برخی منابع اعلام کرد‌ه‌اند که نشست امروز پارلمان عراق برای انتخاب رئیس جمهور طبق دستور قرار بود ساعت 11 صبح امروز شنبه به وقت محلی برگزار شود، اما به دلیل آنکه تعداد نمایندگان هنوز به حد نصاب قانونی یعنی 220 نماینده نرسیده،تا این لحظه دو بار به تعویق افتاده است.

 محمد حلبوسی در میان اعضای فراکسیون موسوم به السیاده(حاکمیت) وابسته به اقلیت اهل سنت

همزمان با تلاش‌ها برای برگزاری نشست پارلمان، چارچوب هماهنگی شیعیان که مخالف برگزاری این نشست است، جلسه‌ای را در دفتر نوری المالکی رئیس ائتلاف دولت قانون و یکی از رهبران چارچوب هماهنگی برگزار کرده است تا با اعلام عدم حضور حداقل 110 نماینده در نشست پارلمان، رسما فراکسیون خود را اعلام موجودیت کرده و جلسه را از حد نصاب قانونی خارج کند.

 حضور نمایندگان چارچوب هماهنگی در دفتر نوری المالکی

خبر دیگر اینکه نامزدهای مستقل ریاست جمهوری به دلیل محرومیت از حضور در جلسه و به دلیل تبعیض‌هایی که علیه آنها انجام شده است، از برگزاری جلسه امروز شکایت خواهند کرد.

 

 نمایندگان ائتلاف السیاده (اهل سنت) به منظور شرکت در جلسه انتخاب رئیس جمهور وارد پارلمان شدند.

نمایندگانی از جنبش امتداد در صحن پارلمان عراق شرکت کرده‌اند.همچنین کلیپی از برخی نمایندگان جریان صدر در صحن پارلمان منتشر شده است که برخی از آنها حالت کفن پوش به خود گرفته‌اند.

شماری از نمایندگان جریان صدر با حالت کفن پوش وارد صحن پارلمان شدند

 نشست حلبوسی و معاونان و گفت‌وگو درباره نشست انتخاب رئیس جمهوری

الفرات گزارش  داد که هیئت رئیسه پارلمان عراق برای بررسی موضوع برگزاری جلسه انتخاب رئیس جمهوری این کشور، گرد هم آمدند.

حزب عدالت کردستان عراق، جلسه امروز انتخاب رئیس جمهوری را تحریم کرده است.

لقمان الرشیدی از نمایندگان جبهه ترکان‌های عراق گفته است که پنج نفر از نمایندگان این جبهه در جلسه پارلمان شرکت کرده و قصد دارند به ریبر احمد نامزد ائتلاف صدر-حلبوسی و بارزانی رای دهند.

جنبش موسوم به نسل جدید هم اعلام کرده که تنها در صورت اجرای توافق صورت گرفته در ائتلاف سه‌گانه در جلسه انتخاب رئیس جمهوری شرکت می‌کند. این جنبش افزوده که حضور ما در مجلس به معنای شرکت در دولت آینده نیست، بلکه ما به اپوزیسیون می‌پیوندیم.

البته برخی منابع به نقل از این تشکل اعلام کرده‌اند که به تضمین‌هایی از ائتلاف سه گانه برای اجرای شروط خود دست یافته است.

نمایندگان استان بصره نیز با حضور در دفتر نوری المالکی، جلسه انتخاب رئیس جمهوری عراق را تحریم کردند.

 محمود المشهدانی از سیاستمداران مطرح اهل سنت و رئیس اسبق پارلمان و شمار دیگری از نمایندگان پارلمان عراق با حضور در دفتر نوری المالکی جلسه امروز پارلمان این کشور را تحریم کردند.

حضور محمود  المشهدانی رئیس اسبق پارلمان و یکی از سیاستمداران مطرح اهل سنت در دفتر مالکی

منابع غیر رسمی از دفتر مالکی خبر دادند که در حال حاضر 83 نفر از نمایندگان چارچوب هماهنگی، 19 نماینده اتحادیه میهنی، 10 نماینده مستقل و 14 نماینده فراکسیون عزم و در مجمع 126 نماینده در این مکان حضور دارند که احتساب این تعداد، جلسه پارلمان رسما از حد نصاب قانونی یعنی 220 نماینده خواهد افتاد.

نوری  المالکی رئیس ائتلاف دولت قانون قرار است درباره تحولات کنونی سخنرنی کند.

اتحادیه میهنی کردستان ،نشستی را با حضور تمام اعضای خود در منزل مرحوم جلال طالبانی رئیس جمهور اسبق عراق برگزار کرد.همچنین هیئتی از اتحادیه میهنی کردستان به ریاست بافال طالبانی وارد منزل مالکی شد.

خبر دیگر  اینکه نمایندگان جدا شده از ائتلاف عزم از طیف‌های سیاسی مهم اهل سنت عراق، در دفتر نوری المالکی حضور یافته و تحت ریاست مثنی السامرایی به چارچوب هماهنگی شیعیان پیوستند.

حضور سیاستمداران برجسته اهل سنت در دفتر مالکی و پیوستن به چارچوب هماهنگی

بر اساس گزارش سایت مطالعات عراق، چارچوب هماهنگی شیعی و متحدان آن در منزل مالکی اعلام کرد که  امضاهای نمایندگان تحریم کننده جلسه پارلمان جمع شد و از 125 نماینده فراتر رفت تا در صورتی که جلسه بدون نصاب دو سوم برگزار  شود امضاها به دادگاه مرکزی ارائه خواهند شد.بیش از 125 نماینده پارلمان که جلسه امروز را تحریم کرده اند،‌ اعلام کردند در صورتی که این جلسه بدون رسیدن به حد نصاب قانونی تشکیل شود،‌به دادگاه فدرال شکایت خواهند کرد.

برخی منابع عراقی گفته‌اند احمد الاسدی نماینده چارچوب هماهنگی، اسامی و  امضاء ١٢٥ نماینده تحریم کننده حضور در جلسه پارلمان را به ریاست پارلمان تقدیم کرده است .

این در حالی است که محمد البلداوی نماینده پارلمان عراق با ادعای اینکه تا کنون 138 نماینده جلسه پارلمان را تحریم کرده اند، گفته است که جلسه پارلمان امروز برگزار نخواهد شد.

شبکه ماهواره‌ای الانبار عراق گزارش داد که محمد الحلبوسی رئیس پارلمان در حال خواندن اسامی نمایندگان حاضر در صحن پارلمان است.

گزارشگر شبکه العهد در گزارشی از پارلمان عراق گفت:‌ با توجه به وضعیتی که تا این لحظه وجود دارد و تعداد زیاد نمایندگان تحریم کننده جلسه پارلمان،‌ امکان برگزاری این جلسه بسیار بعید است.

جلسه انتخاب رئیس جمهوری عراق به حد نصاب قانونی نرسید

به دلیل آنکه تعداد نمایندگان حاضر در صحن پارلمان به حد نصاب قانونی برای انتخاب رئیس جمهور یعنی 220 نماینده نرسید، محمد حلبوسی رئیس پارلمان با تغییر دستورکار نشست امروز اعلام کرد جلسه بعدی برای انتخاب رئیس جمهور چهارشنبه برگزار خواهد شد.

حلبوسی اعلام کرد که جلسه امروز به صورت معمول به منظور بررسی مسائل دیگر تشکیل می‌شود.

لازم به ذکر است که برای انتخاب رئیس جمهور، باید حداقل دو سوم نمایندگان حضور داشته باشند؛ اما برای انتخاب ترکیب کمیسیون‌ها کافی است اکثریت نسبی (پنجاه به علاوه یک) در جلسه حاضر باشند. با توجه به این‌که پارلمان عراق متشکل از 329 نماینده است، برای انتخاب رئیس جمهور باید 220 نماینده، اما برای جلسات عادی (مانند انتخاب اعضای کمیسیون‌ها) 165 نماینده حاضر باشند.

نمایندگان چارچوب هماهنگی شیعی عدم تشکیل جلسه برای انتخاب رئیس جمهور را یک موفقیت توصیف و اعلام کردند: ما «یک سومِ تضمین کننده» را تشکیل دادیم و موفق شدیم از پیشبرد روند سیاسی به سمت و سوی تاریکی، جلوگیری کنیم.

نوری المالکی نخست وزیر اسبق و رئیس ائتلاف دولت قانون هم در واکنش به این رویداد تاکید کرد آنچه در پارلمان رخ داد، پیروزی یک سوم تضمین کننده بود.

حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان در گفت‌وگوی تلویزیونی در مورد آخرین روند مذاکرات گفت: توافق فراتر از برجام نخواهد بود. در حوزه لغو تحریم‌ها توانستیم پیشرفت‌های بزرگی را داشته باشیم.

وی ادامه داد: زمانی که در افکار عمومی اینگونه مطرح شد که به دلیل تحولات اوکراین، روسیه توافق را به گروگان گرفته است که این موضوع در فضای مجازی و برخی رسانه‌های متمایل به غربی این موضوع را مطرح می‌کردند که من سریعاً با لاوروف تماس گرفته و سپس یک سفر به روسیه رفتم.

آمریکایی‌ها خواستار مذاکره مستقیم بودند

وی ادامه داد: آمریکایی‌ها خواستار مذاکره مستقیم بودند و مطرح می‌کردند که می‌خواهیم نشان دهیم که آقای بایدن، حسن نیت دارد. ما هم گفتیم آمریکا اگر حسن نیت دارد باید تحریم‌ها علیه ایران را لغو کند. ما به دنبال عکس گرفتن نیستیم. به دنبال اقدام عملی هستیم و به واسطه‌ها هم گفتیم.

وزیر امور خارجه تاکید کرد: به نقطه توافق نزدیک شدیم اما موضوعات اندک و مهم صورت مانده است و آقای مورا قرار است تا ساعتی دیگر وارد تهران شود و آخرین تبادلاتی که صورت گرفته است مورد بررسی قرار می‌گیرد.

تأیید ضمانت‌های لغو تحریم‌ها بر عهده مجلس است

وی افزود: برای بخش ضمانت‌ها، بخشی از آن به عهده مجلس است و اگر به توافق برسیم طبق قانون مجلس باید گزارشی به مجلس بدهیم که اکنون برخی از تحریم‌ها برداشته شده است و این گزارش ما است و مجلس باید این موضوع را بررسی کند و در واقع با اجازه مجلس، این خود ضمانت است. و برخی از تضمین را در متن، مذاکرات و اسناد داخلی خواهیم گرفت و در مرحله دوم مجلس آن را خواهد داد.

امیرعبداللهیان گفت: در مراحل پایانی مذاکرات، مانع اصلی مذاکرات این است که طرف آمریکایی، زیاده‌خواهی‌هایی را مطرح می‌کنند و حتی برخی از زیاده‌خواهی‌های آن‌ها را به بورل مطرح کردم و به ایشان گفتم که ما هم می‌توانیم موضوعاتی را مطرح کنیم.

وی تاکید کرد: آن چیزی را که در حال حاضر مذاکرات را به توافق نرسانده است، مسائلی اندک از طرف آمریکایی‌ها است و در برخی از موضوعات چالش‌ها و تفاوت دیدگاه ما وجود دارد و اینکه در مرحله اقدام، باید طرف آمریکایی گام‌هایی بردارد، طرف آمریکایی پذیرفته است.

لزوم خروج سپاه از لیست تحریم‌ها

وی ادامه داد: موضوع خارج کردن لیست اشخاص حقیقی و حقوقی از لیست قرمز و از لیست تحریم‌های یکجانبه آمریکایی‌ها، یکی از موضوعات اصلی ما در مذاکرات است. برخی از هلدینگ ها و مؤسسات حکومتی ما قرار دارد و یکی از موضوعات هم سپاه پاسداران است.

امیرعبداللهیان افزود: در موضوع سپاه پاسداران آن چیزی که مهم است اینکه باید جایگاه و نقش سپاه، به عنوان نقش امنیتی و دفاعی ما مورد توجه قرار بگیرد.

وی ادامه داد: مقامات ارشد سپاه همواره به ما یادآوری می‌کنند در راستای منافع ملی کشور، هرچه لازم است انجام بدهید و موضوع سپاه پاسداران را در اولویت خود قرار ندهید و این ازخودگذشتگی سپاه پاسداران است اما بالاخره سپاه از مجموعه‌های اصلی کشور است و زمانی که می‌گوییم که سپاه یعنی حاج قاسم سلیمانی و علی‌رغم اجازه مقامات سپاه، اما این موضوع از موضوعات اصلی ما است.

با سه کشور اروپایی به متن توافق رسیده‌ایم

وی افزود: اگر آمریکایی‌ها رویکردی واقع‌بینانه داشته باشند، توافق دست‌یافتنی است. ما و سه کشور اروپایی در خصوص یک متن به توافق رسیدیم و این متن ما نیازمند یک ویرایش نهایی است.

وزیر خارجه تاکید کرد: چین و روسیه در کنار توافق هستند و به صراحت به لاوروف گفتم که ما منتظر هیچ طرفی نخواهیم ماند اما باید همه طرف‌های مذاکرات باشند و این موضوع را به صورت علنی در کنفرانس مطبوعاتی اعلام کردیم.

وی ادامه داد: به عنوان مسئول سیاست خارجی به وزرای کشورهای نزدیک به آمریکا گفتم که در پیام‌هایی که از آمریکا دریافت می‌کنیم تعارض و تفاوت وجود دارد. ما تا زمانی که تعهد محکمی نگیریم و توافق نکنیم از دستاوردهای هسته‌ای خود کوتاه نمی‌آییم.

اگر می‌خواهید نگرانی‌هایتان در مورد مسائل هسته‌ای برداشته شود باید تحریم‌های ظالمانه را لغو کنید.

آخرین تحولات عربستان و یمن

وی در مورد رابطه با عربستان گفت: ما اگر بخواهیم با عربستان به مرحله جدید گفت‌وگوها برسیم باید همه ابعاد مورد توجه قرار بگیرد؛ اما شرایط سعودی با این اعدام‌های اخیر تغییر کرده است.

امیر عبداللهیان افزود: ما از بازگشت روابط طبیعی سعودی‌ها با ایران استقبال می‌کنیم اما انتظار داریم که عربستان نقش سازنده ایفا کند.

وی در مورد تحولات یمن افزود: برای خاتمه جنگ، سعودی‌ها هم از ایران درخواست‌هایی داشتند اما درنهایت در میز مذاکره، دنبال آن چیزی بودند که در جنگ به دست نیاورده‌اند. ما موافق جنگ و گسترش آن در یمن و منطقه نیستیم چراکه تداوم این جنگ، به نفع هیچ‌کس نیست.

امیرعبداللهیان در مورد سفر اخیر خود به سوریه و لبنان گفت: ما در سوریه در مبارزه با داعش، شهدایی را تقدیم کردیم و در جریان سفر اخیر هم گفت‌وگوهای بسیار خوبی در مورد بازسازی سوریه داشتیم. پیشنهادات خوبی را به مقامات لبنان دادیم که می‌توان ظرفیت‌های اقتصادی خوبی داشت. در برخی از کشورها مثل سوریه عراق لبنان، بخش خصوصی بسیار مهم است و نقش مهمی در تحولات مثبت ایران شناخته شده است و از همه متصدیان بخش خصوصی تقاضا داریم این موضوع را به دست بگیرند.

امیر عبداللهیان افزود: ما باید قانون جامع ایرانیان خارج از کشور را به تصویب برسانیم، برخی از موضوعات مشکلات آن‌ها در خارج از کشور است که باید آن‌ها را حل کرد.

وزیر امور خارجه کشورمان گفت: از همه اصحاب رسانه تشکر می‌کنم و زمانی اینگونه بود کویت و لبنان فضای رسانه‌ای بانشاطی داشتند اما الآن این دوستان میگویند که نشاطی که در فضای رسانه‌ای ایران وجود دارد فوق‌العاده است و همواره مشغول کار هستند.

بسم الله الرّحمن الرّحیم

والحمدلله ربّ العالمین و الصّلاة و السّلام علی سیّدنا محمّد و آله‌ الطّاهرین سیّما بقیّة الله فی الارضین.

به همه‌ی شما بینندگان عزیز و کسانی که این عرایض را خواهید شنید، تبریک عرض میکنم و سخنان خود در این روز شروع سال و شروع قرن را مزیّن میکنم به نام و یاد حضرت بقیّة‌الله (ارواحنا فداه) که خود ایشان بهار دلها و طراوت دورانها است:
اَلسَّلامُ عَلَیکَ اَیُّهَا العَلَمُ المَنصوبُ وَ العِلمُ المَصبوبُ وَ الغَوثُ وَ الرَّحمَةُ الواسِعَةُ وَعداً غَیرَ مَکذوبٍ اَلسَّلامُ عَلَیکَ حینَ تَقوم اَلسَّلامُ عَلَیکَ حینَ تَقعُد اَلسَّلامُ عَلَیکَ حینَ تَقرَاُ وَ تُبَیِّن اَلسَّلامُ عَلَیکَ حینَ تُصَلّی وَ تَقنُت اَلسَّلامُ عَلَیکَ حینَ تَرکَعُ وَ تَسجُد اَلسَّلامُ عَلَیکَ حینَ تُهَلِّلُ وَ تُکَبِّر اَلسَّلامُ عَلَیکَ حینَ تَحمَدُ وَ تَستَغفِر.(۱)

این سوّمین نوروزی است که این بنده از فیض حضور در جوار بقعه‌ی مبارک حضرت علیّ‌بن‌موسی ‌الرّضا (سلام الله و صلوات الله علیه) محرومم؛ از حضور در مقابل جمع پُرشور زائران آن بزرگوار، از مسافر و مجاور، محروم هستم؛ لذا سلامی از این دور عرض میکنیم و درودی میفرستیم. اللهمّ صلّ علی ولیّک علىّ ‌بن ‌موسی‌ الرّضا عدد ما فی علمک صلاةً دائمةً بدوام ملکک و سلطانک. اللهمّ سلّم علی ولیّک علىّ‌ بن‌ موسى‌ الرّضا علیه السّلام عدد ما فی علمک سلاماً دائماً بدوام مجدک و عظمتک و کبریائک.

