Moskova, IRNA - Rus uluslararası ilişkiler uzmanı İran'ın yeni dünya düzeninin oluşumunda çok önemli bir role sahip olduğunu belirterek, “Tahran ile Moskova arasında ortak projeleri bir an önce hayata geçirmeye çalışmalıyız” dedi.
IRNA’ya demeç veren Moskova Devlet Uluslararası İlişkiler Üniversitesi Doğu Araştırmaları Bölümü Profesörü Adlan Margoev ABD hegemonyasının gerilemesine göre çok kutuplu dünyanın oluşumunda İran'ın yerini, Gazze Şeridi'nin geleceğine ilişkin olası senaryolar, İran’ın BRICS ve Şangay Ekonomik İşbirliği Örgütü'ne üyeliğinin Tahran ile Moskova arasındaki ikili ilişkilerin genişlemesine etkisini açıkladı.
- Geleneksel süper güçlerin gerilediği durumda yeni dünya düzeninin oluşumu, dünya siyaset literatürünün güncel konularından biridir. Bu yeni dünya düzeninde İran'ın rolünü nasıl görüyorsunuz?
Bana göre çok kutuplu dünya henüz hepimizin aynı anda inşa ettiği tek bir dünya değil. Her aktör kendi bölgesinde bölgesel bir düzen oluşturuyor ve bunların bir araya getirilmesiyle çok kutuplu bir düzen yaratılıyor. Bu sürecin gerçekleşmesi en az yirmi yıl sürecek ve iki aşamadan oluşmaktadır. İlk aşamada mevcut düzeni kendi çıkarları için kullanan ülkelerin karşısında durmaya çalışan bazı ülkeleri görüyoruz. İkinci aşamada ise işbirliğine yönelik yeni parametreler oluşturulacak. İlk aşamada İran uluslararası alanda aktif bir varlığa sahip ve çıkarlarını direniş ekseni aracılığıyla ortaya koyuyor, örneğin Gazze'deki durumda buna tanık oluyoruz. Çok kutuplu bir dünyanın ortaya çıkışının ikinci aşamasında İran'ın rolü bölgedeki diğer ülkelerden olumlu yönde farklıdır. Çünkü İran, Hürmüz Boğazı barış planı gibi Rusya'nın bölgesel ve küresel düzen imajına da uygun yeni fikirler sunmaktadır. Rusya'nın Fars Körfezi'ndeki güvenliğe ilişkin planı da tüm bölgesel aktörlerin katılımıyla kapsamlı bir sistemin inşa edilmesi ve herkesin çıkarlarının korunması yönünde tanımlanıyor. Bu nedenle çok kutuplu dünyada İran'ın rolünü çok önemli görüyorum.
- Size göre İran'ın BRICS ve Şangay Ekonomik İşbirliği Örgütü'ne üyeliği, İran ve Rusya arasındaki ikili ilişkilerin geliştirilmesinde ne kadar etkili olabilir?
Bana göre ikili ilişkilerin altyapısını güçlendirmek şu anda İran ve Rusya'nın en önemli görevidir. Bu altyapılar "Kuzey-Güney" ulaşım koridorunun geliştirilmesi, lojistik yetenekler, finansal ticaret, bankacılık işbirliğinin kolaylaştırılması, İran-Avrasya Serbest Ticaret Anlaşmasının uygulanmasının yanı sıra iki ülkenin uzun vadeli kapsamlı işbirliğinin nihai programınıiçermektedir. Bu konuların derhal ele alınması gerekiyor.
BRICS ve Şangay Ekonomik İşbirliği Örgütü gibi kapsamlı kuruluşlarda İran ile Rusya arasındaki işbirliğinin artırılması fikrine ilişkin uzmanların, kapsamlı süreçlerin hayata geçmesinin yıllar alacağı gerçeğini dikkate alması gerekiyor. Örneğin Avrupa Birliği'nin belirli mekanizmalara ve etkili sonuçlara sahip bir örgüt haline gelmesi yaklaşık 70 yıl sürdü.
