بر اساس گزارش تارنمای اپ ((app.com) دونالد ترامپ در 9 آگوست 2020 (19 مرداد 1399) وعده توافق با ایران ظرف چهار هفته را به حامیان خود داده است. ترامپ در یک محفل خصوصی در شهر لانگ برنچ ایالت نیوجرسی این وعده را مطرح می کند و به طرفداران خود می‌گوید در صورت پیروز در انتخابات سوم نوامبر 2020 (13 آبان 1399) ظرف چهار هفته با ایران به توافق خواهد رسید.

نکته قابل توجه این است که ترامپ این ادعاها را تنها در فاصله سه ماه مانده به انتخابات ریاست جمهوری مطرح می‌کند و تا کنون هیچ گونه شواهدی مبنی بر گام برداشتن او در چنین زمینه‌ای وجود ندارد. لذا اکنون این پرسش قابل طرح است که چرا او در مقطع کنونی، بحث توافق با ایران ظرف چهار هفته را مطرح کرده و تا چه اندازه می‌توان اظهارات او را واقع‌بینانه مورد ارزیابی قرار داد؟ 

توهم چهار هفته ای پس از رویابافی چهار ساله 

طرح زمان چهار هفته برای کشاندن ایران پای میز مذاکره در شرایطی است که در 4 سال ریاست ترامپ بر کاخ سفید، هیچ مذاکره‌ای با ایران صورت نگرفت. طی این چهار سال البته ترامپ بارها از خواست خود برای مذاکره و توافق با ایران سخن به میان آورد اما آن‌چه در کنش عملی دیده می‌شد فرسخ‌ها با یک تنش‌زدایی راستین فاصله داشت. در این میان نکته قابل تامل پیرامون اظهارات ترامپ این است که او حتی دو ماه پیش تهران را به پرداخت هزینه بالاتر برای مذاکره بعد از پیروزی در انتخابات ماه نوامبر تهدید کرده بود. او در جمع طرفداران خود در ایالت اوکلاهاما گفته بود که در انتخابات پیروز خواهد شد و در آن شرایط هزینه توافق برای تهران بسیار بالاتر خواهد رفت.

علاوه بر این تناقض اکنون این مساله قابل طرح است ترامپ در چهار سال دوران ریاست جمهور خود نتوانست هیچ گونه توافقی با تهران امضا کند اما چگونه بعد از انتخابات قصد دارد ظرف یک ماه به این دستاورد برسد؟ واقعیت امر این است که ترامپ بعد از به قدرت رسیدن، در 8 می 2018 ( 18 اردیبهشت 1397) از برجام خارج و بازگشت تمامی تحریم‌ها علیه ایران را اعلام کرد. در ادامه وزارت خارجه و خزانه‌داری آمریکا نیز با اعلام «سیاست فشار حداکثری» انواع تحریم‌ها را علیه ایران اعمال کردند که البته بخشی از آن‌ها کم سابقه و غیرمعمول بود. همانند تحریم وزیر امور خارجه ایران و نیز ترحیم سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که بخشی از نیروهای مسلح یک کشور مستقل محسوب می‌شوند. در چند ماه گذشته نیز آمریکا تلاش دارد تحریم‌های تسلیحاتی شورای امنیت را علیه ایران تمدید کند و طی این روزها به شدت درگیری در راضی کردن اعضای شورای امنیت سازمان ملل برای رای دادن ب پیشنویس قطعنامه تمدید تحریم تسلیحاتی ایران است.

با تمام این اقدامات به عنوان بخشهای مختلف کارزار فشار حداکثری علیه ایران، از یکسو تهران نه تنها حاضر به پذیرش مذاکره با واشنگتن نشد بلکه گام‌های متقابلی را در زمینه کاهش تعهدات هسته ای خود برداشته است. از سوی دیگر هفته گذشته نیز وزارت خارجه آمریکا از استعفای برایان هوک مسئول پرونده ایران در وزارت خارجه و مغزمتفکر کارزار فشار حداکثری خبر داد. امری که دلالت بر شکست سیاست فشار بر تهران برای آمدن بر پای مذاکره می کند. در این شرایط اینکه چگونه تهران حاضر خواهد شد پس از گذار از پیک تحریمها تسلیم خواسته های نامشروع کاخ سفید شود پرسشی است که حتی خوشبین ترین طرفداران ترامپ را نیز متقاعد نخواهد کرد. لذا باید اظهارات ترامپ را پاسخی سبکسرانه به انتقادات جدی درمورد نبودن استراتژی مشخصی در میان رهبران کاخ سفید در مقابل تهران دانست.

نیازمندی آمریکا به مذاکره با ایران  

یکی از نکاتی که پیرامون گفته‌های دونالد ترامپ برای مذاکره با ایران بعد از انتخابات 13 آبان می‌بایست مورد توجه قرار داد، این است که استراتژیست‌های هر دو حزب دموکرات و جمهوری‌خواه متفق‌القول هستند که بعد از انتخابات باید با ایران مذاکره شود. اما در این میان به نظر می‌رسد ایران حتی در صورت پیروزی ترامپ در انتخابات به آسانی حاضر به مذاکره نخواهد شد. هر چند هیچگاه ایران مذاکره در قالب احترام متقابل و بازگشت وضعیت به شرایط قبل از حصول برجام را رد نکرده است.

