بر اساس روایات، بعد از ظهور امام زمان ـ علیه السلام ـ بحث رجعت ائمه طاهرین ـ علیهم السلام ـ مطرح است و همه امامان و یا بعضی از آن بزرگواران رجعت خواهند کرد و امامت و حکومت می کنند و لذا با این وضعیت دیگر سؤال مورد نظر جایی ندارد.

- سؤال

آیا امام حسن عسکری علیه السلام غیر از امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) فرزند دیگری داشته اند؟

- پاسخ

امام یازدهم ما شیعیان حضرت امام حسن عسکری علیه السّلام ـدر سال ۲۳۲ هـ. ق، در ماه ربیع الاول در شهر مدینه به دنیا آمد. [۱] آن حضرت با چند تن از خلفای عباسی معاصر بود از جمله مهتدی و معتمد عباسی. [۲] هر چند برخی از نویسندگان نام چند فرزند برای امام حسن عسکری علیه السّلام ذکر کرده اند اما قول مشهور و درست این است که از ایشان تنها یک فرزند، هم نام و هم کنیه با رسول خدا صلّی الله علیه و آله متولد شده است.

برخی از نویسندگان چند فرزند برای امام حسن عسکری علیه السّلام ذکر کرده اند از جمله این فرزندان «محمد، موسی، فاطمه، عایشه، حسین و...»[۳] اما به یقین این اقوال صحیح نباشد.

دلایلی که  ثابت می کند امام حسن عسکری علیه السلام فرزندی غیر از بقیة الله الاعظم ارواحنافداه نداشت:

۱ - اتفاق علمای شیعه   

علمای شیعه تنها فرزند امام حسن عسکری علیه السّلام را حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه) می دانند و فرزنددیگری را ذکر نکرده اند. در این رابطه شیخ مفید که کتابش از اعتبار خاصی برخوردار است، می نویسد:  امام بعد از امام حسن عسکری  علیه السّلام  فرزندش بود که هم نام و هم کنیه رسول خدا  صلّی الله علیه و آله بود و امام حسن  علیه السّلام به جز او فرزندی نداشت نه ظاهراً و نه باطناً؛ مادر این فرزند کنیزی به نام نرجس بوده است. [۴]

کلینی در کافی می نویسد: فرزندی برای امام حسن عسکری   علیه السّلام  به دنیا آمد و او را محمد نام نهادند. [۵]

طبرسی در اعلام الوری همین قول را ذکر کرده است و می نویسد:  فردی از امام حسن عسکری ـ علیه السّلام ـ سؤال کرد: آقای من آیا برای شما فرزندی هست؟ حضرت فرمود: بله. سؤال کرد، اگر امری اتفاق بیفتد در کجا از او می توانم سؤال کنم؟ حضرت فرمود: در مدینه. [۶]

علامه مجلسی در بحارالانوار می نویسد: اینکه حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه) برادری به نام موسی داشته باشد. این خبر غریب است. [۷]

۲- اعتراف علمای اهل سنت

قندوزی که از علمای اهل سنت می باشد در باره امام زمان علی السلام می نویسد که امام حسن عسکری علیه السلام  یازدهمین امام شیعیان فقط یک پسر از خود به جای گذاشت که به حجت، قائم، مهدی و صاحب الزمان معروف است. وی در نیمه شعبان ۲۵۵ هجری قمری به دنیا آمد و وقتی پدرش از دنیا رفت وی پنج سال داشتند و اصحاب خاص و ثقات از به دنیا آمدن وی با خبر بودند. [۸]

 ۳- دلیل تاریخی  

یک دلیل تاریخی هم وجود دارد که قول مشهور را تأیید می کند. کلینی می نویسد: معتمد عباسی چون شنیده بود که از حضرت عسکری علیه السّلام فرزندی باقی مانده درصدد یافتن او برآمد و دستور داد عدّه ای از قابله ها، زنان و کنیزان آن حضرت را معاینه نمایند و اگر آثار حمل در آنها مشاهده شد گزارش کنند. نقل شده است که یکی از قابله ها به کنیزی شک کرد، از طرف خلیفه دستور داده شد که آن کنیز را در محلی تحت نظر قرار بدهند... سرانجام چون اثری از حمل ظاهر نشد آن کنیز آزاد گردید. [۹] معتمد برای آنکه وانمود کند که از امام حسن عسکری علیه السّلام فرزندی باقی نمانده و شیعیان از وجود امام بعدی نومید گردند، دستور داد، میراث آن حضرت میان مادر و برادر امام حسن عسکری علیه السّلام تقسیم شود: این تقسیم ارث دلالت بر این دارد که امام حسن عسکری علیه السّلام فرزند دیگری نداشته اند و با توجه به اینکه خلیفه نتوانسته بود امام مهدی ـ علیه السّلام ـ را پیدا کند بنابراین دستور می دهد که ارث امام تقسیم شود. علی بن عیسی اربلی می نویسد: شیعیان عقیده داشتند که از امام فرزندی باقی مانده است که امامت را بر عهده دارد. [۱۰] زیرا تعدادی از آنان فرزند خردسال امام را قبلاً دیده بودند.

نتیجه

عقیده علمای شیعه بر این است که تنها فرزند امام حسن عسکری  علیه السّلام  حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه) می باشد، که در سال ۲۵۵ هـ، متولد شده است و هم اکنون غایب هستند و به امر الهی ظهور می کند وجهان را پر از عدل و داد خواهند کرد.

اقوال دیگری که در این رابطه هست مبنی بر داشتن فرزندانی دیگر، مورد قبول علمای شیعه و تاریخ و حتی علمای اهل سنت هم نمی باشد و این می رساند که اقوال دیگر را عده ای به پندار خود برای ضربه زدن به مکتب اصیل شیعه درست کرده اند که در مقابل این همه دلایل تاریخی بر اینکه امام حسن عسکری علیه السلام فقط یک فرزند داشت و آن حجت حق بقیه الله الاعظم ارواحنا فداه می باشد، چنین فرافکنی ها نتوانست پابر جا بماند و از سوی علمای شیعه و سنی رد گردید.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:

۱. ارث، نویسنده:شیخ مفید، ج ۲.

۲. اعلام الوری، نویسنده:طبرسی، ج ۲.

منبع: اندیشه قم

پی نوشت ها:

[۱] . شیخ مفید، الارشاد، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، ۱۴۱۳ق، ج ۲، ص ۳۱۳.

[۲] . طبرسی، اعلام الوری، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، ۱۴۱۷ق، ج ۲، ص ۱۳۱.

[۳] . حسینی، سید محمد رضا، تاریخ اهل البیت(ع)، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، ۱۴۱۰ق، ص۱۱۲ به نقل از هدایة المخطوطه.

[۴] . شیخ مفید، پیشین، ص ۳۳۹.

[۵] . کلینی، کافی، تهران، مکتبه الصدوق، ۱۳۸۱، ج ۱، ص ۲۶۴.

[۶] . طبرسی، پیشین، ص ۲۵۱.

[۷] . سید محمد رضا حسینی، همان، ص ۱۱۲ به نقل از بحارالانوار، ج ۱۳، ص ۱۱۶.

[۸]  . «ینابیع الموده لذوی القربی»، ج ۳، ص ۱۷۱ .

[۹] . کلینی، پیشین، ج ۱، ص ۵۰۵.

[۱۰] . علی بن عیسی اربلی، کشف الغمه، مکتبه بنی هاشمی، ۱۳۸۱ق، ج ۳، ص ۱۹۹.

روز هشتم ربیع الاول سال 260 هجری قمری، از جمله ایامی بود که خبر شهادت امام حسن عسکری (ع) در دوران جوانی، همه مردم آن زمان را شوکه کرد و باعث شد تمام آن افرادی که در مدت امامت حضرت (ع) محبت خود را به این خاندان پنهان کرده بودند، گریان به سوی منزل یازدهمین خورشید امامت بروند.

به همین مناسبت در این گزارش چهل حدیث نورانی از امام حسن عسکری(ع) را می خوانید:

۱- قالَ الإمامُ الْحَسَنِ الْعَسْکَری – علیه السلام –: إنَّ اللهَ تَبارَکَ وَ تَعالی بَیَّنَ حُجَّتَهُ مِنْ سائِرِ خَلْقِهِ بِکُلِّ شَیء، وَ یُعْطِیهِ اللُّغاتِ، وَمَعْرِفَهَ الاْنْسابِ وَالاْجالِ وَالْحَوادِثِ، وَلَوْلا ذلِکَ لَمْ یَکُنْ بَیْنَ الْحُجَّهِ وَالْمَحْجُوحِ فَرْقٌ.

