Hak Teâlâ'nın insana bağışta bulunduğu sayısız nimetlerden biri dildir. İnsan, Allah'ın kendisine bahşettiği dil vesilesiyle konuşmakta, duygularını, düşüncelerini ve derdini beyan etmektedir. Dilin iyilik ve güzellikleri çok olduğu gibi kötülük ve çirkinlikleri de büyük ve ağırdır. Hikmet sahibi arifler, dil hakkında şöyle demişlerdir: 

"Dilin hacmi küçük ama suçu büyüktür."

Büyük âlimlerden Molla Muhsin Feyz-i Kaşani, "Mehaccetül Beyza" adlı kitabında dilin, gıybet, iftira, laf taşımak, alay etmek, dedikodu, sövgü ve insanları aşağılamak gibi yirmiden fazla büyük günah işlemeye kadir olduğunu yazmıştır.

Kur'an-ı Kerim dilin sadece on şekilde konuşmasını güzel olarak zikretmiş ve izin vermiştir. Eğer insan bu on çeşit konuşmayı eda edecek olursa, diliyle Allah'a kulluk etmiş olur. Bu on şekil konuşma dışında kalan kullanım ise günaha ve hakikatte şeytan'a kulluktur. 

Kuran'ın dile izin verdiği söz söyleme yöntemleri şunlardır:

1- Güzel söz

Güzel söz, insanlara karşı kırıcı ve incitici cümlelerden kaçınmaktır.

"İnsanlara güzel söz söyleyin." (Bakara-83)

2- En güzel söz

En güzel söz, İnsanları Allah'a davet etmektir.

"Allah'a çağıran, salih amelde bulunan ve «Gerçekten ben Müslümanlardanım» diyenden daha güzel sözlü kimdir?" (Fussilet-33)

3- Adil söz

Adaletli söz, anlaşmazlık anlarında haktan yana şahitlik etmektir.

"Konuştuğunuzda, akraba bile olsa sözünüzde adil olun." (En'am-152)

4- Doğru söz

Doğru söz, yaşanılan toplumda geçmiş mümin kulların hayrını zikretmek ve dilini yalandan korumaktır. 

"Sonra gelecekler arasında bana bir doğruluk dili (güzel bir ün) ver." (şuara-84)

5- Yüce söz

Yüce söz, anne ve babayla saygı ve sevgiyle konuşmaktır.

"Rabbin, O'ndan başkasına kulluk etmemenizi ve anne babaya iyilikle davranmayı emretti. şayet onlardan biri veya ikisi senin yanında yaşlılığa ulaşırsa onlara, «çf» bile deme ve onlara sesini yükseltme. Onlara yumuşak söz söyle." (İsra-23)

6- Yumuşak söz

Yumuşak söz, iyiliği emretmek ve kötülükten sakındırmak farizasını yerine getirirken kullanılan kalp okşayıcı sözlerdir. 

"İkiniz Firavuna gidin, çünkü o, azmış bulunmaktadır. Ona yumuşak söz söyleyin, umulur ki o öğüt alıp düşünür ya da içi titrer korkar." (Taha-43/44)

7- İman sözü

İman sözü, Allah'ın birliğini, ibadet ve itaat edilmeye sadece O'nun layık olduğunu ve Peygamberin (s.a.a) İlahi risaletini kabul ve tasdiktir.

"Biz Allah'a ve bize indirilene (Kur'an'a) ve İbrahim'e, İsmail'e, İshak'a, Yakup'a ve onun torunlarından indirilene, Musa'ya ve İsa'ya verilene ve Rableri tarafından tüm peygamberlere verilenlere inandık. Biz onlardan hiçbiri arasında fark gözetmeyiz ve biz O'na teslim olanlarız."  deyin." (Bakara-136)

8- Sağlam söz

Sağlam söz, her zaman ve mekânda şartlar ne olursa olsun doğru sözü söylemektir.

"Kendilerinden sonra güçsüz evlatlar bıraktıkları takdirde onlar için (sıkıntıya düşmekten) endişe edenler, (haksızlık etmekten) korksunlar; Allah'tan çekinerek sağlam söz söylesinler." (Nisa-9)

9- İyi söz

İyi söz, yetimlere ve insanın kendi ailesine karşı söylediği sözdür.

"Allah'ın geçiminize dayanak kıldığı mallarınızı aklı ermeyenlere vermeyin; o mallarla onları besleyin, giydirin ve onlara güzel söz söyleyin." (Nisa-5)

10- Yetkin söz

Yetkin söz, etkili hikmetle yoğrulmuş ve delile dayalı sözdür.

"Allah, onların kalplerinde olanı bilir. Onlardan yüz çevir (onları cezalandırmaktan vazgeç) onlara öğüt ver ve kendi halleri hakkında onlara açık ifadeli ve etkili söz söyle." (Nisa-63)

Resulullah (s.a.a)Hz. Ali'yi (a.s) insanları Allah'a davet etmesi için Yemen'e gönderdiğinde Hz. Ali'ye (a.s) hitaben şöyle buyurmuştu:

"Ey Ali! Kendisini hakka davet etmedikçe hiç kimseyle savaşma. Allah'a yemin olsun ki eğer Allah senin elinle birini hidayete erdirecek olursa, bu senin için üzerine güneşin doğup battığı her şeyden daha hayırlıdır." (el-kâfi, c5.s28,  Bab-u Vasiyeti Resulullah, 4. Hadis).

Dilin namaz Allah'ı zikretmektir. 

Kur'an okumak Allah'ı zikretmektir. 

Gözyaşları ile bezenmiş dualar Allah'ı zikretmektir.

Kur'an ayetlerinde dilin kullanım şekilleri hakkında işaret edilen on yönteme uyumlu sözler, Allah'ı zikretmenin başka bir haletidir. 

Dil vesilesi ile yapılan bütün zikirlerin en yücesi, en faydalısı ve en çok övülmüş olanı ise gaflete düşmüş bir insana Allah'ı hatırlatmak ve onu hak yola davet etmektir.