خلقت انسان، پدیدهای شگرف و سرشار از حکمت الهی است. خداوند متعال، انسان را در ابتدای مسیر زندگی، موجودی ناآگاه اما با ظرفیتهای بینهایت برای یادگیری و رشد قرار داده است. این استعداد ذاتی برای کسب دانش و درک، خود حقی اساسی برای هر فرزند محسوب میشود که بر عهده والدین است تا آن را شکوفا سازند. کلام وحی، با بیان این حقیقت، مسیر صحیح تربیت و پرورش را روشن میسازد.
“وَاللَّهُ أَخْرَجَکُمْ مِنْ بُطُونِ أُمَّهَاتِکُمْ لَا تَعْلَمُونَ شَیْئًا وَجَعَلَ لَکُمُ السَّمْعَ وَالْأَبْصَارَ وَالْأَفْئِدَةَ قَلِیلًا مَا تَشْکُرُونَ؛ خداوند شما را از شکم مادرانتان بیرون آورد در حالی که هیچ چیز نمیدانستید؛ و برای شما گوش، چشم و دل قرار داد تا شاید سپاسگزاری کنید” (النحل: ۷۸)
این آیه از سوره نحل، بر یکی از بزرگترین حقوق فرزندان و نعمتهای الهی تأکید دارد: حق دانستن و توانایی یادگیری.
خداوند در این آیه، انسان را درابتدای خلقت، موجودی ناآگاه معرفی میکند که هیچ علم و دانشی ندارد. اما همین خداوند، با اعطای ابزارهای حیاتی مانند گوش، چشم و قلب (به معنای عقل و فهم)، راه را برای کسب علم و معرفت باز کرده است.
این آیه شاهدی بر وظیفه والدین در تعلیم و تربیت فرزندان است. خداوند با دادن این ابزارها، زمینه را برای رشد فکری و معنوی فرزند فراهم کرده است؛ وظیفه والدین است که از این فرصت نهایت استفاده را ببرند و فرزند را در مسیر کسب علم، اخلاق و درک صحیح از جهان یاری کنند. حق فرزند این است که والدین امکانات لازم برای رشد عقلی و روحی او را فراهم سازند و او را در جهت شکرگزاری از این نعمتها هدایت کنند.
این آیه اشاره دارد به اینکه شکر این نعمتها، تنها با استفاده صحیح از این ابزارها و درک حقایق هستی حاصل میشود. نادیده گرفتن این حق و عدم تلاش برای تعلیم و تربیت، نوعی کفران نعمت است؛ همچنین به ما یادآوری میکند که خلقت ما تنها جسمانی نیست، بلکه رشد فکری و روحی نیز بخشی جداییناپذیر از این خلقت است و والدین نقش اساسی در تحقق این رشد دارند. بنابراین، حق فرزند، حق برخورداری از دانایی و پرورش استعدادهاست.