«الکافی، ج. ۱، ص. ۵۱۹، ح. ۱۱»

امام حسن عسکری – علیه السلام – فرمود: همانا خداوند متعال، حجّت و خلیفه خود را برای بندگانش الگو و دلیلی روشن قرار داد، همچنین خداوند حجّت خود را ممتاز گرداند و به تمام لغت‌ها و اصطلاحات قبائل و اقوام آشنا ساخت و أنساب همه را می‌شناسد و از نهایت عمر انسان‌ها و موجودات و نیز جریات و حادثه‌ها آگاهی کامل دارد و چنانچه این امتیاز وجود نمی‌داشت، بین حجّت خدا و بین دیگران فرقی نبود.

*****************
۲- قالَ الإمامُ الْحَسَنِ الْعَسْکَری – علیه السلام –: عَلامَهُ الاْیمانِ خَمْسٌ: التَّخَتُّمُ بِالْیَمینِ، وَ صَلاهُ الإحْدی وَ خَمْسینَ، وَالْجَهْرُ بِبِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم، وَ تَعْفیرُ الْجَبین، وَ زِیارَهُ الاْرْبَعینَ.

«حدیقه الشّیعه، ج. ۲، ص. ۱۹۴»

امام حسن عسکری – علیه السلام – فرمود: علامت و نشانه ایمان پنج چیز است: انگشتر به دست راست داشتن، خواندن پنجاه و یک رکعت نماز (واجب و مستحبّ)، خواندن «بسم الله الرّحمن الرّحیم» را (در نماز ظهر و عصر) با صدای بلند، پیشانی را در حال سجده روی خاک نهادن، زیارت اربعین امام حسین – علیه السلام – انجام دادن.

*****************
۳- قالَ الإمامُ الْحَسَنِ الْعَسْکَری – علیه السلام –: لَیْسَتِ الْعِبادَهُ کَثْرَهُ الصّیامِ وَالصَّلاهِ، وَ إنَّمَا الْعِبادَهُ کَثْرَهُ التَّفَکُّرِ فی أمْرِ اللهِ.

«مستدرک الوسائل، ج. ۱۱، ص. ۱۸۳، ح. ۱۲۶۹۰»

امام حسن عسکری – علیه السلام – فرمود: عبادت در زیاد انجام دادن نماز و روزه نیست، بلکه عبادت با تفکّر و اندیشه در قدرت بی منتهای خداوند در امور مختلف می‌باشد.

*****************
۴- قالَ الإمامُ الْحَسَنِ الْعَسْکَری – علیه السلام –: خَصْلَتانِ لَیْسَ فَوْقَهُما شَیءٌ: الاْیمانُ بِاللهِ، وَنَفْعُ الاْخْوانِ.

«تحف العقول، ص. ۴۸۹»

امام حسن عسکری – علیه السلام – فرمود: دو خصلت و حالتی که والاتر از آن دو چیز نمی‌باشد عبارتند از: ایمان و اعتقاد به خداوند، نفع رساندن به دوستان و آشنایان.

*****************
۵- قالَ الإمامُ الْحَسَنِ الْعَسْکَری – علیه السلام –: قُولُوا لِلنّاسِ حُسْناً، مُؤْمِنُهُمْ وَ مُخالِفُهُمْ، أمَّا الْمُؤْمِنُونَ فَیَبْسِطُ لَهُمْ وَجْهَهُ، وَ أمَّا الْمُخالِفُونَ فَیُکَلِّمُهُمْ بِالْمُداراهِ لاِجْتِذابِهِمْ إلَی الاْیِمانِ.

«مستدرک الوسائل، ج. ۱۲، ص. ۲۶۱، ح. ۱۴۰۶۱»

امام حسن عسکری – علیه السلام – فرمود: با دوست و دشمن خوش گفتار و خوش برخورد باشید، امّا با دوستان مؤمن به عنوان یک وظیفه که باید همیشه نسبت به یکدیگر با چهره‌ای شاداب برخورد نمایند، امّا نسبت به مخالفین به جهت مدارا و جذب به اسلام و احکام آن.

*****************
۶- قالَ الإمامُ الْحَسَنِ الْعَسْکَری – علیه السلام –: اللِّحاقُ بِمَنْ تَرْجُو خَیْرٌ مِنَ المُقامِ مَعَ مَنْ لا تَأْمَّنُ شَرَّهُ.

«مستدرک الوسائل، ج. ۸، ص. ۳۵۱، ح. ۵»

امام حسن عسکری – علیه السلام – فرمود: تداوم دوستی و معاشرت با کسی که احتمال دارد سودی برایت داشته باشد، بهتر است از کسی که محتمل است شرّ  جانی، مالی، دینی و …  برایت داشته باشد.

*****************
۷- قالَ الإمامُ الْحَسَنِ الْعَسْکَری – علیه السلام –: إیّاکَ وَ الاْذاعَهَ وَ طَلَبَ الرِّئاسَهِ، فَإنَّهُما یَدْعُوانِ إلَی الْهَلَکَهِ.

«بحارالأنوار، ج. ۵۰، ص. ۲۹۶»

امام حسن عسکری – علیه السلام – فرمود: مواظب باش از این که بخواهی شایعه و سخن پراکنی نمائی و یا این که بخواهی دنبال مقام و ریاست باشی و تشنه آن گردی، چون هر دوی آن‌ها انسان را هلاک خواهد نمود.

*****************
۸- قالَ الإمامُ الْحَسَنِ الْعَسْکَری – علیه السلام –: إنَّ مُداراهَ أَعْداءِاللهِ مِنْ أفْضَلِ صَدَقَهِ الْمَرْءِ عَلی نَفْسِهِ و إخْوانِهِ.

«مستدرک الوسائل، ج. ۱۲، ص. ۲۶۱»

امام حسن عسکری – علیه السلام – فرمود: مدارا و سازش با دشمنان خدا ـ. و دشمنان اهل بیت (علیهم السلام) در حال تقیّه بهتر است از هر نوع صدقه‌ای که انسان برای خود بپردازد.

*****************
۹- قالَ الإمامُ الْحَسَنِ الْعَسْکَری – علیه السلام –: حُسْنُ الصُّورَهِ جَمالٌ ظاهِرٌ، وَ حُسْنُ الْعَقْلِ جَمالٌ باطِنٌ.

«بحارالأنوار، ج. ۱، ص. ۹۵، ح. ۲۷»

امام حسن عسکری – علیه السلام – فرمود: نیکوئی شکل و قیافه، یک نوع زیبائی و جمال در ظاهر انسان پدیدار است و نیکو بودن عقل و درایت، یک نوع زیبائی و جمال درونی انسان می‌باشد.

*****************
۱۰- قالَ الإمامُ الْحَسَنِ الْعَسْکَری – علیه السلام –: مَنْ وَعَظَ أخاهُ سِرّاً فَقَدْ زانَهُ، وَمَنْ وَعَظَهُ عَلانِیَهً فَقَدْ شانَهُ.

«تحف العقول، ص. ۴۸۹»

امام حسن عسکری – علیه السلام – فرمود: هرکس دوست و برادر خود را محرمانه موعظه کند، او را زینت بخشیده؛ و چنانچه علنی باشد سبب ننگ و تضعیف او گشته است.

*****************
۱۱- قالَ الإمامُ الْحَسَنِ الْعَسْکَری – علیه السلام –: مَنْ لَمْ یَتَّقِ وُجُوهَ النّاسِ لَمْ یَتَّقِ اللهَ.

«بحارالأنوار، ج. ۶۸، ص. ۳۳۶»

امام حسن عسکری – علیه السلام – فرمود: کسی که در مقابل مردم بی باک باشد و رعایت مسائل اخلاقی و حقوق مردم را نکند، تقوای الهی را نیز رعایت نمی‌کند.

*****************
۱۲- قالَ الإمامُ الْحَسَنِ الْعَسْکَری – علیه السلام –: ما أقْبَحَ بِالْمُؤْمِنِ أنْ تَکُونَ لَهُ رَغْبَهٌ تُذِلُّهُ.

«تحف العقول، ص. ۴۹۸»

امام حسن عسکری – علیه السلام – فرمود: قبیح‌ترین و زشت‌ترین حالت و خصلت برای مؤمن آن حالتی است که دارای آرزوئی باشد که سبب ذلّت و خواری او گردد.