درباره‌ی نوروز ایرانی در اوّل سال و این عید بهاری نکاتی وجود دارد که گاهی عرض کرده‌ایم؛ یک نکته که امروز مایلم آن را عرض بکنم، آمیختگی این عید ملّی با ذکر و نیایش و دعا و معنویّت است. این [قضیّه] شاید در بین اعیاد اوّل سال در بین ملّتها چیز کم‌نظیری [باشد] ــ بنده البتّه اطّلاع زیادی ندارم، [امّا] بعید میدانم ــ یا کم‌نظیر است یا بی‌نظیر است که مردم عید ملّی را همراه میکنند با دعا و ذکر و نیایش و معنویّت و اظهار ارادت به ساحت پروردگار. دیشب در لحظه‌ی تحویل سال، تقریباً همه‌ی آحاد مردم و قشرهای مختلف، سالخوردگان، برجستگان، دانشمندان، فعّالان عرصه‌ها‌ی گوناگون علمی ــ عرصه‌ی موشک، عرصه‌ی نانو، عرصه‌ی زیست‌شناسی و غیره ــ تا جوانانِ وارد در اردوهای جهادی که عید را در روستاهای دورافتاده میگذرانند و از خانواده‌ها دورند برای خدمت به مردم، همه‌ و همه این لحظه‌ی تحویل را با «یا مُحَوِّلَ الحَولِ وَ الاَحوال» آغاز کردند؛ با خدا سخن گفتند و از خدا طلب کردند و دل خود را با یاد خدا شستشو دادند؛ این یک نکته است.

یک نکته‌ی دیگر در باب نوروز، ذوق و سلیقه‌ی ویژه‌ی ایرانی است که در آن، انسان احساس ژرف‌اندیشی میکند: بهار را آغاز سال خود قرار دادن. بهار مظهر امید است، پیام‌آور امید است؛ بهار به انسان میگوید که خزان و برگ‌ریزان حتماً رفتنی است و طراوت و نوسازی و نوگرایی حتماً آمدنی است؛ این، خصوصیّت بهار است. یک چنین پیامی را به مردم میدهد: پیام طراوت، پیام رویش. البتّه این امید، امسال مضاعف هم بود، به خاطر همراهی با نیمه‌ی شعبان که روز نیمه‌ی شعبان هم روز تولّد امید بزرگ تاریخ و امید بزرگ بشریّت است؛ و امید، منشأ همه‌ی حرکتها و پیشرفتها است. من همین جا از این فرصت استفاده کنم و این را عرض کنم: کسانی که برای مردم سخن میگویند، پیام میفرستند، مینویسند، تلاش میکنند، هر چه میتوانند در مردم، امید ایجاد کنند؛ امید عامل مهمّ حرکت،‌ عامل مهمّ پیشرفت است. بحمدالله خدای بزرگ برای ملّت ایران موجبات امید را هم فراهم کرده؛ زمینه‌های امید در بین ملّت ما و کشور ما بحمدالله کم نیست. بگذارید دشمنان از امیدواری ملّت ایران به خشم بیایند، و ان‌شاءالله امید روزبه‌روز در دل ملّت ایران افزایش پیدا کند.

امروز عرض ما در درجه‌ی اوّل در زمینه‌ی مسائل اقتصادی است که من دیشب پیام سال را و شعار سال را عرض کردم و درباره‌ی آن مقداری توضیح میدهم. البتّه مطالب دیگری هم هست که اگر وقت بود، مجال بود، ان‌شاءالله عرض خواهیم کرد. علّت اینکه ما بحث اقتصادی را در این روز اوّل سال مطرح میکنیم، اوّلاً به خاطر اهمّیّت مسئله‌ی اقتصاد است؛ یعنی واقعاً اگر در کشور [رشد] اقتصادی همراه با عدالت به وجود بیاید، همه‌ی زمینه‌های پیشرفت فعّال خواهد شد و کشور به پیشرفت واقعی خواهد رسید؛ یعنی اقتصاد یک چنین نقش محوری دارد. ثانیاً ما در این ده سال گذشته، در دهه‌ی ۹۰، در واقع مواجه بودیم با انباشت چالشهای اقتصادی که خب انسان بایستی از اینها به یک نحوی خلاص بشود. باید ان‌شاءالله درباره‌ی مسائل اقتصادی درست فکر کرد، درست عمل کرد و حرکت کرد تا برای ملّت وسایل آسایشی در این زمینه ان‌شاءالله به وجود بیاید. بنابراین ما بحث اقتصادی را از این جهت مطرح میکنیم.

در اقتصاد هم مسئله‌ی‌ عمده عبارت است از تولید ملّی که اجمالاً عرض کردیم و من در این سه چهار سال اخیر در شعار سال مسئله‌ی تولید را تکرار کردم و البتّه دولتها و مسئولین به قدر توان خودشان، به قدر همّت خودشان، با توجّه به شرایط بین‌المللی کارهایی انجام دادند؛ آن مقداری که توانستند کارهایی انجام داده‌اند،‌ تلاشهایی کرده‌اند ولیکن به نظر من امروز مسئله‌ی اصلی ما، مسئله‌ی اصلی مسئولین اجرائی کشور و کسانی که به نحوی در این مسائل، در اداره‌ی کشور دخالت دارند، عبارت است از اقتصاد. خب، رویکردهای جدیدی هم انسان مشاهده میکند که انسان را دلگرم میکند؛ یعنی اگر ان‌شاءالله این رویکردهای مردمی و حضور مردمی به نحو مناسبی ادامه پیدا بکند، این دلگرم‌کننده است و نشانه‌هایی برای امید بیشتری در انسان به وجود می‌آورد.

یک نکته را من اینجا عرض بکنم و آن اینکه در زمینه‌ی اقتصاد، آنچه بنده مطرح میکنم، مطالباتی که مطرح میشود، عمدتاً خطاب به مسئولان کشور است؛ عمده در قوّه‌ی مجریه، مقداری هم قوّه‌ی مقنّنه و حتّی قوّه‌ی قضائیّه و بعضی دستگاه‌های وابسته؛ عمدتاً خطاب به اینها است. چرا این مسائلی را که مربوط به اینها است ما در فضای عمومی و در سخنرانیِ مردمیِ کشوری مطرح میکنیم؟ علّت این است که خوب است مردم در فضای عمومی مسائل اقتصادی و سیاستهای اقتصادی قرار بگیرند، مطالبات این حقیر را هم بدانند و از مسئولینی که به این مسائل اقدام میکنند و فعّالیّت میکنند حمایت کنند، پشتیبانی کنند. البتّه وظایفی هم بر عهده‌ی خود مردم است که حالا من امروز که [مطالبی] عرض میکنم در مورد اقتصاد دانش‌بنیان، کاملاً روشن میشود که یک کارهای مهمّی هست که خود مردم، بخصوص خود جوانها بایستی انجام بدهند. و البتّه این گفتار عمومی شاید موجب میشود که دستگاه‌ها هم پشتیبانی بیشتری و بهتری از این مسائل بکنند.

حرف امروز من این است که برای رشد اقتصاد کشور و اصلاح امور اقتصادی کشور، به طور قاطع باید به سمت اقتصاد دانش‌بنیان حرکت بکنیم؛ خلاصه‌ی عرض امروز ما این است. «اقتصاد دانش‌بنیان» یعنی چه؟ یعنی اینکه دانش و فنّاوری پیشرفته نقش‌آفرینیِ فراوان و کاملی داشته باشد در همه‌ی عرصه‌های تولید. «همه‌ی عرصه‌های تولید» که عرض میکنیم، یعنی حتّی انتخاب آن کار تولیدی؛ چون لزومی ندارد که انسان همه‌ی کارهای تولیدی را انجام بدهد. انتخاب آن کار تولیدی هم [باید] برخاسته‌ی از نگاه دانشی و بینشی و علمی باشد؛ این معنای اقتصاد دانش‌بنیان است که در همه‌ی عرصه‌های اقتصاد دخالت داشته باشد. اگر ما این سیاست را دنبال کردیم و دانش را پایه و زمینه‌ی اقتصاد کشور قرار دادیم و بنگاه‌های اقتصاد دانش‌بنیان را افزایش دادیم ــ که بعد عرض میکنم ــ منافع زیادی برای کشور و برای اقتصاد کشور خواهد داشت: هزینه‌ها را کاهش میدهد؛ یعنی اقتصاد دانش‌بنیان موجب کاهش هزینه‌های تولید میشود؛ بهره‌وری را افزایش میدهد که امروز یکی از مشکلات ما کاهش بهره‌وری است؛ کیفیّت محصول را افزایش میدهد، بهبود میبخشد و محصولات را رقابت‌پذیر میکند؛ یعنی در بازارهای جهانی، ما میتوانیم از این محصولات به عنوان محصولات رقابت‌پذیر استفاده کنیم، در داخل کشور هم همین جور؛ یعنی در داخل کشور هم، ولو ما در مورد واردات هم خیلی تعرفه نگذاریم و واردات سرازیر بشود، وقتی محصول داخلی کیفیّت بهتری داشت، قیمت ارزان‌تری داشت، مردم طبعاً به آن اقبال میکنند؛ یک چنین خصوصیّاتی در تولید دانش‌بنیان وجود دارد.

من اگر بخواهم از باب نمونه مثال بزنم، مسئله‌ی کشاورزی را مثال میزنم که متأسّفانه بخش کشاورزی از عرصه‌ی دانش‌بنیان یک مقداری دورتر از بخشهای صنعت و خدمات و مانند اینها است. اگر ما در کشاورزی، شرکتهای دانش‌بنیان را افزایش بدهیم و دانش را در مسئله‌ی کشاورزی به‌کارگیری کنیم، میتوانیم در امر اصلاح بذر ــ که خیلی در تولید محصول کشاورزی مهم است ــ در مورد آبیاری نوین، در مورد شیوه‌های جدید تولید، در مورد بهره‌وری بهتر از آب و خاک ــ که آب و خاک دو محصول ارزشمندند که قبلاً هم اشاره کردیم ــ (۲) میتوانیم حدّاکثر استفاده را بکنیم، بهره‌وری‌مان را افزایش بدهیم و اینها را اصلاح کنیم. وقتی که در کشاورزی توانستیم این پیشرفتها را به وجود بیاوریم و تحوّل جدّی ایجاد بکنیم، این موجب میشود که اوّلاً امنیّت غذائی کشور حاصل بشود و به دست بیاید، یعنی کشور از لحاظ مسائل غذائی هیچ وقت دچار مشکل نشود، هیچ نگرانی‌ای وجود نداشته باشد؛ ثانیاً درآمد کشاورزان افزایش پیدا کند؛ خیلی خوب است که درآمد کشاورزان ما افزایش پیدا بکند و به کشاورزی دلگرم بشوند و ادامه بدهند، [که این] محصول فوق‌العاده باارزشی است؛ همچنین معضل کمبود آب را میشود حل کرد. در کشور ما آنچه معروف است و آنچه به طور معمول گفته میشود ــ که بنده البتّه نظراتی در این زمینه دارم ــ این است که ما دچار کمبود آب هستیم؛ خب اگر کشاورزی ما دانش‌بنیان شد، مشکل کمبود آب هم حل خواهد شد. مثلاً در باب کشاورزی این را من به عنوان نمونه ذکر کردم.

در همه‌ی بخشهای دیگر هم ــ چه بخشهای مربوط به تولید، چه بخشهای مربوط به خدمات ــ همین برکات وجود دارد؛ یعنی حجم محصول افزایش پیدا میکند، کیفیّت بالا میرود، قیمت تمام‌شده کاهش پیدا میکند؛ در واقع دانش‌بنیان کردن تولید، بهره‌وری فعّالیّتهای اقتصادی را ارتقاء میدهد؛ این امر مهمّی است، یک نقطه‌ی حسّاس و اساسی‌ای است. همان طور که قبلًا اشاره شد، یکی از مشکلات کشور کاهش بهره‌وری است؛ یعنی به تناسب آن مقداری که هزینه مصرف میکنیم، از این هزینه‌مان بهره‌برداری نمیکنیم؛ در بخشهای مختلف همین جور است؛ بهره‌وری در کشور کم است. من به مردم عزیزمان راجع به شدّت [مصرف] انرژی در همین سخنرانی اوّل سال، چند سال قبل در مشهد(۳) عرض کردم که آن مقداری که ما برق مصرف میکنیم، به اندازه‌ی متناسب با این مصرف استفاده نمیکنیم؛ در دنیا به طور متوسّط از ما جلو هستند؛ ما در زمینه‌ی بهره‌وری عقبیم.  و در موضوعات دیگر هم همین جور است. اگر چنانچه ما به سمت دانش‌بنیان حرکت کردیم، این معضل مهمّ اقتصادی حل خواهد شد.

خب در باب دانش‌بنیان کردن تولید بحثهای فنّی‌ای وجود دارد که بنده اهل تخصّص آن هم نیستم، البتّه اطّلاعاتی هست لکن لزومی ندارد آنها را در این جمع مردمی مطرح بکنم؛ اینها را مسئولان کشور، متخصّصان این کا ر بایستی در جمعهای مرتبط با این مسئله مطرح کنند، دنبال‌گیری کنند تا ان‌شاءالله این قضیّه به شکل خوبی حل بشود. من فقط به طور خلاصه عرض میکنم که رسیدن و دست یافتن به پیشرفت عادلانه در اقتصاد و حلّ مشکل فقر در کشور ــ که ما مشکل فقر و استضعاف مالی را در کشور بخواهیم حل کنیم ــ فقط از مسیر تقویت «تولید» میگذرد؛ اگر ما تولید را  تقویت کردیم که تقویت آن هم به همین دانش‌بنیان بودن است، این مقصود بزرگ ان‌شاءالله حاصل خواهد شد.

دو مطلب لازم را باید اینجا در این زمینه عرض بکنم که متناسب با این مسئله‌ی شرکتهای دانش‌بنیان است.

یک مطلب این است که ما شرکت دانش‌بنیان داریم لکن باید افزایش پیدا کند. مطلب دوّم هم راجع به این است که این کار را میتوانیم بکنیم. ما در حال حاضر قدری کمتر از ۷۰۰۰ شرکت دانش‌بنیان داریم. تقریباً حدود ۶۶۰۰ یا ۶۷۰۰ شرکت دانش‌بنیان در کشور وجود دارد که از اینها نزدیک به ۴۵۰۰ [مورد]شان شرکتهای تولیدی‌اند؛ بقیّه خدماتی و از این قبیل هستند. این تعداد حدود ۳۰۰ هزار اشتغال مستقیم ایجاد میکند، که خب نسبتاً رقم قابل توجّهی است. البتّه آن کسانی که بنده سؤال کردم از آنها و پاسخ دادند، گفتند بیش از ۳۰۰ هزار است؛ حدس میزنند مثلاً ۳۲۰ هزار اشتغال مستقیم در این سال ۱۴۰۰ که گذشت ایجاد کرده؛ اشتغال غیر مستقیم خیلی بیشتر از اینها است. من پرسیدم که در ۱۴۰۱ چقدر میشود این مقدار را افزایش داد و تعداد این شرکتها را بیشتر کرد؟ به من گفتند حدّاکثر سی درصد. بنده قانع نیستم؛ من معتقدم سی درصد آن رقمی نیست که برای کشور مطلوب باشد و مورد نیاز کشور باشد و به نیازهای کشور جواب بدهد. توقّع من از مسئولین این است که صد درصد افزایش پیدا کند، یعنی شرکتها دو برابر بشود. بنابراین ۳۰۰ هزار اشتغال مستقیم تبدیل خواهد شد به ۶۰۰ هزار اشتغال مستقیم در سال ۱۴۰۱.

البتّه این [کار] موجب این نشود که ما یک شرکتی درست کنیم و اسمش را بگذاریم دانش‌بنیان، در حالی که دانش‌بنیان نباشد؛ نه، حقیقتاً شرکتهای دانش‌بنیان [درست شود]؛ باید همّت کنند مسئولین ما و این کار را انجام بدهند؛ بخصوص در بخشهایی که عقب‌ترند، مثل همین بخش کشاورزی که عرض کردیم. شرکتهای دانش‌بنیان در بخش کشاورزی، چهار درصدِ همه‌ی شرکتهای دانش‌بنیان ما است. چهار درصد از این شرکتها مربوط به بخش کشاورزی است که بخش کشاورزی این همه هم حائز اهمّیّت است، که من اشاره کردم. مسئله‌ی کشاورزی مهم است، مسئله‌ی دامداری بسیار مهم است و کشور در محصولات پایه‌ی غذائی بایستی به امنیّت کامل و به خودکفائی لازم حتماً دست پیدا کند. ما بایستی در مورد گندم، در مورد خوراک دام ــ ذرّت، جو، امثال اینها ــ و موادّ اصلی تولید روغن به خودکفائی برسیم. باید در ذرّت،‌ در جو، در بقیّه‌ی چیزهایی که کالاهای اساسی نامیده میشود، حتماً به خودکفائی برسیم؛ و میتوان این کار را کرد. کشور بزرگ است، زمینه‌های زیادی هست، ما دشتهای حاصلخیز زیادی داریم. در بخشهای مختلف کشور دشتهای حاصلخیز داریم، اگر روی اینها کار کنیم، که بنده در چند سال قبل از این(۴) در مورد خوزستان یک اقدامی را تشویق کردم، تحریص کردم، که در مورد خوزستان و مقداری در ایلام انجام گرفت، مقداری در سیستان انجام گرفت. البتّه آن مقداری که خواسته بودیم و قول داده شده بود، نشد امّا خب یک مقداری خوب بود. میتوان این را توسعه داد، میتوان این کار را انجام داد؛ ما دشتهای حاصلخیز خوبی داریم، این دشتها را باید صرف کنیم برای [تأمین] کالاهای اساسی.

