دکتر “کریس هیور” اسلام شناس و اندیشمند مسیحی ایرلندی ، از جمله کسانی است که طی سالها مطالعه وتحقیق در باره اسلام، تلاش نموده است تا چهره واقعی اسلام ورهبران بزرگ آن نظیر پیامبر(ص)، امام علی (ع) وامام حسین (ع) را به جامعه غربی وغیر مسلمان معرفی نماید.
نکاتی که در زیر می آید متن گفتگوئی با دکتر “کریس هیور” در باره شخصیت حضرت علی (ع) وتاثیرگذاری وی بر جامعه اسلامی و نیز جایگاه ارزشمند آن حضرت بعنوان الگویی برتر، نه تنها برای مسلمانان بلکه برای جامعه بشری در تمام زمان ها است.
دکتر کریس در مورد سابقه شناختش نسبت به مولا علی (ع) می گوید:
من سی سال پیش زمانی که مطالعاتم را در باره اسلام آغاز کردم از وجود شخصیتی به نام علی (ع) آگاه شدم اما اهمیت وشخصیت واقعی او را زمانی درک کردم که تعاملم را با دانشجویان واساتید شیعه آغاز کردم.
این نکته بسیار مهم است که هر کسی می تواند حقایقی را در باره زندگی آنحضرت جمع آوری کند، اما تنها کسانی که او را بعنوان رهبرجامعه مسلمانان که منصوب شده الهی است، دوست دارند، می توانند ارتباطی واقعی با وی برقرار کنند. که این دوست داشتن جزیی از دوست داشتن خداوند است.
اگر کسی خدا را دوست دارد، پس مطمئنا آنهایی را هم که دوستدارخداوندهستند، دوست دارد.
در طول سالها من مشاهده کرده ام که چگونه شیعیان علی(ع) با افتخار به دنبال مطالعه وترجمه آثار ونوشته های او وسپس پیروی وتقلید از وی در زندگی خود بوده اند.
چون افرادی هستند که از طریق نگاه به زندگی کسانی که آنها را دوست دارند روش واقعی زندگی را درمی یابند.
وی در مورد شخصیت آن حضرت معتقد است:
از ابتدایی که علی وارد ماجرای اسلام شد او بواسطه شجاعت واتخاذ موضعی واحد، فردی تاثیر گذار بود.
او بعنوان یک پسر جوان نسبت به نبوت پسر عمویش محمد(ص) متقاعد شده بود وتمایل به ایستادگی در این راه واعلام وی بعنوان پیامبر خدا وبیعت با او داشت و او اولین فرد از اعضای خانواده پیامبر اسلام بود که به وی ایمان آورد.
این شجاعت چه در میدان جنگ وچه دربسیاری از موارد مانند خوابیدن به جای پیامبر در رختخواب وی در ماجرای هجرت آن حضرت از مکه به مدینه، موجب تقویت اسلام وپیامبرگردید.
شفافیت وایمان وی از ابتدا به خوبی نشان داده شد. بعنوان یک پسر جوان او در آن هنگام واژه هایی را از پیامبر می شنید که هم جذاب بود وهم گاه پر هیبت وهمراه با ترس، واژه هایی مانند اینکه او برادر ،دوست ، وصی و جانشین وی است.اینها بار سنگینی بر شانه های جوان او بود.
او ناظر همه جلوه های سنت پیامبر بود ومی بینیم که چگونه از آن، مدلی برای زندگی خود ایجاد می کند وآن را به دیگران نیز منتقل می نماید.
حتی آنهایی که بعد از وفات پیامبر حق او را برای رهبری امت اسلام نادیده می گیرند واز رهبری او حمایت نمی کنند،خرد ودانش عمیق وی را در راه اسلام به رسمیت می شناسند وبه طور مدام از او بعنوان یک مشاور دانا تقاضای مشاوره می کردند.
امام علی الگوی بشر امروز
این اندیشمند مسیحی در خصوص اینکه آیا شخصیت های تاریخی که در گذشته های دور زندگی می کردند برای جهان امروز که دنیایی کاملا متفاوت از گذشته است می توانند معیار رفتار وعمل قرار گیرند،براین باور است که:
شخصیت های بزرگ مذهبی تنها به پیروانشان در زمان خود تعلق ندارند.آنها در زندگی تسلیم محض اراده الهی هستند وبنابراین به طور خاص به خداوند تعلق دارند و چون خداوند آفریننده همه موجودات است وانسان نیزتوسط خداوند واز یک منشاء آفریده شده است و پروردگار همه انسانهاست نه عده ای برگزیده ،ازاین رو همه آنهایی که به خداوند تعلق دارند ،به همه نوع بشر هم تعلق دارند.