*****************
۱۳- قالَ الإمامُ الْحَسَنِ الْعَسْکَری – علیه السلام –: خَیْرُ إخْوانِکَ مَنْ نَسَبَ ذَنْبَکَ إلَیْهِ.

«بحارالانوار، ج. ۷۱، ص. ۱۸۸، ح. ۱۵»

امام حسن عسکری – علیه السلام – فرمود: بهترین دوست و برادر، آن فردی است که خطا‌های تو را به عهده گیرد و خود را مقصّر بداند.

*****************
۱۴- قالَ الإمامُ الْحَسَنِ الْعَسْکَری – علیه السلام –: ما تَرَکَ الْحَقَّ عَزیزٌ إلاّ ذَلَّ، وَلا أخَذَ بِهِ ذَلیلٌ إلاّ عَزَّ.

«تحف العقول، ص. ۴۸۹»

امام حسن عسکری – علیه السلام – فرمود: حقّ و حقیقت را هیچ صاحب مقام و عزیزی ترک و رها نکرد مگر آن که ذلیل و خوار گردید، همچنین هیچ شخصی حقّ را به اجراء در نیاورد مگر آن که عزیز و سربلند شده است.

*****************
۱۵- قالَ الإمامُ الْحَسَنِ الْعَسْکَری – علیه السلام –: مِنَ الْفَواقِرِ الّتی تَقْصِمُ الظَّهْرَ جارٌ إنْ رأی حَسَنَهً أطْفَأها وَ إنْ رَأی سَیِّئَهً أفْشاها.

«بحارالأنوار، ج. ۷۵، ص. ۳۷۲، ح. ۱۱»

امام حسن عسکری – علیه السلام – فرمود: یکی از مصائب و ناراحتی‌های کمرشکن، همسایه‌ای است که اگر به او احسان و خدمتی شود آن را پنهان و مخفی دارد و اگر ناراحتی و اذیّتی متوجّه اش گردد آن را علنی و آشکار سازد.

*****************
۱۶- قالَ – علیه السلام – لِشیعَتِهِ: أوُصیکُمْ بِتَقْوَی اللهِ وَالْوَرَعِ فی دینِکُمْ وَالاْجْتِهادِ لِلّهِ، وَ صِدْقِ الْحَدیثِ، وَأداءِ الاْمانَهِ إلی مَنِ ائْتَمَنَکِمْ مِنْ بِرٍّ أوْ فاجِر، وِطُولِ السُّجُودِ، وَحُسْنِ الْجَوارِ.

«أعیان الشّیعه، ج. ۲، ص. ۴۱»

امام حسن عسکری – علیه السلام – به شیعیان و دوستان خود فرمود: تقوای الهی را پیشه کنید و در امور دین ورع داشته باشید، در تقرّب به خداوند کوشا باشید و در صحبت‌ها صداقت نشان دهید، هرکس امانتی را نزد شما نهاد آن را سالم تحویلش دهید، سجده‌های خود را در مقابل خداوند طولانی کنید و به همسایگان خوش رفتاری و نیکی نمائید.

*****************
۱۷- قالَ الإمامُ الْحَسَنِ الْعَسْکَری – علیه السلام –: مَنْ تَواضَعَ فِی الدُّنْیا لاِخْوانِهِ فَهُوَ عِنْدَ اللهِ مِنْ الصِدّیقینَ، وَمِنْ شیعَهِ علی بْنِ أبی طالِب – علیه السلام – حَقّاً.

«بحارالأنوار، ج. ۴۱، ص. ۵۵، ح. ۵»

امام حسن عسکری – علیه السلام – فرمود: هرکس در دنیا در مقابل دوستان و هم نوعان خود متواضع و فروتنی نماید، در پیشگاه خداوند در زُمره صِدّیقین و از شیعیان امام علی – علیه السلام – خواهد بود.

*****************
۱۸- قالَ الإمامُ الْحَسَنِ الْعَسْکَری – علیه السلام –: إنَّهُ یُکْتَبُ لِحُمَّی الرُّبْعِ عَلی وَرَقَه، وَ یُعَلِّقُها عَلَی الْمَحْمُومِ: «یا نارُکُونی بَرْداً»، فَإنَّهُ یَبْرَءُ بِإذْنِ اللهِ.

«طب الائمّه سیّد شبّر، ص. ۳۳۱»

امام حسن عسکری – علیه السلام – فرمود: کسی که ناراحتی تب و لرز دارد، این آیه شریفه قرآن در «سوره أنبیاء، آیه ۶۹» را روی کاغذی بنویسید و بر گردن او آویزان نمائید تا با إذن خداوند متعال بهبود یابد.

*****************
۱۹- قالَ الإمامُ الْحَسَنِ الْعَسْکَری – علیه السلام –: أکْثِرُوا ذِکْرَ اللهِ وَ ذِکْرَ الْمَوْتِ، وَ تَلاوَهَ الْقُرْآنِ، وَالصَّلاهَ عَلی النَّبی (صلی الله علیه وآله وسلم)، فَإنَّ الصَّلاهَ عَلی رَسُولِ اللهِ عَشْرُ حَسَنات.

«بحارالأنوار، ج. ۷۵، ص. ۳۷۲»

امام حسن عسکری – علیه السلام – فرمود: ذکر و یاد خداوند متعال، مرگ و حالات آن، تلاوت و تدبّر قرآن؛ و نیز صلوات و درود فرستاد بر حضرت رسول و اهل بیتش (علیهم السلام) ـ. را زیاد و به طور مکرّر انجام دهید، همانا پاداش صلوات بر آن ها، ده حسنه و ثواب می‌باشد.

*****************
۲۰- قالَ الإمامُ الْحَسَنِ الْعَسْکَری – علیه السلام –: إنَّکُمْ فی آجالِ مَنْقُوصَه وَأیّام مَعْدُودَه، وَالْمَوْتُ یَأتی بَغْتَهً، مَنْ یَزْرَعُ شَرّاً یَحْصَدُ نِدامَهً.

«أعیان الشّیعه، ج. ۲، ص. ۴۲»

امام حسن عسکری – علیه السلام – فرمود: همانا شما انسان‌ها در یک مدّت و مهلت کوتاهی به سر می‌برید که مدّت زمان آن حساب شده و معیّن می‌باشد و مرگ، ناگهان و بدون اطلاع قبلی وارد می‌شود و شخص را می‌رباید، پس متوجّه باشید که هرکس هر مقدار در عبادت و بندگی و انجام کار‌های نیک تلاش کند ـ. فردای قیامت ـ. غبطه می‌خورد که چرا بیشتر انجام نداده است و کسی که کار خلاف و گناه انجام دهد پشیمان و سرافکنده خواهد بود.

*****************
۲۱- قالَ الإمامُ الْحَسَنِ الْعَسْکَری – علیه السلام –: إنّ الْوُصُولَ إلَی اللهِ عَزَّ وَ جَلَّ سَفَرٌ لا یُدْرَکُ إلاّ بِامْتِطاءِ اللَّیْلِ.

«أعیان الشّیعه، ج. ۲، ص. ۴۲»

امام حسن عسکری – علیه السلام – فرمود: همانا رسیدن به خداوند متعال و مقامات عالیه یک نوع سفری است که حاصل نمی‌شود مگر با شب زنده داری و تلاش در عبادت و جلب رضایت او در امور مختلف.

*****************
۲۲- قالَ الإمامُ الْحَسَنِ الْعَسْکَری – علیه السلام –: الْمَقادیرُ الْغالِبَهِ لا تُدْفَعُ بِالْمُغالَبَهِ، وَ الاْرْزاقُ الْمَکْتُوبَهِ لا تُنالُ بِالشَّرَهِ، وَ لا تُدْفَعُ بِالاْمْساکِ عَنْها.

«أعلام الدّین، ص. ۳۱۳»

امام حسن عسکری – علیه السلام – فرمود: مقدّراتی که در انتظار ظهور می‌باشد با زرنگی و تلاش از بین نمی‌رود و آنچه مقدّر باشد خواهد رسید، همچنین رزق و روزی هرکس، ثبت و تعیین شده است و با زیاده روی در مصرف به جائی نخواهد رسید؛ و نیز با نگهداری هم نمی‌توان آن را دفع کرد.

*****************
۲۳- قالَ الإمامُ الْحَسَنِ الْعَسْکَری – علیه السلام –: قَلْبُ الاْحْمَقِ فی فَمِهِ، وَفَمُ الْحَکیمِ فی قَلْبِهِ.

«تحف العقول، ص. ۴۸۹»

امام حسن عسکری – علیه السلام – فرمود: اندیشه أحمق در دهان اوست، ولیکن دهان و سخن عاقل در درون او می‌باشد. (یعنی؛ افراد أحمق اوّل حرف می‌زنند و سپس در جهت سود و زیان آن فکر می‌کنند، بر خلاف عاقل که بدون فکر سخن نمی‌گوید).

