برنامه «جیپیاس» که با مجریگری «فرید زکریا» از نظریهپردازان و تحلیلگران برجسته روابط بینالملل از شبکه «سیانان» پخش میشود، شب گذشته به موضوع ایران اختصاص داشت و کارشناسان حاضر در این برنامه درباره تبعات سیاستهای دولت کنونی آمریکا در قبال ایران صحبت کردند.
«ویلیام برنز» دیپلمات باسابقه و مسئول اصلی مذاکرات محرمانه با ایران در دولت سابق آمریکا یکی از مهمانان این میزگرد بود. او در پاسخ به سوال زکریا درباره سیاست دولت «دونالد ترامپ» رئیسجمهور آمریکا در مورد ایران، سیاست موسوم به «فشار حداکثری» را «قماری پرریسک» توصیف کرد و گفت: «شما دیپلماسی اجبار را آغاز کردهاید بیآنکه کانال دیپلماسی وجود داشته باشد.»
وی افزود: «رئیسجمهور میگوید توافق بهتری میخواهد، اما واقعیت چیز دیگری به نظر میرسد، اینکه این دولت فروپاشی یا تسلیم رژیم ایران را دنبال میکند، که هیچکدام اینها واقعبینانه به نظر نمیرسد.»
«ریچارد هاس» رئیس اندیشکده «شورای روابط خارجی آمریکا» دیگر مهمان حاضر در این برنامه بود، که او هم به انتقاد از سیاست دولت ترامپ پرداخت و گفت: «اگر به وزیر خارجه گوش دهید، میبینید درخواستهایی برای تغییر بنیادین رفتار ایران ارائه کرده که عملا به معنی تغییر رژیم هستند... این بیش از آنکه دیپلماسی باشد، اجبار است.»
هاس گفت دولت ترامپ به جای کنارهگیری از توافق هستهای، باید «بستهای اصلاحشده از توافق هستهای که مثلا موشکها و همچنین بندهای موسوم به غروب آفتاب را هم شامل شود» ارائه میکرد، که در آن صورت احتمالا اروپایی هم با رویکرد آمریکا همراه میشدند. وی افزود: « اما در حال حاضر فکر میکنم این دولت تلاش میکند فقط به ایران فشار بیاورد و خوب در مباحث اقتصادی دستاوردهایی هم داشته، اما این رژیم جایی نمیرود و نباید فراموش کنیم که این رژیم راههای متعددی هم برای پاسخ دارند.»
این دیپلمات سابق آمریکایی هرچند در بخشی از صحبتهایش مانند دیگر مقامهای آمریکایی ایران را به ارتباط با تروریسم متهم کرد، اما درباره گزینههای ایران گفت: «آنها همین الان دارند از خروج از توافق هستهای صحبت میکنند. آنها میتوانند از پیمان منع اشاعه (انپیتی) خارج شوند، میتوانند سراغ نیروهای آمریکایی در عراق بروند، میتواند تنش در سوریه را تشدید کنند. ایران گزینههای متعددی دارد، سایبری، تروریسم، نظامی و دیپلماتیک. نباید آنها را دست کم بگیریم.»
در ادامه، زکریا از مهمانان درباره استفاده بیش از حد از تحریمها سؤال کرد و گفت این روند باعث شده تا «در اروپا، چین و روسیه به این فکر بیافتند که شاید لازم باشد جایگزینی برای دلار وجود داشته باشد.»
برنز در این مورد گفت: «فکر میکنم رویکردی که در قبال ایران اتخاذ شده، خسارت جانبی زیادی دارد، که البته بخشی از آن مربوط به کنارهگیری از مجموعهای از توافقهای بینالمللی است. توافق هستهای، توافقنامه [اقلیمی] پاریس و چندین توافق دیگر. بخشی از این [خسارت جانبی] تعمیق شکاف میان ما و نزدیکترین متحدانمان است... بحث دیگر این است که به مرور زمان، نه یک شبه، سودمندی تحریم به عنوان ابزاری برای دیپلماسی آمریکا را تضعیف میکند.»
وی هشدار داد که اگر روند کنونی ادامه یابد، ممکن است روزی واشنگتن شاهد آن باشد که «نه تنها روسیه و چین، بلکه دوستان اروپایی هم گامهایی در راستای کاهش آسیبپذیری در برابر تحریم برداشتهاند.»