
emamian
انتقام خدا از ظالمان در دنیا
از برخی آیات و روایات اینطور استفاده میشود که خداوند گاهی در دنیا نیز از برخی انتقام میگیرد: «فَإِمَّا نَذْهَبَنَّ بِکَ فَإِنَّا مِنْهُمْ مُنْتَقِمُونَ»؛[1] «و هر گاه تو را از میان آنها ببریم، به یقین از آنان انتقام خواهیم گرفت». مراد از این انتقام، زمانی است که پیامبر صلیاللهعلیهوآله از میان مردم رحلت کند، پس بخشی از این انتقام در دنیا تحقق پیدا خواهد کرد..[2]
موارد و شکلهای انتقام خداوند در دنیا
همواره پیرامون انسان، ظالمان و ستمپیشگانی هستند که روزبهروز بر ظلم و ستمشان افزوده میشود، آیا خداوند برای اینان انتقامی در دنیا دارد؟ در اینجا به موارد و اشکال انتقام خداوند در دنیا اشاره میشود:
اول. برخی ظلم را به حدی میرسانند که خداوند در همین دنیا، بخشی از انتقام را از آنان میگیرد، مانند قوم فرعون،[3] قوم شعیب،[4] قاتلان امام حسین علیهالسلام و...؛ هر چند انتقام نهایی و کامل برای این افراد در قیامت خواهد بود.
دوم. قرآن کریم میفرماید: «وَ مَن یُضْلِلِ اللَّهُ فَمَا لَهُ مِنْ هَادٍ... أَلَیْسَ اللَّهُ بِعَزِیزٍ ذِی انتِقَام»؛[5] «و هر کس را خداوند گمراه کند، هیچ هدایت کنندهای ندارد... آیا خداوند توانا و دارای مجازات نیست». این آیه به صراحت، گمراهی را انتقام خدا دانسته است؛ یعنی این شخص[بعد از اتمام حجت] گمراه شده و هیچ راه هدایت ندارد، این یکی از موارد انتقام خداوند در دنیاست و در قیامت جاودانه از او انتقام گرفته میشود. این نوع انتقام به ظاهر برای عموم مردم قابل لمس نیست.
سوم. بر اساس برخی روایات، گاهی انتقام و عذاب الهی در دنیا، همان لذت نبردن از همنشینی با خدا و مناجات با او خواهد بود: «أَنْزِعَ حَلَاوَةَ مُنَاجَاتِي عَنْ قُلُوبِهِمْ»؛[6] «شیرینی و لذت مناجاتم را از قلبهای آنها میگیرم».
بنابراین خداوند از هر ظالمی انتقام میگیرد؛ هر چند این انتقام برای عموم مردم قابل لمس نبوده و متوجه آن نمیشوند.
علت تأخیرافتادن انتقام یا ملموس نبودن آن
گاهی تأخیر افتادن عذاب و ملموس نبودن آن علتهایی دارد که به برخی از آنها اشاره میشود:
یک. اتمام حجت کردن بر ظالمان. خداوند با فرصت دادن به ظالم، حجت را بر او تمام میکند. این امر گاهی بر ظلم ظالمان میافزاید؛ علاوه بر اینکه ظالمان در این مدت، مورد امتحان نیز قرار میگیرند.
دو. امتحان و آزمایش مظلومان. به این معنا که آیا سعی میکند خود را به نحوی از زیر بار ظلم و ظالم خارج کند و یا به اختیار خود، تن به ظلم او میدهد. گاهی انسان در این زمینه، نسبت به مقدار صبر، تحمل، حفظ ایمان و... مورد امتحان واقع میشود.
سه. بصیرت در دشمنشناسی. گاهی برای شناخت خصوصیات ظالم، لازم است که زمانی بگذرد تا ظالم آنچه در درون خویش دارد، بیرون بریزد؛ علاوه بر اینکه هواداران آنها نیز در این مدت، مشخص میشوند.
چهار. سلب نشدن اختیار از انسانها. اگر خداوند به محض وقوع ظلم، ظالم را مجازات کند، اختیار از انسانها سلب میشود؛ زیرا هر کسی میداند که تا ظلم کرد، عذاب میشود، مجبور به انجام کارهای خوب میشود و بیشک کاری ارزش دارد که با اختیار کامل باشد.
علاوه بر موارد ذکرشده، موارد دیگری همچون وجود خوبان و استغفار آنها،[7] وجود افراد ضعیف و کودکان بیگناه در بین ظالمان و تشدید عذاب ستمگران نیز در به تأخیرافتادن انتقام و نامحسوس بودن آن مؤثر است.
پینوشت:
[1]. زخرف: 41.
[2]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسير نمونه، دارالكتب الاسلاميه، ج21، ص71.
[3]. اعراف: 136.
[4]. حجر: 79.
[5]. زمر: 36
[6]. کلینی، محمدبن یعقوب، کافی، اسلامیه، ج1، ص46.
[7]. انفال: 33.
ضربات کوبنده امروز حزب الله به ارتش اسرائیل
جنبش حزب الله لبنان در بیانیه ای اعلام کرد رزمندگان مقاومت اسلامی، یک یگان از نظامیان ارتش رژیم صهیوینستی را در شتولا با موشکهای هدایت شونده هدف قرار داده و تلفاتی به آنها وارد کردند.
این بیانیه افزود رزمندگان مقاومت اسلامی، دو تجمع نظامیان رژیم اشغالگر را در حدب البستان و برکه ریشه و حرش الضهیره با موشک هدف قرار دادند.
در این بیانیه آمده است هدف قرار دادن تجمعات دشمن در راستای حمایت از مردم مقاوم فلسطین در نوار غزه و مقاومت شجاع و شریف آن صورت گرفته است.
این بیانیه همچنین از هدف قرار گرفتن موضع نظامی رامیم ارتش رژیم صهیونیستی و تلفات به اشغالگران خبر داده است.