من این را عرض بکنم؛ رئیس‌جمهور محترم، جناب آقای رئیسی به من میگفتند که در یکی از سفرهایی که ایشان به خارج از کشور داشته، مسئولین آن محل به ایشان میگویند که شما هر چه هندوانه و گوجه‌فرنگی و امثال اینها داشته باشید و تولید کنید، ما از شما میخریم؛ ایشان با تعجّب میگوید که شما خودتان زمین دارید، آب دارید، این همه امکانات کشاورزی دارید، زمین حاصلخیز دارید، چطور میخواهید از ما هندوانه و مثلاً گوجه‌فرنگی بخرید؟ او میگوید نه ما این زمینها را صرف گوجه‌فرنگی و هندوانه نمیکنیم؛ این زمینها مال گندم است، مال ذرّت است، مال علوفه است؛ این [حرف] درست است. البتّه بنده نمیگویم هندوانه یا مثلاً فرض کنید که سبزی و گوجه و این حرفها نکاریم؛ همه‌ی اینها لازم است، لکن ما بایستی از این امکاناتی که در کشور وجود دارد، در درجه‌ی اوّل موادّ غذائی مهم و اساسی، کالاهای اساسی را [تولید کنیم]؛ بایستی بیشترین امکان کشور را از اینها بتوانیم تهیّه کنیم.

این را هم من عرض بکنم، مردم عزیزمان بدانند اینکه این قدر ما در نان اسراف میکنیم، چقدر نان دور ریخته میشود، اینها بدانند که بخش کشاورزی ما متأسّفانه جزو وابسته‌ترین بخشهای کشور به واردات است؛ جزو وابسته‌ترین بخشهای کشور به واردات بخش کشاورزی است؛ و بیش از حد [هم] هست؛ که این حتماً بایستی تعدیل بشود و البتّه مبارزه با این وابستگی هم خیلی کار سختی است؛ چون عدّه‌ای از این واردات موادّ کشاورزی از خارج، منافع بسیار بزرگی دارند؛ می‌ایستند. چند سال قبل از این، من به یکی از این وزرای کشاورزی در مورد "کلزا" که یکی از موادّ اوّلیّه‌ی تولید روغن نباتی است، گفتم این را دنبال کنید؛ ایشان ــ حالا تفصیلاتی دارد خلاصه‌اش این بود که ــ  [گفت] نمیگذارند؛ میگویند ما بایستی موادّ اوّلیّه‌ی روغن را وارد بکنیم؛ یعنی نمیگذارند؛ شاید از عناصری هم در داخل وزارت، در داخل دستگاه‌های دولتی استفاده هم میکنند تا کارشکنی بشود؛ [امّا] باید ایستاد، یعنی کار سختی است امّا این کار سخت را حتماً بایستی انجام بدهند.

خب پس مطلب اوّلی که گفتم دو مطلب را میخواهیم عرض بکنیم، این است که تعداد شرکتهای دانش‌بنیان در مقایسه‌ی با نیازهای کشور کم است و باید افزایش پیدا کند، بخصوص در زمینه‌ی کشاورزی و البتّه در همه‌ی‌ زمینه‌های دیگر؛ مسئولان باید همّت کنند و همّت مسئولان هم به این است که حمایت کنند؛ چون شرکتهای دانش‌بنیان مال مردم است؛ مردم، جوانها این شرکتها را تشکیل میدهند لکن دستگاه‌ها بایستی از اینها حمایت بکنند؛ حمایت عمدتاً به این است که محصولات اینها را بخرند، استفاده کنند یا اگر امکاناتی لازم دارند، به آنها امکانات را بدهند. البتّه در گزارشی که به من داده شد، وزارتخانه‌هایی که این کمک را میکنند، اسم آورده‌اند؛ و وزارتخانه‌هایی [هم] که کمک نمیکنند و باید بکنند، آنها را هم مشخّص کرده‌اند که حالا اینها را بایستی خود دولت محترم و رئیس‌جمهور محترم رسیدگی کنند؛ اینها خیلی به ما ارتباط پیدا نمیکند.

 به هر حال میتوان تعداد شرکتهای دانش‌بنیان هر بخشی را یک شاخصی برای پیشرفت آن بخش در دولت دانست. مثلاً اگر چنانچه ما دیدیم شرکتهای دانش‌بنیان در مثلاً زمینه‌ی نفت و گاز و این صنایع پایین‌دستی اینها افزایش پیدا کرده، مِن باب مثال نمره‌ی بالایی به وزیر نفت بدهیم؛ یا اگر عکسش بود، بعکس. این به نظرم یکی از شاخصها است. این مطلب اوّل که باید شرکتهای دانش‌بنیان افزایش پیدا کند.

 مطلب دوّم اینکه این کار بحمدالله ممکن است، این کار ممکن است؛ نگویند که شما بایستی مثلاً فرض کنید که محاسبه کنید امکانات را؛ بله، امکانات لازم دارد لکن مهم‌ترین امکانات، نیروی انسانی است؛ ما از لحاظ نیروی انسانی خیلی دستمان باز است. من به شما عرض بکنم تعداد زیادی‌ از عناصر تحصیل‌کرده‌های سطح بالای ما، یک درصد بالایی ــ که این درصد را به من گزارش کرده‌اند ــ از کسانی که تحصیل‌کرده‌های سطح بالا هستند، در رشته‌های غیر تحصیلی خودشان مشغول کارند؛ چرا؟ میتوان اینها را در آن رشته‌های خودشان مشغول کار کرد، به اینها کمک کرد، پشتیبانی کرد تا بتوانند شرکتهای دانش‌بنیان را تشکیل بدهند؛ البتّه باید شناسایی کرد، باید دنبال کرد. ما افرادی داریم که امروز در کارهای بزرگ پیشرفت دارند؛ در حوزه‌ی فنّاوری‌های هسته‌ای، در مورد داروهای نوترکیب، در مورد فنّاوری نانو، در مورد فنّاوری‌های زیست ــ زیست‌فنّاوری ــ در مورد سلّول‌های بنیادی؛ اینها کارهای بزرگی است؛ ما در این زمینه‌ها این همه افراد برجسته داریم؛ خب این افراد برجسته را در زمینه‌های گوناگونِ دیگر هم میتوان سراغ گرفت و پیدا کرد و حتماً وجود دارند و نیروهای متخصّص جوان در کشور ما بحمدالله یکی از ثروتهای بزرگ یا شاید بزرگ‌ترین ثروت موجود این کشور است که بحمدالله وجود دارد و میشود از دانش اینها، از همّت اینها، از نیروی جوانی اینها به نفع ثروتمند کردن کشور استفاده کرد.

البتّه اینها بحثهای مربوط به شرکتهای دانش‌بنیان بود و دانش‌بنیان کردن تولید بود؛ بحث اشتغال‌آفرینی را هم من ذکر کردم که آن هم خیلی مهم است. اشتغال‌آفرینی با همین شرکتهای دانش‌بنیان به دست خواهد آمد؛ یعنی اگر ما به معنای واقعی کلمه بتوانیم این شرکتها را تولید کنیم و به وجود بیاوریم که در این زمینه دچار خطاهایی که گاهی در گذشته شده‌اند نشویم، اشتغال هم زیاد خواهد شد. گفتم خطاهای گذشته؛ ما در دولتهای مختلف طرحهایی با نامهای گوناگون داشتیم که تسهیلات بانکی را در اختیار افراد بگذاریم برای اینکه تولید بالا برود؛ تقریباً همه‌ی این طرحها ناموفّق بود؛ همه‌ی این طرحها ناموفّق بود. پول‌پاشی کردن و بی‌ملاحظه اقدام کردن به جایی نخواهد رسید؛ باید [این] کار خیلی با دقّت و مطالعه و درست انجام بگیرد و فعّالیّت شرکتهای دانش‌بنیان به صورت زنجیره‌ای شکل پیدا بکند. البتّه این را هم من در ذهن داشته‌ام که بعضی از تصمیمهای اخیری که گرفته شده در مراکز تصمیم‌گیری ممکن است به برخی از شرکتهای کوچک و متوسّط کشور ضربه بزند؛ نباید دولت اجازه بدهد و بانک‌ها اجازه بدهند که این ضربه وارد بشود؛ البتّه این [نکته] هست که به این بایستی توجّه کنند.

خب موضوع اقتصاد را به صورت طولانی عرض کردیم که مهم هم هست. من سال گذشته در سخنرانی اوّل سال(۵) این مطلب را مطرح کردم که اقتصاد کشور را با مسئله‌ی تحریمهای آمریکا یا امثال اینها گره نزنند؛ نگویند تا تحریم هست همین است؛ نه، با وجود تحریم آمریکایی‌ها هم میشود در زمینه‌ی اقتصاد پیشرفت کرد. خوشبختانه سیاستهای جدیدی که در کشور وجود دارد، نشان داد که این حرف درست است و همین کار را کردند؛ با وجود تحریمهای آمریکایی، هم میشود تجارت خارجی را رونق داد و افزایش داد که افزایش پیدا کرد، هم میشود وارد قراردادهای منطقه‌ای شد که بحمدالله دولت توانست و وارد شد، هم میشود در قضیّه‌ی نفت و برخی دیگر از مسائل اقتصادی به پیشرفتها و ارتقاهایی دست پیدا کرد، به وضعیّت بهتری رسید که بحمدالله اینها اتّفاق افتاده، با اینکه تحریم آمریکا هم سر جایش هست. البتّه بنده به هیچ وجه نمیگویم که دنبال رفع تحریم نباشیم؛ نه، بارها هم گفته‌ایم کسانی که دارند تلاش میکنند و کار میکنند در این زمینه، اشکالی ندارد، دنبال کنند؛ لکن اساس قضیّه این است که جوری حرکت کنیم، کشور را جوری اداره کنیم که تحریمها نتواند ضربه‌ی اساسی و مهمّی به آن بزند. حالا تحریم ممکن است یک خدشه‌هایی ایجاد بکند امّا نتواند یک ضرر بزرگ و زیان بزرگی را به اقتصاد کشور بزند؛ این به عهده‌ی مسئولین است که بایستی ان‌شاءالله این را انجام بدهند. من امسال هم همان توصیه را میکنم، امسال هم عرض میکنم که [مسائل کشور] به تحریم گره زده نشود.

امسال یک توصیه‌ی اضافه هم دارم؛ چون گفته میشود که حالا مثلاً قیمت نفت گران شده، درآمدهای نفتی افزایش پیدا کرده، خب حالا با این افزایش درآمدهای نفتی چه کار میخواهیم بکنیم؟ دو جور میشود حرکت کرد: یکی اینکه نگاه کنیم بگوییم خب درآمد ارزی‌مان زیاد است، واردات را افزایش بدهیم، مردم رفاه پیدا کنند، آسایش پیدا کنند و مانند اینها؛ این [نگاه] البتّه ظاهر خوبی دارد، [امّا] باطن بسیار بدی دارد؛ این ضایع کردن سرمایه‌های اساسی کشور است. یک راه دیگر هم این است که ما از درآمدهای نفتی برای زیرساخت‌های کشور، برای کارهای اساسی کشور استفاده کنیم؛ بنیانها را محکم کنیم که اقتصاد ریشه‌دار بشود در کشور و بتوانیم از آنها استفاده کنیم. این راجع به مسائل اقتصادی.

امّا راجع به دیگرِ مسائل. خب دنیا خیلی مسئله‌های زیادی دارد و ما هم با مسائل عالم مواجه هستیم؛ در زمینه‌های مختلف، بایستی فکر کنیم و تدبیر کنیم، تصمیم‌گیری کنیم، حرکت کنیم و عمل کنیم. ملّت ما وقتی به قضایای جاری امروز عالم نگاه میکند، وقتی شما نگاه میکنید به آنچه در دنیا دارد اتّفاق می‌افتد، حقّانیّت ملّت ایران را و صدق ملّت ایران را در مقابله‌ی با جبهه‌ی استکبار از همیشه روشن‌تر و آشکارتر می‌بینید. انتخاب ملّت ما در مقابله‌ی با استکبار تسلیم نبود، ایستادگی بود، عدم وابستگی بود، حفظ استقلال بود، تقویت درونی نظام و ملّت و کشور بود؛ اینها تصمیمات ملّی است؛ این درست بود. وقتی نگاه میکنیم به قضایای عالم، می‌بینیم این [تصمیم] درست است. شما به قضایای افغانستان مراجعه کنید، ملاحظه کنید، نگاه کنید، کیفیّت خروج آمریکایی‌ها [را ببینید]؛ اوّلاً بیست سال در افغانستان ماندند و چه کردند در این کشور مظلوم مسلمان؛ بعد هم چه جور بیرون رفتند و چه مشکلاتی را برای مردم به وجود آوردند؛ و اموال ملّت افغانستان را هم به آنها نمیدهند! این افغانستان است؛ آن اوکراین است که رئیس‌جمهورش خطاب به غرب ــ که خود غربی‌ها و دولتهای غربی او را سر کار آوردند ــ چه لحن تندی را به کار میبرد؛ این قضایای یمن است و بمباران هرروزه‌ی مردم مظلوم و واقعاً مقاوم یمن؛ این کارهای عربستان است که در یک روز هشتاد نفر را گردن بزنند! هشتاد جوان را، حتّی نوجوان را ــ آن طور که خبرهایش رسید ــ این قضایا را وقتی انسان نگاه میکند، احساس میکند که در دنیا چه ظلمی حاکم است؛ چه ظلمتی حاکم است در دنیا؛ دنیا دست چه گرگهای خونخواری است.

در ماجرای اوکراین، نژادپرستی غرب را همه دیدند. قطار پناهندگانی را که دارند از کشور و زیر مثلاً مشکلات جنگ فرار میکنند نگه میدارند، برای اینکه سیاه‌پوست را از سفیدپوست جدا کنند و سیاه‌پوست را پیاده کنند. صریحاً در رسانه‌هایشان اظهار تأسّف میکنند که این دفعه جنگ در خاورمیانه نیست، در اروپا است. یعنی اگر جنگ و خونریزی و برادرکشی در خاورمیانه ــ البتّه در مناطق به قول آنها خاورمیانه ــ و در اینجاها باشد اشکال ندارد [امّا] در اروپا که باشد اشکال دارد. این نژادپرستی به این وضوح، به این روشنی! صریحاً این جور حرف میزنند، صریحاً این جور اظهار میکنند. در دنیا ظلمهایی در کشورهای مطیع آنها اتّفاق می‌افتد، مطلقاً صدایی از آنها بیرون نمی‌آید و در عین حال با این همه ظلم و با این همه ستمگری، با این همه ظلمت‌آفرینی ادّعای حقوق بشر هم دارند و با ادّعای حقوق بشر از کشورهای مستقل باج‌خواهی میکنند، باج‌گیری میکنند، تهدید میکنند؛ ملّت ایران این قضایا را دارد با چشم باز میبیند؛ البتّه همه‌ی دنیا دارند مشاهده میکنند و می‌بینند و امروز به نظر ما یکی از رسواترین و فاش‌ترین مقاطع دوران معاصر در زمینه‌ی ظلم و تجاوز و استکباری است که متأسّفانه طواغیت عالم در حال انجام دادن آن هستند و مردم دنیا میتوانند مستقیماً این ظلم را مشاهده کنند و ببینند که چه کسانی سرنوشت دنیا را در دست دارند!

البتّه ما ملّت ایران شیوه‌ی کار خود را در این سالهای متمادی روز‌به‌روز ارتقا بخشیده و جدّی و منطقی و با مبنا پیش رفته. امروز ما بیش از همیشه احتیاج داریم به کار،‌ به تلاش، به جدّیّت. بیش از همه بخصوص احتیاج داریم به همدلی، به هم‌افزایی؛ همدلی و هم‌افزایی میان ملّت عزیزمان، اتّحاد و اتّفاق کلمه. همچنین احتیاج داریم به هم‌افزایی و همدلی روزافزون مسئولان کشور؛ باید به هم کمک کنند. کسانی هستند که در خطوط مقدّم حرکت میکنند؛ دیگران باید به آنها کمک کنند، از آنها پشتیبانی کنند و قوای سه‌گانه، نیروهای مسلّح و دیگران در بخشهای مختلف بایستی به همدیگر کمک کنند، همدلی با هم داشته باشند و ملّت هم با مسئولان کشور به معنای واقعی کلمه همدلی داشته باشد، از آنها حمایت کند و کمک کند.

خب گاهی انسان تنازعهایی مشاهده میکند بین آحاد ملّت یا بین بعضی مسئولین با یکدیگر یا بین مسئولین و آحاد ملّت، غالباً پوچ؛ انسان نگاه میکند، غالباً برخاسته‌ی از تخیّلات و توهّمات و در مواردی از بی‌تقوایی. امام (رضوان الله علیه) غالباً در آن دوره‌ی دهه‌ی ۶۰ که خب اختلافات زیادی هم بین مسئولین وجود داشت، ایشان در سخنرانی‌ها، تقریباً همیشه تکرار میکردند که این اختلافات ناشی از حبّ نفْس و هوای نفْس است؛ واقعاً همین جور است. خیلی از این مناقشه‌ها و از این تنازعها ناشی از حبّ به نفْس و بی‌ملاحظگی و بی‌تقوایی و مانند اینها است؛ اینها را باید کنار بگذاریم و نبایستی بسیج عمومی ملّت ایران را در راه‌های صلاح ــ چه راه‌های علمی، چه راه‌های عملی، چه راه‌های مقاومتی، چه راه‌های خدمات اجتماعی؛ در همه‌ی اینها ــ با این تنازعها تخریب کرد که فرمود: وَ لا تَنازَعُوا فَتَفشَلُوا وَ تَذهَبَ ریحُکُم؛(۶) که اگر تنازع کردیم، اینها پیش می‌آید.

امیدواریم ان‌شاءالله خداوند متعال ملّت ایران را روز‌به‌روز دل‌شادتر، موفّق‌تر و سعادتمندتر بکند و مسئولین دلسوز را، آن کسانی که واقعاً‌ برای ملّت دل میسوزانند، برای ملّت میخواهند کار کنند، دنبال رضای الهی هستند، روز‌به‌روز توفیقاتشان را افزایش بدهد و به آنها کمک کند و ان‌شاءالله همه‌ی شما عزیزان، همه‌ی ملّت ایران مشمول ادعیه‌ی زاکیه‌ی حضرت بقیة‌الله (ارواحنا فداه) باشید و خداوند ان‌شاءالله روح مطهّر امام بزرگوار را با اولیائش محشور کند؛ ارواح طیّبه‌ی شهدای عزیز را و شهدای برجسته‌ی کشور را ــ [هر چند] آحاد شهدا، همه‌ی شهدا برجسته‌اند؛ بنده میخوانم احوال و آثار شهدای مختلف را؛ کسانی که نام اینها را هم خیلی‌ها نشنیده‌اند، انسان میبیند واقعاً انسانهای برجسته‌ای هستند ــ خدا ان‌شاءالله با شهدای صدر اسلام محشور کند.

