این خطاب الهی، فرمان فوق‌العاده و خاصی را به همراه داشت. کدام تکلیف الهی بود که اگر انجام نمی‌گرفت رسالت محمدی(ص) به انجام نمی‌رسید و از رسول خدا خواسته شده بود تا آن را به انجام رساند؟ پیامبر ۲۳ سال در دوره‌های مختلف، آیات و احکام الهی را که بر سینه‌اش نازل می‌شد، به اطلاع مردم رسانده و بر آن اساس مردمان را به آیین حق دعوت و در این راه مشقات و دشواری‌های بسیاری را بر خود هموار کرده بود. این بار مشیت الهی بر آن قرار داشت تا فرمان جدید در مکان و وضعیتی ابلاغ شود که در ضمیر امت ماندگار شود و در جهت حفظ وحراست از رسالت و امت اسلامی با گذشت زمان در خاطره‌ها زنده و پویا باقی بماند.
پیامبر قبل از به انجام رساندن آخرین مأموریت خود، به شیوه‌ای مشارکت‌جویانه نظر مردم را خواهان می‌شود و ضمن اعلام اینکه بزودی از میان آنان خواهد رفت، پرسشی را با حاضران در میان می‌گذارد و نظرشان را در مورد ابلاغ رسالت خود جویا می‌شود. جمع حاضر هر یک با زبان حالی گواهی می‌دهند که رسول خدا رسالت خود را در ابلاغ آیات حق بخوبی به انجام رسانده و خیرخواه امت بوده است.
پس از آن می‌فرماید: بنگرید پس از من چگونه با ثقلین رفتار می‌کنید؟ فردی صدا بلند کرد که ثقلین چیست /گفت: ثقل اکبر کتاب خداست پس بدان چنگ زنید تا گمراه نشوید و ثقل اصغر عترت منند و خداوند مرا آگاه و مطلع ساخته که آن دو از یکدیگر جدایی‌ناپذیرند. از آنان پیش نیفتید و از آنان بازنمانید که به هلاکت خواهید رسید. سپس دست علی(ع)را بالا برد و فرمود: «هر که من مولا و فرمانروای اویم علی مولای او است، خدایا دوست بدار آن کس که او را دوست دارد و دشمن دار آن کس که او را دشمن دارد.» با انجام این مأموریت نهال امامت در آیین اسلام غرس و به تصریح آیه دیگری که در همان دقایق نازل گردید رسالت خاتم الانبیا کامل شد.
امامت، نهادی بود که از احتمال گسستن رشته‌های همبستگی در میان جمعیت مسلمانان جلوگیری کرده و از فروپاشی امت جلوگیری می‌کند و مأموریتی الهی است که بر اساس آن، خداوند از میان بندگانش افرادی را که از ویژگی‌های بی‌مانندی برخوردارند برمی‌گزیند تا بشریت را در طول زندگی با راهنمایی‌های شایسته به حیات طیبه رهنمون گردانند. بنابر این، امامان از میان کسانی انتخاب می‌شوند که از همه ویژگی‌های لازم برای پذیرش این مسؤولیت سترگ آمادگی کامل داشته باشند. زیرا وجود آنان ظرف و ظرفیت وحی را توسعه داده و شأن آنان نیز عصمت است.
هر امامی بر اساس تعالیم اسلام، اصول مکتب را تبیین و ترویج می‌کند. لازمه امامت صدق و راستگویی است تا زمینه اطمینان و جلب اعتماد عمومی به دین و آیین اسلام فراهم آید.
امیرالمؤمنین علی(ع) سال‌ها پیش از نصب به جانشینی رسول خدا، به صداقت و امانت شهره بود و در میان اهالی حجاز به صفات نیکو شناخته می‌شد. از این‌رو وقتی به این مسؤولیت سترگ منصوب شد، با لسان رسول گرامی اسلام و از جانب خداوند به روشنی شایستگی‌هایش مورد تأیید قرار گرفت و با تعابیر «حجت آشکار» و «نشانه‌های روشن» در منطق دین از وی یاد می‌شود.
امامت در طول حضور خود برای عقل و درک و آگاهی بشر جایگاه ویژه‌ای قائل بوده است. امامت، رسالت اسلام را به جامعیت رسانده و بر اساس آن کامل‌ترین دستورالعمل زندگی سعادتمندانه با ارائه الگوهای برتر زمینه تحقق یافت. بشری را می‌توان در تعالیم اسلام جست‌و‌جو کرد و نسخه جامع آن را که شامل متنوع‌ترین شیوه‌های دستیابی به حیات طیبه است در تعالیم شریعت اسلام یافت.
خداوند با نصب حضرت علی(ع) به جانشینی پیامبر اکرم(ص) مدال رحمت را به امت اسلامی اعطا فرموده و چراغی پیش پای فرزندان آدم تا انتهای تاریخ روشن کرد؛ راهی که دعوت اسلام را از عوامفریبی و جهل خبری به دور نگه می‌دارد.