حمله پهپادی مقاومت لبنان به مواضع نظامی اسرائیل
مقاومت اسلامی حزب الله لبنان در بیانیه دیگری اعلام کرد: با سه پهپاد تهاجمی به پادگان یتفاح قدیش و تجمعات نظامیان صهیونیست در شرق شهرک صهیونیست نشین حتسودت یوشع حمله کرده و تلفاتی به دشمن وارد کردیم.
رسانه های رژیم صهیونیستی در اشاره به ضربات کوبنده حزب الله به مواضع و پایگاههای ارتش اشغالگران: آنچه امروز در مرزهای شمالی(فلسطین اشغالی) با لبنان رخ داد، یک جنگ واقعی است.
۷ عارضه رژیمهای لاغری سریع
رژیمهای غذایی خطرناک که بسیاری از افراد آنها را «معجزه آسا» میدانند، معمولا پایه و اساس علمی ندارند و متعادل نیستند. این رژیمها تمام مواد مغذی مورد نیاز بدن را تامین نمیکنند و تاکید این رژیمها روی یک یا چند ماده غذایی است که البته مصرف بیش از حد آنها نه تنها موثر نیست، بلکه میتواند تهدید کننده زندگی باشد.
افرادی که از این رژیمها تبعیت میکنند، دچار عوارضی مانند "دیس لیپیدمی" میشوند؛ که طی این عارضه سطح چربی خون به میزان زیادی کاهش خواهد یافت.
هفت عارضه این رژیمهای خطرناک از این قرارند:
_ گرسنگی شدید: از آنجا که رژیمهای غذایی خطرناک کالری بسیار کمی را به بدن شما میرسانند، شما هیچ گاه احساس سیری نخواهید کرد.
_ ریزش مو: کمبود ریزمغذیهایی مانند ویتامین ب۸ یا بیوتین، نه تنها باعث ریزش مو میشود، بلکه موها را سریعتر سفید کرده، ناخنها را شکننده و دردهای عضلانی ایجاد میکند.
_ کمبود انرژی: کمبود ویتامینهای B و C منجر به افزایش متابولیسم بدن و احساس خستگی، بیاشتهایی و خواب آلودگی میشود.
_ زخمهای دهان: کمبود ویتامین B۱۲ باعث ایجاد زخمهای مکرر در دهان میشود. ویتامین B۱۲ در گوشت مرغ، گوشت قرمز و تخم مرغ یافت میشود.
_ سوزن سوزن شدن و یا بیحسی دست و پا: این علائم نشان دهنده کمبود ویتامینهای گروه B مانند ویتامین B۹ یا فولات است. علاوه بر این، کمبود ویتامین B۶ و B۱۲ باعث بروز مشکلاتی در اعصاب محیطی شده و اضطراب، افسردگی و عدم تعادل هورمونی را به همراه دارد.
_ مشکلات گوارشی: اگر شما به طور مداوم دچار ناراحتی بعد از مصرف غذا میشوید، یا احتمالا از سوء هاضمه، ناراحتی معده و اسهال یا یبوست رنج میبرید، میتواند نشانهای از یک رژیم غذایی فقیر از نظر فیبر باشد. توصیه به مصرف ۳۸ گرم فیبر در مردان به طور روزانه و ۲۵ گرم در زنان است.
_ عدم ترمیم زخم: برخی اوقات زخمهای جزئی دیر به درمان پاسخ میدهند و این میتواند ناشی از کمبودهای تغذیهای باشد. دریافت ویتامینهای آ، B۱۲ و ویتامین ث، برای بهبود زخم بسیار مهم است.
رژیمهای غذایی خطرناک، تهدید کننده زندگی شما هستند زیرا:
_ خطر ابتلا به سندرم متابولیک را تشدید میکنند.
_ منجر به سوء تغذیه و از دست دادن ویتامینها و املاح بدن میشوند.
_ خطر ابتلا به ناباروری به خصوص در زنان را تشدید میکنند.
_ منجر به بروز اختلالاتی مانند بیاشتهایی یا افزایش وزن میشوند.
_ اثرات روان شناختی منفی مانند افسردگی و اضطراب ایجاد میکنند.
بنابر اعلام دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت، تاکید یک رژیم غذایی سالم بر این است که شما به ازای هر نیم کیلوگرم از وزن بدن، ۱۳ کالری در روز دریافت کنید. تامین مواد مغذی برای کاهش وزن بسیار مهم است. برای عملکرد صحیح سیستم عصبی و قلب و سلولها، شما باید روزانه به میزان کافی کربوهیدراتهای پیچیده دریافت کنید.
حداقل ۴۰ درصد از کالری دریافتی روزانه شما باید شامل کربوهیدراتها و ۲۰ تا ۳۰ درصد آن، پروتئین (گوشت، ماهی، تخم مرغ، پنیر، ماست و آجیل) باشد و از مصرف روغنهای هیدروژنه مانند مارگارین و یا چربیهای ترانس خودداری کنید. فراموش نکنید که روند کاهش وزن نیاز به زمان و انجام تغییرات کوچک در سبک زندگی دارد و نباید به سرعت اتفاق افتد.
آیا مصرف بیش از اندازه ویتامین دی عوارضی دارد؟
ویتامین دی مادهای مغذی است که بدن برای ساختن استخوانهای سالم و حفظ سلامتیاش به آن نیاز دارد. بدن بدون کمک این ویتامین نمیتواند کلسیم را که ماده اصلی سازنده استخوان است، جذب کند.
ویتامین دی بهطور طبیعی در برخی غذاها از جمله ماهیهای چرب، زرده تخممرغ، گوشت قرمز و جگر، موجود است. گاهی غذاها و شیر و غلات را نیز با ویتامین دی غنی میکنند. نور مستقیم خورشید نیز مواد شیمیایی موجود در پوست بدن را به کلسیفرول یا همان ویتامین دی فعال تبدیل میکند.
از همه این راهها میتوان ویتامین دی دریافت کرد. برخی افراد در معرض خطر کمبود ویتامین دی قرار دارند:
ــ کسانی که به دلایل مختلف از جمله ضعف جسمانی، نمیتوانند از خانه بیرون بروند.