*****************
۲۴- قالَ الإمامُ الْحَسَنِ الْعَسْکَری – علیه السلام –: الْمُؤْمِنُ بَرَکَهٌ عَلَی الْمؤْمِنِ وَ حُجَّهٌ عَلَی الْکافِرِ.

«تحف العقول، ص. ۴۸۹»

امام حسن عسکری – علیه السلام – فرمود: وجود شخص مؤمن برای دیگر مؤمنین برکت و سبب رحمت می‌باشد و نسبت به کفّار و مخالفین حجّت و دلیل است.

*****************
۲۵- قالَ الإمامُ الْحَسَنِ الْعَسْکَری – علیه السلام –: لا یَشْغَلُکَ رِزْقٌ مَضْمُونٌ عَنْ عَمَل مَفْرُوض.

«تحف العقول، ص. ۴۸۹»

امام حسن عسکری – علیه السلام – فرمود: مواظب باش که طلب روزی ـ. که از طرف خداوند متعال تضمین شده ـ. تو را از کار و اعمالِ واجب باز ندارد (یعنی؛ مواظب باش که به جهت تلاش و کار بیش از حدّ نسبت به واجبات سُست و سهل انگار نباشی).

*****************
۲۶- قالَ الإمامُ الْحَسَنِ الْعَسْکَری – علیه السلام –: جُرْأهُ الْوَلَدِ عَلی والِدِهِ فی صِغَرِهِ تَدْعُو إلَی الْعُقُوقِ فی کِبَرِهِ.

«تحف العقول، ص. ۴۸۹»

امام حسن عسکری – علیه السلام – فرمود: رو پیدا کردن و جرئ شدن فرزند هنگام طفولیّت در مقابل پدر، سبب می‌شود که در بزرگی مورد نفرین و غضب پدر قرار گیرد.

*****************
۲۷- قالَ الإمامُ الْحَسَنِ الْعَسْکَری – علیه السلام –: أجْمِعْ بَیْنَ الصَّلاتَیْنِ الظُّهْرِ وَالْعَصْرِ، تَری ما تُحِبُّ.

«الکافی، ج. ۳، ص. ۲۸۷، ح. ۶»

امام حسن عسکری – علیه السلام – فرمود: نماز ظهر و عصر را دنباله هم ـ. در اوّل وقت ـ. انجام بده، که در نتیجه آن فقر و تنگ دستی از بین می‌رود و به مقصود خود خواهی رسید.

*****************
۲۸- قالَ الإمامُ الْحَسَنِ الْعَسْکَری – علیه السلام –: أوْرَعُ النّاسِ مَنْ وَقَفَ عِنْدَ الشُّبْههِ، أعْبَدُ النّاسِ مَنْ أقامَ الْفَرائِضَ، أزْهَدُ النّاس مَنْ تَرَکَ الْحَرامَ، أشَدُّ النّاسِ اجْتِهاداً مَنْ تَرَکَ الذُّنُوبَ.

«أعیان الشّیعه، ج. ۲، ص. ۴۲»

امام حسن عسکری – علیه السلام – فرمود: پارساترین مردم آن کسی است که از موارد گوناگون شبهه و مشکوک اجتناب و دوری نماید؛ عابدترین مردم آن شخصی است که قبل از هر چیز، واجبات الهی را انجام دهد؛ زاهدترین انسان‌ها آن فردی است که موارد حرام و خلاف را مرتکب نشود؛ قوی‌ترین اشخاص آن شخصی است که هر گناه و خطائی را در هر حالتی که باشد، ترک نماید.

*****************
۲۹- قالَ الإمامُ الْحَسَنِ الْعَسْکَری – علیه السلام –: لا یَعْرِفُ النِّعْمَهَ إلاَّ الشّاکِرُ، وَلا یَشْکُرُ النِّعْمَهَ إلاَّ الْعارِفُ.

«بحارالأنوار، ج. ۷۵، ص. ۳۷۸»

امام حسن عسکری – علیه السلام – فرمود: کسی قدر نعمتی را نمی‌داند مگر آن که شکرگزار باشد و کسی نمی‌تواند شکر نعمتی را انجام دهد مگر آن که اهل معرفت باشد.

*****************
۳۰- قالَ الإمامُ الْحَسَنِ الْعَسْکَری – علیه السلام –: مِنَ الذُّنُوبِ الَّتی لا یُغْفَرُ قَوْلُ الرَّجُلِ: لَیْتَنی لا أُؤاخِذُ إلاّ بِهذا.

«بحارالأنوار، ج. ۵۰، ص. ۲۵۰، ح. ۴»

امام حسن عسکری – علیه السلام – فرمود: بعضی از گناهانی که آمرزیده نمی‌شود: خلافی است که شخصی انجام دهد و بگوید:‌ای کاش فقط به همین خلاف عِقاب می‌شدم، یعنی؛ گناه در نظرش ناچیز و ضعیف باشد.

*****************
۳۱- قالَ الإمامُ الْحَسَنِ الْعَسْکَری – علیه السلام –: بِئْسَ الْعَبْدُ عَبْدٌ یَکُونُ ذا وَجْهَیْنِ وَ ذالِسانَیْنِ، یَطْری أخاهُ شاهِداً وَ یَأکُلُهُ غائِباً، إنْ أُعْطِی حَسَدَهُ، وَ إنْ ابْتُلِی خَذَلَهُ.

«بحارالأنوار، ج. ۷۵، ص. ۳۷۳، ح. ۱۴»

امام حسن عسکری – علیه السلام – فرمود: بد آدمی است آن که دارای دو چهره و دو زبان می‌باشد؛ دوست و برادرش را در حضور، تعریف و تمجید می‌کند، ولی در غیاب و پشت سر، بدگوئی و مذمّت می‌نماید که همانند خوردن گوشت‌های بدن او محسوب می‌شود، چنین شخص دو چهره اگر دوستش در آسایش و رفاه باشد حسادت میورزد و اگر در ناراحتی و سختی باشد زخم زبان می‌زند.

*****************
۳۲- قالَ الإمامُ الْحَسَنِ الْعَسْکَری – علیه السلام –: مِنَ التَّواضُعِ السَّلامُ عَلی کُلِّ مَنْ تَمُرُّ بِهِ، وَ الْجُلُوسُ دُونَ شَرَفِ الْمَجْلِسِ.

«بحارالأنوار، ج. ۷۵، ص. ۳۷۲، ح. ۹»

امام حسن عسکری – علیه السلام – فرمود: یکی از نشانه‌های تواضع و فروتنی آن است که به هرکس برخورد نمائی سلام کنی و در هنگام ورود به مجلس هر کجا، جا بود بنشینی  نه آن که به زور و زحمت برای دیگران جائی را برای خود باز کنی.

*****************
۳۳- قالَ الإمامُ الْحَسَنِ الْعَسْکَری – علیه السلام –: مَنْ رَضِی بِدُونِ الشَّرَفِ مِنَ الْمَجْلِسِ لَمْ یَزَلِ اللهُ وَ مَلائِکَتُهُ یُصَلُّونَ عَلَیْهِ حَتّی یَقُومَ، مِنَ التَّواضُعِ السَّلامُ عَلی کُلِّ مَنْ تَمُّرُ بِهِ.

«بحارالأنوار، ج. ۷۸، ص. ۴۶۶، ح. ۱۲»

امام حسن عسکری – علیه السلام – فرمود: کسی که متکبّر نباشد و موقع ورود به مجلس هر کجا جائی بود بنشیند تا زمانی که حرکت نکرده باشد خدا و ملائکه هایش بر او درود و رحمت می‌فرستند؛ از علائم و نشانه‌های تواضع و فروتنی آن است که به هر شخصی برخورد نمودی سلام کنی.

*****************
۳۴- قالَ الإمامُ الْحَسَنِ الْعَسْکَری – علیه السلام –: لا تُمارِ فَیَذْهَبُ بَهاؤُکَ، وَ لا تُمازِحْ فَیُجْتَرَأُ عَلَیْکَ.

«أعیان الشّیعه، ج. ۲، ص. ۴۱»

امام حسن عسکری – علیه السلام – فرمود: با کسی جدال و نزاع نکن که بهاء و ارزش خود را از دست می‌دهی، با کسی شوخی و مزاح ناشایسته و بی مورد نکن وگرنه افراد بر تو جریء و چیره خواهند شد.