ساده زیستی علی (ع )
یکی از ویژه گی های حضرت علی (ع) ساده زیستی او بود. در روایات آمده است که او همواره از یک نوع غذا میل می فرمود وهرگز نمی پذیرفت که چند نوع غذای متفاوت ومتنوع بخورد.
در عصری که فقر گسترده وگرسنگی در یک طیف آن قرار دارد ودر مقابل، بیماری چاقی ناشی از خوردن در طرف دیگر، به یاد یک گفته اخلاقی در دهه ۱۹۸۰برای مقابله با فقرمی افتیم که می گوید:” مردم نیمکره شمالی باید تا حد ممکن ساده زندگی کردن را از مردم نیمکره جنوبی یاد بگیرند”
ما امروزه شاهد بحران بزرگ مهاجرت وپناهندگی در جهان هستیم ،بطوری که دهها میلیون انسان، کشور وخانه های خود را ترک وبسوی کشورهای دیگر فرار می کنند.بحرانی که امروزه بر زندگی مردم مرفه اروپا تاثیر گذاشته، تنها بخشی از مهاجران کشورهای سوریه ،عراق و افغانستان را شامل می شود که فقط از یک مرز بین المللی عبور کرده وبه دنبال مکانی امن در کشورهای هسایه می گردند.
حال باید دید که چگونه امام علی می تواند واکنشی ایجاد کند ورفتار او مثالی باشد در خدمت بیداری ونرم کردن دلهای افراد غنی جامعه تا در جهت رفع دردها ورنج های نیازمندان کاری انجام دهند. آنگونه که علی در برابر نیازمندان چنین عمل می کرد.
امام علی الگویی برای سیاستمداران وحاکمان:
دکتر هیور الگوگیری از امام اول شیعیان توسط سیاستمداران امروز را اینگونه بیان می کند:
علی (ع) به همراه همسرش بانو فاطمه (س) برای نظاره کردن سنت های پیامبر اسلام در جایگاه ویژه ای قرار داشت. او روش پیامبر را هنگامی که وارد مجلسی می شد دیده بود واینکه هر جا فضایی برای نشستن بود می نشست نه اینکه مانند کسی که دارای تاج وتختی است جایی مخصوص برایش حفظ شده باشد. از این رو این برابری ، مساوات ودر دسترس بودن ، مشخصه بزرگ زندگی علی بعنوان رهبر سیاسی جامعه خود بود.
او جدا و به دور از مردم نبود بلکه یکی از افراد برجسته از کنار همانهایی بود که رهبریشان را بعهده داشت.
حتی می توانم بگویم که، ژست کوچک “پاپ” رهبر کاتولیک های جهان در استفاده از یک اتومبیل معمولی کوچک ودوری گزیدن از استفاده از لیموزین های ساخت آمریکا، این معنی را برای ما در بر دارد که چگونه اینها می تواند نشانه های قوی ای برای رهبران زمانه ما باشد.
ما همه، آشنایی ناگواری با رجزخوانی ها وگزافه گویی های متکبرانه سیاستمداران داریم، کسانی که هنگام انتخابات وعده های غیر قابل عمل به مردم می دهند واز این طریق انتخاب می شوند در حالی که فقط موقعیت شخصی خود را ارتقاء می دهند. وما می توانیم این را مقایسه کنیم با رفتار علی (ع) در هنگام وفات پیامبر (ص) تا زمانی که همه جامعه آماده پذیرش او برای رهبری اش شد.
او از همان ابتدا می دانست که ازسوی خداوند برای جانشینی پیامبر انتخاب شده است. او این را از لب های خود پیامبر شنیده بود واینکه او این را با اراده خود نگفته است بلکه این اراده خداوند است.
در عین حال او با درخواست جایگاه برحقش، خود را تحقیر نکرد ویا با تحریک حامیانش از طریق ادعای رهبری، موجب به راه انداختن جنگ داخلی میان مسلمانان نشد.
این “فروتنی وتوکل به خداوند” می تواند بعنوان یک الگو در برابر” تکبر” واین تصور که “ما بهتر می دانیم” به کار گرفته شود.
