34 yıl sonra Batı ile barışan İran, dünyada coşkuyla karşılandı. Altın ve petrol düştü, borsalar yükseldi
İran’ın nükleer programını sınırlandırması karşılığı ABD ile AB’nin yaptırımları hafifletmesi anlaşması dünya genelinde memnuniyetle karşılandı. İran müzakere heyeti de Tahran’a dönüşte kahraman muamelesi gördü. Dışişleri Bakanı Cevad Zarif için havaalanında ve yollarda sevinç gösterileri düzenlendi.
BARIŞ KAZANDI
Mihrabat Havaalanına akın eden Tahranlılar, Zarif ve Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin fotoğrafları ile “Hoşgeldin barış elçisi”, “Teşekkürler Zarif” ve “Devrim ve rejimin yorulmaz yardımcısı, Allah seni korusun” yazılı pankartlar açtı, hükümeti destekleyen sloganlar attı. Giranmaye soyadlı kadın, anlaşmayla elde edilen en büyük kazanımın barış mesajı olduğunu, 7 milyar dolarlık yaptırım hafiflemesinin gelecekte her alanda gelişme için ilk adımı oluşturduğunu dile getirdi. Bir diğer kadın, müzakere heyetini, ülke için savaşmaya giden askerlere benzetip “Sanki askerlerimizi karşılamaya gelmiş gibiyiz. Fakat onlar dünyaya savaş çığırtkanı olmadığımızı kanıtlamak için oradaydılar’’ dedi.
GEMİ SİGORTASI MÜJDESİ
Muhammed Ağahani, dünya güçlerinin sonunda uranyum zenginleştirme haklarını tanımasının, her İranlı için gurur verici olduğunu söyledi.
Fransa Dışişleri Bakanı Laurent Fabius, yaptırımlarda ilk gevşemenin aralıkta başlayacağını belirtti. Fabius, birkaç hafta içinde AB dışişleri bakanlarının hazırlayacağı yaptırımın kısmen kalkması tasarısının liderlerce onaylanacağını aktardı. AB Dış İlişkiler Yüksek Temsilcisi Catherine Ashton’ın sözcüsü de zamanlamayı İran’la koordine edeceklerini belirtti. AB’nin İran gemilerinin sigortalanmasına getirdiği yaptırımları hafifletmesi de, Tahran’ın Hindistan, Japonya, Güney Afrika ve hatta Türkiye’ye petrol ihracatında rahat nefes almasını sağlayacak. Fransa’nın eski Tahran Büyükelçisi François Nicoullaud da, ABD’nin otomobil ambargosunu kaldırmasıyla Peugeot ve Renault’un yeniden İran’a döneceğini belirtti.
ABD-İRAN YÜZ YÜZE
Geçici nükleer anlaşmanın temelinin, ABD ile İran arasındaki gizli görüşmelerde atıldığı ortaya çıktı. AP haber ajansı iki ülke yetkililerinin marttan beri 5 kez yüz yüze görüştüğünü duyurdu. İlki Hasan Ruhani’nin haziranda cumhurbaşkanı seçilme-sinden önce, dördü sonra yürütülen görüşmelere ABD adına Dışişleri Bakan Yardımcısı William Burns, ABD Başkan Yardımcısı Joe Biden’ın dış politika danışmanı Jake Sullivan ve Ulusal Güvenlik Konseyi’nden Puneet Talwar katılırken, İranlı katılımcıların adı açıklanmadı.
Uranyum zenginleştirme ayrıntıda gizli
ABD Dışişleri Bakanı John Kerry’nin tersi açıklamalarına rağmen, İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ile Dışişleri Bakanı Cevad Zarif’in uranyum zenginleştirme haklarının tanındığında ısrar etmelerinin, geçici anlaşmada yeri var. Zira İran’ın nükleer yakıt döngüsünün tüm önemli unsurlarını elinde tutmasına imkan veren geçici anlaşma, kapsamlı nihai anlaşmanın ‘pratik sınırları ve şeffaflık önlemleri eşliğinde karşılıklı tanımlanan zenginleşme programını içereceğini’ belirtiyor. Yani İran’ın nükleer programının barışçı olduğunu kanıtlaması karşılığında, uranyum zenginleştirme hakkını Batı’da sorun eden olmayacak. Nihai anlaşmayla zenginleştirme faaliyetlerine sadece sınır ya da çerçeve çizilecek.
‘Ateş Çemberi’nde müzakere
BM Güvenlik Konseyi’ni beş daimi üyesi artı Almanya (5+1) ile İran’ın Cenevre müzakereleri sahne arkasıyla da ilgi çekiciydi. 5 yıldızlı Intercontinental Oteli’nde yapılan son turda İranlılar İran restoranı, Amerikalı ve Britanyalılar pizzacıda karınlarını doyururken, AB Dış Politika Yüksek Temsilcisi Catherine Ashton müzakereleri aperatif atıştırarak yönetti. Müzakere hafta sonuna sarkınca, rezervasyonların ikiye katlandığı otelin ilk katının bir yarısında nükleer pazarlık yapıldı, diğer yarıda müzikli danslı balolar verildi. Cumartesi gecesi sıcak gazla şişirilmiş gerçek boyutta bir gondolun süslediği balo salonunda, saatler ilerledikçe müzikleri daha da bayıcılaşan bir country-folk grubu sahnedeydi. Geceyarısını geçtiğinde, diplomatların zihinleri Johnny Cash’in Ring of Fire (Ateş Çemberi) şarkısının saldırısına uğradı. Heyetler de oteli ‘terörize etti’. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov otele her giriş çıkış yaptığında, güvenlikçiler lobiden bütün gazetecileri uzaklaştırdı. Gece ilerledikçe, balo elbiseli müşterilerle takım elbiseli diplomatlar lobide kaynaştı, hatta döner kapı kalabalık yüzünden sıkıştı. Bu manzara karşısında ‘’Fellini filmlerini aratmıyor’’ yorumları yapıldı.
Taraf