*****************
۳۵- قالَ الإمامُ الْحَسَنِ الْعَسْکَری – علیه السلام –: مَنْ آثَرَ طاعَهَ أبَوَی دینِهِ مُحَمَّد وَ عَلی عَلَیْهِمَاالسَّلام عَلی طاعَهِ أبَوَی نَسَبِهِ، قالَ اللهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِهُ: لاَُؤَ ثِرَنَّکَ کَما آثَرْتَنی، وَلاَُشَرِّفَنَّکَ بِحَضْرَهِ أبَوَی دینِکَ کَما شَرَّفْتَ نَفسَکَ بِإیثارِ حُبِّهِما عَلی حُبِّ أبَوَیْ نَسَبِکَ.

«تفسیر الإمام العسکری – علیه السلام -، ص. ۳۳۳، ح. ۲۱۰»

امام حسن عسکری – علیه السلام – فرمود: کسی که مقدّم دارد طاعت و پیروی پیغمبر اسلام حضرت محمّد و امیرالمؤمنین امام علی صلوات الله علیهما را بر پیروی از پدر و مادر جسمانی خود، خداوند متعال به او خطاب می‌نماید: همان طوری که دستورات مرا بر هر چیزی مقدّم داشتی، تو را در خیرات و برکات مقدّم می‌دارم و تو را همنشین پدر و مادر دینی یعنی حضرت رسول و امام علی علیهماالسّلام می‌گردانم، همان طوری که علاقه و محبّت  عملی و اعتقادی خود را نسبت به آن‌ها بر هر چیزی مقدّم داشتی.

*****************
۳۶- قالَ الإمامُ الْحَسَنِ الْعَسْکَری – علیه السلام –: لَیْسَ مِنَ الاْدَبِ إظْهارُ الْفَرَحِ عِنْدَ الْمَحْزُونِ.

«بحارالأنوار، ج. ۷۵، ص. ۳۷۴، ح. ۲۸»

امام حسن عسکری – علیه السلام – فرمود: از ادب و اخلاق انسانی و اسلامی نیست که در حضور شخص مصیبت دیده و غمگین، اظهار شادی و سرور کند.

*****************
۳۷- قالَ الإمامُ الْحَسَنِ الْعَسْکَری – علیه السلام –: مَنْ کانَ الْوَرَعُ سَجّیَتَهُ، وَالْکَرَمُ طَبیعَتَهُ، وَالْحِلْمُ خُلَّتَهُ، کَثُرَ صدیقُهُ وَالثَّناءُ عَلَیْهِ.

«أعلام الدّین، ص. ۳۱۴»

امام حسن عسکری – علیه السلام – فرمود: هرکس ورع و احتیاط در روش زندگیش، بزرگواری و سخاوت عادت برنامه اش و صبر و بردباری برنامه اش باشد؛ دوستانش زیاد و تعریف کنندگانش بسیار خواهند بود.

*****************
۳۸- قالَ الإمامُ الْحَسَنِ الْعَسْکَری – علیه السلام –: أعْرَفُ النّاسِ بِحُقُوقِ إخْوانِهِ، وَأشَدُّهُمْ قَضاءً لَها، أعْظَمُهُمْ عِنْدَاللهِ شَأناً.

«احتجاج طبرسی، ج. ۲، ص. ۵۱۷، ح. ۳۴۰»

امام حسن عسکری – علیه السلام – فرمود: هرکس حقوق هم نوعان خود را بشناسد و رعایت کند و مشکلات و نیازمندی‌های آن‌ها را برطرف نماید، در پیشگاه خداوند دارای عظمت و موقعیّتی خاصّی خواهد بود.

*****************
۳۹- قالَ الإمامُ الْحَسَنِ الْعَسْکَری – علیه السلام –: اِتَّقُوا اللهُ وَ کُونُوا زَیْناً وَ لا تَکُونُوا شَیْناً، جُرُّوا إلَیْنا کُلَّ مَوَّدَه، وَ اَدْفَعُوا عَنّا کُلُّ قَبیح، فَإنَّهُ ما قیلَ فینا مِنْ حُسْن فَنَحْنُ أهْلُهُ، وَ ما قیلَ فینا مِنْ سُوء فَما نَحْنُ کَذلِکَ.

«بحارالأنوار، ج. ۷۵، ص. ۳۷۲»

امام حسن عسکری – علیه السلام – فرمود: تقوای الهی را در همه امور  رعایت کنید، و زینت بخش ما باشید و مایه ننگ ما قرار نگیرید، سعی کنید افراد را به محبّت و علاقه ما جذب کنید و زشتی‌ها را از ما دور نمائید؛ درباره ما آنچه از خوبی‌ها بگویند صحیح است و ما از هر گونه عیب و نقصی مبّرا خواهیم بود.

*****************
۴۰- قالَ الإمامُ الْحَسَنِ الْعَسْکَری – علیه السلام –: یَأتی عُلَماءُ شیعَتِنَاالْقَوّامُونَ لِضُعَفاءِ مُحِبّینا وَ أهْلِ وِلایَتِنا یَوْمَ الْقِیامَهِ، وَالاْنْوارُ تَسْطَعُ مِنْ تیجانِهِمْ عَلی رَأسِ کُلِّ واحِد مِنْهُمْ تاجُ بَهاء، قَدِ انْبَثَّتْ تِلْکَ الاْنْوارُ فی عَرَصاتِ الْقِیامَهِ وَ دُورِها مَسیرَهَ ثَلاثِمِائَهِ ألْفِ سَنَه.

«تفسیر الإمام العسکری – علیه السلام -، ص. ۳۴۵، ح. ۲۲۶»

امام حسن عسکری – علیه السلام – فرمود: آن دسته از علماء و دانشمندان شیعیان ما که در هدایت و رفع مشکلات دوستان و علاقه‌مندان ما، تلاش کرده اند، روز قیامت در حالتی وارد صحرای محشر می‌شوند که تاج کرامت بر سر نهاده و نور وی، همه جا را روشنائی می‌بخشد و تمام أهل محشر از آن نور بهره‌مند خواهند شد.

«احمد الحدیدی» عضو شورای عشایر نینوی بر رد طرح‌ها و پروژه‌های خارجی در عراق بویژه توطئه‌های آمریکا تأکید کرد.

الحدیدی به پایگاه خبری المعلومه گفت: «عشایر نینوی طرح‌های سیاسی را که از خارج صادر می‌شوند و هدف آن، تضعیف و تجزیه کشور [عراق] بر اساس طرح‌های بین‌المللی است، رد می‌کند».

وی خاطر نشان کرد، شورای عشایر نینوی طرح اقلیم سُنی را که برخی از احزاب و شخصیتهای سیاسی، خواستار آن هستند، نمی‌پذیرد.

شیخ عشایر نینوی تصریح کرد، بسیار زشت است که از وضعیت بد عراق از جمله ضعف اداری و سیاسی سوء استفاده کرده و طرح اقلیمی پیشنهاد شود که «مقدمه‌ای برای پروژه‌های بین‌المللی خواهد بود که هدف آن، تجزیه و چند پاره کردن [عراق] است».

الحدیدی در پایان خاطر نشان کرد، اگر بهانه طراحان این طرح، شکست حکومت در اداره کشور است، باید گفت که «احزاب اهل تسنن از سال ۲۰۰۳ با قدرت در مدیریت کشور مشارکت داشتند و مسئولیت‌های بزرگی را عهده‌دار بودند، ولی شریک اصلی این شکست هستند».

پس از  شهادت سپهبد قاسم سلیمانی و «ابومهدی المهندس» معاون سازمان الحشد الشعبی عراق در حمله هوایی آمریکا در دی ۱۳۹۸، پارلمان عراق طرح اخراج نظامیان آمریکایی از خاک این کشور را تصویب و دولت را به تدوین ساز و کار لازم برای اجرای این طرح ملزم کرد.

واشنگتن در راستای اعمال فشار بر بغداد و منصرف کردن آن از تصمیم اخراج نظامیان آمریکایی ابتدا تلاش کرد با تحریک احزاب سیاسی کرد و سنی و ترغیب آنها به عدم شرکت در نشست پارلمان، مانع تصویب طرح مذکور شود اما پس از تصویب این طرح، پروژه تشکیل اقلیم سنی را کلید زد و در همین راستا نیز چندین نشست در خارج از عراق با حمایت ابوظبی و واشنگتن برگزار شد.

پس از آن، منابع خبری در گزارش‌هایی از تلاش‌ها و هزینه‌های دولت سعودی و امارات برای تجزیه عراق و تشکیل منطقه سنی‌نشین به مثابه کردستان پرده برداشتند و از برگزاری سه نشست محرمانه در راستای اجرای پروژه ایجاد اقلیم سنی در عراق در خارج از این کشور با حضور شماری از شخصیت‌های سیاسی و اقتصادی عراق و مقامات عالی‌رتبه کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس خبر دادند.