واقعیت امر این است که قراردادهای همکاری راهبردی ایران با قدرت‌های بین‌الملل‌ای همچون چین و روسیه، فشاری بزرگ را بر آمریکایی‌ها وارد کرده و آن‌ها به شدت نگران هستند که یک ائتلاف فرامنطقه‌ای علیه آمریکا شکل بگیرد. از طرف دیگر در رقابت ژئوپلتیکی با محور مقاومت آمریکا و متحدان آن یکی پس دیگری در حال وا نهادن عرصه ها می باشند. پرونده سوریه، مسأله تلاشها برای اخراج نیروهای آمریکایی از عراق، به نتیجه نرسیدن جنگ یمن و زمینگیر شدن عربستان در این جنگ با وجود حمایت های واشنگتن، ناکام ماندن پرونده معامله قرن با بازیگری محور مقاومت، شکست در جنگ افغانستان جملگی مسائلی است که واشنگتن را ناچار به پذیرش نقش و توان بازیگر مهمی چون ایران کرده است به صورتی که آمریکا فهمیده است که برای رهایی از این چالشها راهی جز مذاکره با تهران وجود ندارد. در واقع ترامپ که تمرکز سیاست خارجی خود را بر شرق و مسأله چین قرار داده است و از طرفی نیز آینده نامشخص هرگونه ماجراجویی نظامی گسترده علیه ایران را می داند، برای خروجی آبرومندانه از منطقه در دور دوم ریاست جمهوری خود نیازمند مذاکره تهران می‌باشد. بنابراین 4 هفته در اساس به معنای مدت زمانی است که ترامپ هنر معامله گری خود را اینبار باید برای دادن امتیاز و عقب نشینی بکار گیرد.

 کشورهای اسلامی منطقه و شیعیان ساکن در این کشورها،هریک در حالی به استقبال عید غدیر امسال رفته اند که شرایط متفاوتی را تجربه می کنند. در واقع شرایط متفاوت هریک از این کشورها بر نحوه گرامیداشت این روز توسط شهروندان شیعه آنها تاثیر گذاشته است.

بحرین

مراسم عید غدیر در بحرین معمولا یک روزه برگزار می شود و در شب عید؛مردم در مساجد جمع می شوند و به جشن می پردازند و روحانیان نیز در مورد واقعه غدیر، برای مردم صحبت می کنند.

 در روز عید مردم معمولا لباس های نو پوشیده و به دیدار خویشاوندان می روند. زیارت اهل قبور،یکی دیگر از برنامه های شیعیان بحرینی در روز عید غدیر است،کودکان نیز در صبح عید، به در خانه ها می روند و مردم به آنها عیدی می دهند.در برخی نقاط نیز که تعداد شیعیان بیشتر است، اقدام به برگزاری نمایشگاه هایی با موضوع غدیر می شود.

با این حال درحالی که اکثریت جمعیت این کشور را شیعیان تشکیل می دهند،رژیم آل خلیفه در ادامه سیاست های خود مبنی بر فشار بر شیعیان این کشور ضمن محدود کردن آزادی مردم بحرین در برپایی جشن های مربوط به این عید،با توجه به سابقه یورش و بازداشت مردم در حین برگزاری مراسم جشن عید غدیر،نگرانی هایی را برای شیعیان بحرینی به وجود آورده است.

از سویی دیگر بازداشت های گسترده و احکام اعدام و زندان های طولانی مدت و یا سلب تابعیت از فعالان مدنی و سیاسی این کشور به همراه روحانیون بحرینی باعث شده است تا مردم این کشور همچنان با شرایط سختی مواجه باشند.

یمن

مردم یمن در شهر صنعاء و برخی از دیگر شهرهای این کشور به برگزاری جشن عید غدیر امسال پرداختند. مردم یمن با حضور در میادین و خیابان‌های صنعاء، پایتخت یمن، و تعدادی از استان‌های این کشور از صبح امروز شنبه با برگزاری راهپیمایی‌هایی به مناسبت عید غدیر،به گرامیداشت این روز پرداختند. زنان یمنی ساکن صنعاء نیز با حضور در مسجد الشعب در جشن عید غدیر شرکت کردند.یکی از بخش های همیشگی جشن های عید غدیر در یمن،خواندن سرود و اشعاری به همین مناسبت می باشد.

نکته قابل توجه در مراسم جشن عید غدیر امسال در یمن، شعارهای ضد صهیونیستی و ضد امریکایی مردمی بود که برای گرامیداشت این روز به خیابان ها آمده بودند. این در حالیست که یمن در شرایطی با آثار و تبعات سوء ویرانی هایی که ائتلاف متجاوزین برای آنها به وجود آورده است، دست به گریبان می باشد که همچنان تحت محاصره غیر انسانی بوده و ائتلاف متجاوزین به رهبری عربستان سعودی اجازه ارسال کمک های بشر دوستانه آنهم در شرایط همه گیری ویروس کرونا در سطح جهانی به این کشور را نمی دهد.