ــ افرادی که در مراکز مراقبتی مانند مرکز پرستاری یا در مراکز اصلاحی زندگی میکنند.
ــ کسانی که با وجود رفتن به فضای باز با لباس کامل پوست بدنشان را میپوشانند.
ــ افرادی که رنگ پوستشان تیره است.
ــ افرادی که بهعلت مشکلات سلامت مانند بیماری مزمن کلیوی یا بیماری کبدی، بدنشان ویتامین دی کافی جذب نمیکند.
متخصصان معتقدند افرادی که رنگ پوست تیره دارند ویتامین دی کمتری بهواسطه نور خورشید دریافت میکنند زیرا میزان بیشتر ملانین موجود در پوست تیره سرعت سنتز پوست را محدود میکند. این افراد در گروههای پیشگفته میتوانند و بهتر است از مکملهای ویتامین دی در تمام طول سال استفاده کنند نه اینکه فقط در ماههای زمستانــ که در معرض نور خورشید کمتری قرار دارندــ ویتامین دی مصرف کنند.
مسمومیت با ویتامین دی حتی در افرادی که مکمل مصرف میکنند نادر است. در واقع علائم مسمومیت با مصرف دز زیاد در یک دوره طولانی ظاهر میشود. با این حال، پژوهشها نشان میدهد که با افزایش مصرف ویتامین دی، موارد مسمومیت با این ویتامین بیشتر شده است.
بسیاری از علتهای مسمومیت با ویتامین دی ناشی از تجویز نامناسب، مصرف نکردن طبق دستور پزشک و همچنین استفاده در دز زیاد و بهشیوه خوددرمانی است.
مصرف بیش از حد ویتامین دی به افزایش میزان کلسیم در خون منجر میشود که به آن هایپرکلسمی میگویند. این بیماری اغلب در مراحل اولیه و در آزمایش معمولی خون تشخیص داده میشود.
علائم میزان زیاد کلسیم، بسته به علت و مدت زمان افزایش میزان کلسیم، متفاوت است:
ــ مشکلات گوارشی مانند تهوع، استفراغ، کماشتهایی و یبوست
- عطش
ــ افزایش ادرار
ــ ضعف یا انقباض عضلانی
ــ خستگی یا احساس خستگی شدید
ــ گیجی
ــ استخواندرد
ــ تحلیل رفتن استخوانها یا شکننده شدن استخوانها
ــ فشار خون بالا
علائم نادر مسمومیت با ویتامین دی
به گفته متخصصان، دز توصیهشده روزانه برای کودکان یک تا ۱۸ ساله و بزرگسالان ۶۰۰ واحد بینالمللی است. این میزان برای نوزادان کمتر و برای بزرگسالان بالای ۷۰ سال بیشتر است. بسته به شرایط خاص سلامت فرد، متخصصان مراقبتهای بهداشتی ممکن است دزهای بیشتر یا کمتری تجویز کنند.
مصرف مکملها ممکن است عوارض جانبی در پی داشته باشد. گاهی این عوارض نادرند و در درازمدت ظاهر میشوند:
ــ ضربان غیرطبیعی قلب: میزان زیاد کلسیم در خون باعث اختلال فعالیت الکتریکی و انقباضهای قلب میشود و به تغییر در الگوی ضربان قلب منجر میشود.
ــ مشکلات کلیوی: شامل مواردی مانند سنگ کلیه، آسیب به کلیه و نارسایی کلیه
- کلسیفیکاسیون یا جمع شدن کلسیم در بافتهای بدن: میزان زیاد کلسیم در خون سبب رسوب کلسیم در کلیهها، قلب، عروق و دیگر بافتهای بدن میشود.
اگر دز زیاد ویتامین دی مصرف میکنید و دچار هایپرکلسمی شدهاید حتما با پزشک مشورت کنید. در برخی موارد نیز مصرف بیش از حد ویتامین دی عوارض شدیدی در پی دارد که عبارتاند از:
- تغییر در وضع ذهنی
هایپرکلسمی ناشی از مسمومیت با ویتامین دی ممکن است وضع روانی فرد را دستخوش تغییر کند. از علامتهای این هایپرکلسمی میتوان به گیجی و افسردگی و روانپریشی اشاره کرد. در برخی موارد بسیار نادر نیز ممکن است باعث به کما رفتن شود.
- مشکلات کلیوی
مسمویت ناشی از ویتامین دی ممکن است باعث آسیب دیدن و نارسایی کلیهها شود. مصرف بیش از حد ویتامین دی میزان کلسیم بدن را افزایش میدهد که باعث میشود کلیهها بر اثر ادرار زیاد، آب زیادی از دست بدهند.
هایپرکلسمی همچنین موجب انقباض عروق خونی و کاهش عملکرد کلیه میشود. در افرادی که بیماری کلیوی دارند، هایپرکلسمی ممکن است باعث عوارض شدیدی مانند کمخونی یا کاهش سلولهای خونی، ضعف استخوانی و تورم شدید ناشی از تجمع مایعات در خون شود.
چه زمانی باید به متخصص مراجعه کرد؟
بنابر اعلام ایندیپندنت، اگر از مکملهای ویتامین دی یا دز زیاد تجویزشده استفاده میکنید و با علامتهای هایپرکلسمی مواجهاید، به پزشک اطلاع دهید. پزشک برای بررسی میزان ویتامین دی و کلسیم درخواست آزمایش خون خواهد کرد. سپس، با توجه به نتیجه آزمایش خون، دز ویتامین دی را ممکن است کاهش دهد یا از شما بخواهد که مصرف مکمل را بهطور کامل متوقف کنید. رژیم غذایی متعادل با مصرف منابع خوب ویتامین دی، میزان ۶۰۰ واحد بینالمللی توصیهشده روزانه را برای بسیاری از افراد تامین میکند.
