پژوهشگر نسخه کهن قرآن زعفرانی معتقد است این قرآن، کهن‌ترین نسخۀ قرآنی کامل و خالص و تاریخ‌دار ترجمۀ فارسی است که مترجم ناشناخته آن از تفسیر سورآبادی (از ابوبکر عتیق نیشابوری در قرن پنجم) بسیار تاثیر گرفته است.
نسخۀ ش ۵۵۱ قرآن زعفرانی در موزه رضا عباسی یکی از مهمترین نسخه‌های قرآنی همراه با ترجمۀ فارسی از قرن ششم است که تاکنون توجه محققان و نسخه پژوهان را به خود جلب نکرده است. این اثر ارزشمند نسخۀ کاملی از قرآن کریم همراه با برگردان فارسی است که در سال ۵۴۶ قمری به دست کاتب ابوالفخر بن ابی‌الفضل الزعفرانی کتابت شده است.
قرآن زعفرانی، کهن‌ترین نسخۀ قرآنی کامل، تاریخ‌دار و حاوی ترجمۀ فارسی است. سایر نسخه‌ها مانند کتاب پلی میان شعر هجایی، (ترجمه آهنگین قرآن متعلق به اواخر قرن سوم یا اوایل قرن چهارم هجری) و سورۀ مانده از قرآن کوفی کهن نه تاریخ‌دار و نه کامل اند. قرآن ری (نسخۀ ش ۶۶۱ در کتابخانۀ آستان قدس رضوی)، کتابت سال ۵۵۶ هجری و قرآن حسن بن علی کوفی (نسخۀ ش ۹۶۸۰ در کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران)، کتابت سال ۵۵۵ هجری، هم متأخر از زعفرانی‌اند و هم ترجمۀ قرآنی‌شان مشروح و تفسیری است. به همین سان، تا میانۀ قرن ششم هجری، آثار فارسی قرآنی چندی به دست ما رسیده؛ اما تمام این متون، آثار تفسیری فارسی چون نسخه‌های طبری، سورآبادی، اسفراینی، حدادی و مانند آنهاست. قرآن زعفرانی در این میان یک ترجمۀ خالص قرآن به فارسی است. ترجمۀ فارسی در قرآن زعفرانی تنها به قصد برگردان آیات و نه شرح و تفسیر آن در میان سطور قرآنی، کتابت و روایت شده است.
مترجم پارسی قرآن در این نسخه را به درستی نمی‌شناسیم، اما می‌دانیم از تفسیر سورابادی تأثیر فراوانی گرفته و این متن را قریب ۵۰ سال پس از درگذشت سورآبادی (د. ۴۹۴ هجری) نوشته است. دور نیست که او را کاتب نسخه، یعنی ابوالفخر زعفرانی بدانیم. ترجمه قالبی کلمه به کلمه دارد؛ یعنی مترجم به سبک نخستین مترجمان قرآن در زیر هر کلمه معادل فارسی آن را می‌نویسد. از همین رو، نحو جملات تا حد زیادی عربی است. مترجم علاوه بر برخورداری از توانایی در ادب فارسی، دانش‌های قرآنی، تاریخی، فقهی، به مضامین کلامی قرآن توجهی ویژه دارد.
هنوز به‌درستی معلوم نیست نسخۀ قرآن زعفرانی از قرن ششم هجری تاکنون چه سرگذشتی داشته است، اما بنا به برخی یادداشت‌های موجود در حواشی نسخه می‌توان دریافت در سال ۱۳۳۷ قمری (۱۲۹۷ شمسی)، این نسخه در حوالی کرمان بوده است. قرآن زعفرانی در دهۀ ۱۳۵۰ شمسی خریداری و به موزۀ رضا عباسی راه یافته است. از آن زمان تاکنون، این نسخه و اهمیتش به درستی شناخته نشده بود.