با این حال پیروزی های چشمگیر یمنی ها در عرضه های نظامی و سیاسی،برای مردم این کشور غرور آفرین بوده و وعده پیروزی و مرتفع شدن مشکلات فعلی را به آنها می دهد.

عربستان سعودی

مراسم جشن عید غدیر در عربستان سعودی،در برخی از روستاها در دو یا سه شب برگزار می شود که در شب اول، معمولاً به سخنرانی و برگزاری جشن ها و برنامه های شاد،پرداخته و در شب دوم نیز شاعران معروف، به شعر خوانی در مورد حضرت علی (ع)و واقعه غدیر می پردازند. در این شب ها با شیرینی و برخی از غذاها،از مردم پذیرایی می شود.

این درحالیست که اغلب مراسم مربوط به جشن عید غدیر باید در حسینیه های مناطق شیعه نشین این کشور(مناطق شرقی)برگزار شود و دولت عربستان اجازه برگزاری این مراسم را به صورت گسترده و در دیگر مکان ها به شیعیان نمی دهد.با این حال در شهر قطیف عربستان که شیعیان از آزادی عمل بیشری برخوردارند،می توانند برخی برنامه های جشن عید غدیر را در خیابان ها و مکان های عمومی برگزار می کنند.

با این حال با توجه به محدودیت های پرشماری که دولت عربستان برای شیعیان این کشور به وجود آورده است،حتی در مناطقی که از اکثریت شیعه برخوردار هستند،برگزاری مراسم باید به شکلی محدود و مختصر بوده و دولت عربستان سعودی کماکان حساسیت های زیادی در قبال هر نوع اجتماع گسترده از سوی شیعیان شرق این کشور دارد.

پاکستان

در پاکستان،عیدغدیر از اهمیت خاصی برخوردار است و بیست درصد از جمعیت این کشور را نیز شیعیان تشکیل می دهند. شیعیان در این کشور، چند روز قبل از عید غدیر، برای برگزاری هر چه با شکوه تر جشن عید آماده می شوند و با تهیه خبرنامه، مردم را در جریان برگزاری این جشن قرار می دهند. مراسم عید معمولاً در حسینیه ها و مساجد معروف برگزار می شود و شاعران و مداحان به شعر خوانی و مدیحه سرایی می پردازند و برخی عالمان و روحانیون نیز درباره عید غدیر و فضایل حضرت علی (ع)صحبت می کنند.

عراق

در عراق به مناسبت عید غدیر، جشن های مختلفی برگزار می شود. مردم عراق، این عید را عید تاج گذاری حضرت علی (ع)می دانند و به همین مناسبت، در حرم حضرت علی (ع)در شهر نجف، جشن های باشکوهی برگزار می شود. مردم در این روز، شهر را آذین بندی کرده و به توزیع شربت و شیرینی در سطح شهر می پردازند؛اصلی ترین برنامه این روز نیز زیارت حضرت علی (ع)  است که مردم از شهرها و نقاط مختلف عراق به زیارت آن حضرت می روند و در مراسمی که در حرم برگزار می شود، شرکت می کنند. در این مجلس، عالمان و خطیبان به ذکر فضایل و کرامات حضرت علی (ع)می پردازند.

مردم عراق در شرایطی به برگزاری جشن عید غدیر امسال پرداخته اند که امیدوار هستند دولت مصطفی الکاظمی بتواند عراق را به شرایط با ثباتی رسانده و ضمن رفع مشکلات اقتصادی و اجتماعی در این کشور،در مسیر بازگرداندن عراق به جایگاه مدنظر مردم این کشور حرکت کند.این امر سطح توقعات را از دولت الکاظمی به شدت بالابرده است و به نظر می رسد تحولات ماه های آینده عراق و اقدامات وی در این بازه زمانی،نقش مهمی در آینده سیاسی وی ایفا خواهد کرد.

افغانستان

شیعیان افغانستانی که حدود 30 درصد از جمعیت این کشور را تشکیل می دهند،هر ساله طی آیین های ویژه ای، در مناطق مختلف افغانستان، به ویژه در کابل و شهر مزارشریف،عید غدیر را جشن می گیرند.

مردم افغانستان از عید قربان تا عید غدیر را جشن گرفته و به دید و بازدید می روند. این روز نزد سادات افغانستان، از شکوه خاصی برخوردار است و مردم کوچه و محل، به دیدار همسایگان سید خود می روند و ولایت جدشان، امام علی (ع)را به آنها تبریک گفته، از آنها عیدی می گیرند و آن را به عنوان تبرک، نزد خویش نگه می دارند.

نکته حائز اهمیت در خصوص عید غدیر امسال در افغانستان،برگزاری لویه جرگه مشورتی صلح افغانستان در این ایام و مذاکرات پیش روی دولت با طالبان می باشد که مردم افغانستان را به دنبال کردن نتایج حاصل از آن ترغیب و امیدوار به کاهش منازعات داخلی این کشور کرده است.