ولیعهد عربستان خواستار پایان جنگ غزه شد
به نقل از شبکه العربیه، محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان روز جمعه در سخنرانی خود در جلسه افتتاحیه نشست سران عربستان و آفریقا در ریاض گفت: پادشاهی عربستان تمام تجاوزاتی را که در نوار غزه مشاهده شده را محکوم میکند.
وی بر لزوم توقف آوارگی اجباری فلسطینیان از نوار غزه که بیش از چهار هفته در جنگ است، تاکید کرد.
ولیعهد عربستان همچنین از راه اندازی طرح توسعه ملک سلمان در آفریقا با حمایت از عضویت کامل اتحادیه آفریقا در گروه ۲۰ خبر داد.
به نقل از این شبکه، عربستان سعودی بارها بر امتناع خود از نابودی آرمان فلسطین و مخالفت با هدف قرار دادن غیرنظامیان در غزه تاکید و اعلام کردهاست که «حق دفاع از خود نقض قانون و نادیده گرفتن حقوق فلسطینیان را توجیه نمیکند».
این موضع در بیانیه مشترک کشورهای عربی پس از «اجلاس صلح قاهره» که در ۲۱ اکتبر در قاهره برگزار شد، بیان گردید.
ثمره معنوی اصلاح بین مردم
امام کاظم علیه السلام:
طوبی لِلْمُصْلِحینَ بَیْنَ النّاسِ، اُولئِکَ هُمُ الْمُقَرَّبونَ یَوْمَ الْقیامَةِ
خوشا به حال اصلاح کنندگان بین مردم که آنان همان مقرّبان روز قیامت اند.
تحف العقول، ص ۳۹۳
تأکید اسلام بر مضاعف بودن گناه حقالناس
برخی گمان میکنند طبق تعالیم اسلامی، هر کسی عامدانه و یا از روی خطا کاری کرد تا حقی از مردم ضایع شود، کافی است تا از درگاه الهی طلب بخشش کند و دیگر نیازی نیست تا از کسی که حقش پایمال شده، طلب بخشش و عذرخواهی کند.
چنین برداشتی هیچگاه مطابق آیات قرآن و روایات معصومان علیهمالسلام نیست، یکی از توصیههای مهم و جهانشمول قرآن که نه فقط متوجه مسلمانان است؛ بلکه تمام مردم دنیا را مخاطب قرار داده، رعایت حقوق یکایک افراد جامعه و جلوگیری از هرگونه حق الناس است. خداوند در سه آیه از قرآن به این قانون بینالمللی و فراگیر اشاره کرده و فرموده: «وَ لا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْياءَهُمْ»؛[1] «از حق مردم و هر چیزی که متعلق به آنهاست، كم و كسر نكنيد».
البته خداوند در قرآن به صورت جزئیتر نیز به رعایت حقالناس اشاره فرموده؛ مانند مسئله رعايت كيل و وزن،[2] پرهيز از كمفروشى،[3] رعایت حق یتیمان،[4] منع شدید از رباخواری،[5] تنظیم سند در امور مالی و شاهد گرفتن،[6] پرداخت حقوق زنان در زندگی زناشویی.[7]
همچنین احادیث گوهربار معصومان علیهمالسلام گویای اهمیت رعایت حقالناس است؛ امام باقر علیهالسلام فرمودند: «حقالناس ظلمی است که خداوند از آن نمیگذرد».[8] در روایتی از خاتم الانبیاء صلیاللهعلیهوآله که در آن، پاداشهای معنوی مخصوص به روزهای ماه رمضان گزارش شده، فرمودند: «پاداشهای معنوی روز بیست و ششم ماه رمضان آن است خداوند با نظر رحمت به شما مینگرد و همه گناهانتان را میبخشد، مگر آنچه نسبت به خونها و اموال مردم انجام دادید».[9]
بر همین اساس، اهمیت رعایت حقوق مردم و ظلمنشدن به آنان در نگاه اسلام، کاملا مشخص و روشن است. البته با توجه به تعالیم شریعت اسلام، اگر شخص مکلف با آگاهی از حکم، از روی عمد و یا از روی خطا حقوق دیگران را پایمال کرد، مرتکب دو گناه و اشتباه شده است؛ نخست، ضایع شدن حقی از حقوق مردم، دوم، نادیده انگاشتن فرمان خداوند پیرامون ظلم نکردن و ستمپیشه نبودن. پس نه تنها لازم است که از شخص مورد نظر، طلب حلالیت و بخشش شود، بلکه از درگاه الهی نیز باید به دلیل ظلم و ستمی که روی داده، عذرخواهی کرد. بنابراین درخواست بخشش و معذرتخواهی از خداوند کافی نخواهد بود.
پینوشت:
[1]. اعراف، 85؛ هود، 85؛ شعراء، 183.
[2]. بقره، 152.
[3]. مطففین، 1.
[4]. نساء، 10.
[5]. بقره، 275.
[6]. بقره، 282.
[7]. نساء، 24.
[8]. حرانی، ابنشعبه، تحف العقول، جامعه مدرسین، ص293.
[9]. صدوق، محمد، ثواب الأعمال، دار الشریف الرضی، ص71.
