Bismillahirrahmanirrahim
İnsanın kendisini eğitmesinde ilk adım: İhlas
Kendimizi eğitmede çok dikkat etmemiz gereken konulardan birisi, hatta herşeyden öncelikli olanı “ihlastır”. İhlas, bir işi halis yerine getirmeye, o işe birşey karıştırmadan yapmamıza denir. Bazıları ibadet etmezler, bazıları ibadet ederler ama ibadetleri karışmıştır, halis değildir.
İbadetin halis olması / amelin halis olması, amelin Allah için olması demektir. Malesef insanlar arasında çok yaygındır, yaptıkları iyilikleri başkalarına anlatırlar. Bazıları yaptıkları iyilikleri dile getirmemeleri gerektiğinin farkında değiller. Elbette bazı yerler istisna edilmiştir. Bazı işleri alenen yapmak gerekir; hadislerde bazen “gizli sadakanın şu kadar sevabı var” deniyor , bazen ise “sadakanın alenen verilmesinin sevabı” beyan ediliyor. Veya toplumsal ibadet herkesin gözünün önünde yapılması gerekiyor, yapılmalıdır; bunlar ilahi şiarlarıdır. Ama bazı ibadetler veya ibadetlerin çoğu; Allah ile kul arasındadır; zikr, dua, sünnetler/nafileler, gece namazı, ihsan, iyilikler..vs ibadetler kul ile Allah arasında kalmalıdır. İnsan, hayır bir işi başkaları görsün diye yapmamalıdır; hayır bir ameli başkalarının dikkatini çekmek için yapmak, o işi yapmamaktan daha kötüdür. Çünkü bir insan bir işi yapmamışsa, yapmamıştır. Ama başkalarının dikkatini çekmek için yapmışsa yine o işi yapmamış gibidir, ama bunun diğerinden daha kötü olmasının hikmeti şudur; şirk karışmış bir ameli yerine getirmiştir, şirk karışmış bir amel haramdır, insanı (Allah’tan) uzaklaştırır. Bundan dolayı hepimiz nerede olursak olalım, hangi makamda olursak olalım, bütün çabamız halis amel işlemek olmalıdır.
Eğer amel Allah için yapılırsa, niyyet Allah için halis olursa, genellikle amellerde öne çıkan olumsuzluk ve zorluklarla karşılaşılmayacaktır. Bizler amellerdeki gerçek faydayı/maslahatı, onun bunun hoşuna gitsin diye yaparak başkalarının övmesine feda ediyoruz. İnsan sadece Allah rızası için iş yapmak isterse yanlızca teklifinin/ görevinin ne olduğuna bakar. Birilerinin hoşuna gidip gitmediğine bakmaz, insanların yanında değer kazanıp kazanmadığına bakmaz.
Bugün İslam Cumhuriyetinde bütün alanlarda Allah için iş yapma ortamı var; bu ülkede yapmak istediğiniz her işi Allah için yapabilir, ondan sevap ve manevi faydalar alabilir, Allah’ın huzuruna yüzü ak çıkabilirsiniz.
İhlasın hakikakti
Resulullah’dan (s.a.a) şöyle nakledilir: “Herşeyin bir hakikati vardır. Bir kul, ancak Allah için olan amellerin birini yaptığından dolayı övülmeyi sevmediği zaman ihlasın hakikatine ulaşır.” Bu çok zordur, bu diğer mertebelerin hepsinden daha üstün bir makamdır. Örneğin bir kimse, bir ameli başkalarının hoşuna gitsin diye değil, Allah rızası için yapıyor; Allah rızası için manaz kılıyor, Kur’an hatm ediyor, hayır bir iş yapıyor, ihsanda bulunuyor, sadaka veriyor, başkasına yardım ediyor bununla birlikte halkın kendisi hakkında “ ne kadar iyi insandır” demesini de seviyor. Bu insan, halk için o amelleri yapmamış, sadece Allah için yapmış ve bitmiştir ama halkın kendisini övmesinden hoşlanıyor, bu ihlasın yüksek mertebesi değildir. İhlasın yüce mertebesi, halkın bu övmesini de sevmemesidir. Daha doğrusu halka teveccüh etmemesidir; insanlar ister bilsinler, ister bilmesinler, ister hoşlansınlar, ister hoşlanmasınlar. Yanlızca Allah’ın kendisinden ne istediğine bakmalı ve onu yerine getirmelidir.