جمهوری آذربایجان

شیعیان  جمهوری آذربایجان که سه چهارم از جمعیت این کشور را تشکیل می دهند،در روز عید غدیر در یکی از سالن های بزرگ شهر، اجتماع می کنند و به برگزاری جشن می پردازند و اقدام به توزیع شربت و شیرینی می کنند.در برخی از مناطق این کشور نیز بازسازی واقعه غدیر و اجرای نمایش در این خصوص مرسوم است.

این درحالیست که روحانیون این کشور با توجه به وضع محدودهایی از سوی دولت در برگزاری جشن ها و یا حتی عزاداری های مذهبی، همواره نسبت به محدودیت هایی که دولت برای آنها ایجاد کرده است اعتراض کرده اند و حتی از این امر به عنوان حرکتی با هدف دین زدایی در  جامعه نام برده اند.

لبنان

شیعیان لبنانی در شرایطی به ایام گرامیداشت واقعه غدیر و برگزاری جشن های مربوط به این واقعه رسیده اند که لبنان همچنان در شوک انفجار بندر بیروت می باشد؛به همین دلیل اغلب شیعیان این کشور در بیروت که در حاشیه جنوبی این شهر و در منطقه ضاحیه سکونت دارند،اقدام به جمع آوری کمک برای مردم آسیب دیده کرده و در مواردی نیز به اسکان دادن افرادی که به دلیل این انفجار بی خانمان شده اند پرداخته اند.

بدین ترتیب شیعیان لبنانی سعی در گرامیداشت این عید با اقداماتی از این دست داشته اند.این درحالیست که لبنان روزهای بسیار مهم و سرنوشت سازی را سپری می کند و روند توطئه های خارجی در کنار مشکلات داخلی این کشور،روزهای سرنوشت سازی را نیز پیش روی این کشور قرار داده است.

این اعمال بسیار عظیم و با شکوه حج توانست اختلاف رنگ، زبان، عادات  و رسوم و اختلاف طبقاتی را از بین برده و مسلمانان را در یک مکان متحد کند تا همه مسلمانان احساس کنند که به عنوان امت واحده یک قدرت بزرگ را تشکیل می دهند و همانند خواسته بزرگ خداوند متعال که در قران کریم هم به آن اشاره داشته است، از اختلاف پرهیز کرده و مانع از تحقق خواسته دشمنان می شوند.

در حقیقت حضور حجاج در عرفات یکی دیگر از جلوه های وحدت امت بشمار می رود و این در حالی است که هیچگاه در برگزاری چنین مراسمی اختلافی رخ نداده و مسلمانان یکدل و صمیمی در کنار یکدیگربه عبادت در این روز بزرگ پرداخته اند.  مسلمانان در برگزاری آیین و رسوم عبادی و اصول اخلاقی شریعت اسلام، اشتراکات بسیار زیادی دارند و عجیب نیست که خداوند می فرماید: ان هذه امتکم امة واحده و انا ربكم فاعبدون.

دشمنان اسلام به خوبی از اهمیت آیین حج در متحد ساختن مسلمانان و معرفی کردن هویت اصلی شان و بیداری آنها از خواب غفلت در برابر توطئه دشمنان آگاه هستند. هر مسلمانی باید به خوبی به این حقیقت واقف باشد که حج، الگوی بزرگی از نحوه همزیستی مسالمت آمیز و راهی برای کنار آمدن بر اختلاف نظرها و دیدگاههای متفرق را ارائه می دهد و این اصل را یادآوری می کند که امت اسلام یک امت واحده هستند که قبله آنها به عنوان امت توحیدی با شعار آنها لا اله الا الله محمد رسول الله...یکی است و هزاران نفر مسلمان ذیل همین شعار در مکانی جمع می شوند تا مناسک حج را بجا آورند.

همگرائی باشکوه مسلمانان در حج واقعیتی انکار نشدنی است و به بهترین شکل به منصه ظهور می رسد اما متاسفانه این اتحاد در کوتاه مدت به خوبی نمایان می شود و در صحنه های دیگری بسیار کمرنگ می شود. جنگ و خونریزی میان کشورهای مسلمان از تبعات فاصله گرفتن از حقیقت اسلام و الگوی آرمانی صلح و اتحاد مسلمانان است.

سالهاست که امت اسلام با زهر دشمنان که از طریق دامن زدن به اختلافات دینی و ارزشی صورت گرفته، دچار تفرقه شده است. این تفرقه در نهایت موجبات شکل گیری گروههایی با عقاید خطرناک و افراطی را رقم زده و باعث بروز خشونت های بی شمار و فاصله گرفته مسلمانان از اصل اساسی اسلامی شده است.  از این رو ضروری است از الگوی اتحاد مسلمانان در حج برای کاهش اختلافات در سایر ارکان سیاسی و اجتماعی استفاده شود و قدرت آنها برای مقابله با توطئه روز افزون دشمنان بیش از گذشته افزایش یابد.