انجام واجبات و ترک گناه؛ دو بعد جامع تقوای الهی
بسم الله الرحمن الرحیم
انجام واجبات و ترک گناه؛ دو بعد جامع تقوای الهی
تقوا از ماده ی «واو، قاف، یاء»،وقی، در اصل به معنای دور کردن شی ای به وسیله ی شی ای دیگر است،[1] چنانچه در حدیثی از پیامبر اکرم (ص) آمده است:« اتَّقُوا النَّارَ وَلَوْ بِشِقِ تَمْرَةٍ»[2] آتش را حتی بوسیله ی شاخه ی خرما هم که شده، از خودتان دور کنید ، معنای صیانت و محافظت[3] با توجه به اصل معنایی مذکور، برای تقوی ذکر شده است.آنچه را که در معنای تقوا می توان برداشت نمود؛ وجود ابزار صیانت و محافظت در تحقق معنای لغوی تقوا می باشد، اما واژه ی تقوا اسم مصدر می باشد و اسم مصدر از حیث معنایی از حدود مفهومی نفس مصدر بالاتر بوده به عنوان عصاره و نتیجه مفهوم مصدر می باشد، از این رو، در نسبت تقوی به انسان، از حقیقت و مجاز باید بهره گرفت زیرا که برخی از افراد که در ابتدای مسیر ایمانی و رشد و شکوفایی کمالات انسانی قرار گرفته اند، تقوی به عنوان سپر صیانت و حفاظت از گناه و یک کمال نفسانی در نهاد آنان شکل نگرفته است از این رو، به صورت مجاز، تقوا به آنان نسبت داده می شود در اینکه آنان انسانها ی متقی می باشند، اما در برخی دیگر، حصار محافظتی و قدرت صیانتی تقوی بالفعل در نهاد آنان ایجاد گردیده است و بوسیله ی تقوی، از کلیه ی اثرات سوء ناشی از معاصی دور می باشد. تقوی در اصطلاح به معنای اجتناب از ترک واجبات و اجتناب از انجام دادن محرمات می باشد،[4] اضافه شدن واژه ی تقوا به قلوب در آیت قرآن کریم؛« فإنّها من تَقوی القلوب» اشاره است به اینکه حقیقت تقوی و احتراز و اجتناب از غضب خدای تعالی و تورع از محارم او، امری است معنوی که قائم است به دلها.[5]
تقوی در قرآن به عنوان کلید گشایش درهای رحمت و برکت از آسمان و زمین به روی انسانها می باشد،[6]خداوند متعال می فرماید:« مَن یَتّقِ اللهَ یَجعَل لَه مَخرجاً و یَرزُقُهُ مِن حیثُ لا یَحتَسِب»[7]هر کس تقوا داشته باشد و حریم الهی را نگهداری کند، از منظرعرفا و علمای اخلاق، تقوی یکی از زیربنایی ترین اصول اخلاقی برای فعلیت استعداد های نفسانی و ورود به اولین مرحله از سیر سلوک الی الله می باشد. و انسان در جهاد اکبر که عبارتست از محاربه با جنود شیطان[8] فقط بواسطه ی ابزار و اسلحه ی تقوا می تواند بر جنود شیطانی که قوی و صفات شیطانی است از قلب خود تصفیه کرده و با صفات رحمانی متصف گردد.[9]
تقوی که در احادیث به ورع و پرهیز از حرامهای خدا تفسیر شده،[10] و با در نظر گرفتن اینکه تقوی هم به واجبات و هم به محرمات ارتبط دارد در این صورت می توان چنین نتیجه گرفت که؛ تقوی شامل حدود کلیه ی محرمات و واجبات می شود، و انسان متقی علاوه بر اجتناب از گناهان، باید در اتیان واجبات و اجتناب از ترک واجبات از نفس خویش محافظت نماید.
[1] ابوالحسین، احمد بن فارس، معجم مقائیس اللغة، دارالفکر، ج6، ص131
[2] بروجردی، حسین، جامع احادیث شیعه، نشر الصحف، ج8، ص339.
[3] ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، دار صادر، ج15، ص401.
[4] طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن،بنیاد علمی و فرهنگی علامه طباطبایی، ج19، ص374.
[5] همان، ج14، ص527.
[6] سورة الاعراف: 96.
[7] سورة الطلاق: 2-3
[8] علامه بحر العلوم؛ مصطفوی،حسن،رساله سیر و سلوک، مرکز نشر اثار علامه مصطفوی، ص71.
[9] همان
[10] طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بنیاد علمی و فرهنگی علامه طباطبایی، ج19، ص374.
لزوم وفای به عهد و پیمان با خداوند متعال و معصومین علیهم السلام از منظر آیات قرآن کریم و روایات
انسان مومن باید به تمامی عهدها و پیمانهایی که با خداوند متعال میبندد وفا و عمل کند چنانچه خداوند متعال در قرآن کریم میفرماید:«وَأَوْفُوا بِعَهْدِ اللَّهِ إِذَا عَاهَدْتُمْ وَلَا تَنْقُضُوا الْأَيْمَانَ بَعْدَ تَوْكِيدِهَا وَقَدْ جَعَلْتُمُ اللَّهَ عَلَيْكُمْ كَفِيلًا ۚ إِنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ مَا تَفْعَلُونَ»[۱] «و هنگامی که با خدا عهد بستید، به عهد او وفا کنید! و سوگندها را بعد از محکم ساختن نشکنید، در حالی که خدا را کفیل و ضامن بر (سوگند) خود قرار دادهاید، به یقین خداوند از آنچه انجام میدهید، آگاه است!»، مراد از عهد الله در این آیه شریفه عهدها و پیمانهایی هستند که انسان با خداوند متعال میبندد و باید به آنها وفا و عمل کند، و همچنین تمامی عهدها و پیمانهایی که انسانهای مومن با پیامبر عظیم الشأن صلی الله علیه و آله و سلم و معصومین علیهم السلام میبندند نیز شامل عهد الله است، پس یکی از دلایل بسیار مهمی که باید به عهد و پیمانی که با پیامبر عظیم الشأن صلی الله علیه و آله و سلم و معصومین علیهم السلام بستیم وفا کنیم این است که عهد انسانهای مومن با این بزرگواران در واقع همان عهد با خداوند متعال است چنانچه خداوند متعال در مورد لزوم وفای عهد و پیمان با پیامبر عظیم الشأن صلی الله علیه و آله و سلم میفرماید:«وَمَا لَكُمْ لَا تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ ۙ وَالرَّسُولُ يَدْعُوكُمْ لِتُؤْمِنُوا بِرَبِّكُمْ وَقَدْ أَخَذَ مِيثَاقَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ»[۲]«و شما را چه شده كه به خدا ايمان نمىآوريد و [حال آنكه] پيامبر [خدا] شما را دعوت مىكند تا به پروردگارتان ايمان آوريد، و اگر مؤمن باشيد، بىشك [خدا] از شما پيمان گرفته است.»
