در دنیای امروز انسان‌ها هر کدام دنبال گمشده‌ای می‌گردند؛ یکی به‌دنبال درس و علم است؛ یکی دنبال شغل درست و حسابی می‌گردد؛ یکی دغدغه‌‍‌اش خرید خانه یا ماشین است؛ یکی دنبال این است که ببیند قیمت دلار و سکه چند است تا خرید و فروش انجام دهد؛ یکی دائماً دنبال اخبار اقتصادی و بورس و یکی به‌دنبال مقدار ناچیزی غذا برای گذراندن زندگی خود و خانواده‌اش است.
یکی به‌دنبال این است که پول‌هایش را به خارج از کشور انتقال دهد؛ یکی به‌دنبال این است که بچه‌اش را در خارج کشور به دنیا بیاورد؛ خلاصه هر کسی دغدغه‌ای دارد و در پی رسیدن به آن است. نکته جالب و قابل توجه این است که اگر دغدغه‌هایشان حل شود باز هم به آرامش واقعی نمی‌رسند. اگر هم برسند پایدار نیست.
زمانی که با تأمل به اطرافمان نگاهی بیندازیم متوجه افرادی که برای دنیا حرص و جوش می‌زنند و می‌گویند هرچه می‌رویم نمی‌رسیم، خواهیم شد. دغدغه‌های انسان تمامی ندارد و این‌طور نیست که بگوییم اگر این حل شود دیگر دغدغه‌ای نداریم. دیده‌ایم و شنیده‌ایم افراد ثروتمندی را که در اثر فشار روحی و روانی سکته کرده‌اند؛ لذا می‌بینیم که حد و مرزی در آرزوها و دغدغه‌های انسان نیست، پس راه‌حل رسیدن به آرامش واقعی چیست؟
به‌دنبال آرامش
آرامش واقعی و زندگی بدون نگرانی مسأله‌ای است که خیلی‌ها به‌دنبال آن‌اند اما به نظر می‌رسد بهتر است دیدمان را نسبت به اتفاقات و دغدغه‌ها عوض کنیم تا بتوانیم به آرامش واقعی برسیم. اگر به این دید نگاه کنیم که جز این زندگی دنیا، سرای دیگری نیست، تمام دغدغه ما به دست آوردن پول و امکانات می‌شود؛ آنگاه ذهنمان دائم درگیر رسیدن به مادیات می‌شود؛ دغدغه‌هایی که هیچ‌گاه تمامی ندارند.
با نگاه به تجربه خود از زندگی درمی‌یابیم همواره مشکلات و سختی‌ها در کنار اهداف و آرزوهای گوناگون با ما بوده‌اند. حکمت خدا از خلقت ما در میان این همه سختی‌ها اقتضا می‌کند که هدف اصلی آفرینش ما، این دنیا و سرگرمی‌های آن نباشد؛ در نتیجه باید برای رسیدن به آرامش به گونه دیگری نگریست.
آرامش واقعی
با اندکی تأمل و تفکر می‌توان پی‌برد آرامش واقعی زمانی به وجود می‌آید که انسان دنیا را هدف اصلی نداند و برای رسیدن به اهدافش تلاش کند اما متوجه باشد و این دنیا را مقدمه و راه رسیدن به جهان آخرت بداند. در این صورت حتی کارهای روزمره مثل؛ ورزش کردن و غذا خوردن او می‌تواند با ارزش باشد، چون دارای هدف است و در راه رسیدن به اهدافش چون تمام تلاشش را کرده و این دنیا را هدف نهایی نمی‌داند بلکه به دید راه رسیدن به هدف می‌بیند، ناامید و مأیوس نخواهد شد.
در احادیث اهل بیت علیهم‌السلام هم به این مسأله که انسان دنیا را به عنوان گذرگاهی و خودش را به مانند مسافر ببیند اشاره شده است. چنان که امام علی علیه‌السلام در حدیثی ارزشمند فرمودند: «إنَّ الدُّنیا لَم تُخلَق لَکُم دارَ مُقامٍ، بَل خُلِقَت لَکُم مَجازا لِتَزَوَّدوا مِنهَا الأَعمالَ إلى دارِ القَرارِ فَکونوا مِنها عَلى أوفازٍ، و قَرِّبُوا الظُّهورَ لِلزِّیالِ؛[1] دنیا آفریده نشده که سراى ماندن شما باشد، بلکه آفریده شده، که گذرگاه شما باشد تا از آن براى سراى ماندگارىتان توشه عمل برگیرید. پس در دنیا همواره مهیّاى سفر باشید و مَرکبها را براى رفتن، آماده کنید.»
«إِنَّ الدُّنیا مَشغَلَةٌ عَن غَیرِها و لَم یُصِب صاحِبُها مِنها شَیئا إِلاّ فَتَحَت لَهُ حِرصا عَلَیها و لَهَجا بِها و لَن یَستَغنىَ صاحِبُها بِما نالَ فیها عَمّا لَم یَبلُغهُ مِنها؛[2] به‌راستى که دنیا آدمى را به کلّى سرگرم خود مىکند و دنیاپرست به چیزى از آن نرسد، مگر آنکه باب حرص و شیفتگى به آن بر رویش گشوده شود و داشته‌هایش هیچ‌گاه او را راضی نمی‌کند و باز هم به دنبال چیزهای دیگر می‌رود.»
در این روایات مسأله‌ای که به آن توجه شده، نوع نگاه به دنیا و آخرت است. در صورتی انسان به سعادت و خوشبختی می‌رسد که دنیا را به عنوان گذرگاه و خودش را مثل یک مسافر بداند. هرچه آدمی بیشتر دنبال دنیا و سرگرمی‌های آن باشد، حرص و طمع او بیشتر خواهد شد و هیچ‌گاه آرام نخواهد شد.
بنابراین دنیا اگر به گونه‌ای انسان را به خودش مشغول کند که از یاد آخرت غافل شود چیزی جز حرص، طمع و حسرت نصیبش نمی‌شود. پس بهتر است دیدمان نسبت به همه خوشی‌ها و ناخوشی‌های دنیا اینگونه باشد که ما همچون مسافری هستیم که تمام اتفاقات دنیا وسیله‌ای برای رسیدن به هدف و آرامش اصلی اوست. موقعی که هدف؛ رضایت و رسیدن به مقام قرب الهی باشد حتی شکست‌ها هم می‌تواند پلی برای رسیدن به موفقیت باشد.
=================
پی‌نوشت:
[1] نهج البلاغة، خطبه 132.
[2] همان، نامه 49.