رهبر معظم انقلاب اسلامی صبح امروز در دیدار فرماندهان نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران و نیروهای ناوگروه 86 و خانواده‌هایشان، مأموریت موفق و افتخارآمیز این ناوگروه پیرامون کره زمین را حاصل همت بلند، اراده راسخ، اعتماد به نفس، قدرت طراحی، دانش پیشرفته نظامی، مدیریت کارآمد و «شجاعت و استقامت در مقابل سختی‌ها» خواندند و افزودند: این حرکت بزرگ بار دیگر نشان داد موفقیت‌ها، پیشرفت‌ها و امیدهای برآورده‌شده، از دل حرکت و تلاش و سختی به‌وجود می‌آید.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با تشکر صمیمانه از «مجموعه فرماندهان و نیروهای ناوگروه 86 (متشکل از ناوشکن دنا و ناوبندر پشتیبانی ـ رزمی مُکران)، فرمانده نیروی دریایی و همه کسانی که در طراحی، پشتیبانی و اجرای» این عملیات بزرگ ارتش نقش داشته‌اند، گفتند: حرکت امروز شما ثمره شیرین اقدامات و مجاهدات دهه‌های اخیر ارتش و سپاه در دریا و به‌خصوص ایثار و فداکاری شهیدان سرافراز نیروی دریایی و خانواده‌های معزز آنهاست که باید قدردان همه آنها بود.

ایشان ٦٥ هزار کیلومتر دریانوردی در حدود 8 ماه را افتخاری بی‌سابقه در تاریخ دریانوردی ایران دانستند و گفتند: این حرکت پرمعنا و عمیق را نباید به‌چشم یک حادثه نظامی و دریایی نگریست؛ چرا که هر یک از عوامل شکل‌دهنده آن درخور توجه و درس‌آموزی است.

رهبر انقلاب علاوه بر عواملی هم‌چون دانش نظامی و اراده و اعتماد و استقامت، نقش خانواده‌ها را در موفقیت مأموریت ناوگروه ٨٦ مهم خواندند و افزودند: صبر و بردباری در مقابل دلواپسی‌ها و دلتنگی‌ها، سربلندی در این امتحان و احساس آشکار افتخار پدران و مادران و همسران، عامل مؤثر دیگری در به نتیجه رسیدن این حرکت تاریخی بود.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با تعظیم در مقابل عظمت شهیدان برومند و خانواده‌های معظم آنها افزودند: دلتنگی خانواده‌های نیروهای ناوگروه با دیدن عزیزانشان پایان یافت اما جای خالی عزیزان خانواده‌های شهیدان هیچ‌گاه پر نشد؛ همه مرهون آنها هستیم و دعا می‌کنیم خداوند سایه آنها را از سر ملت ایران کم نکند.

رهبر انقلاب حرکت ناوگروه 86 را مصداق دستور صریح قرآن که «در مقابل دشمنان هرچه می‌توانید آمادگی‌های خود را افزایش دهید» خواندند و گفتند: این کار شما سطح توانایی‌های نظامی کشور را ارتقاء داد و «ما می‌توانیم» را که بن‌مایه پیشرفت کشور است، در نیروهای مسلح و در ذهن‌ها تقویت کرد.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در تبیین نتایج آیه شریفه «وَ أَعِدّوا لَهُم مَا استَطَعتُم مِن قُوَّةٍ» افزودند: احساس ضعف، تردید و انفعال موجب تشویق دشمن به حمله و اقدام ا ست اما وقتی آمادگی و توانایی ببیند، حساب کار خود را می‌کند.

ایشان تجربه‌های جدید و ارزشمند برای نیروی دریایی و نیروهای مسلح را از دیگر امتیازات دریانوردی ناوگروه 86 دانستند و گفتند: این ذخیره‌های علمی باید در دانشگاههای مرتبط با نیروی دریایی تدریس شود.

رهبر انقلاب با تأکید بر اینکه این دریانوردی افتخارآمیز، وجهه بین‌المللی ایران را هم ارتقاء بخشید و ارزش سیاسی آن از ارزش نظامی‌اش کمتر نبود، به بیان چند درس این اقدام پرداختند.

ایشان با اشاره به ویژگی‌های بی‌نظیر دریا و عظمت آن به‌عنوان نمایشگاهی از آیات پروردگار، درس اول این دریانوردی را خداشناسی خواندند و گفتند: درس دیگر این اقدام، درس انقلاب است زیرا در دوره ننگین پهلوی و قاجار، با وجود سواحل و امکانات دریایی فراوان، شناختی از دریا و ظرفیت‌های آن در کشور وجود نداشت و نیروی دریایی نیز به کارهای دیگری سرگرم بود اما انقلاب دریا و دریانوردی را از تعطیلی و فراموشی خارج کرد بنابراین این دانایی، توانایی، همت، جسارت و اعتماد به نفس شما در این اقدام بزرگ، هدیه انقلاب به ایران است.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای همچنین حضور دریایی در مناطق دوردست و اقیانوس‌های آرام و اطلس را حضوری امنیت‌ساز برای کشور خواندند و افزودند: ویژه‌خواری در مسائل عمومی بشریت جزو خصوصیات آمریکا و ابرقدرتها است و اگر بتوانند حتی دریاها را هم به نام خود سند می‌زنند تا دست دیگران از آنها کوتاه شود اما شما با حضور خود و مقابله با اقدامات خصمانه آنها برای ناکامی یا تخریب این سفر، ثابت کردید که دریاهای آزاد متعلق به همه است.

ایشان با اشاره به برخی مانع‌تراشی آمریکایی‌‌ها در حمل‌ونقل‌های دریایی، گفتند: این‌که می‌گویند "ما اجازه نمی‌دهیم فلان کشتی از فلان جا‌ها عبور کند"، غلط زیادی است چراکه آبهای آزاد متعلق به همه است و دریا و هوا باید برای همه ملتها آزاد، و امنیت کشتیرانی و حمل‌ونقل دریایی باید برای همه تأمین باشد.

رهبر انقلاب خاطرنشان کردند: امروز آمریکایی‌ها به نفتکش‌ها تعرض و به باندهای قاچاق دریایی در منطقه ما و مناطق دیگر کمک می‌کنند که این کارها تخلف بزرگ و نقض قوانین بین‌المللی و بشری است.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در جمع‌بندی درس‌های دریانوردی افتخارآمیز ناوگروه 86 گفتند: همه پیشرفتها و موفقیت‌های بزرگ از دل تلاش‌ها و تحمل رنج‌ها و سختی‌ها زاییده می‌شود و با راحت‌طلبی، تماشا، گوشه‌نشینی، و حسرت خوردن و نق‌زدن کاری پیش نمی‌رود.

ایشان در ادامه داستان سفر 8ماهه ناوگروه 86 را بن‌مایه یک کار خوب جذاب، آموزنده و پرمعنای تلویزیونی و سینمایی دانستند و هنرمندان را به این میدان فراخواندند.