والسّلام علیکم و رحمةالله و برکاته

۱) احتجاج طبرسی، ج ۲، ص ۴۹۳ (زیارت آل‌یاسین)
۲) بیانات پس از غرس دو اصله نهال در روز درختکاری (۱۴۰۰/۱۲/۱۵)
۳) بیانات در اجتماع زائران و مجاوران حرم مطهّر رضوی در مشهد مقدّس (۱۳۸۸/۱/۱)
۴) از جمله، بیانات در دیدار رئیس جمهور و اعضای هیئت دولت (۱۳۹۴/۶/۴)
۵) سخنرانی تلویزیونی به مناسبت اوّلین روز سال ۱۴۰۰ (۱۴۰۰/۱/۱)
۶) سوره‌ی انفال، بخشی از آیه‌ی ۴۶؛ «... و با هم نزاع مکنید که سُست شوید و مهابت شما از بین برود ...»

نوروز یکی از بزرگترین جشنهای ملی ایران که در نخستین روز از ماه فروردین (سال شمسی) آن گاه که روز و شب برابر گردد، ‌می‌باشد، جشن فروردین، جشن بهار، جشن سال نو نزد آریائیان است.

 

مسعودی در التنبیه و الاشراف (چاپ لیدن، ۱۸۹۳) گوید: آغاز سال ایرانیان در اول تابستان و مهرگان در اول زمستان بوده است، قراینی در دست است که می‌رساند این جشن در عهد قدیم یعنی به هنگام تدوین بخش کهن اوستا نیز در آغاز برج حَمَل یعنی اول بهار برپا می‌شده و شاید به نحوی که اکنون بر ما معلوم نیست آن را در اول برج مزبور ثابت نگاه می‌داشتند، چنان که از تاریخ بر می‌آید در عهد ساسانیان، نوروز یعنی روز اول ایرانی و نخستین روز فروردین ماه در اول فصل بهار نبود، بلکه مانند عید فطر و عید اصلی در میان مسلمانان، آن هم در فصول می‌گشت (منتهی نه بدان سرعت که اعیاد عربی می‌گردند) در سال ۴۶۷ هجری قمری، نوروز در ۲۳ برج هوت، یعنی ۱۷ روز به پایان زمستان مانده واقع بود.

در این هنگام جلال الدین ملکشاه سلجوقی (۴۶۵ ـ ۴۸۵ ق) ترتیب تقویم جدید جلالی را بنا نهاد و نوروز را در روز اول بهار ـ که موقع نجومی تحویل آفتاب به برج حمل است قرار داده ثابت نگهداشت...، فردوسی در اشعار خود آورده که در نوروز جمشید به پادشاهی رسید و آن روز را روز نو خواندند (هر چند این مطلب به طور صریح استفاده نمی‌شود) و لکن ممکن است در نوروز این اتفاق افتاده چند بیت از اشعار او چنین است:

جهان انجمن شد بر تخت روی // فرو مانده از فره بخت اوی

بجمشید بر گوهر افشاندند // هر آن روز را روز نو خواندند

سرسال نو هرمز فرودین // بر آسوده از رنج تن، دل ز کین

بزرگان بشادی بیاراستند // می و جام و رامشگران خواستند

چنین روز فرخ از آن روزگار // بماند از آن خسروان یادگار (شاهنامه، ج ۱، ص ۲۵ ـ ۲۶)

از مطالب فوق روشن می گردد که نوروز از مراسم بسیار کهن ایرانیان آریایی است هر چند از مراسم نوروز در دربار شاهنشاهان هخامنشی و اشکانی اطلاعات دقیقی در دست نیست، ولی به عکس از عصر ساسانی اطلاعات زیادی موجود است.

 

نوروز در عصر خلفا

خلفای نخستین اسلام به نوروز اعتنایی نداشتند؛ ولی بعدها خلفای اموی برای افزودن درآمد خود هدایای نوروز را از نو معمول داشتند. بنی امیه هدیه‌ای در عید نوروز بر مردم ایران تحمیل می‌کردند که در زمان معاویه مقدار آن به ۵ تا ده میلیون درهم بالغ می‌شد.[۱] نخستین کسی که هدایای نوروز و مهرگان را رواج داد حجاج بن یوسف بود، اندکی بعد این رسم (اهدا تحفه) به خاطر گران آمدن بر مردم (زمان عمر بن عبدالعزیز) منسوخ گردید ولی در تمام این مدت ایرانیان مراسم عید خود را برپا می‌داشتند.

در دوره‌های بعد، خصوصا زمان ظهور ابومسلم خراسانی به بعد سلسله (طاهریان، صفاریان) که زمان نفوذ عباسیان و برمکیان بوده، این جشن ها رونق گرفته و تا به حال که می‌بینید،[۲] و امّا این که روایاتی از ائمه معصومین ـ علیهم السّلام ـ رسیده؟ آری. هم در جهت اثبات و هم در جهت نفی، امّا روایات مثبت: روایات زیادی از ائمه در خصوص نوروز به ما رسیده و علامه مجلسی(ره) روایات را در بحار الانوار ذکر کرده است و مرحوم محدث قمی هم در مفاتیح الجنان به صورت مختصر ذکر کرده است، از باب نمونه سه مورد را ذکر می کنیم:

 

۱. از امام صادق ـ علیه السّلام ـ نقل شده است که خروج و قیام امام زمان ـ علیه السّلام ـ در سال طاق از هجرت، روز جمعه نوروز عجم، دهم محرم در کعبة معظمه واقع خواهد شد.

 

۲. خداوند حضرت آدم را در نوروز خلق کرد.[۳]

 

۳. امام صادق ـ علیه السّلام ـ: به معلی بن خنیس فرمودند: که چون روز نوروز شود غسل کن و پاکترین جامه‌های خود را بپوش و به بهترین بوهای خوش خود را خوشبو گردان و در آن روز روزه بدار، و سپس دستور نمازی را به صورت مخصوصه دادند و دعایی را هم در این خصوص تعلیم فرمودند و سپس فرمودند، چون چنین کنی گناهان پنجاه ساله تو آمرزیده شود و بسیار بگو: یا ذو الجلالِ و الاکرام. و در کتب غیر مشهور روایت گردیده که در وقت تحویل این دعا را بسیار بخوانند و بعضی ۳۶۶ مرتبه گفته‌اند: یا محوّل الحولِ و الاحوال، حوّل حالنا الی احسنِ الحال، و بروایت دیگر: یا مقلّب القلوب و الاَبصار، یا مدبّر اللّیل و النهار، یامحوّل الحولِ و الاحوال، حوّل حالنا الی احسن الحال.[۴]

 

صاحب جواهر با توجه به سخن مصباح المتهجد و دیگران بر مسلم بودن استحباب روزه نوروز تأکید کرده است، سپس نقل فوق از امام کاظم ـ علیه السّلام ـ آورده و گفته است که این نقل نمی‌تواند معارض ادلة استحباب باشد به علاوه که محتمل است که بر اساس تقیه صادر شده باشد، شاید هم مقصود نوروزی غیر از نوروزی باشد که همه آن را می پذیرند.[۵] آقای رسول جعفریان در ادامه نقل صاحب جواهر می‌گوید: باید توجه داشت که مستند همه روایت معلی بن خنیس است به علاوه اگر تقیه‌ای در کار بود، باید امام همان ابتدا موافقت می‌کرد نه مخالفت. نکته سوم وی (صاحب جواهر) واضح البطلان است، زیرا به هر روی در آن روزگار یک نوروز بیشتر وجود نداشته است.

 

و عمده‌ترین روایاتی که در تأیید وارد شده همین روایت معلی بن خنیس می‌باشد که از امام صادق ـ علیه السّلام ـ می باشد که بعضی آن را مختصر و بعضی طولانی نقل کرده‌اند، مرحوم مجلسی در بحار الانوار، ج ۵۶، ص ۹۱، باب یوم النیروز به طور مبسوط روایت را ذکر کرده و به بحث پیرامون آن پرداخته است که یک نقل آن در صفحه قبل گذشت و نقل دوم آن چنین است که امام صادق ـ علیه السّلام ـ به معلی فرمود: روز نوروز، روزی است که رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ برای امام علی ـ علیه السّلام ـ در غدیر پیمان گرفت و مردم به ولایت او اعتراف کردند، خوشا به حال کسی که بر آن پیمان باقی ماند و بدا به حال کسی که آن عهد را شکست.

 

روز نوروز، روزی است که رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ امام علی ـ علیه السّلام ـ را به وادی جن فرستاد و او از آنها عهدها و پیمانها گرفت. روز نوروز، روزی است که بر خوارج غلبه یافت و ذو الثدیه را کشت. روز نوروز، روزی است که قائم ما از اهل بیت ـ علیهم السّلام ـ قیام خواهد کرد و خداوند او را بر دجال پیروز خواهد نمود و دجال را بر کناسة کوفه به دار خواهد زد. هیچ نوروزی نخواهد آمد جز آن که ما انتظار فرجی در آن داریم. این از روزهای متعلق به ماست که فارسیان آن را حفظ کردند و شما (عربها) آن را ضایع کردید.

امّا یک روایت متناقض با مطالب پیشین وجود دارد که ابن شهر آشوب ( ۵۸۸ م) در کتاب مناقب در برخورد منصور با امام کاظم ـ علیه السّلام ـ آورده است (که مرحوم مجلسی هم در ج ۹۵، بحار الانوار، ص ۴۱۹، روایت را ذکر کرده است).

وی می‌نویسد: منصور از امام خواست تا در عیدنوروز به جای او در مجلس نشسته و هدایایی را که آورده می‌شد از طرف او بگیرد. امام ـ علیه السّلام ـ در پاسخ او فرمودند: من اخباری را که از جدّم رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ وارد شده بررسی کردم و خبری در رابطه با این عید پیدا نکردم، این عید از سنن ایرانیان است که اسلام بر آن خط بطلان کشیده است، به خدا پناه می‌برم از اینکه چیزی را که اسلام آن را از میان برده دوباره آن را زنده کنم.

به هر صورت برخی از علماء سعی کرده اند روایاتی را که از ظاهر آنها تأیید عید نوروز استفاده می‌شود بر اول سال شمسی (فروردین) تطبیق دهند و وعده ای دیگر که نظرشان منفی است، کوشش کرده اند روایات موید نوروز را به نحوی توجیه و رد کنند.

 

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:

۱. مثالات تاریخ – دفتر دوم، نویسنده:رسول جعفریان.

۲. آثار الباقه، نویسنده:ابوریحان بیرونی.

 

پی نوشت ها:

[۱]. جرجی زیدان، تمدن اسلامی، ج ۲، ص ۲۲.

[۲] . معین، محمد، فرهنگ لغت، ج ۴، ص ۴۸۴۶، لغت نوروز؛ دهخدا، لغت نامه، برهان قاطع، لغت نوروز.

[۳] . همان.

[۴] . مجلسی، محمدباقر، حلیة المتقین، آخر کتاب کتابی به نام مجمع المعارف و مخزن المعارف، تالیف محمد شفیع بن محمد صالح، چاپ شده ص ۴۷ ذیل در علامات آخر الزمان؛ مصباح المجتهد، ص ۵۹۱، بحار الانوار، ج ۵۹، ص ۱۰۱، وسایل الشیعه، ج ۷، ص ۳۴۶.

[۵] . جواهر الکلام، ج ۵، ص ۴۰.

حضرت آیت الله مکارم شیرازی در نوشتاری به شرح دعای تحویل سال پرداخته اند که به بازنشر آن خواهیم پرداخت:

 

بی شک آداب و رسومی که در عید نوروز میان مردم معمول است و به شکل سنت ملی در میان ایرانیان و کشورهای دیگری درآمده ، در شمار اموری است که اسلام به صورت کلی، بر آن، تأکید نهاده است.[۱]

سنت هایی پسندیده از قبیل نظافت، خانه تکانی، کمک به ارحام و بستگان و افراد نیازمند و آبرومند برای تهیه لباس و وسایل اولیه زندگی که بسیار پرثمر و مفید است، و نیز دید و بازدید و صله رحم و ملاقات دوستان و رفع کدورت ها و بیرون ریختن غم و اندوه ها از دل و آماده شدن برای فعالیت های مختلف ثمربخش در سال نو، و مانند اینها ، همه و همه از جمله جنبه های مثبت مراسم نوروزی است.[۲]

 

لیکن در این میان ، بیش از همه باید به سنت زیبای دعای تحویل سال اشاره کرد؛ دعایی سراسر معنوی و شور انگیز، که سبب شده است مردم همواره این دعا را در لحظه تحویل سال در مساجد و اماکن متبرکه به صورت دسته جمعی و انفرادی بخوانند.[۳]

 

بی شک دعایی که درایام نوروز زمزمه می شود، و عطر آن تمام مساجد و مراکز عبادی مؤمنان را در سراسر جهان فرامی گیرد،[۴] تفسیری جز عشق مردم به پروردگار، و شوق آنها برای رسیدن به محبوب ندارد.[۵] و نشانه ای دیگر از رحمت و عطوفت اسلامی است. بدین شکل که مسلمانان برای رفع مشکلات خود و همه انسان ها دست نیاز به سوی آن احد بی نیاز دراز می کنند.[۶]

 

نکتۀ مهم این است که این دعای نورانی نباید تنها از زبان انسان صادر شود بلکه باید از تمام وجود انسان برخیزد و قلب و روح از طریق دعا باید پیوند نزدیک با خدا پیدا کند و همانند قطره ای که به اقیانوس بی پایان می پیوندد اتصال معنوی با آن مبدأ بزرگ قدرت بیابد و زبان در این قسمت، صرفاً نماینده تمام ذرات هستی و اعضا و جوارح باشد ، همۀ این امور از ضرورت شرح و بررسی مضامین آن دعای ارزشمند حکایت دارد؛[۷] چرا که تبیین دعای نورانی تحویل سال با تمام جزئیات با توجه به طلب حاجات از خداوند،علاوه بر آنکه نشان می دهد انسان تا چه حد به خداوند متعال محتاج و نیازمند است، عشق و علاقه مردم به خداوند را بیش از پیش آشکار می سازد.[۸]

 

سند دعای «یا مقلب القلوب و الابصار»

مرحوم علامه مجلسی رحمه الله، دعای تحویل سال را جزء اعمال روز اول فروردین شمرده است.[۹] شیخ عباس قمی نیز آن را در کتاب مفاتیح الجنان نقل کرده است؛ لذا در برخی از کتب آمده است که در وقت تحویل سال، این دعا را که مضمون خوب و سازنده ای دارد، بخوانند:[۱۰] «یا مقلب القلوب و الأبصار، یا مدبر اللیل و النهار، یا محول الحول والأحوال، حول حالنا إلی احسن الحال؛[۱۱] ای کسی که تحول دل ها و گردش چشم ها در دست توست. ای تدبیر کننده شب و روز و ای تغییر دهنده سال و حال؛ حال ما را به بهترین حال، تغییر ده!»[۱۲]

 

مفهوم قلب در بیان قرآن

در فراز ابتدایی دعای تحویل سال می خوانیم: «یا مقلب القلوب و الأبصار ؛[۱۳] ای کسی که تحول دل ها و گردش چشم ها در دست توست.»[۱۴]

 

« قلب» در قرآن به معانی گوناگونی آمده است:[۱۵]

 

۱. به معنی عقل و درک چنان که در قرآن می خوانیم:« إن فی ذلک لذکری لمن کان له قلب ؛[۱۶] در این مطالب تذکر و یادآوری است برای آنان که نیروی عقل و درک داشته باشند».[۱۷]

 

۲. به معنی روح و جان، چنان که در قرآن آمده است:« و إذ زاغت الأبصار و بلغت القلوب الحناجر؛[۱۸] هنگامی که چشم ها از وحشت فرو مانده و جان ها به لب رسیده بود».[۱۹]

 

۳. به معنی مرکز عواطف:« سألقی فی قلوب الذین کفروا الرعب ؛[۲۰] بزودی در دل کافران ترس ایجاد می کنم». و در جای دیگر از کلام وحی می خوانیم:« فبما رحمة من الله لنت لهم و لو کنت فظا غلیظ القلب لانفضوا من حولک ؛[۲۱] ... اگر سنگدل بودی از اطرافت پراکنده می شدند».[۲۲]

 

قلب مرکز ادراکات یا همان«مغز و دستگاه اعصاب است»، لذا هنگامی که مطلب فکری برای ما پیش می آید احساس می کنیم با مغز خویش آن را مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهیم. (اگر چه مغز و سلسله اعصاب در واقع وسیله و ابزاری هستند برای روح).[۲۳]

از سوی دیگر قلب، مرکز عواطف است یعنی همان قلب صنوبری که در بخش چپ سینه قرار دارد و مسائل عاطفی در مرحله اول روی همین مرکز اثر می گذارد، اولین جرقه از قلب شروع می شود.[۲۴]

ما بالوجدان هنگامی که با مصیبتی روبرو می شویم فشار آن را روی همین قلب صنوبری احساس می کنیم، و هم چنان وقتی که به مطلب سرورانگیزی بر می خوریم فرح و انبساط را در همین مرکز احساس می کنیم.[۲۵]

البته درست است که مرکز اصلی«ادراکات» و« عواطف» همگی روان و روح آدمی است ولی عکس العمل های جسمی آنها متفاوت است؛ عکس العمل درک و فهم نخستین بار در دستگاه مغز آشکار می شود، ولی عکس العمل مسائل عاطفی از قبیل محبت، عداوت، ترس، آرامش، شادی و غم در قلب انسان ظاهر می گردد، به طوری که به هنگام ایجاد این امور به روشنی اثر آنها را در قلب خود احساس می کنیم.[۲۶]

نتیجه اینکه اگر در قرآن مسائل عاطفی به قلب و مسائل عقلی به قلب (به معنی عقل یا مغز) نسبت داده شده، سخنی به گزاف نرفته است.[۲۷]

 

از همه اینها گذشته قلب به معنای عضو مخصوص نقش مهمی در حیات و بقای انسان دارد، به طوری که یک لحظه توقف آن با نابودی همراه است، بنابراین چه مانعی دارد که فعالیت های فکری و عاطفی به آن نسبت داده شود.[۲۸]

