İran Parlamentosu'nun, İran'a dönük ekonomik yaptırımlara destek veren ülkelere giden petrol tankerlerinin Hürmüz Boğazı'ndan geçişini engelleyecek bir yasa tasarısı üzerinde çalıştığı duyuruldu.

İranlı parlamenter İbrahim Ağa Muhammedi dün gazetecilere yaptığı açıklamada, “Parlamentonun Ulusal Güvenlik ve Dışişleri komitesinde, İran'a yaptırım uygulayan ülkelere petrol taşıyan tankerlerin geçişinin engellenmesine dair bir yasa tasarısı hazırlanıyor” diye konuştu. Muhammedi ayrıca, Pazar günü itibariyle 290 üyeli İran Parlamentosu'ndan 100 milletvekilinin tasarıyı imzalamış bulunduğunu belirtti.

Tasarı, İran'a dönük yaptırımların sıkılaştırıldığı ve İsrail kaynaklı tehditlerin arttığı son günlerde, İran'ın askeri ve ekonomik baskıları karşılamaya dönük manevralarının bir parçası olarak yorumlanıyor.

Tehditlere ve ekonomik yaptırımlara yanıt

AB ülkelerinin 12 Ocak'ta kabul ettiği İran'dan ham petrol alımını durdurmaya yönelik kararlar, geçtiğimiz pazar günü yürürlüğe konmuştu. İran'ın petrol ihracatında yüzde 18 paya sahip AB ülkelerinin bu kararı, İran'ı ekonomik olarak sıkıştırmayı hedefliyor. Öte yandan Petrol Bakanı Rüstem Kasımi, İran Resmi Haber Ajansı IRNA'ya yaptığı açıklamada ülkenin yaptırımların etkisini kırmak için hazır olduğunu belirtti. İran'ın olası tüm seçenekleri değerlendirdiğini belirten Kasımi, İran'a yönelik yaptırımların yıllardır sürdüğünü, AB'ye yapılan ihracatın İran'ın toplam petrol ihracatı içinde tolere edilebilir bir oranda olduğunu ve ihracatın zaman içinde başka ülkelere kaydırılabileceğini sözlerine ekledi. Buna ek olarak İran Merkez Bankası Başkanı Mahmud Bahmani, İran'ın 150 milyar dolarlık döviz rezervinin bulunduğunu ve yaptırımların etkilerine karşı hazır olduklarını bildirdi.

İran'ın bir yandan yaptırımların etkisini kırmaya dönük alternatifleri değerlendirirken diğer yandan da kendisini siyasi ve ekonomik olarak sıkıştırmaya dönük hamlelere, karşı hamlelerle yanıt verdiği düşünülüyor. Zira geçtiğimiz aylar boyunca İran'ı savaşla tehdit eden İsrail'e yine bu günlerde İran cephesinden bir cevap geldi. İran'ın dün başlattığı ve 3 gün sürecek olan füze tatbikatı öncesi Devrim Muhafızları Hava-Uzay Komutanı Tuğgeneral Emir Ali Hacızade İsrail'in uzun süredir İran'a yönelttiği tehditlere bir karşı tehditle yanıt verdi. Dün başlayan ve üç gün sürecek tatbikatta İran kısa, orta ve uzun menzilli karadan karaya füze sistemlerini test etmeye devam ediyor.

Tatbikat İsrail'in tehditlerine yanıt vermenin dışında, son aylarda ABD'nin İran'ı kuşatmaya dönük askeri hamlelerine de verilen bir yanıt olarak yorumlanıyor. ABD geçtiğimiz aylarda Birleşik Arap Emirlikleri'ne 3,5 milyar dolarlık füze savunma sistemi satışı gerçekleştirmiş ve Suudi Arabistan ile 30 milyar dolarlık bir askeri malzeme satış antlaşması imzalamıştı. Bunların dışında İsrail'e savunma yardımı olarak yapılan yıllık 3 milyar dolarlık ödeme, iki katına çıkartılmıştı. Bilindiği gibi ABD ayrıca Malatya, Kürecik’e bir erken uyarı radar sistemi kurmuştu. Bu sistemin İran'a karşı yerleştirildiği tartışmaları kamuoyunda geniş yer bulmuştu.

ABD ve AB üyesi ülkelerin İran'a dönük müdahaleleri askeri tehditlerin ve ekonomik yaptırımların yanında siyasi hamleler de içeriyor. Geçtiğimiz cumartesi Cenevre'de gerçekleştirilen Suriye zirvesine BM Güvenlik Konseyi daimi üyelerinin yanısıra, Türkiye, Kuveyt, Irak ve Katar da davet edilmiş, ancak İran sürecin dışında bırakılmıştı.

Daha önce de gündeme gelmişti

Hürmüz Boğazı’nın kapatılması gündeme ilk kez gelmiyor. Ocak ayında İran'ın Basra Körfezi'nde gerçekleştirdiği askeri bir tatbikat sırasında savaş gemilerini bölgeye gönderen ABD ile İran arasında ipler gerilmişti. Gerilimi tetikleyen ABD'nin İran'a karşı yaptırım kararlarını gündeme getirmesiydi. İran, yaptırım tehditlerine karşılık olarak Hürmüz Boğazı'nı petrol sevkiyatına kapatacağını açıklamıştı. İran yönetimi, yaptırım kararlarının ABD kongresinde kabul edilmesinin ardından tatbikat kararı almış ve gerilim bunun üzerine iyice tırmanmıştı. Obama yönetimi bu süreçte, Boğaz'ın petrol trafiğine kapatılmasının ABD için bir kırmızı çizgi anlamına geleceğini ve böyle bir adımın yanıtsız kalmayacağını bildirmişti.

Hürmüz Boğazı'nı kapatmaya dönük yasa tasarısının kanunlaşıp kanunlaşmayacağı henüz belirsizliğini koruyor. Tasarı kanunlaşsa bile bunu uygulama kararı ve yetkisi İran yönetiminin elinde bulunuyor. Boğaz'ın kapatılıp kapatılmayacağı ve böyle bir durum gerçekleşirse meydana gelebilecek olası bir sıcak çatışmanın boyutları belirsiz. İran'ın Hürmüz Boğaz'ı kapatabilecek kapasitede olduğu belirtilmekle birlikte ABD'ye ait 5. filonun da bölgede bulunduğu biliniyor.