رهبر انقلاب اسلامی همچنین با اشاره به سهم 90درصدی حمل‌ونقل دریایی در تجارت جهانی، ظرفیت چند هزار کیلومتر مرزهای دریایی و اتصال کشور به دریا در شمال و جنوب کشور خطاب به مسئولان گفتند: هنوز توجه لازم به دریا وجود ندارد، البته مدتی است حرکتی در این زمینه آغاز شده اما مسئولان باید با طراحی و برنامه‌ریزی، حرکت وسیع‌تری را برای استفاده از فرصت دریا و تأمین منافع ملی آغاز کنند.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در پایان به عزاداری‌های پرشور در محرم امسال نیز اشاره کردند و گفتند: با وجود سعی و تلاش دشمنان برای بی‌رونق کردن محرم، امسال به‌برکت توجهات حضرت بقیةالله و درست در نقطه مقابل خواست دشمنان، دهه عاشورا پرشور‌تر، پررونق‌تر و پرفایده‌تر از سالهای قبل بود که نشان می‌دهد خداوند به هر کاری در مسیر اهداف الهی باشد، کمک می‌کند.

در ابتدای این دیدار امیر دریادار شهرام ایرانی فرمانده نیروی دریایی ارتش، مأموریت ناوگروه 86 را اقدامی تاریخی و مرهون باور جوانان به توان داخلی، دیپلماسی فعال و بهره‌مندی از انواع سامانه‌ها و تجهیزات پیشرفته بومی برشمرد که به افزایش عمق راهبردی، پیام انزواگریزی و تحریم‌ناپذیری، معرفی ایران به‌عنوان قدرت مستقل، و تقویت بانک اطلاعات دریایی منجر شده است.

همچنین امیردریادار دوم فرهاد فتاحی فرمانده ناوگروه 86 نیروی دریایی ارتش نیز به بیان گزارشی از مأموریت سفر به دور کره زمین پرداخت.

همسر یکی از نیروهای ناوگروه 86 نیز در این دیدار، دلنوشته‌ای از دلتنگی، صبر و احساس افتخار خانواده‌های ناوگروه در طول مدت مأموریت بیان کرد.

المیادین در گزارشی عوامل و پیامدهای کودتاهای پیاپی در کشورهای غرب و مرکز آفریقا به ویژه نیجر و همچنین وضعیت این منطقه از آفریقا را مورد بررسی قرار داد.

ضعف سیاسی و پراکندگی‌های قبیله‌ای و نژادی از یک سو و وجود شبه کشورهایی که در سایه وضعیت اقتصادی نیم‌کره جنوبی جهان به ویژه آفریقا، نمی‌توانند نمونه کامل یک کشور نوین باشند، از اموری هستند که در بیشتر مناطق آفریقا همچنان شاهد آن هستیم.

شبه کشورهایی که به دلیل ناهمسانی در رابطه با نظام جهانی و بازاری که قدرت‌های بزرگ اداره آن را به دست دارند، فرمان‌بردار و شکننده هستند و در عین حال این بازار را تکمیل می‌کنند. بیشتر این شبه کشورها به محض داشتن شروط برپایی یک کشور کامل و با ثبات، ارزش اقتصادی بالایی را از خود نمایان خواهند کرد.

این کشورها از منابع و نیروی کار برخوردارند، اما اصلاح ساختارهای داخلی آن‌ها ضرورتاً ضامن تغییر این معادله نخواهد بود؛ زیرا اساساً، ابزارها و قدرت‌های حاضر در این معادله، در خارج از این سرزمین‌ها قرار دارند؛ قدرت‌ها، دستگاه‌ها و ابزارهایی بین‌المللی که توانایی به‌کارانداختن تمامی این سیستم و بهره‌کشی از آن را دارند و از نظر شبکه‌ها و پیمان‌های تجاری با پشتوانه سیاسی و نظامی قوی، با هم متناسب و از یک جنس هستند، در محل تأثیرگذاری بر این معادله قرار دارند و به خوبی می‌دانند که چگونه از این ابزارهای بسیار متنوع و پرگستره از دلار (دارایی و چاپ آن) گرفته تا مؤسسه‌های وام‌دهی، قانون‌گذاری بین‌المللی و حضور نظامی، استفاده کنند.

گروه اقتصادی کشورهای غرب آفریقا؛ تلاشی برای رهایی از چنگال فرانسه

تجربه اتحادیه پولی اقتصادی غرب آفریقا، سازوکار عملی گروه اقتصادی کشورهای غرب آفریقا (اکواس) که متشکل از ۵ کشور است و مقر اصلی آن در نیجریه قرار دارد، به شمار می‌رود؛ تأسیس این گروه، در مقایسه با کشورهای نیم‌کره جنوبی زمین، تجربه‌ای منحصر به فرد و از نظر فناوری، تجربه‌ای پخته برای تکامل اقتصادی منطقه به حساب می‌آید. سازوکار این گروه، معافیت گمرکی، بازار مشترک، بانک سرمایه‌گذاری و توسعه و واحد پول مشترک (فرانک غرب آفریقا) صادره از بانک مرکزی کشورهای غرب آفریقا را شامل می‌شود.

اکواس قطع ارتباط نسبی خود با سلطه مستقیم فرانسه را از طریق توافق‌نامه سال ۲۰۱۹ اعلام کرد. بر اساس این توافق‌نامه، تا سال ۲۰۲۷ سپرده‌گذاری تجمیعی نیمی از ارز ذخیره اندوخته توسط بانک مرکزی ۸ کشور که در حساب‌های عملیاتی خزانه‌داری فرانسه انجام می‌گرفت، متوقف خواهد شد، فرانسه نمایندگان خود را از دستگاه‌های دولتی منطقه اتحادیه پولی فراخواهد خواند و نام جدیدی برای واحد پولی کشورهای عضو برگزیده خواهد شد.

پارلمان فرانسه در اقدامی استثنایی و مرتبط با عملکرد سیستم یورو، بانک مرکزی اروپا و نفوذ آن، این توافق‌نامه را در سال ۲۰۲۰ به تصویب رساند. اگر این اقدام تاکنون خطری را در پی نداشته باشد، اما اثرات و قانون‌های مرتبط با برابری نرخ ارز در برابر یورو همچنان در جایی دیگر با سیاست، جغرافیا، قوانین رسمی تجارت نظام جهانی، قوانین بین‌المللی و سازمان ملل متحد در پیوند است. این تاثیرها واقعی هستند، یعنی بیشترین قابلیت پیاده‌سازی عملی را دارند و همیشه نفوذ ملموس قدرت‌ها و اثرگذاران، چارچوب آن را تعیین می‌کنند.

