بد‌اخلاقی زن باید صبور بود. در زمانی که زن در خانه خسته است، مرد باید با او مدارا کند واخلاق و رفتاری متناسب با نیاز روحی وی انجام دهد و با لطافت در زندگی رفتار کند.

نکته‌های فوق ما را متوجه آثار اخلاق نیک و مهربانی با خانواده می کند و این‌که تا چه اندازه‌ای این آثار می‌تواند در کسب ایمان مؤثر باشد که امام رضا (علیه السلام) نیز این دو موضوع را از ویژگی‌های ایمان بهتر شمرده‌اند.