دیده بان مبارزه با افراطی گری الازهر مصر با نزدیکی زمان انتخابات محلی در ایالت "شمال راین-وستفالن" در آلمان نسبت به پدیده دشمنی با اسلام هشدار داد.

دیده بان الازهر در بیانیه ای گفت: احزاب تبلیغات انتخاباتی را شروع کرده و برنامه های خود را اعلام می کنند و از این میان احزاب راستگرای افراطی به تبلیغات توهین آمیز علیه اسلام به عنوان نوعی روش تبلیغاتی روی آورده تا طرفداران این اندیشه افراطی را جذب کنند.

الازهر افزود: حزب راستگرا در کنار پوسترهای دیگری که از بحران مسکن و فقر سخن می گوید، در پوستر های انتخاباتی خود عباراتی مثل "اسلام در اروپا وجود ندارد" نوشتند تا مخالفت خود را با اسلام و مسلمانان در آلمان اعلام کنند و تلاش می کنند بحران های کشور مثل فقر را به اسلام ربط دهند، لذا این مسئله باعث سر و صدای مسلمانان این ولایت که یک سوم مسلمانان آلمان در آن زندگی می کنند را برانگیخت.

دیده بان الازهر مصر تأکید کرد: اینگونه تبلیغات انتخاباتی برای تعمیق شکاف میان مسلمانان و غیر مسلمانان آلمان تلاش می کند و تأثیر منفی بر آرامش اجتماعی و همزیستی میان اعضای یک کشور دارد.

دیده بان مبارزه با افراطی گری الازهر تصریح کرد: اینگونه پوستر ها خلاف مبانی دموکراسی و کثرت گرایی است که جامعه آلمانی به آن افتخار می کند، لذا این دیده بان به دوری از این اسلوب تحریک آمیز علیه مسلمانان در تبلیغات انتخاباتی برای حفظ استقرار کشور دعوت می کند تا گروه های افراطی از آن سوء استفاده نکنند.

شبکه خبری الجزیره شامگاه سه‌شنبه به‌نقل از منابع آگاه در سازمان ملل متحد گزارش داد که دولت آمریکا پیش‌نویس قطعنامه پیشنهادی خود به شورای امنیت برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران را اصلاح کرده است.

منابع آگاه در سازمان ملل متحد به خبرنگار شبکه خبری الجزیره گفته‌اند که واشنگتن پس از آن‌که نتوانسته است حمایت دیگر اعضای شورای امنیت را برای افزایش شانس تصویب قطعنامه پیشنهادی خود علیه ایران جلب کند، تصمیم به اصلاح قطعنامه پیشنهادی و به تعویق انداختن رأی‌گیری بر سر این قطعنامه گرفته است تا شاید بتواند این قطعنامه را با اصلاحات تازه به تصویب برساند.

الجزیره و برخی رسانه‌های دیگر از جمله رویترز گزارش داده‌اند که آمریکا در پیش‌نویس اصلاح‌شده این قطعنامه ضدایرانی از خواسته‌های قبلی خود مبنی بر تمدید تحریم‌ها برای مدت نامحدود عقب‌نشینی کرده و از اعضای شورای امنیت خواسته است که این تحریم‌ها را دست‌کم تا زمانی که تصمیم جدیدی اتخاذ شود، تمدید کنند.

علاوه بر این، آمریکا بندی را که در پیش‌نویس قبلی برای تحریم شخصیت‌های بلندپایه ایران از جمله مقامات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی گنجانده بود و همچنین بند دیگری را که به بازرسی اجباری از کشتی‌های حامل کالاهای مرتبط با ایران اختصاص داشت در پیش‌نویس جدید حذف کرده است.

در حالی که  طبق گفته مقامات آمریکایی قرار بود قطعنامه پیشنهادی این کشور برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران این هفته در شورای امنیت به رأی گذاشته شود، ساعتی پیش «کلی کرافت» نماینده آمریکا در سازمان ملل متحد در مصاحبه با شبکه خبری العربیه اعلام کرد که رأی‌گیری در مورد این قطعنامه به هفته آینده موکول شده است.

برای تصویب یک قطعنامه در شورای امنیت سازمان ملل متحد باید دست‌کم 9 کشور عضو شورای امنیت با آن موافقت کنند و در عین حال قطعنامه از سوی هیچ‌یک از اعضای دائم شورای امنیت (آمریکا، روسیه، چین، انگلیس و فرانسه) وتو نشود.

اوایل تیرماه تعدادی از دیپلمات‌های غربی شاغل در سازمان ملل متحد در مصاحبه با نشریه آمریکایی فارن پالیسی اعلام کردند که قطعنامه پیشنهادی آمریکا به‌خلاف تبلیغات دولت ترامپ از حمایت کافی در شورای امنیت برخوردار نیست و احتمالاً این قطعنامه حتی بدون در نظر گرفتن وتوی آن از سوی روسیه و چین، به تصویب نخواهد رسید.

