İran İslam Cumhuriyeti dış siyasetinde komşularla tüm alanlarda ilişkilerin geliştirilmesi en öncelikli olanıdır. Bunun için de İran, kendi komşularıyla ilişkileri bütün alanlarda geliştirmek hususunda tüm imkanları kullanarak ve bu konuda gelecek tekliflere her zaman açık olmuştur

Bakü’de düzenlenen İran-Rusya-Azerbaycan üçlü Liderler zirvesinde konuşan İslami İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, oturumun görüş açıların açıklanması, istişareler yapılması, ilişkilerin gözden geçirilmesi ve ortak menfaatlerin ilerletilmesi için uygun fırsat hazırladığını belirtti ve komşu ülkelerle tüm alanlarda ilişkileri geliştirmenin İran’ın temel dış politikası olduğunu söyledi.

Öte yandan İran, Rusya ve Azerbaycan Cumhuriyeti cumhurbaşkanları Hasan Ruhani, Vladimir Putin ve İlham Aliyev'in üçlü görüşmesi ardından basın mensuplarına açıklamada bulunan İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif, Bakü zirvesi kapanış bildirisinde, üç ülkenin muhtelif alanlarda daha fazla teamüllerin yapılması konusunda görüş birliğine vardıklarını bildirdi.

İran bu konuda  gelebilecek her türlü olumlu, müsbet teklif ve önerilere açık olduğunu bildirdiği gibi hatta aynı zamanda bizzat kendisi de bölgesel barış ve güvenliğin, istikrarın sağlanması ve temellerinin güçlendirilmesi yönünde de çok ciddi çalışma ve teklifleri olmuş ve bu yönde şimdiye kadar karşılıklı saygı çerçevesinde önemli adımlar atmıştır.

Nitekim İran'ın BM Teşkilatına, her türlü şiddetten arınmış ideal bir dünyanın tahakkuku, şiddet ve aşırıcılığa karşı ortak bir mücadelenin verilmesini teklif etmesi İran'ın bu eğilimiyle ilgili sadece bir örnektir.

Şimdi de İran, Rusya ve Azerbaycan Cumhurbaşkanlarının katılımıyla Bakü'de üçlü zirve toplantısının düzenlenmesi ve zirvede söz konusu liderlerin açıklamaları özel bir önemi haizdir.

Ruhani, günümüz dünyasında bir ülkenin tek başına sıkıntılarla mukabele ve fırsatlardan yararlanmaya kadir olmadığını ve her ülkenin refah ve gelişmişliğini arttırmasının diğer ülkeler özellikle komşularıyla işbirliğine bağlı olduğunu söyledi.

İran’ın diğer ülkelere karşı politikasının kazan-kazan esasına bağlı olduğunu ifade eden Ruhani, bu doğrultuda İran açısında bölge ülkeleriyle ortaklıkları ve çoklu diyalog mekanizmalarının yararlı olduğunu düşündüğünü söyledi.

İran'ın dış siyasette önemli vurguladığı husus karşılıklı saygı ilkesine dayalı olarak gelişitirilecek dostluk ve komşuluk ilişkileridir. Aslında bu husus İran İslam Cumhuriyetinin dış siyasetinin temelini oluşturmakta ve başka ülkelerle ilişkilerin geliştirilmesi bu açıdan takip edilmektedir.

Eğer bu açıdan Bakü zirvesi değerlendirilecek olursa bölge ülkelerinin kaderini yakından ilgilendiren bir kaç önemli kriter gündeme gelmektedir. Bu kriterlerden birincisi komşu ülkelerle ortak katılımlara yönelmek ve çok yönlü diyalog mekanizmalarından yararlanmaktır. Bu husus bölgesel meselelerin önemli bir bölümünün çözümüne gerekli alt yapıyı oluşturabilir.

İkinci kriter ise bölge ve komşu ülkeler arasında kültürel ve dini ortak yönlerin varlığıdır. Örneğin bu hususta İran ve Azerbaycan demir yolunun birleştirilmesi ve Kuzey-Güney taşımacılık koridorun bir an evvel tamamlanmasıyla ilgili anlaşma örnek gösterilebilir.

Bu alanda var olan üçüncü kriter ise güvenlik işbirliği alanına girmektir.

Bakü zirvesi öyle bir ortamda düzenlenmiştir ki din ve ideoloji kisvesi altında  terörizm ve radikalizm, organize suçlar, uyuşturucu madde kaçakçılığı ve bölücü, ayrılıkçı cereyanların bir virüs gibi bölgeyi kasıp kavurmaktadır.

Nitekim son yıllarda dünya ve bölgede yaşanan olaylar tecrübesi hiç bir ülkenin tek başına tüm bu sorunların uhdesinden gelemeyeceği gerçeğini gözler önüne sermiştir. İran İslam Cumhuriyeti pratikte şunu göstermiştir ki gerek Rusya olsun ve gerekse öteki komşularla ilişkisinde her zaman olumlu yapıcı bir ilişki peşinde olmuştur. toplu adımlara ihtiyaç olduğu dönemlerde de İran iş ehli olduğunu pratikte göstermiştir.

İran nükleer meselesinin çözümü doğrultusunda İran ve Rusya arasında gelişen son yıllardaki ilişkiler, ayrıca iki ülkenin Suriye krizinin çözümü doğrultusundaki ortak yaklaşımı öteki ülkeler içinde model ve örnek olacak bölgesel işbirliği için iyi bir örnektir ve bu örneğin hatta üçlü ilişkilerde de başarı şansı yüksektir.

Üç ülkenin geniş enerji kaynakları ve coğrafi konumlarının ilişkilerin arttırması için iyi bir fırsat olduğunu ifade eden Ruhani, ‘’Terörizm, bölge dışı ülkelerin bölgeye müdahaleleri, siyasi unsur olarak ambargoların baskı aracı olarak kullanılması, çevre sorunları, uyuşturucu kaçakçılığı, ayrılıkçı hareketler, siber suçlar ve organize suçlar ortak tehditlerdir ve bunlarla başa çıkmak için üç ülke daha çok işbirliği yapmalı’’ ifadesini kullanması aslında bu gerçeğe işaret etmektedir.