به هر حال، صحنه این رخ‌داد، حاکی از موفقیتی بوده که گروه‌های اقتصادی دیگر آفریقایی مانند کومیسا و گروه اقتصادی آفریقای مرکزی (که فرانک دیگری را به عنوان واحد پول استفاده می‌کند) شاهد آن نبوده‌اند. اکواس چندین بار شاهد عدم ثبات در حاکمیت و نبود دولت فراگیر در برخی کشورهای عضو بوده است. در نتیجه این گروه در سال‌های گذشته عضویت مالی، گینه و بورکینافاسو را به دلیل کودتاهای نظامی تعلیق کرده بود.

پس از تعلیق عضویت نیجر به دلیل مشابه و تهدید بورکینافاسو و مالی نسبت به تقابل نظامی با هرگونه مداخله خارجی با هدف بازگرداندن رئیس جمهور مخلوع نیجر به قدرت، وضعیت کنونی این کشور نیز می‌تواند دخالت -یا فعالیت- نظامی جدید در این منطقه را محتمل کند.

این در حالی است که دیگر اعضای اکواس، به موضع‌گیری فرانسه مبنی بر درخواست بازگرداندن دولت قانونی نیجر به قدرت پایبند هستند. رویکرد نیجریه که بیشترین تعداد نمایندگان را در پارلمان اکواس و بیشترین جمعیت در میان کشورهای عضو این گروه را دارد، در خصوص قطع صادرات برق به نیجر ضربه بزرگی به این کشور به حساب می‌آید. هم‌زمان با این اقدام، نخست‌وزیر دولت سقوط‌کرده نیجر که در فرانسه اقامت دارد از کشورهای جهان خواسته که به او کمک کنند تا به قدرت برگردد. در عین حال وی دو روز پیش از کشورهای جهان خواسته بود به جای تحریم نیجر به دنبال راه دیگری برای مقابله با کودتا در این کشور بگردند؛ چرا که به گفته وی تحریم نیجر، باعث ویرانی این کشور خواهد شد.

نشانه‌ها و شاخص‌های موجود نشان می‌دهند که بر خلاف واکنش فوری فرانسه، برگشتی در حاکمیت نیجر در کار نخواهد بود. شاید نشانه اول این موضوع، موضع راهبردی و بنیادین در این منطقه، پیش از کودتا در نیجر باشد؛ بر این اساس، پیش از کودتا در نیجر، نفوذ فرانسه در مالی و سپس بورکینافاسو به شدت کاهش یافت و خواست عمومی برای مقابله با نفوذ فرانسه (که به کشورهای دیگر این منطقه در حال سرایت است) با افزایش روبروست.

بحران‌های داخلی فرانسه؛ عامل اعتراضات در کشورهای وابسته

با شدت‌گرفتن نوسانات بازارهای انرژی و دشواری یافتن جایگزین فوری برای گاز وارداتی از روسیه از سوی اروپا، این منطقه از آفریقا به ویژه نیجر اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. نیجر یک‌چهارم اورانیوم وارداتی اروپا و یک‌سوم اورانیوم وارداتی فرانسه را تأمین می‌کند و از سوی دیگر فرانسه جهت تولید برق که به منزله شاهرگ صنعت و مهم‌ترین خدمات به شمار می‌آید، وابستگی شدیدی به اورانیوم دارد.

رکود اقتصادی ناشی از این نوسانات و بحران تأمین انرژی در فرانسه، با اعتراضات اجتماعی گسترده‌ای همراه شد که نشانگر یک بحران سیاسی بود. بحرانی که ناشی از کاهش هزینه‌ها همراه با کسری بودجه تجاری به میزان نزدیک به ۱۰ میلیارد دلار و نسبت بدهی چشم‌گیر در تولید ناخالص ملی به میزان ۱۰۰ درصد بود.

کاهش کارآمدی و تأثیرگذاری پروژه‌های سیاسی (هم‌زمان با درگیری‌های محدود) در دیگر طرف‌ها از لبنان گرفته تا الجزائر و غرب آفریقا و جزایر دور افتاده‌ای که ساکنان آن خواهان بازیگری در صحنه سیاست و بهبود خدمات ضعیف بودند، این مجموعه کامل بحران را بروز می‌دهند و چالش راهبردی جدیدی را برای تصمیم‌سازان در فرانسه ایجاد می‌کند؛ تصمیم‌سازانی که غیرممکن است این بخش از آفریقا را نادیده گرفته باشند.

پس از کودتای سال ۲۰۲۰ مالی که با جنبش سلفی توافق و تفاهم داشت و خطوط مقدم مبارزه با شورشیان تکفیری و صحرانشین در شمال این کشور را تثبیت نمود، فرانسه هنوز نتوانسته با حاکمان جدید مالی به تفاهمی دست پیدا کند. اکنون نیز نیجر شاهد کودتا و زندانی‌شدن حاکمان مسئول در قبال بخش‌های اقتصادی و انرژی بوده و اظهارات رهبران کودتا نیز حاکی از گرایش‌های مخالف با جریان سلطه است.

دشوار است که بگوییم چنین رخ‌دادی در این منطقه تازگی دارد؛ منطقه‌ای که تاریخ آزادی ملی آن شاهد رویارویی‌های بزرگی با فرانسه بوده، میانگین تعداد ساکنان برخی کشورهای آن بیش‌تر از میانگین‌های جهانی است، دولت‌های مرکزی کشورهای آن ضعیف هستند، تنگنای انتخاب گزینه مهاجرت به اروپا در آن وجود دارد و دستاوردهای کافی برای بیش‌تر ساکنان آن جهت درآمیختگی اقتصادی منطقه‌ای میان کشورهای منطقه با وجود حجم زیاد و عمر دراز آن، وجود ندارد.

به نظر می‌رسد عاملی ویژه این رویکرد را به سوی کارآمدی سوق داده است. ایجاد یک مجموعه کامل بین‌المللی ضد سلطه غرب به رهبری چین به عنوان قطب اقتصادی و صاحب اعتبار سیاسی و روسیه به عنوان قدرت بین‌المللی که تحرک آن در محیط داخلی و خارج از مرزهایش در حال افزایش است، این عامل را تشکیل می‌دهد.

بر اساس نظریه دگرگونی قدرت، بدون طرح نمونه جایگزین آماده در هنگام ضرورت، چین و روسیه هر دو کشورهایی بلندمرتبه و ناراضی از نظام جهانی هستند. از این روی نفوذ روسیه اندک‌اندک در نیجر و مالی افزایش یافت و به شکل یک کمربند عرضی به سوی شرق قاره آفریقا تا جمهوری آفریقای مرکزی در حال پیش‌روی است.

این امر فرصتی برای این کشورهاست که جهت دستیابی به پشتیبانی راهبردی، لجستیکی و عملی، در کنار حضور چین که با وجود تفاوت در ابزارها ویژگی‌های مشابهی با همتای خود، روسیه، دارد، به آسانی قابل درک و دریافت است. در واقع چین آشکارا یا پنهانی، روی طرح‌های اقتصادی و فعالیت دیپلماتیک و همکاری از بالا با متولیان حکومت که بیش‌ترین سلاح و ابزارهای تشکیلاتی را در بافت آفریقا در اختیار دارند، متمرکز است.