عهد و پیمانی که انسانهای مومن با پیامبر عظیم الشأن صلی الله علیه و آله و سلم و ائمه اطهار علیهم السلام میبندند و باید به آن وفا کنند یا به صورت عهد و پیمان عام است که به اقتضای سرشت و فطرت انسان تمامی مردم باید به این عهدها و پیمانها وفا کنند نمونهای از عهد و پیمانهای عام در زیارت آل یاسین است که به امام زمان عجل الله این گونه سلام میکنیم:«السَّلامُ عَلَیْکَ یَا مِیثاقَ اللّٰهِ الَّذِی أَخَذَهُ وَوَکَّدَهُ، السَّلامُ عَلَیْکَ یَا وَعْدَ اللّٰهِ الَّذِی ضَمِنَهُ، السَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْعَلَمُ الْمَنْصُوبُ، وَالْعِلْمُ الْمَصْبُوبُ، والْغَوْثُ وَالرَّحْمَةُ الْواسِعَةُ وَعْداً غَیْرَ مَکْذُوبٍ»[۳]« بر توای پیمان خدا که آن را برگرفت و استوارش کرد، سلام بر توای وعده خدا که آن را ضمانت نمود، سلام بر توای پرچم برافراشته و دانش سرریز و فریادرس و رحمت گسترده و وعدهی بیدروغ.»، و یا به صورت خاص است که این نوع عهد و پیمان فقط مختص عهد و پیمان و بیعت با حضرت مهدی عجل الله است، چنانچه حضرت علی علیه السلام میفرمایند:«أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّ لِي عَلَيْكُمْ حَقّاً وَ لَكُمْ عَلَيَّ حَقٌّ؛ فَأَمَّا حَقُّكُمْ عَلَيَّ فَالنَّصِيحَةُ لَكُمْ وَ تَوْفِيرُ فَيْئِكُمْ عَلَيْكُمْ وَ تَعْلِيمُكُمْ كَيْلَا تَجْهَلُوا وَ تَأْدِيبُكُمْ كَيْمَا تَعْلَمُوا. وَ أَمَّا حَقِّي عَلَيْكُمْ فَالْوَفَاءُ بِالْبَيْعَةِ وَ النَّصِيحَةُ فِي الْمَشْهَدِ وَ الْمَغِيبِ وَ الْإِجَابَةُ حِينَ أَدْعُوكُمْ وَ الطَّاعَةُ حِينَ آمُرُكُمْ.»[۴] «اى مردم، مرا بر شما حقى است و شما را بر من حقى است. حقى كه شما به گردن من داريد، اندرز دادن و نيكخواهى شماست و غنايم را بتمامى، ميان شما تقسيم كردن و تعليم دادن شماست تا جاهل نمانيد و تأديب شماست تا بياموزيد.
حقى كه من به گردن شما دارم، بايد كه در بيعت وفادار باشيد و در روياروى و پشت سر نيكخواه من باشيد و چون فرا مى خوانمتان به من پاسخ دهيد و چون فرمان مى دهم فرمان بريد.»
در احادیث و روایتهای بسیار زیادی ائمه اطهار علیهم السلام، مومنان و شیعیان را به لزوم وفای به عهد و پیمان با حضرت ولی عصر عجل الله و تجدید پیمان و بیعت با آن بزرگوار توصیه کردند، از جمله این توصیهها این است که پس از نمازهایشان دعای عهد بخوانند و همین نشان دهنده این است که هرچه عهد و پیمان و بیعت با حضرت ولی عصر عجل الله محکمتر و بیشتر باشد انتفاع انسانها از وجود مبارک حضرت ولیعصر عجل الله بیشتر است، یکی از مهمترین دعاها که دال بر لزوم وفای عهد و پیمان با حضرت ولیعصر عجل الله و بیعت با آن بزرگوار است دعایی است که سید بن طاووس رحمت الله در کتاب مصباح الزائر از امام جعفر صادق علیه السلام نقل کرده است که چنین است:«اللّٰهُمَّ إِنِّی أُجَدِّدُ لَهُ فِی صَبِیحَةِ یَوْمِی هٰذَا وَمَا عِشْتُ مِنْ أَیَّامِی عَهْداً وَعَقْداً وَبَیْعَةً لَهُ فِی عُنُقِی لَا أَحُولُ عَنْها وَلَا أَزُولُ أَبَداً، اللّٰهُمَّ اجْعَلْنِی مِنْ أَنْصارِهِ وَأَعْوانِهِ، وَالذَّابِّینَ عَنْهُ، والْمُسارِعِینَ إِلَیْهِ فِی قَضاءِ حَوَائِجِهِ، وَالْمُمْتَثِلِینَ لِأَوامِرِهِ ، وَالْمُحامِینَ عَنْهُ، وَالسَّابِقِینَ إِلىٰ إِرادَتِهِ، وَالْمُسْتَشْهَدِینَ بَیْنَ یَدَیْهِ، اللّٰهُمَّ إِنْ حالَ بَیْنِی وَبَیْنَهُ الْمَوْتُ الَّذِی جَعَلْتَهُ عَلَىٰ عِبادِکَ حَتْماً مَقْضِیّاً فَأَخْرِجْنِی مِنْ قَبْرِی مُؤْتَزِراً کَفَنِی، شاهِراً سَیْفِی، مُجَرِّداً قَناتِی، مُلَبِّیاً دَعْوَةَ الدَّاعِی فِی الْحاضِرِ وَالْبادِی . اللّٰهُمَّ أَرِنِی الطَّلْعَةَ الرَّشِیدَةَ، وَالْغُرَّةَ الْحَمِیدَةَ، وَاکْحَُلْ ناظِرِی بِنَظْرَةٍ مِنِّی إِلَیْهِ، وَعَجِّلْ فَرَجَهُ، وَسَهِّلْ مَخْرَجَهُ، وَأَوْسِعْ مَنْهَجَهُ، وَاسْلُکْ بِی مَحَجَّتَهُ، وَأَنْفِذْ أَمْرَهُ، وَاشْدُدْ أَزْرَهُ وَاعْمُرِ اللّٰهُمَّ بِهِ بِلادَکَ، وَأَحْیِ بِهِ عِبادَکَ، فَإِنَّکَ قُلْتَ وَقَوْلُکَ الْحَقُّ: ﴿ظَهَرَ الْفَسٰادُ فِی الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ بِمٰا کَسَبَتْ أَیْدِی النّٰاسِ﴾، فَأَظْهِرِ اللّٰهُمَّ لَنا وَلِیَّکَ وَابْنَ بِنْتِ نَبِیِّکَ الْمُسَمَّىٰ بِاسْمِ رَسُولِکَ، حَتَّىٰ لَایَظْفَرَ بِشَیْءٍ مِنَ الْباطِلِ إِلّا مَزَّقَهُ، وَیُحِقَّ الْحَقَّ وَیُحَقِّقَهُ»[۵]«خدایا در صبح این روز و تا زندگی کنم از روزهایم، برای آن حضرت بر عهدهام، عهد و پیمان