 

بصیرت از دیدگاه قرآن

«بصیر» از بصر (بر وزن سفر) به معنای عضو بینائی یعنی چشم است[۲۹]، و گاه به قوه بینائی نیز گفته شده، و به همین مناسبت به معنای قوه ادراک و بینائی درون نیز بصیرت و بصر اطلاق شده است، چنانکه در قرآن کریم[۳۰] می خوانیم: «فکشفنا عنک غطاءک فبصرک الیوم حدید؛ما پرده را از چشم تو کنار زدیم، و امروز چشمت تیزبین است».[۳۱]

 

لذا گاهی واژه «بصیر» به افراد نابینا، اطلاق می شود، ظاهرا این استعمال به خاطر آن است که افراد نابینا غالبا از نیروی ادراک قوی تری بهره مندند، و فقدان حس بینائی خود را با قوت تفکر و بصیرت، جبران می کنند؛[۳۲] همانگونه که ما در فارسی نیز به افراد نابینا، روشندل می گوئیم.[۳۳]

لذا «بصیرت » به سه معنای «چشم» و «نیروی چشم» و «قوه ادراک و علم» اطلاق شده است[۳۴]،[۳۵] همانگونه که «أبصار» جمع «بصر» به معنای بینایی و چشم است.[۳۶]،[۳۷]

«بصیرت» و «ابصار» که به معنای بینایی است گاه با چشم ظاهر صورت می گیرد و جنبه حسی دارد، و گاه با چشم درون و عقل خرد و به معنای ادراکات عقلی است.[۳۸] همانگونه که از مجموع کلمات اهل لغت و موارد استعمال آن استفاده می شود که این واژه نخست به معنای عضو بینائی، و سپس قوه بینائی است، و بعد به معنای درک باطنی و علم به کار رفته است.[۳۹]

 

قرآن مجید گاه می گوید: « بل الأنسان علی نفسه بصیرة؛[۴۰] انسان نسبت به خویشتن بصیرت و آگاهی دارد »و گاه به پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می گوید: « قل هذه سبیلی أدعوا إلی الله علی بصیرة أنا ومن اتبعنی؛[۴۱] به مردم بگو: این راه من است که من و پیروانم با بصیرت کامل همگان را به سوی خدا دعوت می کنیم» مسلماً در تمام این موارد بصیرت به معنای آگاهی هایی است که از طریق خرد برای انسان پیدا می شود.[۴۲]

دلیل جمع بودن «ابصار» و «قلوب»

 

در آیات قرآن[۴۳] و حتی دعاهایی هم چون دعای تحویل سال، قلب و بصر غالباً به صورت جمع (قلوب و ابصار) آمده است، اما به راستی نکته آن چیست؟[۴۴]

بعضی از مفسران گفته اند قلب و بصر به معنای اسمی «عضو خاص» استعمال شده، از این جهت به صورت جمع آمده است.[۴۵]

 

هم چنین در پاسخ به این پرسش می توان از طریق وجه ذوقی و علمی به آن پاسخ گفت و آن اینکه تنوع ادراکات قلبی و مشاهدات با چشم ، فوق العاده زیاد است و به خاطر این مسأله، قلوب و ابصار بصورت جمع ذکر شده است.[۴۶] چرا که هر فردی با قلب و فکر خود چیزهای گوناگون را درک می کند و همچنین با چشم، الوان، اشکال و اندازه ها را احساس می کند و چون مدرکات این دو عضو متعدد و فوق العاده متنوعند، از این لحاظ گویا هر فردی از ما دارای قلب ها و چشم هاست.[۴۷]

 

در فیزیک جدید نیز می خوانیم امواج نورها و رنگ هایی که قابل رؤیت هستند از میلیون ها می گذرد.[۴۸] لذا تنوع چیزهایی که با چشم دیده می شود و همچنین اموری را که انسان با فکر خود درک می کند فوق العاده تنوع دارند.[۴۹]

 

خدا مقلب القلوب است

شک نیست که منظور از قلب ، دگرگونی در روح و عقل است و اما اینکه خدا چگونه میان انسان و روح و عقل او قرار می گیرد از دعای «یا مقلب القلوب و الأبصار ؛[۵۰] ای کسی که گردش دل ها و فکرها به دست تو است.»[۵۱]

بی شک هنگامی که انسان توبه می کند و ایمان به خدا می آورد دگرگونی عمیقی در سراسر وجودش پیدا می شود، و به خاطر همین تحول و انقلاب درونی، سیئات اعمالش در آینده تبدیل به حسنات می شود،و این توفیق الهی را در سایه ایمان و توبه پیدا می کند.زیرا خداوند به لطف و کرمش و فضل و انعامش بعد از توبه کردن؛ سیئات اعمال او را محو می کند، و به جای آن حسنات می نشاند.[۵۲] و اینچنین خدا او را مشمول لطف و هدایتش قرار می دهد و انقلاب روحی تمام عیار، برای انسان حاصل می شود.[۵۳]

 

آری خداوند در همه جا حاضر و ناظر و به همه موجودات احاطه دارد در عین اینکه با موجودات این جهان یکی نیست از آنها هم جدا و بیگانه نمی باشد، مرگ و حیات، علم و قدرت، آرامش و امنیت، توفیق و سعادت همه در دست او و به قدرت اوست و به همین دلیل نه انسان چیزی را می تواند از او مکتوم دارد و نه کاری را بی توفیق او انجام دهد و نه سزاوار است به غیر او روی آورد و از غیر او تقاضا کند، چرا که او مالک همه چیز است و محیط به تمام وجود انسان! [۵۴]

 

از بهار طبیعت تا بهار قلب ها

«قلب» به معنای «دگرگون کردن» و حرکت از حالی به حالی دیگر است و به روح و عقل و علم و فهم و شعور اطلاق می گردد، و این به خاطر آن است که هم قلب جسمانی و هم قلب روحانی دائما در دگرگونی و حرکت و تغییر است، چنان که بعضی از ارباب لغت گفته اند:[۵۵]

 

ماسمی القلب الامن تقلبه والرأی یصرف بالانسان اطوارا![۵۶]

 

«قلب» را به این خاطر قلب نامیده اند که دائما دگرگون می شود و عقیده و رأی انسان را به اشکال مختلف در می آورد».[۵۷]

حال این انقلاب و دگرگونی در طبیعت نیز رخ می دهد؛ در فصل زمستان نگاهی به چهره طبیعت می کنیم همه جا بوی مرگ می دهد درختان کاملا از برگ و گل و میوه برهنه شده، و چوب خشک بی هیچ حرکتی بر جای باقی مانده، نه گلی می خندد، نه شکوفه ای می شکفد و نه جنبش حیات در کوه ها و صحراها به چشم می خورد.[۵۸]

 

لیکن وقتی فصل بهار فرا می رسد، هوا ملایم می شود، قطرات باران حیات بخش نازل می گردد، یک مرتبه جنبشی در سراسر طبیعت آشکار می شود: گیاهان می رویند، درختان برگ می آورند، شکوفه ها و گل ها ظاهر می شوند، پرندگان بر شاخه های درختان جای می گیرند، و شور «محشر» بپا می شود![۵۹]

 

آری در طبیعت بهاری، حقیقت شکافته شدن دانه های گیاهان و جوانه زدن یکی از حساس ترین و در عین حال زیباترین لحظه وجود گیاه را تشکیل می دهد و درست شبیه لحظه تولد انسان از مادر است، این لحظه حساس از عجائب قدرت خدا است، لحظه تقلب و دگرگونی و تغییر شکل و گام نهادن از جهانی به جهانی دیگر، به راستی این چه نیروئی است که به جوانه فوق العاده ظریف این قدرت را می بخشد که دیوار محکم هسته و دانه را بشکافد، سرفراز و سربلند از آن بستر استراحت برخیزد، و از آن ظلمتکده رحم مادر خویش گام بیرون نهد و به جلوه گری پردازد؟![۶۰]

 

البته این منظره زیبا که در فصل بهار در دامان صحرا و کوهسار می بینیم به همین حال باقی نمی ماند، بلکه فصل خزان فرا می رسد برگها پژمرده می شوند، شاخه ها عریان می شوند، و آوای حیات به خاموشی می گراید.[۶۱]

 

لذا عید نوروز یک عید طبیعی در جهان آفرینش است؛ و دگرگونی فصل زمستان به سوی طبیعت بهاری، همراه با حیات طبیعت به فرمان خدا شروع می شود، شکوفه ها و برگ ها و گل ها بر شاخسار درختان آشکار می گردد و نشاط و جنبش و حرکت در تمام عالم حیات آغاز می شود، همگام و همراه شدن با این پدیده عالم آفرینش، همگامی با سنت های الهی است.[۶۲]

 

زندگی پر زرق و برق انسان ها نیز همین گونه است. این نعمت های گوناگون، این پست ها و مقام ها و مانند آن نیز جاودانی نیستند، روزی فرا می رسد که به جز یک قبرستان خشک و خاموش از این جامعه ها چیزی باقی نمی ماند لذا طرح دعای «یا مقلب القلوب و الأبصار ؛[۶۳] ای کسی که تحول دل ها و گردش چشم ها در دست توست.»[۶۴] به شدت معنادار می شود.[۶۵]

چرا که آیینه قلب تا زنگار هوا و هوس دارد، چهره حقیقت در آن منعکس نمی شود و تا انسان در سیاه چال طبیعت زندانی است به آسمان حقیقت پرواز نمی کند و تا گرد و غبار فضای اطراف او را پر کرده، جمال دل آرای یار را هرچند به او نزدیک باشد، نمی بیند و چه زیبا می گوید، حافظ:[۶۶]

 

تو کز سرای طبیعت نمی روی بیرون کجا به کوی طریقت گذر توانی کرد

 

جمال یار ندارد نقاب و پرده ولی غبار ره بنشان تا نظر توانی کرد

 

صفای قلب و بصیرت از کدورات ظلمت طبیعت و پلیدی های معاصی و پاک کردن نفس از رسوم عادات و زشتی های شهوت و بالجمله زدودن زنگارهایی که بر قلب نشسته است، زنگارهایی که قرآن می فرماید: «بل ران علی قلوبهم ما کانوا یکسبون؛[۶۷] بلکه زنگ نهاده بر دل های آنها (مکذبان) آنچه انجام دادند» در فراز« یا مقلب القلوب و الابصار» به منزله صیقل دادن آینه از زنگارهاو کثافات است.[۶۸]

 

هم چنین دگرگونی های مرتبط با طبیعت، موید نشانه های آخرت در زندگی همین دنیا است: باز گشت زمین مرده به حیات در فصل بهار، بارور شدن درختانی که در فصل زمستان از کار افتاده بود و مشاهده عظمت قدرت خدا در مجموعه آفرینش، همگی دلیل بر امکان زندگی پس از مرگ است.[۶۹]

 

اگر زندگی بعد از مرگ مفهوم نداشت ما این صحنه را هر سال در برابر چشم خود نمی دیدیم، اگر زندگی بعد از مرگ امری محال، و سخنی جنون آمیز باشد، به صورت یک امر حسی در برابر چشمانمان تکرار نمی شود. چه فرق می کند حیات زمین بعد از مرگ یا حیات انسان بعد از مردن؟[۷۰]

 

حال وقتی قلب آدمی همچون آیینه است و وجود هستی پروردگار همچون آفتاب عالمتاب. اگر این آیینه را زنگار هوی و هوس تیره و تار کند نوری در آن منعکس نخواهد شد، اما هنگامی که دعای «یا مقلب القلوب و الأبصار ؛[۷۱] ای کسی که تحول دل ها و گردش چشم ها در دست توست.»[۷۲] در پی آنیم تا قلوب انسان ها، در پرتو تقوا و پرهیزگاری صیقل داده شود و زنگارها از میان برود، نور خیره کننده آن آفتاب پرفروغ در آن منعکس می شود و همه جا را روشن سازد و از این طریق حیات طیبه انسان در دنیا و آخرت محقق گردد.[۷۳]

 

دل حرم خداست در حرم خدا غیر خدا را منشان!

این حالت که به هنگام ظهور مشکلات به یاد خدا بیفتند و در راحتی او را فراموش کنند، حالت بسیاری از مردم است، در این گونه افراد، طبیعت ثانوی، فراموشکاری است و عدم توجه به واقعیات زندگی.[۷۴]

بنا بر این توجه به خدا و واقعیات زندگی، یک حالت استثنایی برای آنها محسوب می شود که نیاز به عوامل فوق العاده دارد، ما دام که آن حالت فوق العاده [۷۵] موجود است به یاد خدا هستند، اما به محض اینکه بر طرف شد به طبیعت انحرافی خود بازمی گردند، و خدا را به دست فراموشی می سپرند.[۷۶]

خلاصه کمتر کسی را می توان پیدا کرد که در مشکلات سخت و طاقت فرسا به پیشگاه با عظمت خدا سر فرود نیاورد ولی می دانیم این بیداری و« توجه اضطراری»، بی ارزش است.[۷۷]

 

افراد با ایمان و مسلمانان راستین، آنها هستند که در راحتی و بلا، در سلامت و بیماری، در فراوانی و قحطی، در زندان و بر تخت قدرت، و خلاصه در همه حال به یاد او می باشند، و اصولاً این تغییر حالات به هیچوجه آنها را دگرگون نمیسازد.[۷۸]

 

حال درخواست از درگاه خدای متعال مبنی بر انقلاب در قلب و بصیرت، نشانه آن است که انسان به سبب نسیان از یاد حق و انس با دنیا و هواهای نفسانی، نیازمند تحول قلبی و روشنایی چشمان دل است؛ به بیان نورانی امام صادق علیه السلام که فرمود:«القلب حرم الله فلا تسکن حرم الله غیر الله ؛ قلب حرم خداست، غیر خدا را در حرم خدا ساکن مکن».[۷۹]،[۸۰] و نیز تغییر و تحول در نگرش و بصیرت آدمی« المؤمن ینظر بنور الله؛ «انسان با ایمان با نور خدا نگاه می کند» اشاره به این حقیقت است که دگرگونی واقعی در قلوب و ابصار به دست او است و تنها فضل و عنایت خدای رحمان است که می‌تواند با دو دست جلال و جمال خویش آیینه دل را از غبار اغیار بزداید و آن را به نور بصیرت مزین کند.[۸۱]

 

«نوری» که تنها قرآن و تعلیمات پیامبر صلی الله علیه و آله نیست، بلکه علاوه بر این، ایمان به خدا، بینش و درک تازه ای به انسان می بخشد؛ افق دید انسان را از زندگی محدود مادی و چهار دیوار عالم ماده فراتر برده و در عالمی فوق العاده وسیع فرو می برد.[۸۲]

 

در پرتو این نور و بصیرت قلبی می توان راه زندگی خود را در میان مردم پیدا کرد، و از بسیاری اشتباهات که دیگران به خاطر آز و طمع، و به علت تفکر محدود مادی، و یا غلبه خودخواهی و هوی و هوس، گرفتار آن می شوند مصون و محفوظ ماند.[۸۳]

 

ثبات قدم و استحکام در دینداری پس از دگرگونی

گفتنی است از جمله شرایط تقلب قلب این است که گام های ما استوار باشد تا از جا کنده نشود و فرار نکنیم، در حقیقت فراز نخست دعا جنبه باطنی و درونی داشت لیکن ثبات قدم از نتائج تحقق کامل دگرگونی است.[۸۴]

 

اینجاست که باید خود را به خدا سپرد و از او هدایت خواست.حتی در بعضی از روایات آمده است که شخص پیامبر اسلام ص نیز خود را به خدا می سپرد، و بسیار این دعا را تکرار می کرد:«یا مقلب القلوب ثبت قلبی علی دینک ؛ ای کسی که دل ها را می گردانی قلب من را بر دین خودت ثابت بدار»[۸۵]

 

ذکری برای رسیدن به آرامش و از بین رفتن اضطراب

جمله کوتاه و پر معنای «یا مقلب القلوب و الأبصار؛[۸۶] ای کسی که تحول دل ها و گردش چشم ها در دست توست»[۸۷] از یک سو، اشاره به اهمیت دگرگونی و تقلب قلب در جهان هستی و مسایل زندگی می کند که سبب بصیرت کامل و معرفة الله می شود و از سوی دیگر، اشاره به تداوم یاد خدا می نماید، که سبب احیای قلوب و آرامش دل هاست[۸۸]

 

این مسأله از آن جهت است که قلب در اصل به معنی تغییر و تحول و به اصطلاح قلب و انقلاب است، و از آنجا که فکر و عقل انسان دائما در حال دگرگونی است به آن« قلب » گفته شده است، و به همین دلیل در آیات قرآن روی مساله سکینه و آرامش دل، و یا اطمینان قلب تکیه شده است، «هو الذی أنزل السکینة فی قلوب المؤمنین ؛ او کسی است که آرامش را در دل مؤمنین نازل کرد»[۸۹] و یا «ألا بذکر الله تطمئن القلوب ؛ آگاه باشید یاد خدا مایه آرامش دل ها است»[۹۰] آری این موجود ناآرام را تنها یاد خدا آرامش می بخشد.[۹۱]

 

لذا هم آبادی و دگرگونی دل ها و هم آرامش آن در سایه ذکر خداست نه تنها ذکر لفظی، بلکه ذکر عملی آن گونه که در روایات وارد شده که امام باقر علیه السلام فرمود: «سه چیز است که انجام آن از مشکل ترین کارهاست و سومین آن را «ذکر الله علی کل حال؛ ذکر خدا در هر حال» بیان فرمود سپس در تفسیر ذکر چنین می فرماید: «و هو أن یذکر الله عز و جل عند المعصیة یهم بها فیحول ذکر الله بینه و بین تلک المعصیة و هو قول الله عز و جل؛ «إن الذین اتقوا إذا مسهم طائف من الشیطان تذکروا فإذا هم مبصرون [۹۲]؛ ذکر خدا آن است که چون تصمیمی بر معصیت می گیرد خداوند عز و جل را یاد کند و یاد خدا میان او و آن معصیت حائل شود و این همان چیزی است که خداوند عز و جل در قرآن فرموده است: پرهیزکاران هنگامی که گرفتار وسوسه های شیطان شوند، به یاد (خدا و پاداش و کیفر او) می افتند؛ و (در پرتو یاد او، راه حق را می بینند و) در این هنگام بینا می شوند».[۹۳]،[۹۴]