فروپاشی‌های بزرگ؛ مولد ائتلاف‌های کوچک جدید

نیجر به عنوان پیکره‌ای شکننده که به سختی می‌توان نام یک کشور را بر آن نهاد، فرصت پیدا کرده که پیکره‌ای قوی‌تر از جهت کنترل منابع و هدایت آنان را شکل دهد، حجم سنگین بهره‌کشی فرانسه را کاهش دهد و در نتیجه امکانات، قدرت مالی و آزادی عملی را به دست آورد که حاشیه گسترده جدید آن را تضمین می‌کند. حاشیه‌ای که روسیه و چین از داخل نظام جهانی و نه خارج از آن کسب کرده‌اند و منافع اروپا و فرانسه را از آن خود کرده‌اند.

مواردی چون دوگانه مخالفت و موافقت اروپا و فرانسه با آمریکا درباره استانداردهای روابط اقتصادی و انتقال فناوری با چین و سخنان ماکرون پیش از اجرای عملیات روسیه در اوکراین لزوم تشکیل ارتشی برای دفاع از اروپا را مشخص کرد. همچنین اروپا تعالی چین را به عنوان اتفاقی محقق‌شده و روابط با آمریکا را به عنوان روابطی در معرض تغییر پذیرفت؛ تغییراتی که منافع فرانسه می‌تواند موجب آن شود.

چگونگی معادله روابط غرب آفریقا و نیجر با فرانسه وابستگی شدیدی به ویژگی‌های نظامیان حاکم بر ۳ کشور پراهمیت این منطقه و حد و مرزهای سیاست‌های آن‌ها دارد. تاکنون گفتمان رهبران این کودتاها همگی در غیر ایدئولوژیک‌بودن و نداشتن سیاست‌هایی با این رویکرد، اشتراک داشته، اما تاکنون از سوی آنان شاهد موضع‌گیری روشنی در خصوص لیبرالیسم اقتصادی حاکم بر کشورهایشان نبوده‌ایم. جوانی جمعیت این کشورها برخلاف قدمت حاکمان پیشین و شکنندگی ساختار تشکیلاتی دستگاه‌های دولتی و ارتش، عاملی است که شاید با اقدامات فوق‌العاده، تخصیص اعتبارات فوری، تحویل سلاح‌ها و تجهیزات نظامی و با تکیه بر توده جمعیتی، امکان اصلاح را میسر کند.

چیزی که اکنون از این موضوع روشن شده این است که شکل‌گیری یک ائتلاف منطقه‌ای، فروپاشی ائتلافی بزرگ‌تر را در پی دارد و نقشه روابط منطقه‌ای و بین‌المللی راه گذر از این مرحله به سوی تثبیت اوضاع و سپس ساخت سبک جدیدی از روابط را باز می‌کند؛ با وجود طرفی مانند الجزایر که علی رغم تعهد خود نسبت به مشروعیت رئیس جمهور مخلوع نیجر، به دلیل دیدگاهش در رابطه با بی‌اثرنمودن تحرکات بسیار محتمل آمریکا در منطقه، از ریشه با مداخله نظامی خارجی مخالف است و همچنین با وجود کشورهایی که رویکرد عملی را پس از تحقق تحولات در اولویت خود قرار می‌دهند، این امر امکان می‌یابد. شکل‌گیری این ائتلاف منطقه‌ای، خود نتیجه اتفاقات انباشته‌ای است که طی سال‌ها در برابر چشمان همگان به وقوع پیوسته است.

توبیاس بیلستروم، وزیر امور خارجه سوئد با سفرای کشورهای سازمان همکاری اسلامی در سوئد دیدار و درباره حملات به قرآن کریم گفت‌وگو کرد.
 
بیلستروم در بیانیه ای ویدئویی و مکتوب در سایت رسمی وزارت امور خارجه پس از این دیدار گفت: ما دیدار سازنده و خوبی داشتیم و از این پس بخش بزرگی از وظیفه خود را صرف توسعه روابط با کشورهای مسلمان خواهم کرد.
 
بیلستروم با اشاره به اینکه کسانی که قرآن را می سوزانند، تحریک کننده هستند، گفت: "اقدامات اسلام‌هراسانه توسط دولت سوئد به هر شکلی رد می‌شود. هر گونه هتک حرمت به کتاب مقدس یا هر کتاب مقدس دیگر توسط جامعه سوئد به عنوان یک اقدام بسیار توهین‌آمیز و بی‌احترامی تلقی می‌شود.
 
بیلستروم تاکید کرد که آنها کار را برای اصلاح قانون نظم عمومی برای جلوگیری از سوزاندن کتب مقدس آغاز کرده‌اند.
 

بهترین زمان برای خوردن هندوانه ساعت ۱۲ تا ۱۳ و زمانی است که دستگاه گوارش بیشترین فعالیت را دارد. اما توصیه می‌شود این میوه را در شب و پیش از خواب مصرف نکنید.

هندوانه به دلیل داشتن سطح قابل توجهی از آب، می‌تواند کم آبی بدن در طول روزهای گرم تابستان را جبران کند. همچنین به دلیل دارا بودن ریزمغذی ها، هندوانه گزینه‌ای مناسب برای مصرف به عنوان میان وعده است. اما دانشمندان هندی می‌گویند مصرف هندوانه در شب برای بدن مضر است.

در حقیقت ۹۴ درصد هندوانه را آب تشکیل می‌دهد. برخی افراد عادت دارند در وعده شام یک غذای سبک مانند نان، هندوانه و پنیر میل کنند. هندوانه میوه‌ای خوشمزه و دارای مواد مغذی است، اما توصیه می‌شود این میوه را در شب و پیش از به بستر رفتن مصرف نکنید.

یکی از متخصصان هندی در این باره می‌گوید: «در حقیقت هندوانه کمی‌ اسیدی است و اگر در شب مصرف شود می‌تواند با ایجاد اختلال در دستگاه گوارش، باعث کند شدن روند هضم غذا در زمانی که فرد تحرک کافی ندارد شود. بهترین زمان برای خوردن هندوانه ساعت ۱۲ تا ۱۳ و زمانی است که دستگاه گوارش بیشترین فعالیت را دارد.»

هندوانه کمی اسیدی است و اگر در شب مصرف شود می‌تواند با ایجاد اختلال در دستگاه گوارش، باعث کند شدن روند هضم غذا در زمانی که فرد تحرک کافی ندارد شود.

اصلی‌ترین دلایل برای نخوردن هندوانه قبل از خواب

۱- مصرف هندوانه در شب باعث بروز مشکلات گوارشی و در راس آن «سندروم روده تحریک پذیر» می‌شود. این موضوع می‌تواند باعث ناراحتی معده در روز بعد شود.