و بیعت تجدید میکنم که از آن، رو نگردانم و هیچگاه دست برندارم. خدایا مرا، از یاران و مددکاران و دفاعکنندگان از او قرار ده و از شتابندگان به سویش، در برآوردن خواستههایش و اطاعتکنندگان اَوامرش و مدافعان حضرتش و پیشگیرندگان به سوی خواستهاش و کشتهشدگان در پیشگاهش؛خدایا اگر بین من و او مرگی که بر بندگانت حتم و قطعی ساختی حائل شد، کفن پوشیده از قبر مرا بیرون آور، با شمشیر از نیام برکشیده و نیزه برهنه، پاسخگو به دعوت آن دعوتکننده، در میان شهرنشین و بادیهنشین. خدایا آن جمال با رشادت و پیشانی ستوده را به من بنمایان و با نگاهی از من به او، دیدهام را سرمه بنه و در گشایش امرش شتاب کن و راه آمدنش را آسان گردان و شیوه و روشش را وسعت بخش و مرا به راهش درآور و فرمانش را نافذ کن و پشتش را محکم گردان، خدایا به دست او کشورهایت را آباد کن و بندگانت را به وسیله او زنده فرما، به درستی که تو فرمودی و گفتهات حق است که: «در خشکی و دریا به سبب آنچه [از اعمال زشت] که مردم به دست خود مرتکب شدند تباهی و فتنه آشکار شده است»، خدایا ولیات و فرزند دختر پیامبرت که به نام رسولت نامیده شده، برای ما آشکار کن تا به چیزی از باطل دست نیابد، مگر آن را از هم بپاشد و حق را پابرجا و ثابت نماید»
در ابتدای دعای عهد آمده است که:«هر کسی ۴۰ روز این دعا را بخواند از یاوران حضرت قائم عجل الله خواهد بود و اگر پیش از ظهور آن حضرت بمیرد خدای متعال او را در وقت ظهور زنده میکند تا در رکاب آن والامقام جهاد نماید و به شماره هر کلمه از آن هزار حسنه برایش نوشته و هزار کار بعد از او محو میگردد»[۶] حضرت ولیعصر عجل الله در مورد اینکه ملاقات با آن والا مقام مستلزم وفای به عهد و پیمان با آن حضرت است میفرمایند:«وَ لَوْ أَنَّ أَشْیَاعَنَا وَفَّقَهُمْ اللَّهُ لِطَاعَتِهِ عَلَى اجْتِمَاعٍ مِنَ الْقُلُوبِ فِی الْوَفَاءِ بِالْعَهْدِ عَلَیْهِمْ لَمَا تَأَخَّرَ عَنْهُمُ الْیُمْنُ بِلِقَائِنَا وَ لَتَعَجَّلَتْ لَهُمُ السَّعَادَةُ بِمُشَاهَدَتِنَا عَلَى حَقِّ الْمَعْرِفَةِ وَ صِدْقِهَا مِنْهُمْ بِنَا فَمَا یَحْبِسُنَا عَنْهُمْ إِلَّا مَا یَتَّصِلُ بِنَا مِمَّا نَکْرَهُهُ وَ لَا نُؤْثِرُهُ مِنْهُمْ وَ اللَّهُ الْمُسْتَعانُ وَ هُوَ حَسْبُنَا وَ نِعْمَ الْوَکِیلُ»[۷]«اگر چنانچه شیعیان ما –که خداوند به طاعت خود موفّقشان بدارد- در راه وفا به پیمانی که بر عهده دارند همدل می شدند، میمنت ملاقات ما از ایشان به تاخیر نمی افتاد و سعادت دیدار زودتر نصیب آنان می گشت، دیداری بر مبنای شناخت راستین و صداقتی از آنان نسبت به ما. پس ما را از ایشان دور نمیدارد مگر آن دسته از کردارهایشان که برایمان ناپسند و ناخوشایند بوده و از آنان روا نمی داریم. و خداوند یاری کننده است و ما را کفایت می نماید و وکیل خوبی است و درود او بر سید بشیر و نذیر ما محمد و خاندان پاکش». (الإحتجاج على أهل اللجاج/ج2/ص479)، بنابراین روایت باید به عهد و پیمانی که با حضرت ولیعصر عجل الله بستیم جامه عمل بپوشانیم و به آن وفا کنیم و در این صورت آن پیوند قلبی با امام زمان عجل الله محقق میشود و یکی از مهمترین عهدها و پیمانها با حضرت ولیعصر عجل الله این است که نباید در عصر غیبت احساس بیمسئولیتی کند و باید به تمام تکالیفی که نسبت به مقتدای خود حضرت ولیعصر عجل الله دارد پایبند باشد و باید خودش را منتظر واقعی آن حضرت بداند، چنانچه حضرت امام محمد باقر علیه السلام در تفسیر آیه:«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَصَابِرُوا وَرَابِطُوا وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ»[۸]«ای کسانی که ایمان آوردهاید! (در برابر مشکلات و هوسها،) استقامت کنید! و در برابر دشمنان (نیز)، پایدار باشید و از مرزهای خود، مراقبت کنید و از خدا بپرهیزید، شاید رستگار شوید!» میفرمایند:«بر انجام واجبات صبر و با دشمنانتان پایداری کنید و پیوند خود را با امام منتظرتان مستحکم نمایید»[۹]، و همچنین امام جعفر صادق علیه السلام در تفسیر این آیه میفرمایند:« بر واجبات صبر کنید و یکدیگر را بر مصائب به صبر وادارید و خود را بر پیوند با امامان و یاری آنها ملتزم سازید»[۱٠]، یکی از مهمترین راههایی که مومنان و منتظران حضرت ولی عصر عجل الله به وسیله آن فرهنگ انتظار را در خودشان پرورش میدهند و قلوبشان را به وجود مطهر آن حضرت پیوند میزنند خواندن دعای عهد است چرا که این دعا همچنان که اسمش هم عهد هست دال بر لزوم وفای به عهد و پیمانی است که با حضرت ولی عصر عجل الله بستهایم.