Ben bu sıfatı ve özelliği İmam’da (r.a) defalarca muşahade ettim ve birçok yerlerde kendim gördüm, başkalarının hoşlanıp hoşlanmadığına bakmazdı. Vazifesini yerine getirirdi. İnsanın üstlendiği yük ağır olunca, büyük bir iş yaptığı zaman, tehlikeli bir işe giriştiği zaman ihlasa daha fazla ihtiyaç duyar.
Muhleslerin üç özelliği
Eğer bizler ihlaslı olursak, muhlis kullardan oluruz. Muhlis, Allah için amel ve niyyette ihlasa sahip olmaktır. Muhlis kuldan daha yüce “muhles” kullardır. Seyyid Bahrul Ulum (r.a ) kendisine ait olan seyr-u suluk kitabında “muhlis” ile “muhlesin” farkı olduğunu buyuruyor. Muhlis, ameli Allah rızası için yapan ve başkalarına teveccüh etmeyendir. Muhles ise, bütün varlığını halis- muhlis bir şekilde Allah’a adayandır; onun bütün varlığı Allah içindir. Bu makam gerçekten bizim ulaşamayacağımız çok yüce bir makamdır.
Daha sonra buyuruyor; Allah muhleslere üç vaadda bulunmuştur, onlar üç büyük özellik sahibidirler; birincisi,”derken onu yalanladılar. Kuşkusuz onlar tutuklanıp getirilecekler. Allah’ın ihlaslı kulları mustesna. “ (Saffat /127-128 ) ayetinin beyan ettiği gibi hesaptan muaf tutulacaklar. Yani kıyamet günü bütün insanlar hazır edilecekler ve hesaba çekilecekler, ihlaslı kullar (muhles kullar) hariç, onlar muaf tutulacaklar çünkü onların amellerinin her zerresi, aldıkları nefes, bütün hareketleri Allah içindir, bundan dolayı mahşer günü hazır kılınıp hesap vermekten muaf tutulacaklar.
İkinci özellik; ,”yaptığınız ne ise onunla cezalandırılacaksınız. Allah’ın ihlasa erdirilmiş kulları bundan mustesna.” ( Saffat /38- 39 ) Ayet-i kerimenin vurguladığı gibi onlara uygun bir mükafat yoktur. Yani bütün kullar yaptıkları amellerine göre mükafat alacaklar, muhlesler hariç; onların amellerinin karşılığı olacak uygun/layık bir mükafat yoktur, amelleri ne olursa olsun karşılığı sonsuzdur çünkü onların varlığı Allah’a aittir. Allah için ilahi hedef doğrultusunda baştan ayağa halisane amel etmişlerdir. Bir rivayette buyuruyor: “Muhlis ve muhles kuluma bütün dünyayı da versem onun hakkı verilmiş sayılmaz.” Öyleyse onun amelinin karşılığı verilen mükafat değildir. Onun kıldığı bir namaz diğer iyi kulların binlerce namazından daha üstündür.
Üçüncü özellik, bunların hepsinden daha üstündür; “Allah, onların nitelemelerinden münezzehtir. Allah’ın ihlaslı kulları mustesna.” (Saffat / 160). Allah-u teala kullarının nitelemelerinden münezzehtir, ancak ihlaslı kullarının nitelemeleri mustesnadır; yani onlar Allah’ı nitelemenin hakkını eda edebilirler. Diğer kullar bunu yerine getirmekten çok uzaktırlar; Allah hakkında ne derlerse desinler hakkıyla söylemiş olamazlar. Muhlis ve muhles kullardan hariç “seni hakkıyla tanıyamadık” sözünü kimse hakkıyla söyleyemez. Sadece ihlaslı kullar O’nu hakkıyla nitelendirebilirler. Bundan dolayı insan, masum imamlardan nakledilen me’sur duaları okuyup onlarla menus olursa, Allah ile gerçek bir münacat edeceği ve O’na layık olacak bir şekilde O’nunla konuşabileceği ümit edilir.