۲- به دلیل آن‌که هندوانه دارای میزان قابل توجهی قند طبیعی است، مصرف آن در شب می‌تواند در برخی افراد باعث چاقی شود.

۳- هندوانه دارای حجم بالایی از آب است. این موضوع بدان معناست که خوردن آن پیش از خواب، فرد را مجبور به مراجعه مکرر به سرویس بهداشتی در طول شب خواهد کرد. این موضوع کیفیت خواب فرد را کاهش می‌دهد و باعث احساس خستگی در روز بعد می‌شود.

۴- مصرف هندوانه در شب می‌تواند باعث بروز مشکلات گوارشی مانند اسهال یا یبوست در فرد شود.

فصل تابستان از راه رسیده و گرمای هوا روزهای طاقت فرسایی را به دنبال خواهد داشت؛ روزهایی که میل به وسائل خنک کننده و مواد غذایی سرد، بسیار زیاد شده و مردم در هر کوی و برزن و محلی سعی دارند تن گرما زده و حرارت دیده خود را با ماده غذایی خنکی آرام کنند.

باید بدانیم گرمای هوا شدت تعریق بدن را افزایش داده و سطح آب بدن کاهش پیدا می‌کند. نتیجه این کاهش بیحالی، ضعف و در موارد شدید و حادتر به کما رفتن فرد است. برای جلوگیری از بروز گرمازدگی رعایت نکاتی ساده اما کاربردی می‌تواند از بروز گرمازدگی و تبعات منفی آن جلوگیری کند. 

برای خنک شدن در روزهای گرم تابستان با محبوب‌ترین نوشیدنی‌های اصیل ایرانی و طرز تهیه و خواص آنها آشنا شوید:

1) شربت سکنجبین

شربت سکنجبین یکی از قدیمی‌ترین و لذیذترین نوشیدنی‌های تابستانی است که از ترکیب آب، سرکه، شکر یا عسل و عصاره نعناع درست می‌شود. احتمالا با شنیدن اسم سکنجبین یاد کاهو سکنجبین خوردن در روزهای تابستان و حیاط خانه‌های قدیمی افتادید. شربت سکنجبین را هم می‌شود به صورت شربت و نوشیدنی استفاده کرد هم می‌توان با کاهو خورد که اتفاقا این ترکیب محبوبیت زیادی هم دارد.

شربت سکنجبین طبع گرم دارد و برای رفع تشنگی، تعدیل حرارت بدن، پاکسازی کبد و پاکسازی صفرا بسیار مفید است.

2) شربت تخم شربتی

یکی از پرخاصیت‌ترین نوشیدنی‌های اصیل ایرانی تخم شربتی، ناجی روزهای گرم تابستانی است. علاوه بر پراستفاده بودن این شربت در پذیرایی‌ها و مهمانی‌های تابستان، خیلی از افراد در سفره افطار هم حتما تخم شربتی را می‌گذارند؛ چرا که هم پرخاصیت است و هم تشنگی را رفع می‌کند.

البته که خواص این شربت فراتر از رفع عطش و تشنگی است. این دانه‌های سیاه سرشار از فیبر، پروتئین، کربوهیدرات و چربی‌های ضروری هستند و برای بهره‌مندی از خواص آن توصیه می‌شود که به صورت خام مصرف نشوند و دانه‌ها در آب خیسانده شوند. از جمله خواص تخم شربتی می‌توان به کمک به کاهش وزن، کاهش حرارت بدن، کنترل سطح قند خون، رفع یبوست، درمان سوزش سر دل، تسکین سرفه و کمک به سلامت پوست و مو اشاره کرد.

3) شربت بهار نارنج

شربت بهار نارنج را می‌توان به جرات بهترین نوشیدنی سنتی ایرانی دانست. در میان نوشیدنی های اصیل ایرانی عطر خوش شربت بهار نارنج مثل و مانند ندارد و خاصیت آرامش‌بخشی آن هم مثال‌زدنی است. این شربت را هم با عرق بهار نارنج و هم با شکوفه‌های درخت نارنج می‌توان درست کرد.

بهار نارنج با تاثیر بر سیستم عصبی باعث کاهش استرس می‌شود و در درمان بی‌خوابی هم موثر است. همچنین برای رفع میگرن و سردرد از آن استفاده می‌شود. برای تقویت معده، تقویت سیستم ایمنی بدن، سلامت قلب و داشتن پوستی روشن و درخشان نیز نوشیدن این شربت لذیذ پیشنهاد می‌شود.

4) شربت گلاب

استفاده از گلاب در طب سنتی بسیار توصیه شده و از زمان‌های قدیم تا امروز یکی از پرمصرف‌ترین و محبوب‌ترین نوشیدنی‌های اصیل ایرانی شربت گلاب است. شربت گلاب را هم می‌توانید به تنهایی میل کنید و هم می‌توان آن را با عرقیجات دیگر به صورت ترکیبی نوش جان کرد.

گلاب حاوی آنتی‌اکسیدان‌های قوی است و می‌توان از آن برای آرامش سیستم اعصاب مرکزی استفاده کرد. همچنین گلاب با وجود خواص ضدالتهابی برای پوست هم بسیار مفید است و به عنوان محصول ضدپیری شناخته می‌شود. سرعت بخشیدن به بهبود زخم‌ها، بهبود عملکرد مغز و درمان سردرد و درمان یبوست از دیگر خواص گلاب است.

5) شربت زعفران

 این شربت خوش‌طعم و عطر یکی از نوشیدنی‌های اصیل ایرانی و در نشاط‌آوری زبانزد است. زعفران سرشار از انواع مواد معدنی، ویتامین‌های A، C، E و ویتامین‌های گروه B است و خواص درمانی زیادی دارد. مصرف شربت زعفران به کسانی که مدام دچار استرس و اضطراب می‌شوند توصیه می‌شود؛ چرا که خواص ضدافسردگی دارد.

شربت زعفران همچنین برای تقویت سیستم ایمنی، حفظ سلامت قلب، کاهش خطر ابتلا به دیابت، جلوگیری از کم‌خونی، تقویت استخوان‌ها و کاهش نفخ شکم و درمان یبوست بسیار مفید است.

6) شربت آبلیمو

 شربت آبلیمو که یکی از نوشیدنی‌های اصیل ایرانی است؛ البته از آن‌جایی که سرشار از ویتامین C است و ویتامین C هم دشمن کروناست؛ این روزها نیز از نوشیدن شربت آبلیمو غافل نشوید.

شربت آبلیمو آنتی‌اکسیدانی بسیار قوی است و سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند. لیمو حاوی مقادیر فراوانی ویتامین C، پتاسیم، کلسیم، آهن، منیزیم و فیبر است و فرآیند هضم را بهبود می‌بخشد. جوانسازی پوست و کاهش چین و چروک، کمک به کاهش وزن، کاهش التهاب و کاهش عفونت‌های ویروسی از دیگر فواید شربت آبلیموست.

