İran Dışişleri Bakanlığı Hukuki İşler ve Uluslararası İlişkilerden Sorumlu Başkan Yardımcısı Kazım Garibabadi konuk olduğu bir devlet televizyonu kanalında gündemdeki gelişmeleri değerlendirdi.
Uluslararası Ceza Mahkemesinin (UCM) Siyonist İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve eski savaş bakanı Yoav Gallant hakkında tutuklama emri çıkarmasını Filistin halkı için "büyük bir zafer" olarak nitelendiren Garipabadi, "Aslında bu karar ezilen Filistin halkı, Direniş Ekseni ve destekçileri için büyük bir zaferdir, Siyonist rejim ve destekçileri için de bir yenilgidir. Bu açıdan bakıldığında bu karar çok önemlidir." dedi.
Garipabadi, Avrupalıların Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Yönetim Kurulu'nda İran'a karşı karar çıkarma girişimine tepki göstererek, "Eğer siz (Avrupalılar) böyle bir adım atarsınız. Doğal olarak İran da karşılık verir. Tahran'ın cevabı, İran İslam Cumhuriyeti'nin UAEA ve nükleer programının denetimini sağlamaya çalışan aynı ülkelerin zararına olacaktır." ifadesini kullandı.
Garipabadi sözlerine şöyle devam etti:
"Aslında bu ülkeler Sayın Grossi'nin Tahran'daki sözlerini dinlemediler çünkü siyasi hedefler doğrultusunda hareket ediyorlar. Gördüğünüz üzere, UAEA Başkanı Grossi bir karara ihtiyaç olmadığını söylüyor. O Tahran gezisinin olumlu ve yapıcı olduğunu, İran ile etkileşimlerin ilerlediğini söyledi ama Avrupalılar 'hayır' diyorlar. UAEA müfettişlerinin fiilen erişimi olmadığı, kurumun İran'la sorunları çözülmediği için bir karar çıkarmak zorunda olduklarını ileri sürüyorlar. Yani kendilerini UAEA Başkanı'nın yerine koyuyorlar."
BM Güvenlik Konseyinin 2231 sayılı kararın geçerliliğinin bitimine bir yıldan az süre kaldığını belirten Garipabadi, "Bu konuyu takip eden analistler Avrupalı tarafların İran'ı yükümlülüklerini yerine getirmemekle suçlayıp Kapsamlı Ortak Eylem Planı (KOEP) anlaşmasındaki tetik mekanizmasını işletmeye çalıştıklarını düşünüyorlar." açıklamasında bulundu.
Tetik Mekanizması Devreye Girerse İran NTP’den Çıkacak
İranlı diplomat, "Tetik mekanizmasını İran İslam Cumhuriyeti'ne zarar vereceği düşünülmemelidir. Bu mekanizmayı İran üzerinde sopa gibi tutamamaları gerektiğini Avrupa'ya açıkça söyledik ve ABD'ye de aktarmalarını istedik. Tetik mekanizmasının Batı için de bir tehdittir. Tetik mekanizması devreye girerse İran NTP’den çıkacak.
Şu anda UAEA Yönetim Kurulu kararının tetik mekanizmasıyla sonuçlanıp sonuçlanmayacağını kesin olarak söyleyemeyiz. Vatandaşları endişeye sokmamalıyız. Doğru analizlerimiz olmalı. İran İslam Cumhuriyeti, UAEA Yönetim Kurulu kararına karşı tek bir bildiri ile yetinemez." değerlendirmesinde bulundu.
İran Nükleer Anlaşması Nedir?
Kapsamlı Ortak Eylem Planı (KOEP) olarak adlandırılan İran nükleer anlaşması, 2015 yılında Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 5 daimi üyesi (İngiltere, ABD, Çin, Fransa, Rusya) ile Almanya ve İran arasında imzalanmıştı.
ABD Başkanı Donald Trump'ın 2018'de ülkesini tek taraflı olarak anlaşmadan çekmesinin ardından İran'a yönelik ekonomik yaptırımlar tekrar uygulamaya konulmuştu. Bunun üzerine Tahran yönetimi nükleer faaliyetlerine aşamalı olarak geri dönmüştü.
Tetik Mekanizması Nedir?
“Tetik mekanizması” nükleer anlaşmadaki olası bir ihtilafı çözme mekanizmasıdır. Nükleer anlaşmanın herhangi bir tarafı, taraflardan birinin anlaşmanın taahhütlerini yerine getirmediğine inanıyorsa, anlaşmanın 36. ve 37. maddelerine göre konu, İran dahil tüm tarafların bulunacağı ortak bir komisyona havale edilir.
Rast'ta yer alan habere göre bu iki maddeye göre, Avrupa ülkeleri İran'ı nükleer anlaşmaya uymamakla suçlayıp konuyu KOEP Ortak Komisyonu'na havale ederse, İran'ın şikayetçi tarafın rızasını almak için 30 günü olacaktır. Aksi takdirde dosya birkaç gün sonra Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'ne havale edilir.
BM Güvenlik Konseyi'nin bu dosyayı aldıktan sonra bir ay içinde İran'a yönelik yaptırımların geri getirilmesini oylaması gerekiyor, ancak Batılı ülkeler KOEP müzakerelerinde oylama sürecinin yapısını Çin ve Rusya’nın Batılı ülkelerin görüşünü veto etme olasılığını ortadan kaldıracak şekilde değiştirdiler.