 

به راستی هنگامی که انسان این کلمات پرمعنا را می خواند که چگونه اولیاء الله در پرتو بندگی و عبودیت، به جاهایی می رسند که به جز خدا نبیند، در فکر فرو می رود که این انسان چه لیاقت بزرگی دارد اگر قدر آن را بداند و استعداد خویش را به فعلیت برساند.[۹۵]

 

رمزگشایی خداشناسی در بهار دل‌ها

انسان سه مرحله را در مسیر معرفة الله می پیماید تا به مقصد رسد، نخست مرتبه«تفکر»، سپس مرحله«یقین» و علم و بعد از آن مرحله«ایمان» و به اصطلاح عقد قلب است، از نظر شرافت، ایمان در مرحله اول، یقین در مرحله دوم، و تفکر در مرحله سوم قرار دارد؛ به تعبیر دیگر آنها که اهل ایمانند از مشاهده آیات الهی به این مرحله عالی صعود می کنند؛ لذا پس از فراز ابتدایی دعای تحویل سال در ایجاد انقلاب و دگرگونی در انسان؛[۹۶] مشاهدات آیات الهی مورد اشاره قرار گرفته تا اینچنین دگرگونی انسان با ایمان پیوند بر قرار نماید؛ لذا می خوانیم:«یا مدبر اللیل و النهار؛ [۹۷] ای کسی که تدبیر کننده شب و روزی ».[۹۸]

در بیان این فراز نورانی باید گفت گرچه کنه ذات خداوند از دسترس عقول بشر خارج است؛ ولی اثبات اصل وجود او از طریق مطالعه در نظام آفرینش و تدبیر بسیار حکیمانه ای که بر آن حاکم است کاملاً ممکن است.[۹۹]

 

این همان چیزی است که در روایات دیگر اسلامی نیز به آن اشاره شده که درباره کنه ذات خدا نیندیشید، بلکه درباره آثار قدرت و عظمت و علم او در جهان اندیشه کنید و این همان مسأله ای است که قرآن مجید پایه خداشناسی را بر آن قرار داده و صاحبان اندیشه و «اولو الالباب» را به تفکر در آن در همه حال دعوت می کند و می فرماید: «ان فی خلق السموات و الارض و اختلاف اللیل و النهار لآیات لاولی الالباب* الذین یذکرون الله قیاما و قعودا و علی جنوبهم و یتفکرون فی خلق السموات و الارض ربنا ما خلقت هذا باطلا؛ مسلما در آفرینش آسمان ها و زمین و آمد و رفت شب و روز، نشانه های (روشنی) برای خردمندان است-/ همان ها که خدا را در حال ایستاده و نشسته و آن گاه که بر پهلو خوابیده اند یاد می کنند، و در اسرار آفرینش آسمان ها و زمین می اندیشند (و می گویند:) بارالها! هرگز اینها را بیهوده نیافریده ای!».[۱۰۰]،[۱۰۱]

 

آری این دگرگونی لیل و نهار، و این آمد و رفت روشنایی و تاریکی با آن نظم خاص و تدریجیش که دائما از یکی کاسته و بر دیگری افزوده می شود، و به کمک آن فصول چهارگانه به وجود می آید، و درختان و گیاهان و موجودات زنده مراحل تکاملی خود را در پرتو این تغییرات تدریجی، گام به گام طی می کنند، اینها نشانه دیگری از ذات و صفات متعالی او هستند.[۱۰۲]

 

اگر این تغییر تدریجی نبود، و یا این تغییرات توام با هرج و مرج صورت می گرفت و یا اصلا همیشه روز، و یا همیشه شب بود، حیات و زندگی از صفحه کره زمین به کلی برچیده می شد و اگر فرضا وجود داشت دائما دچار آشفتگی و نابسامانی بود[۱۰۳]،[۱۰۴]

 

در حقیقت اختلاف شب و روز ممکن است به معنی آمد و شد آنها بوده باشد که هر یک«خلف» و جانشین دیگری می شود، و نیز ممکن است به معنی اختلاف و تفاوت تدریجی آنها باشد که فصول چهارگانه سال را به وجود می آورد، و گردش حیات را در جهان گیاهان تحت نظام دقیقی رهبری می کند.در هر حال همه این مسائل می تواند راهنمای طریق معرفت پروردگار باشد.[۱۰۵]

 

تحویل سال و تحویل حال

«حول» در لغت به معنای حرکت و تحول و به معنی دگرگون شدن چیزی است، و حول به کسی می گویند که می تواند مسائل را زیر و رو کند و از تجارب مختلف در آن بهره گیری نماید.[۱۰۶]

 

«حول»یعنی «هو تحرک فی دور؛ حرکت دورانی داشتن»، چون دوران دارد، و دوباره به جای اول بازمی گردد و «حواله» را نیز بدین جهت حواله می گوید که یک حرکت دورانی در آن وجود دارد، بدهکار طلبکار را به شخص ثالثی حواله می دهد و او پرداخت می کند و سپس با بدهکار محاسبه می نماید،.[۱۰۷]،[۱۰۸]

 

جمله معروف:«یا محول الحول و الاحوال، حول حالنا الی احسن الحال؛[۱۰۹] ای دگرگون کننده سال و زمان ها و حالات انسان ها! حال ما را به بهترین حالات تغیر ده، و به احسن حالات دگرگون ساز» به همین معنا است. اگر سال را هم عرب «حول» می گوید به همین اعتبار است؛ زیرا تحول و دگرگونی به وجود آمده، و سال گذشته تبدیل به سال جدید شده است.[۱۱۰] و انسان از زمانی به زمان دیگر متحول می شود و حرکت می کند.[۱۱۱]

 

سخن آخر: (از وقوع احسن التقویم تا حصول احسن الحال)

بی شک خداوند انسان را از هر نظر موزون و شایسته آفرید، هم از نظر جسمی، و هم از نظر روحی و عقلی؛ چرا که هر گونه استعدادی را در وجود او قرار داده، و او را برای پیمودن قوس صعودی بسیار عظیمی آماده ساخته، و با این که انسان «جرم صغیری» است، «عالم کبیر» را در او جا داده و آن قدر شایستگی ها به او بخشیده، که لایق خلعت «لقد کرمنا بنی آدم» شده است.[۱۱۲]

لذا در قرآن کریم می خوانیم:« لقد خلقنا الانسان فی احسن تقویم[۱۱۳] ؛ما انسان را در بهترین صورت آفریدیم!»[۱۱۴]

 

ولی همین انسان با تمام این امتیازات اگر از مسیر حق منحرف گردد چنان سقوط می کند که به «اسفل سافلین» کشیده می شود؛«ثم رددناه اسفل سافلین[۱۱۵]؛ سپس او را به پایین ترین مرحله باز گرداندیم»[۱۱۶]

 

چرا چنین نباشد در حالی که موجودی است مملو از استعدادهای سرشار که اگر در طریق صلاح از آن استفاده کند بر بالاترین قله افتخار قرار می گیرد، و اگر این همه هوش و استعداد را در طریق فساد به کار اندازد بزرگترین مفسده را می آفریند و طبیعی است که به «اسفل سافلین» کشیده شود.«مگر کسانی که ایمان آورده و اعمال صالح انجام داده اند که برای آنها پاداشی تمام نشدنی است»[۱۱۷]

 

لذا انسان متصف به زیور «أحسن تقویم» که آفریده مبارک «أحسن الخالقین» است، بایسته است که خود را در پرتو تحول قلبی و تطهیر آینه دل به نور بصیرت و معرفت بیاراید و در سایه‌سار تدبیر دنیا و آخرت و پرهیز از افراط و تفریط در بهره‌مندی از نعمات ظاهری و باطنی، به «أحسن الحال» نایل گردد لذا در دعای تحویل سال زمزمه می کند: حول حالنا إلی احسن الحال؛[۱۱۸] حال ما را به بهترین حال، تغییر ده!»[۱۱۹]

 

آری گاهی انسان بر اثر کثرت کار از حال خودش هم غافل می شود؛ و لهذا این دعا انسان را به یاد خودش هم می آورد و به او تذکر می دهد که برای مشکلات روحی و[۱۲۰] جسمی، مادی و معنوی خودت مخصوصاً در زمان های با ارزشی هم چون شروع سال جدید، چاره ای بیندیش و پرده های غفلت را کنار بزن. و از کسی کمک بخواه که بر انجام هر کاری قادر و تواناست. بنابراین، سر دیگر اهمیت فوق العاده این دعا، رهانیدن انسان از غفلت است.[۱۲۱]

 

همانگونه که در دعای پس از نمازهای روزانۀ ماه مبارک رمضان در پیشگاه خداوند متعال عرضه می داریم؛«اللهم غیر سوء حالنا بحسن حالک; خدایا، بدی حال ما را به خوبی حال خود تغییر ده »[۱۲۲]

 

در حقیقت کمال ما انسان ها در همین است که سوء حال را به حسن حال و حسن حال را به احسن حال تبدیل کنیم احسن الحال بودن برای ما یعنی رسیدن به تمام آن کمالات به قدر ظرفیت وجودی مان; زیرا ما حالی احسن و برتر از آن نداریم . تحویل حال به احسن الحال همان تغییر سوء حال انسان به حسن حال الهی است; و این تغییر وقتی تحقق می یابد که بدانیم مسائل مهم و سرنوشت ساز زندگی انسان بر محور ایمان و عمل صالح دور می زند، اگر بخواهیم در آسمان سعادت پرواز کنیم، و به اوج قله احسن الحال صعود نماییم، اگر مایل باشیم از صف زیانکاران خارج شویم، اگر از ظلمت و تاریکی متنفر و مشتاق رسیدن به نور و روشنایی هستیم، اگر اشتیاق بهشت و نعمت های آن را داریم، همه اینها در سایه ایمان و عمل صالح ممکن الوصول خواهد بود.[۱۲۳]

 

پژوهش، تهیه و تنظیم؛ معاونت تحریریه خبر پایگاه اطلاع رسانی دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی makarem.ir

 

[۱] کلیات مفاتیح نوین ؛ ص۹۰۷.

 

[۲] همان.

 

[۳] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی؛ درس خارج فقه؛ مسجد اعظم قم؛۲۶/۱۲/۱۳۸۸.

 

[۴] آیین رحمت ؛ ص۴۰.

 

[۵] سوگندهای پر بار قرآن ؛ ص۲۵۹.

 

[۶] آیین رحمت ؛ ص۴۰.

 

[۷] پیدایش مذاهب ؛ ص۹۶.

 

[۸] پیام امام امیر المومنین علیه السلام ؛ ج ۵ ؛ ص۶۰۱.

 

[۹] زاد المعاد؛ ص؛ ۵۳۱.

 

[۱۰] کلیات مفاتیح نوین ؛ ص۹۰۸.

 

[۱۱] زاد المعاد؛ ص؛ ۵۳۱.

 

[۱۲] کلیات مفاتیح نوین، ص: ۹۰۹ .

 

[۱۳] زاد المعاد؛ ص؛ ۵۳۱.

 

[۱۴] کلیات مفاتیح نوین، ص: ۹۰۹.

 

[۱۵] پیام امام امیر المومنین علیه السلام ؛ ج ۱۲ ؛ ص۶۴۶.

 

[۱۶] سوره ق؛ آیۀ۳۷.

 

[۱۷] پیام امام امیر المومنین علیه السلام ؛ ج ۱۲ ؛ ص۶۴۶.

 

[۱۸] سوره احزاب؛ آیه ۱۰.

 

[۱۹] تفسیر نمونه ؛ ج ۱ ؛ ص۸۸.

 

[۲۰] سوره انفال؛ آیۀ۱۲.

 

[۲۱] سوره آل عمران؛ آیه ۱۵۹.

 

[۲۲] تفسیر نمونه ؛ ج ۱ ؛ ص۸۸.

 

[۲۳] همان.

 

[۲۴] همان.

 

[۲۵] همان.

 

[۲۶] همان؛ص۸۹.

 

[۲۷] همان.

 

[۲۸] همان.

 

[۲۹] ر.ک: مفردات راغب.

 

[۳۰] سوره ق؛آیۀ۲۲.

 

[۳۱] پیام قرآن ؛ ج ۴ ؛ ص۱۱۲.

 

[۳۲] ر.ک: مفردات راغب.

 

[۳۳] پیام قرآن ؛ ج ۲ ؛ ص۴۲۶.

 

[۳۴] ر.ک: مفردات راغب.

 

[۳۵] پیام قرآن ؛ ج ۱ ؛ ص۱۴۵.

 

[۳۶] سورۀ یونس؛ آیه ۳۱( تفسیر نمونه؛ج ۸؛ ص ۳۴۳)؛سورۀ قصص؛ آیه ۴۳(تفسیر نمونه؛ ج ۱۶؛ ص ۱۱۰)؛ سورۀ ص؛آیه ۴۵( تفسیر نمونه؛ج ۱۹؛ ۳۲۶).

 

[۳۷] لغات در تفسیر نمونه ؛ ص۱۹.

 

[۳۸] پیام قرآن ؛ ج ۱ ؛ ص۱۵۲.

 

[۳۹] همان ؛ ج ۴ ؛ ص۱۱۲.

 

[۴۰] سورۀ قیامت؛ آیۀ ۱۴.

 

[۴۱] سورۀ یوسف؛ آیۀ ۱۰۸.

 

[۴۲] پیام قرآن ؛ ج ۱ ؛ ص۱۵۲.

 

[۴۳] «ختم الله علی قلوبهم و علی سمعهم و علی ابصارهم غشاوة؛ خدا بر دل ها و گوش های آنان مهر نهاده؛ و بر چشم هایشان پرده ای افکنده شده!»؛( سوره بقره؛آیه ۷).

 

[۴۴] تفسیر نمونه ؛ ج ۱ ؛ ص۸۹.

 

[۴۵] پاسخ به پرسشهای مذهبی ؛ ص۵۱۶.

 

[۴۶] تفسیر نمونه ؛ ج ۱ ؛ ص۹۰.

 

[۴۷] پاسخ به پرسشهای مذهبی ؛ ص۵۱۶.

 

[۴۸] تفسیر نمونه ؛ ج ۱ ؛ ص۹۰.

 

[۴۹] پاسخ به پرسشهای مذهبی ؛ ص۵۱۷.

 

[۵۰] زاد المعاد؛ ص ۵۳۱.

 

[۵۱] کلیات مفاتیح نوین، ص: ۹۰۹.

 

[۵۲] تفسیر نمونه ؛ ج ۱۵ ؛ ص۱۶۰.

 

[۵۳] همان ؛ ج ۱ ؛ ص۱۹۹.

 

[۵۴] برگزیده تفسیر نمونه ؛ ج ۲ ؛ ص۱۴۳.

 

[۵۵] پیام قرآن ؛ ج ۱ ؛ ص۱۴۲.

 

[۵۶] همان.

 

[۵۷] همان.

 

[۵۸] پنجاه درس اصول عقائد برای جوانان ؛ ص۳۶۴.

 

[۵۹] همان؛ ص ۳۶۵.

 

[۶۰] پیام قرآن ؛ ج ۴ ؛ ص۳۲۹.

 

[۶۱] برگزیده تفسیر نمونه ؛ ج ۳ ؛ ص۲۶.

 

[۶۲] کلیات مفاتیح نوین ؛ ص۹۰۷.

 

[۶۳] زاد المعاد؛ ص ۵۳۱.

 

[۶۴] کلیات مفاتیح نوین، ص: ۹۰۹.

 

[۶۵] برگزیده تفسیر نمونه ؛ ج ۳ ؛ ص۲۶.

 

[۶۶] پیام امام امیر المومنین علیه السلام ؛ ج ۷ ؛ ص۵۴۹.

 

[۶۷] سوره مطفقین؛ آیه ۱۵.

 

[۶۸] اخلاق اسلامی در نهج البلاغه (خطبه متقین) ؛ ج ۱ ؛ ص۲۴۳.

 

[۶۹] برگزیده تفسیر نمونه ؛ ج ۳ ؛ ص۴۳۳.

 

[۷۰] پنجاه درس اصول عقائد برای جوانان ؛ ص۳۶۵.

 

[۷۱] زاد المعاد؛ ص ۵۳۱.

 

[۷۲] کلیات مفاتیح نوین، ص: ۹۰۹.

 

[۷۳] انوار هدایت، مجموعه مباحث اخلاقی ؛ ص۵۱۶.

 

[۷۴] تفسیر نمونه ؛ ج ۱۲ ؛ ص۱۹۲.

 

[۷۵] همان.

 

[۷۶] همان؛ ص ۱۹۳.

 

[۷۷] همان.

 

[۷۸] همان.

 

[۷۹] بحارالانوار؛ ج ۷۰؛ ص ۲۵؛ ح ۲۷.

 

[۸۰] انوار هدایت، مجموعه مباحث اخلاقی ؛ ص۳۳۷.

 

[۸۱] همان.

 

[۸۲] تفسیر نمونه ؛ ج ۵ ؛ ص۴۲۶.

 

[۸۳] همان.

 

[۸۴] همان ؛ ج ۲ ؛ ص۲۴۵.

 

[۸۵] تفسیر مراغی؛ ج ۳؛ص ۱۰۲.

 

[۸۶] زاد المعاد؛ ص؛ ۵۳۱.

 

[۸۷] کلیات مفاتیح نوین، ص: ۹۰۹ .

 

[۸۸] پیام امام امیر المومنین علیه السلام ؛ ج ۳ ؛ ص۵۴۶.

 

[۸۹] سورۀ فتح؛آیۀ۴.

 

[۹۰] سورۀ رعد؛ آیۀ ۲۸.

 

[۹۱] تفسیر نمونه ؛ ج ۲۲ ؛ ص۲۸۵.

 

[۹۲] سورۀ اعراف؛ آیه ۲۰۱.

 

[۹۳] بحارالانوار؛ ج ۹۰؛ ص ۱۵۱؛ ح ۶.

 

[۹۴] پیام امام امیر المومنین علیه السلام ؛ ج ۹ ؛ ص۴۷۶.

 

[۹۵] همان؛ ج ۸؛ ص ۳۶۳.

 

[۹۶] تفسیر نمونه ؛ ج ۲۱ ؛ ص۲۳۲.