7) شربت بیدمشک

از گیاه بیدمشک، عرق بیدمشک به دست می‌آید که ضمن خوش‌عطر بودن بسیار پرخاصیت است و می‌توان با آن یکی از لذیذترین نوشیدنی های اصیل ایرانی را درست کرد. شربت بیدمشک به عنوان یکی از نوشیدنی‌های سنتی و محبوب شیراز هم معرفی می‌شود.

بیدمشک دستگاه گوارش را تقویت کرده و اشتها را زیاد می‌کند. همچنین طب سنتی بیدمشک را درمانی برای اسهال می‌داند. مصرف عرق این گیاه به افرادی که دارای قند خون بالا هستند نیز توصیه می‌شود؛ البته  بدون شکر و هر گونه ماده شیرین‌کننده. از دیگر خواص شربت بیدمشک می‌توان به تقویت قلب، آرامش‌بخش اعصاب، تسکین سردرد و پاکسازی کیسه صفرا اشاره کرد.

8) شربت خاکشیر

شربت خاکشیر یکی از معروف ترین شربت‌های خانگی است که به راحتی و با مواد مختلف می‌توانیم تهیه کنیم و همراه با وعده‌های غذایی به جای انواع نوشیدنی‌های مضر سرو کنید و از خوردن آن لذت ببرید. شربت خاکشیر یکی از شربت‌هایی که است از گرمازدگی فصل تابستان جلوگیری می‌کند.

برای تهیه شربت خاکشیر بعد از اینکه خاکشیر را تمیز کردید، داخل پارچی بریزید و روی آن آب بریزید و بعد شکر را به آن اضافه کنید؛ اجازه بدهید شکر مدتی بماند و بعد آن را هم بزنید. تا شکر حل شود، زمانی که حل شد گلاب و در صورت تمایل مقداری آب لیمو ترش به آن اضافه کنید و تعدادی یخ داخل آن بریزید. شیرینی و ترشی شربت خاکشیر به ذائقه شما بستگی دارد.

گرما در فصول گرم اغلب منجر به کم آبی بدن و سایر مشکلات سلامتی می‌شود که ممکن است خطرناک باشند.

به همین دلیل توصیه می‌شود بدنتان را هیدراته یا پر آب نگهدارید و غذا‌هایی مصرف کنید که هضم آسانی دارند و مواد مغذی کافی برای تناسب اندام در ماه‌های گرم را فراهم می‌کنند. 

به گفته متخصصان غذا‌های فصلی مملو از آب وجود دارند که نه تنها بدن را هیدراته نگه می‌دارند، بلکه باعث تقویت سیستم گوارشی و بهبود متابولیسم می‌شوند. 

در این مقاله لیستی از مواد غذایی تابستانی وجود دارد که می توانید به صورت خام در این فصل از خوردنشان بهره‌مند شوید.

خیار ۹۵ درصد آب دارد و یک فنجان خیار فقط ۱۶ کالری دارد. بدن را هیدراته نگه می‌دارد و توصیه می‌شود هنگام خیار خوردن پوستش را جدا نکنید، زیرا حاوی ویتامین C است.

خیار حاوی آنتی اکسیدانی است که مانع از سرطان پوست ناشی از اشعه‌های تاول زای UVA/UVB می‌شود.

هندوانه شامل ۹۲ درصد آب است و همچنین ترشح عرق اضافی را تحریک می‌کند تا شما را از گرمازدگی در امان نگه دارد.

انار میوه‌ای سرشار از آب و آنتی اکسیدان خاصی به نام پونیکالاگین است که به دفع سموم از بدن کمک می‌کند ، متابولیسم را اصلاح می‌کند و از شما در برابر گرمازدگی محافظت می‌کند. می‌توانید در فصل تابستان از نوشیدن آب انار بهره‌مند شوید.

برگ‌های تازه نعناع در تابستان مفید هستند، زیرا حاوی منتول هستند که پایانه‌های عصبی تخصصی را تحریک می‌کند و به شما اجازه می‌دهد احساس سرما کنید و یک تکانه الکتریکی به مغز می‌رسد و باعث می‌شود که فکر کنید بیرون سردتر است. بنابراین به طور خودکار مکانیسم بدن را خنک می‌کند.

طبق اعلام مؤسسه پزشکی، مصرف منظم کیوی به افزایش سطح هیدراتاسیون و وجود پتاسیم کمک می‌کند تا سطح الکترولیت‌ها را بهبود بخشد و در نتیجه از گرمازدگی جلوگیری کند.

کرفس از ۹۶ درصد آب تشکیل شده است و منبعی غنی از منیزیم، کلسیم، آهن و روی است که الکترولیت‌ها و رفلاکس اسید را از بین می‌برد و از شما در برابر گرمازدگی محافظت می‌کند.

نخود سبز علاوه بر اثرات آبرسانی، سرشار از ویتامین C است که از پوست در برابر آفتاب سوختگی محافظت می‌کند و همچنین به تولید کلاژن کمک می‌کند.

گلابی این میوه آبرسان سرشار از فیبر محلول است که سیستم گوارش را سالم نگه می‌دارد و شما را در برابر گرمازدگی محافظت می‌کند.

انبه سرشار از مواد مغذی غنی‌کننده برای سلامتی مانند پروتئین‌ها، ویتامین‌های A، B۶، C، آهن، فولات، منیزیم، ریبوفلاوین و فیبر‌های غذایی است که حاوی بیش از ۲۰ ویتامین و مواد معدنی مختلف است که انبه را به یک میوه فوق‌العاده تبدیل می‌کند. 

به گفته کارشناسان تغذیه ۳/۴ فنجان انبه در طول روز ۵۰ درصد از ویتامین سی ، ۸ درصد از ویتامین A و ۸ درصد از ویتامین B۶ مورد نیاز شما را تأمین می‌کند.

سیب یک درمان عالی برای اسهال خونی و سایر مشکلات مربوط به هضم غذا است که به دلیل هوای گرم رخ می‌دهند. به علاوه منبع بسیار خوبی از فیبر‌های غذایی است که به عنوان یک ملین طبیعی عمل و به بهبود هضم و رفع یبوست کمک می‌کنند.

با وجود آنتی اکسیدان‌ها و ویتامین C به تقویت سیستم ایمنی بدن نیز کمک می‌کند.

درباره ی علت نیامدن بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ در آغاز سوره ی توبه میان مفسران اختلاف نظر وجود دارد.

۱. برخی حکمت آن را ارتباط سوره های انفال و توبه یا آن که این دو سوره را یک سوره دانسته و آن را دلیل عدم ذکر بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ معرفی نموده اند.