آمریکا از تابستان گذشته، جوانانی از استان الانبار را به بهانه مبارزه با داعش تحت آموزش قرار داد؛ اقدامی که دار الافتاء عراق و شیوخ و سران قبایل و عشایر استان‌ غربی همه آن را رد کرده‌اند و گفتند که حاضر نیستند حضور نیروهای نظامی را بپذیرند و مقوله تشکیل اقلیم نیز خیانت به تاریخ عراق است.

آمریکا هنوز امیدوار است با سوء استفاده از مطالبات مردمی عراق و احیای برخی هسته‌های خاموش داعش، ابقای خود در این کشور را تحمیل کند، و در صورت شکست در این مسیر، سناریوی دیرینه تجزیه عراق و اعلام اقلیم سنی به عنوان یک اهرم فشار بار دیگر طرح خواهد کرد.

سید جمال الدین اسد آبادی پس از سفر به اروپا و آشنایی نزدیک با فرهنگ و تمدن غرب و آگاهی از نقشه های استعمارگران، از همان قلب اروپا هجوم بی امان خود را آغاز کرد و در این راه از هیچ اقدامی فروگذار نکرد، بیشترین دل مشغولی او در این دوره همچنان تقریب میان فرقه های مذهبی و تحذیر آنها از تفرقه بود.

پایبندی و عشق او به این آرمان بلند را از نام مجله «العروه الوثقی» و مقالات آن می‌توان دریافت.

او فرمانروایی افراد گمراه و قدرت طلب بر جامعه مسلمین را عامل عمده تفرقه و از هم گسستگی در امت اسلامی می‌دانست، به همین جهت می‌نوشت:

«اگر وجود امرای گمراه نبود، مسلمانان شرقی و غربی و شمالی با جنوبی متحد می‌شدند و همه یکسره ندای واحدی را سر می‌دادند».

این نکته که گاه حکومت‌های ستمگر و فاسد، برای حفظ قدرت خویش، به تفرقه وجدایی در میان ملل و امم دامن می‌زنند، واقعیتی است که پیوسته تکرار می‌شود، آنها گاه به منظور پایداری در برابر قدرت‌های رقیب، تفرقه و جدایی میان دو ملت را ابزار بسیج مردم و حفظ قدرت خویش می‌سازند.

آخوند گلدی رستگاری، مدرس حوزه علمیه رحیمی روستای بگ پولاد از توابع شهرستان رازو جرگلان با تاکید بر این موضوع که  اهل سنت ایران به وهیچ وجه منکر خدمات پس از انقلاب به خود نیستند و شاکر این نعمت بزرگ اند، گفت: تفرقه افکنی میان مذاهب اسلامی به ویژه برجسته کردن اختلاف میان شیعه و سنی چالش آفرین است. 

آخوند رستگاری تصریح کرد: اگر امروز ما در شهرستان رازو جرگلان از مساجد، حوزه های علمیه و نماز جمعه و سایر امکانات رفاهی و آموزشی برخوردار هستیم به خاطر ثمرات وخدمات انقلاب اسلامی به مناطق سنی نشین است.

وی بیان داشت: بعد از امام راحل، مقام معظم رهبری به خوبی توانستند، امت اسلامی را از نیرنگ ها و حیله های دشمنان آگاه بکنند و با مدیریت عالی کشتی نجات اسلام، تمامی معادلات و توطئه های دشمنان را نقش برآب بکنند.

مدرس حوزه علمیه رحیمی رازو جرگلان افزود: امروز ما اهل سنت افتخار می کنیم در کشوری همچون ایران زندگی می کنیم و ما با اطاعت از اوامر رهبر معظم انقلاب برای همیشه قدردان این آزادی دینی که نظام جمهوری اسلامی به ما بخشید خواهیم بود.

ماموستا مصطفی شیرزادی، امام جمعه مریوان، با اشاره به این سخن مقام معظم رهبری :"امروز مانند همیشه و بیش از همیشه، مصلحتِ الزامی امّت اسلامی، در وحدت است"، گفت: با همین وحدت کلمه دست دشمنان را از خاک کشور در مرزهای غربی کوتاه کردیم.

وی با تبریک هفته وحدت  و میلاد با سعادت حضرت ختمی مرتبت محمدمصطفی(ص) به تمام مسلمانان اظهار داشت: پیامبر گرامی اسلامی(ص)، برای تمام عالمیان پیامبر"وحدت و رحمت" هستند.

این عالم اهل سنت با اشاره به فرموده حق‌تعالی که تمام مسلمانان باید در همه زمان‌ها وحدت و برادری خود را حفظ کنند، افزود: همه مسلمانان شیعه و سنی همانند همیشه دست برادری به سوی هم دراز کنند و اختلافات جزئی را در بین خودمان برطرف کنیم.

ماموستا شیرزادی با ابراز رضایت و خوشحالی مبنی بر اینکه خوشبختانه وحدت و یکدلی در بین تمام مسلمانان کشور وجود دارد، افزود: امیدوارم خداوند متعال این برادری، امنیت و آرامش کنونی را از مردم ایران نگیرد و این وضعیت همچنان برقرار باشد.

به گفته وی، وحدت شیعه و سنی در کشور و استان کردستان در حد قابل قبولی وجود دارد و با وجود تمام توطئه افکنی های دشمنان استان ما الگویی برای وحدت در جهان است.

مولوی امان الله برزگر امام جمعه اهل سنت سمیع آباد تربت جام،  ضمن تبریک فرارسیدن ماه ربیع الاول یادآور شد: رسول مکرم اسلام مظهر مهربانی و عطوفت و تسلیم در برابر پروردگار است و تاسی به ایشان باعث رستگاری مومنان است.

وی با اشاره به نامگذاری برخی روزهای این ماه به هفته وحدت تنها راه نجات امت اسلامی از مشکلات را وحدت میان مسلمین دانست و تصریح کرد: خدا در سوره آل عمران امر به تمسک به ریسمان الهی و پرهیز از تفرقه کرده است زیرا که اگر مسلمانان همدل و همسو باشند، جامعه ای‌ سالم و اسوه خواهیم داشت.

مولوی برزگر با تاکید بر اینکه تفرقه‌ افکنان در جامعه مسلمانان آگاهانه یا جاهلانه مزدور و جیره‌خوار مستکبران، ظالمان و دشمنان اسلام هستند و این افراد به خاطر دنیا پرستی به باورهای راهگشا و والای اسلام پشت پا می‌زنند، افزود: در این بین رسول الله (ص) و اهل بیت ایشان محور وحدت هستند به گونه ای که با پیروی از رهنمودهای این بزرگواران همیشه از حیله های دشمنان در امان خواهیم بود.

* وحدت بین مذاهب اسلامی، خمیرمایه و جوهره‌ی انسجام‌بخشی به جبهه‌ی اسلام ناب و شکل‌گیری تمدن نوین اسلامی بوده و تنها نسخه‌ی شفابخش برای التیام دردهای پیکر زخم‌آلود امت اسلام در فضای غبارآلود کنونی است. وحدت امت اسلامی از دیرباز، آرمان مصلحان صادق و پیشگامان دلسوز امت اسلامی بوده و برای تحقق آن با بیان و بنان خویش مجاهدت‌های فراوان در عرصه‌های مختلف انجام نموده‌اند وحتی در این راه از بذل جان دریغ ننموده‌اند.
طلوع خورشید انقلاب اسلامی در ایران نقطه عطفی برای تحقق امت واحد اسلامی شد و رهبران آن راه نجات امت اسلامی را در وحدت و تقریب بین مذاهب اسلامی دانسته‌اند، تا امت اسلامی را از تلاطم امواج فتنه‌ها و جدایی‌های ساختگی به ساحل امن وحدت و همبستگی و همگرایی برسانند. در این نوشتار کوشیده شده اندیشه‌های راهبردی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در زمینه‌ی وحدت تبیین شود.
 