 

[۹۷] زاد المعاد؛ ص ۵۳۱.

 

[۹۸] کلیات مفاتیح نوین، ص: ۹۰۹.

 

[۹۹] پیام امام امیر المومنین علیه السلام ؛ ج ۷ ؛ ص۳۵.

 

[۱۰۰] سوره آل عمران؛ آیات ۱۹۰ و ۱۹۱.

 

[۱۰۱] اعتقاد ما ؛ ص۱۴.

 

[۱۰۲] تفسیر نمونه ؛ ج ۱ ؛ ص۵۵۹.

 

[۱۰۳] « اختلاف» ممکن است به معنی« آمد و شد» باشد، زیرا از ماده«خلف و خلاف» به معنی جانشین شدن یکدیگر است، و نیز ممکن است به معنی تفاوت و کم و زیاد شدن مقدار شب و روز باشد، و یا هر دو، و به هر حال این نظم خاص آن که دارای آثار بسیار حساب شده ای است نمی تواند تصادفی و بدون دخالت ذات عالم قادری باشد ، لذا در آیات متعددی از قرآن از دلائل ذات پاک خدا شمرده شده است.

 

[۱۰۴] تفسیر نمونه ؛ ج ۱ ؛ ص۵۵۹.

 

[۱۰۵] همان ؛ ج ۱۴ ؛ ص۲۹۱.

 

[۱۰۶] پیام امام امیر المومنین علیه السلام ؛ ج ۲ ؛ ص۴۵۳.

 

[۱۰۷] ر.ک:مقائیس اللغه.

 

[۱۰۸] بررسی طرق فرار از ربا ؛ ص۱۲.

 

[۱۰۹] زاد المعاد؛ ص؛ ۵۳۱.

 

[۱۱۰] حیله های شرعی و چاره جویی های صحیح ؛ ص۱۲.

 

[۱۱۱] پیام امام امیر المومنین علیه السلام، ج ۱۵، ص: ۲۹۱.

 

[۱۱۲] سورۀ تین؛ آیه ۴(تفسیر نمونه؛ ج ۲۷؛ ص ۱۶۵).

 

[۱۱۳] سورۀ تین؛ آیه ۴.

 

[۱۱۴] تفسیر نمونه ؛ ج ۲۷ ؛ ص۱۳۸.

 

[۱۱۵] سورۀ تین؛آیۀ۵.

 

[۱۱۶] تفسیر نمونه ؛ ج ۲۷ ؛ ص۱۳۷.

 

[۱۱۷] «الا الذین آمنوا و عملوا الصالحات فلهم اجر غیر ممنون».سورۀ تین؛آیۀ ۶.

 

[۱۱۸] زاد المعاد؛ ص ۵۳۱.

 

[۱۱۹] کلیات مفاتیح نوین، ص: ۹۰۹.

 

[۱۲۰] والاترین بندگان ؛ ص۲۳۳.

 

[۱۲۱] همان؛ ص ۲۳۴.

 

[۱۲۲] همان ؛ ص۲۳۳.

 

[۱۲۳] سوگندهای پر بار قرآن ؛ ص۲۲۶.

رهبر معظم انقلاب اسلامی در سخنرانی زنده و تلویزیونی در نخستین روز از سال ۱۴۰۱ ضمن تبریک عید نوروز و آغاز قرن جدید، در تبیین شعار سال جدید، تنها راه دستیابی به پیشرفت عادلانه و حل مشکل فقر را حرکت به سمت اقتصاد دانش‌بنیان خواندند و در بخش دیگری از سخنانشان با اشاره به مسائل جهانی در حال وقوع در افغانستان، اوکراین و یمن تأکید کردند: همه این حوادث نشان‌دهنده حقانیت و انتخاب درست ملت ایران در مبارزه با استکبار است.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، آمیختگی عید ملی نوروز با ذکر نیایش و دعا و معنویت را یکی از ویژگی‌های نوروز ایرانی برشمردند و گفتند: بهار، مظهر امید و پیام‌آور طراوت و رویش است که امسال به‌دلیل همراهی با نیمه شعبان که روز تولد امید بزرگ تاریخ و بشریت است، این امید مضاعف شده است.
رهبر انقلاب اسلامی با تأکید بر اینکه امید، منشأ همه حرکت‌ها و پیشرفت‌ها است، گفتند: کسانی که برای مردم سخن می‌گویند و یا مطلب می‌نویسند و یا پیام می‌فرستند، هر چه می‌توانند در مردم امید ایجاد کنند زیرا امید عامل مهم پیشرفت است.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با اشاره به اینکه خداوند متعال زمینه‌های امید را برای ملت ایران فراهم کرده است، خاطر نشان کردند: بگذارید دشمنان از امیدواری ملت ایران به خشم بیایند.

ایشان بعد از این مقدمه وارد بحث اصلی خود شدند و با اشاره به انتخاب عناوین اقتصادی در یک دهه گذشته و همچنین شعار سال ۱۴۰۱ گفتند: علت اینکه برای امسال نیز عنوان و شعار اقتصادی انتخاب شد، اهمیت محوری مسئله اقتصاد و همچنین چالش‌های اقتصادی در دهه نود است که رهایی از این چالش‌ها نیازمند تدبیر، عمل و حرکت صحیح است.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با تأکید بر اینکه امروز مسئله اصلی مسئولان اجرایی و کسانی که در اداره کشور دخیل هستند، اقتصاد است، افزودند: البته رویکردهای مردمی جدیدی نیز به چشم می‌خورد که اگر به شکل مناسبی ادامه پیدا کند، دلگرم‌کننده است.

رهبر انقلاب اسلامی با تأکید بر اینکه تنها راه رسیدن به رشد اقتصادی، حرکت به سمت اقتصاد دانش‌بنیان است، افزودند: منظور از اقتصاد دانش‌بنیان، نگاه علمی و فناورانه به تولید در همه عرصه‌ها است که نتیجه آن، کاهش هزینه‌های تولید، افزایش بهره‌وری، ارتقای کیفیت محصولات، رقابت‌پذیر شدن تولیدات در بازارهای جهانی و کاهش قیمت تمام‌شده محصولات در داخل خواهد بود.

رهبر انقلاب با تأکید بر این واقعیت که دستیابی به پیشرفت عادلانه در اقتصاد و حل مشکل فقر فقط از مسیر تقویت تولید دانش‌بنیان می‌گذرد، گفتند: تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان باید افزایش یابد و این کار شدنی و ممکن است.

ایشان با اشاره به فعالیت حدود ۶۷۰۰ شرکت دانش‌بنیان در کشور گفتند: در سال جدید برای پاسخ به نیازهای کشور، تعداد شرکتهای دانش‌بنیان باید دو برابر شود البته این موجب نشود که عده‌ای، شرکت‌هایی را که واقعاً دانش‌بنیان نیستند، با این عنوان، تأسیس و راه‌اندازی کنند.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با اشاره به عقب‌تر بودن بعضی از بخش‌های تولید همچون کشاورزی از ویژگی‌های دانش‌بنیان افزودند: مسئله کشاورزی و دامداری بسیار مهم است و کشور باید در محصولات پایه غذایی همچون گندم، جو، ذرّت، خوراک دام و دانه‌های روغنی به امنیت کامل و خودکفایی لازم دست پیدا کند.

ایشان دستیابی به این هدف را با توجه به وسعت سرزمینی و فراوانی دشت‌های حاصلخیز در کشور ممکن دانستند و گفتند: متأسفانه بخش کشاورزی جزو وابسته‌ترین بخش‌های کشور به واردات است که این وضع حتماً باید تعدیل شود.

رهبر انقلاب با اشاره به اظهارات یکی از وزرای سابق کشاورزی مبنی بر مانع‌تراشی ذی‌نفعان واردات و جلوگیری از کاهش وابستگی در کالاهای اساسی گفتند: مبارزه با این وابستگی به علت منافع زیاد برخی افراد و احتمالاً نفوذ و کارشکنی آنها در بعضی از دستگاهها و وزارتخانه‌ها دشوار است اما مسئولان باید همت کنند و این کار سخت را انجام دهند.

ایشان با تأکید بر لزوم حمایت مسئولان از شرکت‌های دانش‌بنیان از طریق خرید محصولات آنها یا تخصیص امکانات، افزودند: تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان باید شاخص پیشرفت در هر بخش و شاخصی برای ارزیابی مسئولان آن وزارتخانه و دستگاه باشد.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، افزایش شرکت‌های دانش‌بنیان را با توجه به امکانات کشور بخصوص مهمترین امکان و سرمایه کشور یعنی «نیروی انسانی تحصیل‌کرده» کاملاً ممکن خواندند و افزودند: بر اساس گزارش‌ها، درصد بالایی از عناصر تحصیل‌کرده در رشته‌های غیر مرتبط با تحصیل خود مشغول به کار هستند، در حالی که می‌توان از همت نیروهای متخصص و جوان که بزرگ‌ترین ثروت کشور هستند، به نفع ثروتمند کردن کشور استفاده کرد.

ایشان «اشتغال‌آفرینی» را نیز در گرو افزایش شرکت‌های دانش‌بنیان دانستند و گفتند: البته در این زمینه نباید دچار خطاهای گذشته شویم.

رهبر انقلاب در بیان یکی از این خطاها گفتند: در دولت‌های قبل، طرح‌های گوناگونی برای افزایش تولید مطرح و تسهیلات بانکی در اختیار افراد قرار داده شد اما تقریباً همه آن طرح‌ها ناموفق بود بنابراین پول‌پاشی بدون ملاحظه به جایی نمی‌رسد و کارها باید درست و با مطالعه انجام شود.
ایشان با تأکید بر شکل دادن به فعالیت‌های زنجیره‌ای شرکت‌های دانش‌بنیان، یک ملاحظه نیز مطرح کردند و گفتند: در اثر برخی تصمیم‌های اخیر ممکن است به بعضی از شرکت‌های کوچک و متوسط ضربه وارد شود که دولت و بانکها نباید اجازه دهند چنین مشکلی ایجاد شود.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در بخش دیگری از سخنانشان با یادآوری تأکید سال قبل خود در روز اول سال مبنی بر پرهیز از «گره زدن اقتصاد کشور به تحریم‌های آمریکا و بیان این حرف که تا تحریم است وضع همین است»، خاطرنشان کردند: خوشبختانه سیاست‌های جدید در کشور نشان داد می‌توان با وجود پا برجا بودن تحریم‌های آمریکا پیشرفت کرد، تجارت خارجی را رونق داد، وارد قراردادهای منطقه‌ای شد و در زمینه نفت و مسائل دیگر به دستاوردهایی رسید.

رهبر انقلاب اسلامی افزودند: البته به هیچ‌وجه نمی‌گویم که به دنبال رفع تحریم‌ها نباشید و کسانی که در این زمینه در حال تلاش هستند، کار خود را دنبال کنند اما اساس این است که کشور را به‌گونه‌ای اداره کنیم که تحریم‌ها نتواند ضربه اساسی و زیان بزرگی به اقتصاد بزند، بنابراین امسال هم همان توصیه را تکرار می‌کنم که اقتصاد کشور به تحریم گره زده نشود.

ایشان در بیان یک توصیه تکمیلی، به افزایش قیمت نفت و درآمدهای ارزی اشاره کردند و با طرح این سؤال که با این درآمدها چه می‌خواهید بکنید، گفتند: با این درآمدها دو گونه می‌توان برخورد کرد یا می‌توان آنها را صرف افزایش واردات کرد با این تصور که با این کار، رفاه و آسایش مردم بیشتر می‌شود. این کار اگرچه ظاهر خوبی دارد اما باطن آن بسیار بد و در واقع ضایع کردن سرمایه‌های اساسی کشور است.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای افزودند: راه دیگر که راه درست و اساسی است، استفاده از درآمدهای نفتی برای ساختن زیرساختهای کشور و محکم کردن بنیانها و ریشه‌دار کردن اقتصاد است که این کار باید انجام شود.

رهبر انقلاب اسلامی در بخش دیگری از سخنانشان با اشاره به مسائل متعدد جهانی که اکنون در حال وقوع است و همه این موارد نیازمند تدبیر و حرکت و تصمیم و اقدام صحیح است، گفتند: هنگامی که به قضایای جاری دنیا نگریسته می‌شود، حقانیت و صدق ملت ایران در مواجهه با جبهه استکبار بیش از همه روشن‌ می‌شود.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با تأکید بر اینکه انتخاب ملت ایران در مقابل جبهه استکبار «ایستادگی، عدم تسلیم و وابستگی، حفظ استقلال و تقویت درونی نظام و کشور» بود، خاطر نشان کردند: این تصمیم‌ها، ملی و درست بودند.

ایشان با اشاره به قضایای کشور مظلوم و مسلمان افغانستان و ظلم و نحوه خروج آمریکایی‌ها بعد از ۲۰ سال ستم و جنایت گفتند: قضایای اوکراین هم یک نمونه دیگر است که رئیس‌جمهور آن که به‌وسیله غربی ها بر سر کار آمده نیز خطاب به آنها لحن تندی را به کار می‌برد.

رهبر انقلاب اسلامی همچنین با اشاره به قضایای یمن و بمباران هر روزه مردم مقاوم این کشور و از طرف دیگر اقدام عربستان در گردن زدن ۸۰ جوان و نوجوان خاطر نشان کردند: همه این قضایا نشان دهنده ظلمت حاکم بر دنیا و گرگ‌های خونخواری است که دنیا در دست آنها است.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای آشکار شدن نژادپرستی غرب را یکی از زوایای قضایای اوکراین برشمردند و گفتند: جدا کردن سیاه‌پوست‌ها از سفید پوست‌ها و پیاده کردن آنها از قطارها و یا اظهار تأسف صریح غربی‌ها در رسانه‌هایشان از وقوع جنگ در اروپا به‌جای آنکه در خاورمیانه باشد، نمونه هایی از نژادپرستی آشکار غرب است.

ایشان نمونه دیگر از دوگانگی در دنیای غرب را نحوه مواجهه با ظلم و ستم در کشورها بیان کردند و افزودند: اگر ظلم در کشورهای مطیع آنها اتفاق بیفتد، مطلقاً واکنشی نشان نمی‌دهند و با این همه ظلم و ستم، ادعای حقوق بشری نیز دارند و با این ادعای دروغین از کشورهای مستقل باج‌خواهی می‌کنند.

حضرت آیت الله خامنه‌ای تأکید کردند: امروز یکی از رسواترین و فاحش ترین مقاطع تاریخ معاصر از ظلم و استکبار است و مردم دنیا نیز مستقیماً در حال نظاره کردن این ظلم‌ها و دوگانگی‌ها هستند.

ایشان با تأکید بر اینکه ملت ایران در سالهای متمادی، شیوه کار خود را ارتقاء بخشیده و در چارچوب جدیت و منطق پیش رفته است، افزودند: کشور امروز بیش از هر زمان دیگری نیازمند کار و تلاش و همدلی و هم‌افزایی یعنی همدلی و هم‌افزایی میان ملت، همدلی و هم‌افزایی میان مسئولان و همدلی و هم‌افزایی میان ملت و مسئولان است.

رهبر انقلاب اسلامی برخی تنازع‌های موجود را عمدتاً پوچ و برخاسته از هوای نفس و بی‌تقوایی دانستند و تأکید کردند: باید این مسائل را کنار گذاشت و در مسیر بسیج عمومی ملت ایران در راههای صلاح علمی، عملی، مقاومتی و خدمات اجتماعی خللی به‌وجود نیاورد.

کمیته وزارتی رژیم صهیونیستی با یک طرح دفاعی در شمال اراضی اشغالی در مرز سوریه و لبنان به منظور مقابله با ایران و جنبش حزب‌الله لبنان موافقت کرد.

بنابر گزارش شامگاه یکشنبه وبگاه عبری «کان»، همزمان با احتمال تنش با ایران و حزب‌الله لبنان  کمیته وزارتی رژیم صهیونیستی با خرید رادار و موشک‌های رهگیر برای سامانه پدافند هوایی «گنبد آهنین» به ارزش صد‌ها میلیون شِکِل (واحد پول رژیم صهیونیستی- هر دلار برابر با ۳.۲۶ شکل) مواقفت کرده است.

طبق گزارش این شبکه صهیونیستی، این تصمیم برای مقابله با حملات جنبش حزب‌الله لبنان و حملات موشکی ایران اتخاذ شده است.

در پی حمله‌ موشکی رژیم صهیونیستی به حومه‌ شهر دمشق سوریه، پاسدار مرتضی سعیدنژاد و پاسدار احسان کربلایی‌پور در روز ۱۶ اسفندماه سال ۱۴۰۰، مصادف با چهارم شعبان، سالروز ولادت حضرت ابوالفضل العباس (ع)،به درجه رفیع شهادت نائل آمدند. فرماندهان ارشد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به رژیم صهیونیستی درباره این اقدام هشدار دادند و تأکید کردند بی‌شک رژیم صهیونیستی تاوان این جنایت را خواهد داد.

تل‌آویو در حالی به منظور تقویت توان خود این طرح را تصویب کرده است که «بنی گانتز» وزیر جنگ رژیم صهیونیستی نیز اخیرا به منظور پوشش ضعف سامانه گنبد آهنین دستور توسعه و تولید انبوه یک سامانه لیزری را صادر کرد. رسانه‌های عبری در این خصوص گزارش داده بودند که از این سامانه زمانی استفاده خواهد شد که گنبد آهنین موفق به رهگیری موشک نشود.

عملکرد سامانه پدافند هوایی گنبد آهنین علی‌رغم هزینه‌های گزافی که بابت تولید آن پرداخت شده، در فلسطین اشغالی جنجال‌برانگیز بوده است. رسانه‌های خبری، پیشتر، از عملکرد ناموفق این سامانه در رهگیری موشک‌های مقاومت فلسطین و همچنین اقدام ناموفق این سامانه در رهگیری یک موشک شلیک‌شده از خاک سوریه به نزدیکی تأسیسات هسته‌ای رژیم صهیونیستی در جنوب فلسطین اشغالی گزارش‌هایی منتشر کرده بودند.

ارتش رژیم صهیونیستی اخیرا نیز از عملکرد ناموفق گنبد آهنین در رهگیری پهپاد جنبش حزب‌الله لبنان خبر داده بود و رسما به شکست خود در رهگیری این پهپاد اذعان کرده بود؛ پهپادی که به مدت ۴۰ دقیقه در خاک فلسطین اشغالی پرواز کرد.