غلبه بعد سیاسی بر عبادی

در نگاه امام خمینی(ره) حج فریضه‌ای با اهمیت خاص در میان سایر فرایض دینی است و برهمین اساس است که ایشان می‌فرمایند: «فریضه حج در میان فرایض، از ویژگی خاصی برخوردار است و شاید جنبه سیاسی و اجتماعی آن بر جنبه‌های دیگرش غلبه داشته باشد، با آن که جنبه عبادی اش نیز ویژگی خاصی دارد.»

اهمیت این فریضه را می‌توان از این کلام امام علی(ع) دریافت که فرمودند: «والحج تقویه للدین؛ خداوند متعال حج را مایه تقویت دین قرار داد» یا در جای دیگری فرمودند: «جعله الله سبحانه و تعالی للاسلام علما؛ خداوند پاک و بلندمرتبه حج را پرچم اسلام قرار داده است.»

به واسطه همین نقش حج به عنوان نماد عزت مسلمانان است که امام خمینی(ره) حج را فریضه تک‌بعدی عبادی و فردی ندانسته و بر بعد سیاسی و اجتماعی آن هم تأکید می‌کنند؛ «حج بی روح و بی‌تحرک و قیام، حج بی‌برائت، حج بی‌وحدت و حجی که از آن هدم کفر و شرک برنیاید، حج نیست.»

عوامل مهجور ماندن بعد سیاسی حج

امام(ره) در این راستا به انتقاد از عدم فهم فلسفه این عبادت مهم در جوامع اسلامی پرداخته و می‌فرمایند: «بزرگ ترین درد جوامع اسلامی این است که هنوز فلسفه واقعی بسیاری از احکام الهی را درک نکرده و حج با آن همه راز و عظمتی که دارد، هنوز به صورت یک عبادت خشک و یک حرکت بی‌حاصل و بی‌ثمر باقی مانده است.»

ایشان در این باره به نقش حکومت‌های مرتجع در بروز این انحراف اشاره کرده و می‌فرمایند: «مع الأسف ابعاد مختلف این فریضۀ عظیم سرنوشت‌‏ساز به واسطۀ انحراف‌های حکومت‌های جور در کشورهای اسلامی و آخوندهای فرومایۀ درباری و کج‏‌فهمی‌های بعضی از معممین و مقدس‏‌نماها در تمام کشورهای اسلامی در پردۀ ابهام باقی مانده است. کج فهمانی که حتی با تشکیل حکومت اسلامی مخالف، و آن را از حکومت طاغوت بدتر می‌‏دانند! کج‌فکرانی که فریضۀ بزرگ حج را محدود به یک ظاهر بی‏‌محتوا کرده، و ذکر گرفتاری‌های مسلمانان و کشورهای اسلامی را بر خلاف شرع و تا سرحد کفر می‏‌شمارند. وابستگان به حکومت‌های جابر انحرافی که فریاد مظلومانی را که از گوشه و کنار جهان در این مرکزِ فریاد جمع گردیده‌‏اند، زندقه و برخلاف اسلام وانمود می‏‌کنند. بازیگرانی که برای عقب نگه داشتن مسلمانان و باز کردن راه برای غارتگران و سلطه جویان، اسلام را در کنج مساجد و معابد محصور نموده‏‌اند و اهتمام به امر مسلمین را بر خلاف اسلام و وظایف مسلمانان و علمای اسلام معرفی می‏‌کنند».

امام خمینی(ره) فراموشی بعد سیاسی حج را نیز ریشه در حاکمان و علمای دینی وابسته به استکبار در جهان اسلام دانسته و آن را از آسیب‌های جدی این فریضه بیان کرده و می‌فرمایند: «از همۀ ابعاد آن مهجورتر و مورد غفلت‏‌تر، بُعد سیاسی این مناسک عظیم است که دست خیانتکاران برای مهجوریت آن بیشتر در کار بوده و هست و خواهد بود و مسلمانان امروز و در این عصر ـ که عصر جنگل است ـ بیشتر از هر زمان موظف به اظهار آن و رفع ابهام از آن هستند؛ زیرا بازیگران بین‌المللی با اغفال مسلمین و عقب نگه داشتن آنان از یک سو، و عمال سودجوی آنان از سوی دیگر و غفلت‌زدگان نادان از طرفی و آخوندهای درباری یا کج‌فهم از سوی دیگر و متنسکان جاهل از یک طرف، دانسته یا ندانسته پشت در پشت هم ایستاده و در محو این بُعد سرنوشت‌ساز و نجات دهندۀ مظلومان در فعالیت هستند و لازم است متعهدان و بیداران و دلسوزان برای غربت اسلام و مهجوریت این بعد در احکام اسلام، بویژه حج که این بعد در آن ظاهرتر و مؤثرتر است، با قلم و بیان و گفتار و نوشتار به کوشش برخیزند؛ خصوصاً در ایام مراسم حج، که پس از این مراسم عظیم انسان‌ها می‏‌توانند در شهر و دیار خود با توجه به این بُعد عظیم مسلمانان و مظلومان جهان را بیدار و برای خروج مظلومان جهان از تحت فشارهای روز افزون ستمگران مدعی حمایت از صلح به حرکت وادارند. و پر واضح است که اگر در این کنگرۀ عظیم جهانی، که همۀ اقشار ملت‌های مظلوم اسلامی از هر مذهب و ملت و دارای هر زبان و مسلک و هر رنگ و قشر، ولی با زیّ واحد و لباس مشابه، دور از هر آلایش و آرایش، اجتماع نموده‏‌اند مسائل اساسی اسلام و مسلمین و مظلومان جهان از هر فرقه حل نشود و حکومت‌های مستکبر و زورگو سرجایشان ننشینند، از اجتماعات کوچک منطقه‏‌ای و محلی کاری برنخواهد آمد و راه حل فراگیری به دست نخواهیم آورد».