پی نوشت
[۱] سوره نحل، آیه ۹۱
[۲] سوره حدید، آیه ۸
[۳] مفاتیح الجنان، مقدس قمی، فرازی از زیارت آل یاسین
[۴] نهج البلاغه، خطبه ۳۴
[۵] مفاتیح الجنان، دعای عهد حضرت ولی عصر عجل الله
[۶] بحارالانوار، جلد ۱۰۲، صفحه ۱۱۱
[۷] الإحتجاج، على أهل اللجاج، جلد۲، صفحه ۴۷۹
[۸] سوره آل عمران، آیه ۲۰۰
[۹] البرهان فی تفسیر القرآن، سید هاشم حسینی بحرانی، جلد ۱، صفحه ۳۳۴، حدیث ۴
[۱٠] البرهان فی تفسیر القرآن، سید هاشم حسینی بحرانی، جلد ۱، صفحه ۳۳۴، حدیث ۲
صلوات کامل در منابع اهلسنت
دقت و حساسیت داشتن نسبت به تکالیف شرعی و اعتقادات برای شخصی که دنیا را پلی بهسوی آخرت میداند هموار پسندیده است. عقل نیز حکم میکند در اموری که در این زندگی کوتاهمدت دنیا از ما سرمیزند و زندگی در آخرت را شکل میدهد باید دقت کافی داشت.
صلوات فرستادن بر رسول گرامی اسلام و خاندان مطهرش علیهمالسلام یکی از این تکالیف شرعی میباشد که بهتر است در نحوه بیان شدن آن دقت کافی را داشته باشیم. بیان صلوات بهاندازهای پرفایده و بااهمیت است که در تشهد نماز نیز بیان آن واجب بوده و چنانچه خواهد آمد در منابع اهلسنت نیز به اهمیت آن اشاره شده است.
از جمله مواردی که در زمینهٔ صلوات فرستادن باید به آن دقت کرد، ذکر «آل محمد» بعد از نام مبارک رسول اکرم صلیاللهعلیهوآله است. متأسفانه در طول تاریخ دو خاندان منحوس بنیامیه و بنیعباس بر اساس عداوت و کینهای که نسبت به خاندان پیامبر داشتند، علیرغم سفارشهای خداوند و پیامبر بر مودت و محبت به اهلبیتش مانند ذکر «آل محمد» در صلوات، شروع به لعن امیرالمؤمنین علیهالسلام بر منابر کرده و همچنین یکی پس از دیگری این خاندان پاک را به شهادت رساندند.
در حال حاضر مسلمانان در هر گوشه جهان باید دقت کنند که دنبالهرو چه کسی هستند؛ مانند بنیامیه و بنیعباس میخواهند عمل کنند یا با تأسی به رسول خدا و مطابق روایات متعدد موجود در کتابها؛ اعم از شیعه و سنی، «آل محمد» را نیز بعد از نام مبارک رسول خدا ذکر کنند. به علت اختصار و مسلم بودن این امر در بین شیعه به ذکر چند نقل از علمای اهل تسنن اکتفا میکنیم.
1. فخر رازی یکی از بزرگترین علمای اهل تسنن در کتاب تفسیر معروف خود نقل میکند که از رسول اکرم صلیاللهعلیهوآله سؤال نمودند چگونه بر شما صلوات بفرستیم، حضرت فرمودند، بگویید: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ كَمَا صَلَّيْتَ عَلَى إِبْرَاهِيمَ وَعَلَى آلِ إِبْرَاهِيمَ».[1]
2. ابن حجر هیتمی یکی دیگر از علمای معروف و مشهور اهل تسنن، حدیث فوق را ذکر کرده و در ادامه آن نقل میکند، رسول خدا فرمودند صلوات ابتر(بریده) بر من نفرستید. اصحاب پرسیدند صلوات ابتر چگونه است حضرت پاسخ دادند: «اللَّهُمَّ صل على مُحَمَّد»؛ بلکه بگویید «اللَّهُمَّ صل على مُحَمَّد وعَلى آل مُحَمَّد».[2]
3. ابن تیمیه یکی دیگر از علمای اهلسنت در کتاب خود نقل میکند: «خداوند بر ما امر کرده است که بر خاندان رسول خدا صلوات بفرستیم هر زمانی که بر خود حضرت صلوات میفرستیم».[3]
درنتیجه صلوات بر پیامبر و خاندان ایشان از جمله امور شرعی است که مانند سایر امور دینی باید بهصورت صحیح ادا شود و نحوه صحیح آن نیز ذکر «آل محمد» بعد از نام مبارک رسول اکرم در صلوات است.
پینوشت:
[1]. فخر رازی، تفسیر کبیر، بیروت، ج25، ص182.
[2]. ابن حجر هیتمی، الصواعق المحرقة، مؤسسة الرسالة، ج2، ص430.
[3]. ابن تیمیه، مجموع الفتاوی، مجمع الملك فهد، ج22، ص467.