رسانه‌های عبری‌زبان، اواخر بهمن‌ماه بود که خبر دادند پس از شناسایی یک شی ناشناس آژیرهای خطر در «جلیل علیا» (شمال فلسطین اشغالی) و جولان اشغالی دو بار به صدا درآمده‌اند و ارتش رژیم صهیونیستی به حالت آماده‌باش در آمده است.

ساعاتی بعد، ارتش رژیم صهیونیستی رسما گزارش‌ منابع خبری را تأیید کرد و خبر داد که یک پهپاد وارد حریم فلسطین اشغالی شده و همزمان گنبد آهنین نیز فعال شده است. ساعاتی بعد، ارتش در بیانیه دوم خود رسما به شکستش اذعان کرد و گفت که به‌رغم استفاده از تمام ابزارهای رهگیری (اشاره به جنگنده، بالگرد و گنبد آهنین) نتوانسته پهپاد را رهگیری کند و این پرنده بدون‌سرنشین به‌سلامت به آشیانه خود در لبنان بازگشته است.

پس از این بیانیه، جنبش حزب‌الله لبنان رسما مسئولیت این عملیات شناسایی را برعهده گرفت و اعلام کرد: «در تاریخ ۲۰۲۲/۰۲/۱۸ پهپاد "حسان" را به داخل خاک فلسطین اشغالی فرستاده است. پهپاد حسان در منطقه هدف به مدت ۴۰ دقیقه در قالب یک مأ‌موریت جمع‌آوری اطلاعات گشت‌زنی کرد. مأموریت شناسایی تا طول ۷۰ کیلومتر از شمال فلسطین اشغالی امتداد یافت. به‌رغم تمام تلاش‌های پی‌در‌پی و متعدد دشمن برای سرنگونی، پهپاد حسان به‌سلامت از اراضی اشغالی بازگشت».

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب پس از تحویل سال 1401 در پیام نوروزی خود با ملت شریف ایران سخن گفتند.

 

رهبر معظم انقلاب اسلامی، با تبریک عید نوروز و ایام ولادت خورشید فروزان عالم وجود، حضرت بقیةالله الاعظم(عج) به ملت بزرگ ایران و همه ملت‌های همدل، و با تبریک ویژه به خانواده‌های معظم شهیدان و همچنین جانبازان، ایثارگران و خدمتگزاران ملت در میدان‌های مختلفِ علم، سلامت، امنیت و مقاومت، سال جدید را سال «تولید؛ دانش‌بنیان، اشتغال‌آفرین» نامگذاری کردند.

 

متن کامل پیام نوروزی مقام معظم رهبری به شرح ذیل است:

 

بسم الله الرّحمن الرّحیم

 

والحمدلله ربّ العالمین و صلّی الله علی محمّد و آله الطاهرین سیّما بقیة الله فی‌الأرضین

 

یا مقلّب القلوب والأبصار، یا مدبّر اللیل و النّهار، یا محوّل الحول و الاحوال حوِّل حالنا إلی أحسنِ الحال

 

تبریک عرض مینم عید نوروز و آغاز سال نو و طبیعت نو و روز نو و روزگار نو را، که امسال مصادف است با ایام نیمه‌ی شعبان که متعلّق است به خورشید فروزان عالم وجود، حضرت بقیةالله (ارواحنا فداه).

 

تبریک عرض میکنم به ملّت بزرگ ایران و به همه‌ی ملّتهای همدل و همسان.

 

به طور خاص تبریک عرض میکنم به خانواده‌های معظّم شهیدان، خاندانهای صبور و ارزشمند که ان‌شاءالله خداوند سایه‌ی این خانواده‌های معظّم را از سر ملّت ایران، از سر ما کوتاه نکند و همچنین به جانبازان عزیز و خانواده‌های باگذشت و صبور آنها و همچنین به ایثارگران و خدمتگزارانِ صمیمی ملّت ایران در میدانهای مختلف؛ چه در میدان سلامت، چه در میدان امنیّت، چه در میدان مقاومت، چه در میدان علم؛ و به همه‌ی این عزیزان تبریک عرض میکنم این روز شیرین و عید مبارک را.

 

سال دیگری هم گذشت. سال ۱۴۰۰ هم به پایان رسید با همه‌ی شیرینی‌ها و تلخی‌ها و فرازها و فرودها که در زندگی طبیعی است. زندگی مجموعه‌ای از همین فراز و فرودها و شیرینی‌ها و تلخی‌هاست.

 

اشاره کنم به چند اوج از حوادث ملّت ایران، چند فراز، چند شیرینی بزرگ که یکی از آنها مسئله‌ی انتخابات بود. انتخابات حقیقتاً مهم بود، بزرگ بود. در عین شدّت بیماریِ همه‌گیر، بیماری کرونا در اوائل سال ۱۴۰۰، مردم آمدند پای صندوقهای رأی، و رأی دادند. خیلی مهم است. در حالیکه اجتماع دو نفر در یک نقطه خطرناک بود. آن روزهایی که ما صدها نفر در روز تلفات داشتیم، شاید پانصد، ششصد و شاید هم بیشتر. در یک چنین شرایطی انتخابات برگزار شد.

 

مردم آمدند شرکت کردند و خب دولتی تازه‌نفس به میدان آمد که آن‌طوری که قرائن نشان میدهد، دولتی مردمی و علاقه‌مند به حرکتها و هدفهای مردمی و دارای ریل جداگانه‌ای غیر از دولت محترم قبلی در حال حرکت هستند و امیدهایی را در مردم زنده کرده‌اند بحمدالله. این یکی از فرازها و اوجهای حوادث ملّت ایران بود.

 

یک مورد دیگر مقابله‌ی جدّی با بیماری همه‌گیر کرونا بود که به معنای واقعی کلمه مبارزه شد، مقابله شد. تلفات این بیماریِ خطرناک از روزی چند صدتا رسید در یک برهه‌ای به روزی بیست تا، هجده تا مثلاً؛ به اینجاها رسید. اگرچه باز یک مقداری بالا رفته، اما تفاوت بین این وضعیتی که خب بحمدالله واکسن در اختیار همه قرار گرفت با آن وضعیت آن روز تفاوت زیادی است.

 

یک اوج دیگر پیشرفت علم و فنّاوری بود. تولید چند نوع واکسن در کشور که بعضی مورد تأیید جهانی هم قرار گرفت؛ و حرکتهای مختلف علمی و فنّی از واکسن بگیرید تا ماهواره، در همه‌ی جهات بحمدالله کشور کارهای مهمی داشت. اینها اوجهای بزرگِ سال ۱۴۰۰ بود. در داخل کشور حوادث گوناگون دیگری هم بود. شیرینی‌های دیگری هم بود.

 

در عرصه‌ی جهانی هم همین جور. یکی از مهمترین حوادث شیرین سال ۱۴۰۰ این بود که آمریکاییها، در همین اواخر البته، آمدند اعتراف کردند، به زبان خودشان گفتند که ما در فشار حداکثری علیه ایران شکست خفّت‌بار خوردیم. تعبیر «خفّت‌بار»، تعبیر خود آمریکایی‌هاست. حادثه‌ی مهمّی است. ملّت ایران پیروز شد. ملّت ایران توفیق پیدا کرد. هیچ کس نمی‌تواند این را به خودش نسبت بدهد. ایستادگی ملّت ایران به یک چنین پیروزی بزرگی رسید. حوادث متعدد دیگری هم رخ داد؛ چه در نزدیکی ما، چه در دوردستها که همه ثابت کرد درستی راه ملّت ایران در مقابل استکبار را. نشان داد که راه درست همین راهی است که ملّت ایران در مقابل استکبار دارد حرکت می‌کند. خب اینها شیرینی‌ها بود.

 

تلخی‌هایی هم داشتیم، که از بین همه‌ی تلخی‌ها آنی را که از همه به نظر من سخت‌تر و مهمتر است عرض میکنم و آن تنگی معیشت مردم، مسئله‌ی گرانیها و تورّم و این چیزها بود که خب باید حتماً علاج بشود. [اینها] چیزهای علاج‌پذیری است، مشکلات اقتصادی است که ما امسال امیدواریم بخشی از اینها برطرف بشود، چون همه‌ی اینها دفعتاً برطرف نمیشود، به تدریج برطرف خواهد شد. این که آدم عجله کند، بگوید نه‌خیر، به همین زودی، واقع‌بینانه نیست. لکن ان‌شاءالله امیدواریم بعضی از اینها در طول ۱۴۰۱ که سال اول قرن هم هست، ــ قرن پانزدهم هجری شمسی ــ ان‌شاءالله برطرف بشود.

 

ما در سالهای گذشته هر سال یک عنوانی را با نام شعار سال مطرح کردیم برای اینکه مسئولین، عمدتاً قوه‌ی مجریه و در حاشیه‌ی آن، قوه‌ی مقنّنه و قوه‌ِی قضائیه و همچنین آحاد مردم ــ آن جایی که به مردم ارتباط مستقیم پیدا میکند ــ در این جهت حرکت بکنند. در بعضی از سالها توفیقات خوبی هم در این زمینه به دست آمده. بعضی جاها هم البته در بعضی سالها کم‌کاریهایی وجود داشته که در سال ۱۴۰۰ ما مسئله‌ی تولید، مانع‌زدایی‌ها و پشتیبانی‌ها را مطرح کردیم. کارهای خوبی هم نسبتاً انجام گرفته که باز هم ادامه دارد و بایستی ادامه پیدا کند.

 

در این چند ساله بنده برای شعار سال «تولید» را عمدتاً محور قرار دادم با یک قیدی، با یک خصوصیتی. علت هم این است که تولید کلید حل مشکلات اقتصادی کشور است. تولید ملّی در واقع راه اصلی عبور از سختی‌ها و دشواریهای اقتصادی برای کشور است. یعنی مهمترین مسائل اقتصادی کشور را مسئله‌ی تولید، رواج تولید ملّی و رونق تولید ملّی، حل میکند. طبیعت تولید این است. این است که ما روی تولید تکیه کردیم؛ یعنی رشد اقتصادی را افزایش میدهد، اشتغال ایجاد میکند، تورّم را کاهش میدهد، درآمد سرانه را افزایش میدهد، رفاه عمومی ایجاد میکند. علاوه بر این دارای تأثیرات روانی است؛ اعتماد به نفس ملّی را بالا میبرد، احساس عزتمندی را در ملّت به وجود می‌آورد. تولید، یک چنین اکسیری است. یک چنین حادثه‌ی مهمّی است تولید ملّی، اگر ان‌شاءالله به بهترین وجهی پیش برود. لذا ما در این چند سال روی مسئله‌ی تولید تکیه کردیم. بی‌تأثیر هم نبود، بحمدالله تأثیرات خوبی هم داشت.

 

امسال هم من تولید را میخواهم مطرح کنم. منتها یک لایه‌ی جدید، یک چهره‌ی جدید از تولید را میخواهم مطرح کنم و آن عبارت است از تولیدی که دارای دو خصوصیت باشد: یکی اینکه اشتغال‌آفرین باشد، یکی اینکه دانش‌بنیان باشد.

 

تولید دانش‌بنیان، متّکی به دانش، دانش جدید و پیشرفتهای علمی، و تولیدی که اشتغال‌آفرین باشد. البته همه‌ی تولیدها اشتغال‌آفرین است منتها بعضی از تولیدها با اینکه سرمایه‌گذاری‌اش انبوه است، اشتغال‌آفرینی‌اش آنچنان نیست، لکن بعضی نه، اشتغال‌آفرین است که حالا من ان‌شاءالله توضیح اینها را در سخنرانی فردا تا حدودی عرض خواهم کرد.

 

اگر چنانچه ما تولید دانش‌بنیان را معیار قرار بدهیم و به دنبال تولیدی برویم که دانش‌بنیان باشد با خصوصیاتی که عرض خواهم کرد ان‌شاءالله در سخنرانی روز اول سال، به نظرم میرسد که ما در همه‌ی این هدفهای اقتصادی‌مان یک تکان خوب، یک حرکت رو به جلوی محسوسی ان‌شاءالله خواهیم داشت. مسئله‌ی اشتغال‌آفرینی هم همین جور. بنابراین امسال ما شعارمان عبارت شد از این: «تولید؛ دانش‌بنیان، اشتغال‌آفرین». این تولید است.

 

البته من درخواست مؤکّد دارم، سال گذشته هم این را گفتم که اکتفا نکنند دوستان به اینکه حالا روی کاغذهایِ سربرگهایِ دستگاههایِ گوناگون بنویسند این عبارت را یا مثلاً فرض کنید که یک تابلو درست کنند در خیابان مثلاً بزنند؛ اینها کار نیست. عمده این است که به معنای واقعی کلمه روی این سیاستگذاری بشود. البته این دولت با وضعی که من مشاهده میکنم، با تحرّکی که رئیس‌جمهور محترم و همکاران ایشان دارند، ان‌شاءالله پیشرفت خواهد کرد. یعنی این شعار روی زمین نخواهد ماند به توفیق الهی. لکن هرچه بیشتر کار بشود، بیشتر تلاش بشود، بهتر خواهد بود.

 

امیدواریم ان‌شاءالله که خدای متعال برای ملّت عزیز ایران در این سال، در این عید، در این فرصتِ مغتنم یک‌ساله خیر اراده بفرماید و مردم را خرسند کند، زندگیها را ان‌شاءالله شیرین کند، مردم را دلشاد کند و ارواح طیّبه‌ی شهدای عزیزمان، روح مطهّر امام بزرگوارمان، امام راحل (رضوان الله علیه) ان‌شاءالله شاد باشد و سلام و ارادت و اخلاص همه‌ی ما را به خاکِ پای بقیة الله الاعظم (ارواحنا فداه) ان‌شاءالله خدای متعال برساند.

 

والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته

فلسفه «گریه» نوزاد؟!

دلیل «گریه» نوزادان چیست و آیا نگرانی والدین از این گریه ها بجاست؟

 

معمولا نوزادان بسیار گریه می‌ کنند که ممکن است دلیل بر ناراحتی آنها مانند گرسنگی، تشنگی و... باشد؛ اما گاهی گریه کودکان، رمز حیات و بقای آنها است؛ زیرا گاهی نیاز شدیدی به ورزش و حرکت دارند و تنها ورزشی که می‌ تواند دست و پا و قفسه سینه و شکم آنان را به حرکت درآورد و خون را به تمام سلّولهای بدن منتقل نماید، همان «گریه» است.

از این گذشته در مغز اطفال رطوبت فراوانی وجود دارد و گریه سبب می‌ شود که رطوبت ‌های اضافی به صورت قطره ‌های اشک از چشمان آنها بیرون ریخته و سلامتی آنها تضمین شود.

 

* نقش «دوستی و تکریم» در تربیت «نوجوان»

دوستی و تکریم نوجوانان توسط والدین، چه نقشی در تربیت صحیح آنها دارد؟

 

اسلام در مسیر تربیت نوجوانان بر «تکریم نوجوان» تاکید دارد و با به رسمیت شناختن نوجوانان به عنوان انسان هایی «مکلف» از همان بدو بلوغ آنها را در قبال رفتارهایشان «مسئول» معرفی می کند. لذا به والدین توصیه می کند که برای تربیت صحیح نوجوان به او «محبت» و «احترام» نموده و از خطاهایش «چشم پوشی» کنند.

پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) فرموده است: «خداوند رحمت کند بنده ای را که فرزندش را بر نیکی و سعادتش یاری کند به اینکه به او احسان نماید و با او رفتار دوستانه داشته باشد و به آموزش و تربیت او بپردازد».

 

همه افراد می‌دانند که سلامت ضعیف دندان می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند پوسیدگی و بیماری لثه شود، اما سلامت دهان و دندان با سایر جنبه‌های سلامتی نیز مرتبط است. بی‌توجهی به مراقبت مناسب از دندان‌ها مانند مسواک زدن و استفاده از نخ دندان باعث می‌شود که به مرور زمان باکتری‌ها در دهان جمع شوند.

این باکتری‌ها به دندان‌ها حمله می‌کنند و می‌توانند منجر به پوسیدگی، بیماری لثه، پوسیدگی دندان و سایر مشکلات دهان شوند. هنگامی که این مشکلات مربوط به سلامت دهان درمان نمی‌شوند به باکتری‌ها اجازه می‌دهند به دستگاه گوارش و تنفسی وارد شوند و به مناطق دیگر نیز گسترش یابند.

 بیماری پریودنتال وضعیتی که شامل عفونت لثه و آسیب دندان می‌شود، نشان داده است که سطح فشار خون را بدتر و در درمان فشار خون بالا اختلال ایجاد می‌کند. افراد مبتلا به بیماری پریودنتال باید فشار خون خود را به دقت کنترل کنند تا مطمئن شوند که به سطوح ناامن نمی‌رسد.

البته در بحث مراقبت صحیح از دندان نباید سلامت دهان را نادیده گرفت. توصیه می‌شود بزرگسالان با دندان‌های سالم حداقل سالی یک بار به دندانپزشک مراجعه کنند، اما دو بار در سال مراجعه بهترین گزینه است. طی تمیز کردن دندان، دندانپزشک پلاک و جرمی را که می‌تواند در امتداد خط لثه و بین دندان‌های شما ایجاد شود از ببرد. جرم می‌تواند در دهان هر کسی ایجاد شود، مهم نیست که روال تمیز کردن دندان چقدر خوب باشد.

طبق گفته انجمن دندانپزشکی آمریکا، ویزیت‌های منظم دندانپزشکی مهم هستند، زیرا می‌توانند به تشخیص مشکلات سلامت دندان در مراحل اولیه کمک کنند، زمانی که درمان احتمالا ساده‌تر و مقرون به صرفه‌تر است.

اگر متخصص بهداشت دهان و دندان شما متوجه علائم اولیه مشکلات دهان و دندان مانند بیماری لثه، حفره‌ها یا سرطان دهان شود می‌تواند به سرعت مشکل را درمان کرده یا از بدتر شدن آن جلوگیری کند. همچنین به یاد داشته باشید که دو بار در روز مسواک بزنید و حداقل یک بار در روز از نخ دندان استفاده کنید.