امام خمینی(ره) روح و ماهیت واقعی را با استناد به آیه «أَجَعَلْتُم سِقَایَةَ‏الحَاجِّ وَ عِمَارَةَ المَسْجِدِ الْحَرَامِ کَمَنْ آمَنَ بِاللّه‏ِ وَالْیَوْمِ الآخِرِ وَ جَاهَدَ فِی سَبیِلِ اللّه‏ِ لایَسْتَوُونَ عِنْدَاللّه‏ِ وَ اللّه‏ُ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الظّالمینَ» تبیین کرده و می‌فرمایند: «گویی آیۀ شریفه در عصر ما نازل شده و گویای حال ماست. در عصر حاضر سرگرمی به سقایت و معیشت حجاج و به عمارت و تزئین مسجد الحرام، و غفلت از ایمان به خدا و روز جزا و کناره‌‏گیری از جهاد فی‏‌سبیل اللّه‏ را ظلم، و کسانی که چنین کنند را ظالم محسوب داشته است. ایمان به خدای تعالی و روز جزا انسان‌ها را به جهاد فی ‏سبیل‏ اللّه‏ و قیام برای حق و عدل سوق می‏‌دهد و خداوند قومی را که چنین نباشند هدایت نمی‏‌فرماید، که اینان ظالمانند.»

برائت و وحدت؛ دو پایه اصلی بعد سیاسی 

برهمین مبناست که «برائت از مشرکین» و «وحدت اسلامی» به عنوان دو شاخص اصلی بعد سیاسی حج در کلام امام(ره) برجستگی خاصی پیدا می‌کند. لذا امام(ره) در یکی از پیام‌های تاریخی‌شان درباره برائت از مشرکین این‌گونه بیان می‌دارند که «حاشا که خلوص عشق موحدین جز به ظهور کامل نفرت از مشرکین و منافقین میسر شود و کدام خانه‌ای سزاوارتر از کعبه و خانه امن و طهارت و «الناس» که در آن به هر چه تجاوز و ستم و استثمار و بردگی و یا دون‌صفتی و نامردمی است عملا و قولا پشت شود و درتجدید میثاق «الست بربکم‌» بت الهه‌ها و اربابان متفرق شکسته شود و خاطره مهم‌ترین و بزرگ‌ترین حرکت سیاسی پیامبر در «و اذان من الله و رسوله الی الناس یوم الحج الاکبر» زنده بماند، چراکه سنت پیامبر(صلی الله علیه و آله) و اعلان برائت کهنه‌شدنی نیست و نه تنها اعلان برائت به ایام و مراسم حج منحصر نشود که باید مسلمانان فضای سراسر عالم را از محبت و عشق نسبت به ذات حق و نفرت و بغض عملی نسبت به دشمنان خدا لبریز کنند و به وسوسه خناسان و شبهات تردید‌آفرینان و متحجرین و منحرفین گوش فرا ندهند و لحظه‌ای از این آهنگ مقدس توحیدی و جهان شمول اسلام غفلت نکنند.»

و در ادامه می‌فرمایند: «فریاد برائت ما فریاد برائت امتی است که کفر و استکبار به مرگ او در کمین نشسته‌اند و همه تیرها و کمان‌ها و نیزه‌ها به طرف قرآن و عترت عظیم‌الشأن رفته‌اند و هیهات که امت محمد(صلی الله علیه و آله) سیراب‌شدگان کوثر عاشورا و منتظران وراثت صالحان به مرگ ذلت‌بار و به اسارت غرب و شرق تن دهند و هیهات که خمینی دربرابر تجاوز دیو سیرتان و مشرکان و کافران به حریم قرآن و عترت رسول خدا و امت محمد(صلی الله علیه و آله) و پیروان ابراهیم حنیف ساکت و آرام بماند و یا نظاره‌گر صحنه‌های ذلت‌بار و حقارت مسلمانان باشد.»