* نسخه شفابخش امت اسلامی
وحدت از منظر حضرت آیت‌الله خامنه‌ای نه امری تاکتیکی و استراتژی، بلکه یک اصل اسلامی است، در این زمینه می‌فرمایند: «نباید به وحدت به چشم تاکتیک نگاه کرد؛ وحدت یک اصل اسلامى است.»(۱) این بیان معظم‌له، علاوه بر تبیین حقیقت وحدت و خاستگاه دینی آن، پاسخ به آن دسته دیدگاه‌هایی است که وحدت را یک امر صرفاً تاکتیکی یا استراتژیکی قلمداد می‌نمایند. لذا ایشان وحدت را از واجبات و ضروریات دین مبین اسلام معرفی می‌نمایند، «تقریب را لازم و واجب و ضروری و در جهت اهداف نظام اسلامی می‌دانیم.»(۲) و در کلام دیگری تصریح نموده‌اند: «وحدت بین مسلمین، به صد دلیل واجب، و به صد دلیل ممکن است»(۳) و «تنها نسخه شفا بخش برای علاج دردهای جهان اسلام می‌باشد.»(۴)

به خاطر ضرورت واهمیت این موضوع و احاطه‌ی همه جانبه‌ی ایشان بر مسائل دنیای اسلام و با اهتمام کامل به تقریب مذاهب اسلامی می‌فرمایند: «بنده آرزویم این است که حیاتم در راه وحدت مسلمین باشد؛ مماتم هم در راه وحدت مسلمین باشد.»(۵) با توجه به اهمیت موضوع وحدت باید آن را صحیح و مطابق با آموزه‌های دینی معنا نمود و از سطحی‌نگری در مورد آن اجتناب نمود. بنابراین برداشت صحیح از واژه وحدت و تقریب می‌تواند نقش ویژه‌ای در تسهیل تقریب مذاهب اسلامی ایفا نماید.
 
* ماهیت وحدت اسلامی
رهبر انقلاب اسلامی معانی متعددی برای وحدت بیان نموده‌اند، از آن جمله می‌توان به این که وحدت یعنی: مقابله با دشمن و همدلی با همدیگر(۶)، تکیه بر مشترکات(۷)، همکاری فِرَق مسلمین با همدیگر و عدم معارضه و مضادّه آن‌ها با هم(۸)، احساس برادری(۹)، نفی تنازع نه نفی اثبات عقیده(۱۰)، یکدلی عاطفی و سیاسی در مقابل دشمن(۱۱) اشاره نمود. در منظومه‌ی فکری ایشان در زمینه وحدت به‌طور مکرر برضروری بودن تحقق اتحاد بین مذاهب اسلامی تأکید و از تفرقه و فرقه‌گرایی به عنوان سهم مهلک امت اسلامی یاد شده است. از جمله ضرورت‌هایی که در کلام معظم‌له بیان شده می‌توان به این موارد اشاره نمود: وحدت یک اصل اسلامی و قرآنی(۱۲)، شرط اصلى اعلاى کلمه‌ی اسلام(۱۳)، فریضه‌ای شرعی و عقلی و مقدس(۱۴)، زمینه‌ساز همه‌ی کار‌های نیک(۱۵)، رمز پیروزی و اقتدار امت اسلامی(۱۶) و بزرگ‌ترین پیام سیاسی اسلام(۱۷) است.
 
هدف همه‌ی انبیاء و رهبران الهی رساندن مردم به سعادت در پرتو تشکیل حکومت دینی است. اسلام، دینی است که اگر همه معتقدین به فرامین آن متحد شوند و از دشمنی و تقابل‌گرایی‌های ساختگی که نوعاً تولید شده بنگاه‌های تفرقه‌افکن استعمار و استکبار است، برحذر باشند، می‌توانند زیر پرچم وحدت به اهداف تشکیل امت اسلام رهنمون شوند. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در موارد متعددی به اهداف و کارکردهای وحدت اشاره نموده‌اند که از آن جمله می‌توان به: شالوده‌ریزی و تکوین بنیان‌های تمدن نوین اسلامی(۱۸)، خروج از سیطره‌ی سیاسی و اقتصادی دشمن(۱۹)، نجات امت اسلامی از سلطه‌ی استکبار(۲۰)، قرار گرفتن وحدت در خدمت و در جهت حاکمیت اسلام(۲۱)، جلوگیری از مرعوب شدن دولت و ملت‌های مسلمان در برابر استکبار(۲۲)، تشکیل امت واحده(۲۳)، جهانی شدن ارزش‌های اسلامی(۲۴)، نقش‌آفرینی مسلمانان در عرصه‌های جهانی(۲۵)، پیش‌بردِ حرکت عمیق امت اسلامی به سمت پیروزی(۲۶)، دارای کارایی در برابر جبهه‌ی مقابل اسلام و امت اسلامی(۲۷) و اهداف بسیار دیگر که معظم‌له در بیانات مختلف به آنها اشاره نموده‌اند.
 
* عوامل درونی ضد وحدت
عوامل و بسترهای ایجاد تفرقه در بین مذاهب اسلامی که برخی از عوامل درونی و برخی دیگر از عوامل بیرونی نشأت می‌گیرد، امروزه سبب انشقاق بین مذاهب اسلامی شده است که با آگاه شدن ملت‌ها و خودباوری دولت‌های اسلامی می‌توان مانع از ایجاد تفرقه و شعله‌ور شدن آتش فتنه در جهان اسلام شد. از دیدگاه حضرت آیت‌الله خامنه‌ای مهم‌ترین عامل درونی ایجاد تفرقه پیروی کردن از شیطان است.(۲۸) جهان اسلام، تابع یک خدا، یک پیامبر و دارای یک کتاب است، لکن شیطان با وسوسه‌ی خود در افکار و قلوب مسلمانان، از همین عوامل وحدت آفرین، عامل تفرقه می‌سازد.

جهالت و کج‌فهمی یکی دیگر از آسیب‌های درونی وحدت مذاهب اسلامی است که رهبر انقلاب اسلامی بارها بر آن تأکید نموده‌اند، ایشان می‌فرماید: «نمى‌خواهیم بگوییم اختلاف شیعه و سنى همیشه مربوط به استعمار بوده؛ نه، احساساتِ خودشان هم دخیل بوده؛ بعضى از جهالت‌ها، بعضى از تعصب‌ها، بعضى از احساسات، بعضى از کج‌فهمی‌ها دخالت داشته؛ لیکن وقتى استعمار وارد شد، از این سلاح حداکثر استفاده را کرد.»(۲۹) جهالت از حقایق آموزه‌های دینی، سبب می‌گردد که از یک آموزه، تفسیرهای گوناگون و گاهی متناقض ارائه گردد. در سایه‌ی این تفاسیر گوناگون، برخی ساده‌اندیشان، گروه مقابل خود را تکفیر می‌نمایند و خود را حق می‌پندارند. از اینجاست که زبان به تکفیر گشوده و اساس تفرقه در بین مسلمانان را بنیان می‌نهند.

همچنین غرور و خود برتربینی و تعصبات قومیتی و فرقه‌ای و مذهبی سبب جنگ‌افروزی‌های فراوان در جهان اسلام شده است. به عبارتی، توهین به عقاید مذهبی و آداب قومی، یکی از عوامل اصلی در ایجاد تفرقه در جوامع اسلامی هستند. لذا رهبر انقلاب اسلامی آن را به عنوان خط قرمز نظام اسلامی معرفی می‌نمایند و تأکید می‌کنند: «خط قرمز از نظر نظام اسلامى و از نظر ما، عبارت است از اهانت به مقدسات یکدیگر. آن کسانى که نادانسته، از روى غفلت، گاهى از روى تعصب‌هاى کور و بی‌جا، چه سنّى و چه شیعه، به مقدسات یکدیگر توهین می‌کنند، نمی‌فهمند چه می‌کنند. بهترین وسیله براى دشمن همین‌ها هستند؛ بهترین ابزار در دست دشمن همین‌ها هستند؛ این خط قرمز است.»(۳۰)
 
* عوامل بیرونی ضد وحدت
عوامل بیرونی زیادی ناقض وحدت هستند، استعمار و استکبار نقش عمده و اصلی در ایجاد و استمرار تفرقه و دامن زدن به آن را برعهده دارد.(۳۱) برخی از حُکام و دولت‌های اسلامی وابسته، خواسته یا ناخواسته در ایجاد و تزریق سهم مهلک تفرقه ایفای نقش می‌نمایند که اینها را هم باید از جمله آسیب‌های بیرونی وحدت شمرد. رهبر انقلاب در تبیین این مسئله می‌فرمایند: «بخشی از سرزمین‌های اسلامی، به حضور و تصرف ایادی شرک و کفر و استکبار آلوده شده و با سوء تدبیر و خباثت بعضی از حکام ممالک اسلامی، اختلافات تازه و برادرکشی‌های بی‌سابقه در میان مسلمین پدید آمده است. این چیزی است که قلب هر مسلمان غیور و معتقد به عزت اسلام و وحدت مسلمین را جریحه دار می‌سازد.»(۳۲)

همچنین گروه‌ها و جریان‌های تکفیری دست‌ساز استکبار جهانی که به طور بی‌سابقه و فزاینده‌ای در حال رشد و نمو در بعضی جوامع اسلامی هستند، نقش پیاده‌نظام دشمن در اجرای اهداف آن را دارند.(۳۳) از جمله مذاهب جعلی در جهان اسلام، وهابیت است که در قرن اخیر در جهان اسلام پدید آمد و برخی از ساده‌اندیشان جهان اسلام را هم با خود همراه ساخت.
 