کسانی که ارتباط میان سوره ی انفال و توبه را دلیل نیامدن «بسم الله» در آغاز سوره ی توبه می دانند، به روایتی از امام صادق ـ علیه السلام ـ تمسک کرده اند که می فرماید: «انفال و برائت یک سوره محسوب می شوند»(۱) و معتقدند: تناسب و ارتباط میان این دو سوره، از ارتباط سایر سوره ها با یک دیگر بیش تر است بلکه در بیش تر مسایل، گویی سوره ی توبه متمم سوره ی انفال است. چرا که بیش تر مطالب این دو سوره در اصول و فروع دین ، سنن الهی، شریعت و قانون، به ویژه قوانین جنگ و آن چه مربوط به آن است مانند آمادگی رزمی ، اسباب پیروزی و غیره از امور روحی ، مالی ،احکام معاهدات ، پیمان ها از نظر حفظ ، نقض به موقع آن ها و نیز احکام ولایت در جنگ میان مؤمنان با یکدیگر و کافران با هم و هم چنین ویژگی مؤمنان راستین ،کفرپیشگان ، منافقان و بیماردلان، آن چه در سوره ی انفال به طور اجمال مورد اشاره قرار گرفته در سوره ی توبه به تفصیل آمده است.(۲)

۲. بعضی دیگر، دلیل آن را عدم تناسب بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ ـ که نشانه ی رحمت است ـ با اعلام برائت ـ که نشانه ی غصب است ـ دانسته اند.

کسانی که این دو را یک سوره نمی دانند و حکمت نیامدن بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ در آغاز سوره ی توبه را عدم تناسب بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ با اعلام برائت دانسته اند، استناد نموده اند به روایتی از حضرت علی ـ علیه السلام ـ که می فرمایند: بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ برای امان و رحمت است ولی سوره ی برائت برای برداشته شدن امان از شمشیر نازل شده است.(۳)

این گروه عقیده دارند سوره ی توبه مستقل است و نیامدن بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ در آغاز آن به خاطر لحن قهرآمیز سوره نسبت به مشرکان و اعلام تنفر از مشرکان پیمان شکن است که این موضوع با بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ که نشانه ی صلح و رحمت است سازگار نمی باشد.

۳. بعضی از مفسّران که این دو سوره را یک سوره دانسته اند, علاوه بر وجود ارتباط معنوی، بین دو سوره محسوب شدن سوره ی انفال از سوره های هفت گانه ی طولانی (سبع طوال) در روایات(۴) و به دنبال آن سوره های مئون (صد آیه)، در صورتی که سوره ی انفال به تنهایی ۷۵ آیه است . تأییدی است بر این که دو سوره ی انفال و توبه، مجموعاً هفتمین سوره ی طولانی قرآن است, ضمن این که نیامدن بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ در میان دو سوره را تأیید دیگری بر یکی بودن این دو سوره دانسته اند.(۵)

نتیجه:

سوره ی توبه با اعلان جنگِ عمومی با مشرکان و طردِ تمام پیمان های پوشالی آنان افتتاح گشته است و بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ حاملِ روح صلح و آرامش و هم زیستی مسالمت آمیز است, به همین جهت سوره ی جنگ و نبرد و یا سوره ی قتال و پیکار با مشرکین، با بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ آغاز نشده است.

ممکن است علت نیامدن بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ در اول سوره ی توبه، مشابهت آن با سوره ی انفال باشد که به سانِ بخشی از آن تلقی می شود. سوره ی انفال بازگوکننده ی جهادِ مسلمین در جنگ بدر است و سوره ی توبه جهادِ مسلمین را در جنگ تبوک گزارش می کند, پس داستان مندرج در سوره ی انفال ـ از لحاظ هدفِ کلی ، تشویقِ مسلمین به جهاد و برحذر داشتن آن ها از تخلف نسبت به اوامرِ خدا و رسول ـ همانند داستانِ موجود در سوره ی توبه است, از این رو، سوره ی توبه همراه سوره ی انفال و به دنبال آن آمده است.(۶)

به نظر ما می توان میان دو موضوع جمع کرد و با توجه به روایت امام صادق -علیه السلام- و حضرت علی-علیه السلام- ، حکمت ترک بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ در آغاز سوره ی توبه، ارتباط و تناسبِ میان سوره ی انفال و توبه و هم چنین عدم تناسب بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ با اعلان جنگ با مشرکان پیمان شکن بدانیم, زیرا در غیر این صورت، موضوع عدم تناسب بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ با اعلام برائت، به تنهایی با سوره هایی مانند کافرون، منافقون و مسد که با بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ آغاز شده اند، نقض خواهد شد و از سوی دیگر، درست است که سوره ی توبه با آیات برائت شروع شده است ،ولی متضمن موضوع توبه، محبت به پرهیزکاران، دادن چهار ماه مهلت به مشرکان و … می باشد که نشان دهنده ی رحمت خداوند، حتّی در حق دشمن می باشد.

نتیجه آن که ارتباط عمیق میان مطالب مطرح شده در سوره ی انفال و توبه و عدم تناسب بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ با آیات ده گانه ی برائت در آغاز سوره ی توبه می تواند دلیل ذکر نشدن بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ باشد.

پی نوشت:

۱. طبرسی ، فضل بن علی . مجمع البیان، ج ۳، ص ۶.

۲. تفسیر کاشف، ج ۵، ص ۲۵۵ به نقل از: عبده، محمد، تفسیر المنار، ج ۱۰، ص ۱۴۸.

۳. مجمع البیان، ج ۳، ص ۷.

۴. ر.ک: تفسیر ابن کثیر، ج ۱، ص ۵۵, و تفسیر طبری، ج ۱، ص ۳۴, و سیوطی: الدر المنثور، ج ۱، ص ۱۸۹ و ج ۶ ص ۱۰۱ و روض الجنان، ج ۱، ص۱۱ .

۵. تفسیر کاشف، ج ۵، ص ۲۵۵.

۶. حجتی، سید محمد باقر، اهداف و مقاصد سوره های قرآن کریم، ص ۱۸۵.

آیا در تعیین بهترین و بدترین صفات اخلاقی زن و مرد، تفاوتی هم وجود دارد؟ زن و مرد، نقش های متفاوت همسری، مادری و پدری دارند و همین می تواند عامل ایجاد تفاوت شود.

بدین جهت و با توجه به تفاوت نقش های هر یک نسبت به دیگری، نظام ارزشگذاری ویژگی ها و صفات اخلاقی زن و مرد نیز در برخی موارد از جمله تعیین بهترین و بدترین صفات اخلاقی دستخوش تغییر می شود.

تفاوت ها در صفات اخلاقی زن و مرد

بنا بر روایات، زن و مرد با توجه به موقعیت شان، در اتصاف به برخی از صفات اخلاقی متفاوتند؛ یعنی بهتر است زن خود را به برخی از صفات اخلاقی آراسته کند و مرد نیز به برخی دیگر.