اگر برائت از مشرکین به منزله یک راهکار سلبی و مبارزه منفی برای نجات امت اسلامی در اندیشه امام(ره) در نظر گرفته شود، وحدت امت اسلامی راهکار ایجابی و مبارزه مثبت برای رشد و تعالی مسلمانان و تبدیل شدن امت اسلامی به یک قطب قدرت مهم و اثرگذار در عرصه بین‌المللی است و چه موسم و مکانی بهتر از حج و مکه می‌تواند زمینه وحدت اسلامی را فراهم کند. به همین دلیل است که امام خمینی(ره) بر توجه به تقویت وحدت مسلمانان و تمرین این مسئله در موسم حج و پرهیز از اختلاف‌افکنی و تفرقه تأکید کرده و می‌فرمایند: «حج تجلی و تکرار همه صحنه‌های عشق‌آفرین زندگی یک انسان و یک جامعه متکامل در دنیا است و مناسک حج مناسک زندگی است، و از آن جا که امت اسلامی از هر نژاد و ملتی باید ابراهیمی شود تا به خیل امت محمد(صلی الله علیه و آله) پیوند بخورد و یکی گردد و یدواحد شد، حج تنظیم و تمرین و تشکیل این زندگانی توحیدی است.»

لذا به همه مسلمانان توصیه می‌کنند بر مبنای وحدت با دیگری از هر قوم و نژاد و مذهب اسلامی فریضه حج را به جا بیاورند؛ «یکی از فلسفه‌های مهم اجتماعی عظیم، در سراسر جهان در این مقام مقدس و مهبط وحی، به هم پیوستن مسلمانان جهان و تحکیم وحدت بین پیروان پیامبر اسلام و پیروان قرآن کریم در مقابل طاغوت‌های جهان است.»

از سوی دیگر ایشان نقشه‌های دشمنان برای برهم زدن وحدت و ایجاد تفرقه را به مسلمانان هشدار داده و می‌فرمایند: «مسلمانان حاضر در مواقف کریمه، از هر ملت و مذهب که هستند، باید به خوبی بدانند که دشمن اصلی اسلام و قرآن کریم و پیامبر عظیم الشأن ـ صلی اللّه‏ علیه و آله و سلم ـ ابر قدرت‌ها، خصوصاً امریکا و ولیدۀ فاسدش اسرائیل است که چشم طمع به کشورهای اسلامی دوخته و برای چپاول مخازن عظیم زیرزمینی و روی زمینی این کشورها از هیچ جنایت و توطئه‏‌ای دست‌بردار نیستند. و رمز موفقیت آنان در این توطئۀ شیطانی تفرقه انداختن بین مسلمانان، به هر شکل که بتوانند، می‏‌باشد. در مراسم حج ممکن است اشخاصی، از قبیل ملاّهای وابسته به خود، را وادار کنند که اختلاف بین شیعه و سنی ایجاد کنند؛ و آنقدر به این پدیدۀ شیطانی دامن زنند که بعض ساده‏‌دلان باور کنند و موجب تفرقه و فساد شوند. برادران و خواهران هر دو فرقه باید هوشیار باشند. و بدانند که این کوردلان جیره خوار با اسم اسلام و قرآن مجید و سنت پیامبر می‏‌خواهند اسلام و قرآن و سنت را از بین مسلمین برچینند؛ یا لااقل به انحراف کشانند.»

لذا در جمع‌بندی می‌توان گفت که حج ابراهیمی در تفکر امام(ره) فریضه‌ای چندبعدی است نه تک‌بعدی، که حتی بعد سیاسی آن بر بعد عبادی آن غلبه دارد. از طرفی بعد سیاسی بر دو پایه و مؤلفه اساسی استوار است که از هم قابل تفکیک نیستند و نمی‌توان یک شاخص را بدون دیگری در نظر گرفت که عبارتند از: برائت از مشرکین و وحدت اسلامی، لذا تعطیلی این فریضه مهم را نباید به مثابه از یادبردن فلسفه اصلی آن و تعطیل شدن بازخوانی و تبیین این دو پایه اساسی در جوامع و به ویژه دول اسلامی دانست.

شیخ «مهدی الصمیدعی» مفتی اهل سُنت در عراق با اشاره به آمادگی اکثریت شیعیان و اهل سُنت برای جهاد علیه آمریکایی تأکید کرد که اهل سُنت بیشتر از سال ۲۰۰۳ برای جهاد علیه آمریکایی‌ها و اخراج نظامیان آمریکایی آماده هستند.

طبق گزارش وبگاه «المعلومه» شیخ الصمیدعی افزود که از هر ۱۰ شیعه، هشت نفر اهل مقاومت بوده و آماده اخراج نظامیان آمریکایی هستند و بسیاری از طرف‌ها از جمله سید «مقتدی صدر» با گزینه مقاومت از ما حمایت می‌کنند.

وی همچنین گفت: «اهل سُنت که از ظلم‌های زیادی رنج برده است، نسبت به سال ۲۰۰۳ آمادگی بیشتری برای جهاد علیه نظامیان آمریکایی دارند و می‌توانند از کشورهای زیادی سلاح به دست آورند».

دی ماه گذشته به دنبال اقدام جنایتکارانه آمریکا در به شهادت رساندن سپهبد حاج قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس معاون رئیس سازمان الحشد‌الشعبی در بغداد، پارلمان عراق طرح اخراج نظامیان آمریکایی از عراق را تصویب کرد.

در سال ۲۰۱۴ حدود پنج هزار نظامی آمریکایی در قالب ائتلاف بین‌المللی در پایگاه‌های نظامی عراق مستقر شده‌اند.