* آثار و پیامدهای تفرقه
بدون تردید تفرقه، پیامدها و آثار مخربی در بین جوامع اسلامی داشته است، «جنگ شیعه و سنّی برای دشمنان اسلام خیلی قیمت دارد. اختلاف و تفرقه میان امّت اسلامی موجب می‌شود که معنویت، طراوت، قدرت، شکوه و عظمت ائتلاف ملی شما را در هم بشکند و همان‌طور که قرآن فرموده است «وَتَذهَبَ ریحُکُم»(۳۴)».(۳۵) تفرقه سبب می‌گردد که قدرت جهان اسلام به تحلیل و ضعف سوق یابد، تسلّط و سیطره‌ی دشمنان بر کشورهای اسلامی هم از نتایج تفرقه بین ملت‌های مسلمان است.(۳۶) به عبارتی دیگر، اختلاف و تفرقه شاهراه بزرگ نفوذ دشمنان در جوامع اسلامی است که تاکنون از این راه ضربات فراوانی بر پیکره امت اسلامی وارد نموده است، لذا معظم‌له هشدار دادند که: «امروز، بیشتر از همیشه باید به وحدت کلمه مسلمین اهمیت داد؛ چون اختلاف، راه همیشگی نفوذ دشمنان در جوامع اسلامی است.» (۳۷)

حکومت‌های طاغوتی با استفاده از اختلافات مذهبی در عرصه سرزمینی، تلاش دارند که جامعه را به نزاع مشغول سازد تا خود به سادگی بر آنان مسلط گردد. استعمار پیر نیز از اصل «تفرقه بیانداز و حکومت کن» بسیار استفاده نموده است. لذا دشمنان وقتی در بین ملت‌های مسلمان تفرقه ببینند، بدون تردید برای ضربه زدن در بین مسلمین طمع خواهند کرد.(۳۸) فشار، تحریم، تضعیف و تخریب برخی کشورهای اسلامی به خاطر تفرقه در جامعه اسلامی است.(۳۹)
 
* نتیجه
در جمع‌بندی باید گفت از دیدگاه رهبر انقلاب اسلامی راهبرد وحدت، لازم‌ترین و واجب‌ترین و حتی ضروری‌ترین آرمان برای امت اسلامی محسوب می‌شود. رهبر انقلاب با آگاهی از زمانه و اوضاع جهان اسلام، تلاش دارند که جامعه اسلامی را به سوی وحدت آگاهانه سوق دهند و لذا بر امت اسلامی خصوصاً عالمان و حاکمان آن ضروری است که سطح آگاهی خویش را از این نسخه شفابخش و حیاتی ملت‌های مسلمان افزایش داده و آن را به عنوان اصلی مسلم از اصول مترقی اسلام ناب پذیرفته و با ایمان به این که تحقق تمدن نوین اسلامی متوقف بر انسجام و اتحاد امت اسلامی هست تمام توان خویش را برای اجرایی شدن و گسترش آن به کار گیرند.
 
پانوشت:
۱) بیانات در دیدار رئیس جمهور موقت افغانستان و رهبران مجاهدان افغانی ۱۳۶۸/۰۷/۱۱
۲) بیانات در جلسه پرسش و پاسخ دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی ۱۳۸۲/۲/۲۲
۳) بیانات در دیدار کارگزاران حج ۱۳۷۶/۱۲/۱۳
۴) بیانات در دیدار مسئولان نظام و سفراى کشورهاى اسلامى ۱۳۹۴/۴/۲۷
۵) بیانات در دیدار جمعی از علماى اهل سنّت پاکستان ۱۳۷۲/۱۰/۲۷
۶) بیانات در دیدار میهمانان شرکت‌کننده در کنفرانس وحدت اسلامی ۱۳۶۸/۰۷/۲۴
۷) بیانات در دیدار مسئولان نظام و میهمانان کنفرانس وحدت اسلامی‌ ۱۳۹۲/۱۰/۲۹
۸) بیانات در دیدار میهمانان کنفرانس وحدت اسلامی ۱۳۷۳/۶/۴
۹) بیانات در دیدار جمعی از روحانیون حوزه‌های علمیه‌ی اهل سنت ۱۳۶۸/۱۰/۰۵
۱۰) بیانات در دیدار اقشار مختلف مردم و مسئولان و جمعی از شیعیان استان سرحدّ پاکستان‌ ۱۳۶۸/۰۷/۱۹
۱۱) بیانات در دیدار کارگزاران حج ۱۶/۱۲/۱۳۷۵
۱۲) بیانات در دیدار رئیس جمهور موقت افغانستان و رهبران مجاهدان افغانی ۱۳۶۸/۰۷/۱۱
۱۳) بیانات در دیدار اقشار مختلف مردم ۱۳۶۸/۰۷/۰۵
۱۴) بیانات در دیدار میهمانان کنفرانس وحدت اسلامی ۱۳۷۳/۶/۴
۱۵) بیانات در دیدار مسئولان استان سیستان و بلوچستان ۱۳۷۹/۸/۱۶
۱۶) بیانات در اجتماع بزرگ زائران و مجاوران حضرت رضاعلیه السلام ۱۳۷۹/۱/۶
۱۷) بیانات در دیدار کارگزاران حج ۱۳۷۷/۱۱/۲۸
۱۸) بیانات در دیدار جمعی از دانش‌آموزان و دانشجویان ۱۳۷۳/۰۸/۱۱
۱۹) بیانات در دیدار شرکت کنندگان در همایش کنفرانس وحدت اسلامى ۱۳۸۵/۵/۳۰
۲۰) پیام به کنگره بزرگداشت حضرت آیت‌الله العظمى بروجردى و علامه شیخ محمود شلتوت ۱۳۷۹/۱۰/۱۸
۲۱) بیانات در دیدار مسئولان نظام و میهمانان شرکت کننده در کنفرانس وحدت‌اسلامی ۱۳۶۹/۰۷/۱۶
۲۲) بیانات در دیدار مسئولان و سفرای کشورهای اسلامی ۱۳۸۰/۹/۲۵
۲۳) بیانات در دیدار کاگزاران نظام ۱۳۷۸/۴/۱۰
۲۴) بیانات در مراسم بیعت طلاب و روحانیون ۱۳۶۸/۰۴/۰۴
۲۵) بیانات در دیدار جمعی از ائمه‌ی جمعه‌ی کشورهای نامیبیا، موزامبیک، آفریقای جنوبی و لسوتو ۱۳۶۸/۱۲/۰۳
۲۶) بیانات در دیدار کارگزاران نظام ۱۳۸۶/۱/۱۷
۲۷) بیانات دردیدار مسئولان نظام‌ و سفرای کشورهای اسلامی ۱۳۸۹/۶/۱۹
۲۸) بیانات در دیدار مردم خرم‌آباد ۱۳۷۰/۰۵/۳۰
۲۹) بیانات در دیدار شرکت‌کنندگان در هم‌اندیشى علماى شیعه و اهل تسنن ۱۳۸۵/۱۰/۲۵
۳۰) بیانات در دیدار مردم سقز ۱۳۸۸/۲/۲۹
۳۱) بیانات در دیدار مسئولان نظام و سفرای کشورهاى اسلامى ۱۳۹۳/۳/۶
۳۲) انتصاب حجت‌الاسلام والمسلمین حاج سیّد احمد خمینی به سرپرستی حجاج ایرانی ۱۳۷۰/۰۱/۱۷
۳۳) بیانات در دیدار جمعی از روحانیون حوزه‌های علمیه‌ی اهل سنت ۱۳۶۸/۱۰/۰۵
۳۴) سوره أنفال، آیه ۴۶
۳۵) ییانات‌ در دیدار مردم زاهدان ۱۳۸۱/۱۲/۰۲
۳۶) بیانات در دیدار اقشار مختلف مردم در سالروز میلاد امیرالمؤمنین ۱۳۸۵/۵/۱۷
۳۷) بیانات در دیدار اقشار مختلف مردم ۱۳۶۸/۰۷/۰۵
۳۸) بیانات در دیدار شرکت کنندگان در همایش جهان اسلام ۱۳۸۲/۱۰/۲
۳۹) بیانات در دیدار کارگزاران نظام و سفرای کشورهای اسلامی ۱۳۷۹/۱۰/۷