علی (ع)راهنمایی برای خانواده های امروز:
دکتر کریس هیور در پاسخ به این سوال که علی (ع) چگونه می تواند الگویی برای خانواده های امروزی در تربیت فرزندان شان باشد معتقد است، که بشر امروز باید بیاموزد که چگونه از فرصت های زندگی خود برای تربیت نسل جوان بهره گیرد و می گوید:
راه زندگی ،آموختن از کسانی است که از نزدیک در میان آنها رشد می کنیم .بعد از وفات حضرت خدیجه (س) دو نفر، نزدیکترین افراد به پیامبر (ص) بودند،یکی حضرت فاطمه(س) دختر بزرگوار پیامبر ودیگری پسرعموی او حضرت علی (ع).
آنها راه زندگی را به شکلی که قرآن وسنت پیامبرمشخص میکرد به صورت مستقیم ودست اول از او جذب کردند.
به نوبه خود آنها نیز سرمشق ونمونه ای شدند برای فرزندان شان حسن وحسین علیهم السلام ،برای آموختن علم ودانش وبینش به آنها، از راهی که خود نیز زندگی شان را بر مبنای آن ساخته بودند.
در واقع آن دو پسر جوان همواره با پدر بزرگ خود تا پیش از وفات آن بزرگوار همراه بودند.
این درواقع استفاده درست از سرمایه زمان وفرصت های زندگی است که نیاز بزرگ جامعه مدرن ماست و باید از آن بهره ببریم. زیرا بسیاری از عوامل دیگر هستند که بر روی فرزندان ما تاثیر می گذارند.
مانند : همسالان آنها،رسانه ها، اینترنت، شخصیت های مشهور وعوامل دیگرکه همگی اینها به سادگی می توانند چنان آنها را به اموردیگر مشغول کنند که فرصتی برای سرمایه گذاری در زمینه شخصیت اخلاقی نسل جوان باقی نگذارد.
سوال اینجاست که اینک از چه طریق وچگونه خانواده ها در جامعه غربی می توانند در معرض تماس واقعی با پدربزرگ ومادر بزرگ قرار گرفته به طوری که تاثیرات تماس بین نسلی احساس شود.
انسانیت در برابر دشمن:
دکتر کریس، جوانمردی ،فتوت واوج انسانیت مولا علی (ع) را در رفتار و اخلاق آن بزرگوار به هنگام مبارزه با دشمنانش می بیند و آن را اینگونه توصیف می کند:
علی (ع) با وجود اینکه در مبارزه با دشمن وشجاعت وتهور شهرت داشت اما حتی در کشتن دشمن خویش هم با احساس مسئولیت عمل می کرد ومن بسیار تحت تاثیر رفتار او در ماجرای معروف
مبارزه اش با دشمن (اشاره به عمروبن عبدود در جنگ خندق) قرار گرفتم ،هنگامی که او بر حریف خویش غلبه کرده ودر حال فرود آوردن ضربه نهایی بود که دشمن بر چهره او آب دهان انداخت و امام علی (ع) در آن حال از کشتن دشمن صرف نظر کرد وشمشیر خود را به کناری نهاد و رو به یاران خود گفت، اگر قبل از این عمل اورا کشته بودم با بهترین انگیزه ودر راه خدا اورا کشته بودم اما بعد از رفتار او، این گمان متصور می رفت که من اورا به خاطر خشم خودم وانگیزه شخصی کشته ام.
اینک این سوال بوجود می آید که در دوره مدرن چه تعداد انسان، زندگی خود را به خاطر انگیزه های سیاسی اشخاصی که به انسانیت دشمن خود احترام نمی گذارند از دست داده اند؟
ما می بینیم که علی (ع) همواره تلاش می کرد تا در صورت امکان از جنگ پرهیز کند وهیچگاه در گرماگرم خشم وعصبانیت به سمت جنگ خیز برنداشت.
گرفتن جان انسان دیگری که ما را به مبارزه طلبیده امری است بسیار جدی وحساس که نباید از روی خشم وعصبانیت باشد.
امروزه سلاح های مدرن جنگی نظیر:بمباران هوایی ،توپخانه های دوربرد،هواپیماهای بدون سرنشین ، موشک های بزرگ وسلاح های کشتار جمعی همگی به لیستی از تلفات جنگی تبدیل شده اند.
در حال حاضر در جنگ ها ودر گیری ها، بیشتر غیر نظامیان وبویژه زنان وکودکان بیش از هر زمان دیگری در طول تاریخ کشته می شوندو تعداد افراد کشته شده در جنگ ها سرسام آور است وهمانطور که در دکترین جنگ نا متقارن بیان می شود “زندگی یک نفر از ما به ارزش هزار نفر از آنان است”
کلام آخر اینکه با این اوصاف آیا در این دوران چیزی می تواند برتر وبالاتر از پیامبراسلام وامام علی(ع) بعنوان نمونه والگو برای ما باشد؟
