در آیات قرآن کریم و روایات معصومین (علیهم السلام) به آثار و برکات مادی و معنوی حج تاکید بسیاری شده و از جهات مختلف این موضوع مورد بررسی قرار گرفته است.
تبادل فرهنگی و اقتصادی
اجتماع شکوهمند حج، اجتماعی است از همه قشر‌های مسلمانان جهان؛ چرا که زائران کعبه از میان تمام گروهها، نژادها، زبان‌ها و کشور‌های مختلف اسلامی می‌باشند و اگر انسان بخواهد تمامی این کشور‌ها و مردم آن‌ها را از نزدیک ببیند، هزینه هنگفتی می‌طلبد؛ ولی در حج با پرداخت هزینه حج به راحتی به این مسئله نیز دست می‌یابد. تبادل فرهنگی و شناخت همدیگر و همین طور تبادل اقتصادی و تجارت به عنوان فلسفه و پی آمد حج است.
محافظت مال و عیال
از آثار و برکات مادّی حج این است که در این ایّام، خداوند از اموال و اهل و عیال زائر خانه اش محافظت و نگهداری می‌کند. حضرت صادق (ع) فرمود: «به راستی کسی در مکّه [و زیارت حج خانه خدا] حضور نمی‌یابد، مگر اینکه خداوند به او نفعی می‌رساند؛ امّا شما [شیعیان] بخشیده شده برمی گردید، ولی غیر شما مال و اهل و عیالشان محافظت می‌شود.» همچنان که اگر کسی مانع انجام حج افراد شود، به او فتنه و بلایی می‌رسد.»
برآورده شدن حاجات
خانه خدا (مخصوصا در اولین نگاه) مکانی است برای استجابت دعا و همین طور است صحرای عرفات و دیگر مواقف و به طور کلّی، حاجی مورد توجّه خاص خداوند است و خداوند حاجات او را برآورده می‌سازد. امیر مؤمنان علی (ع) فرمود:«کسی که حج را برای حاجتی از حاجت‌های دنیوی ترک گوید، حاجتش برآورده نمی‌شود، مگر اینکه نگاهش به [حاجیان] سر تراشیده بیفتد.»
فقرزدایی
انجام حج برای همیشه فقر را از انسان دور می‌سازد. پیامبر اکرم (ص) فرمود: «حج باعث از بین رفتن فقر می‌شود.» و امام صادق (ع) فرمود:«هر کس سه بار حج انجام دهد، تا ابد فقر به او نمی‌رسد.»
افزایش رزق و روزی
از دیگر آثار و برکات مادی حج این است که بر رزق و روزی انسان افزوده می‌شود. پیامبر اکرم (ص) فرمود: «حج انجام دهید تا از نظر مالی بی نیاز شوید.». امام صادق (ع) نیز فرمود: «چیزی سریع‌تر برای بی نیازی مالی و نابود کننده فقر از مداومت حج خانه خدا ندیدم.»
بیمه سلامتی
اثر دیگر سفر حج این است که بر سلامتی بدن و صحت جسم نیز اثر می‌گذارد. امام زین العابدین (ع) فرمود:«حج کنید و عمره انجام دهید که باعث سلامتی بدن‌های شما می‌شود.»