در روایت جالبی از امیرمومنان على (علیه السلام) به بهترین و زشت ترین صفات اخلاقی زن و مرد اشاره شده است:

«خِیَارُ خِصَالِ‏ النِّسَاءِ شِرَارُ خِصَالِ الرِّجَالِ الزَّهْوُ وَ الْجُبْنُ وَ الْبُخْلُ فَإِذَا کَانَتِ الْمَرْأَهُ مَزْهُوَّهً لَمْ تُمَکِّنْ مِنْ نَفْسِهَا وَ إِذَا کَانَتْ بَخِیلَهً حَفِظَتْ مَالَهَا وَ مَالَ بَعْلِهَا وَ إِذَا کَانَتْ جَبَانَهً فَرِقَتْ‏ مِنْ کُلِّ شَیْ‏ءٍ یَعْرِضُ لَهَا»؛^[۱]

برخی از نیکوترین خلق و خوی زنان، زشت ترین اخلاق مردان است، مانند تکبر و به خود بالیدن، ترس و بخل. هرگاه زنی متکبر باشد، بیگانه را به حریم خود راه ندهد؛ و اگر بخیل باشد، اموال خود و شوهرش را نگهبان است؛ و چون ترسان باشد، از هر چیزی که به آبروی او زیان رساند، فاصله می گیرد.

یا در روایت دیگری حضرت درباره بهترین و بدترین صفات اخلاقی زن و مرد فرموده است:

«خَیْرُ خِصَالِ الرَّجُلِ شَرُّ خِصَالِ النِّسَاءِ، کَالشّجَاعَهِ وَ الکَرَمِ فَإنَّهُمَا مِنْ خَیْرِ خِصَالِ الرِّجَالِ وَ هُمَا فِی النِّسَاءِ شَرّ»؛[۲]

بهترین اخلاق مردان مانند شجاعت و بخشندگی، بدترین اخلاق زنان است.

نکته ای مهم

باید گفت در روایت اول، خود بزرگ بینی، ترس و بخل، به طور کلی هم برای زن و هم مرد پسندیده نیستند. این سه ویژگی، از رذایل اخلاقی به شمار می روند.

اگر در صفات اخلاقی زن، خود بزرگ بینی وجود داشته باشد و زنان و مردان دیگر را کوچک بشمرد، کار ناپسندی انجام داده و سزاوار سرزنش است یا اگر زنی ترسو باشد، ترس وی مانع امر به معروف و نهی از منکر، دفاع از خود و حضور در صحنه های اجتماعی می شود.

به طور کلی، وجود شجاعت و بخشندگی در صفات اخلاقی زن، ستودنی است و زنان شجاع را که با صراحت، امر به معروف و نهی از منکر کرده اند، می ستایند و بخشندگی زنان را ستایش و تحسین می کنند.

پس مقصود از روایت این نیست که سه ویژگی ناپسند مذکور را برای زنان پسندیده بداند، بلکه منظور روایت، مربوط به نمود های پسندیده این سه خلق در موارد مشخص است.

غرور، از صفات اخلاقی ناپسند

غرور و تکبر، از صفات زشت اخلاقی است. انسان متکبر، خود را از دیگران برتر و والاتر و دیگران را پست می شمارد؛ از همنشینی با آنان اجتناب می ورزد؛ آن ها را کسر شان خود می پندارد. اگر ناچار از همنشینی باشد، تکبر و غرور در رفتارش آشکار است و نفرت همنشینان از وی را در پی دارد؛

غرور و تکبر، از صفات اخلاقی زن

اما رفتار متکبرانه و مغرورانه زنی در برابر مردان نامحرم، نه تنها ناپسند نیست بلکه بسیار بجا و پسندیده است. رفتار غرورمندانه و متکبرانه زن با مرد نامحرم، بین آن دو حریم ایجاد می کند. نه خود به نامحرم متمایل می شود و نه به نامحرم اجازه می دهد درباره او خیال بد و فساد انگیز کند.

خود بزرگ بینی زن در ارتباط با هر کس و ناکسی، از صفات خوب و پسندیده ای است که موجب می شود در فعالیت های اجتماعی و درگیری های شغلی با مردان، حیثیت، عفاف، وقار و هیبت خود را حفظ کند.

بخل، از صفات اخلاقی زن!

درباره بخیل بودن زن نیز باید گفت که زن هم مالک دارایی های شخصی خود است و هم تا حدی اموال شوهر، از قبیل هزینه زندگی یا مسائل دیگر در اختیار اوست. زن اگر بخیل باشد، این صفت ناپسند او را از دادن حقوق واجب مالی که به اموال خودش تعلق می گیرد یا از بخشش اموالش به نیازمندان در حد متعادل باز می دارد.

از سوی دیگر، اگر در ارتباط با اموال شوهرش دست و دل باز باشد، علاوه بر تصرف نابجا، مخارج زندگی را با اسراف و ریخت و پاش هزینه کرده و آن ها را هدر می دهد؛ ولی اگر نسبت به خرج کردن اموال شوهرش بخل داشته باشد، هم در خانه از ریخت و پاش بی مورد خودداری می ورزد و هم با انفاق های بیجا، خود و خانواده را به زحمت نمی اندازد. علاوه بر آن، با صرفه جویی می تواند در اندوختن مخارج اضافی، کمک کار شوهر باشد.

مرحوم مغنیه درباره برخی از صفات اخلاقی زن می نویسد:

بخل زنانه، کرم و سخاوت او نسبت به شوهر و فرزندانش است. استاد ما- که خداوند خشنودش سازد و خاکش را عطرآگین کند- می گفت: زن فقیر بی چیز می تواند شوهرش را با دارایی خود یاری کند.

به او گفتیم: ای استاد! چگونه فاقد چیزی، دهنده آن خواهد بود؟ فرمود: صبوری می کند و با فزون خواهی بر او، سخت نمی گیرد و کم را حفظ می کند و سرسختانه آن را نگه می دارد.^[۳]

بخل، از صفات اخلاقی ناپسند مرد

تا اینجا روشن شد که بخل زنانه، می تواند از بهترین صفات اخلاقی زن باشد. در مقابل، صفت بخل و خساست برای مرد ناپسند شمرده شده است؛ زیرا مرد بخیل، از دادن خرجی روزمره زندگی خودداری و نسبت به همسر و فرزندان خود، تنگدستی می کند و آن ها را در محرومیت قرار می دهد.

به راستی چه تفاوت ظریفی بین بهترین و بدترین صفات اخلاقی زن و مرد وجود دارد.

ترس، از صفات اخلاقی پسندیده زن

ویژگی ترس برای زن در مواردی که به بی آبرویی او بینجامد، پسندیده است. علامه جعفری در این باره می گوید: و اگر ترسو باشد، از هر چیزی که حالت تعرض به او داشته باشد، وحشت می کند.^[۴]

از آن رو که زن باید از بی آبرویی بترسد و به هر مکانی بدون اطلاع از امنیت آن وارد نشود.

وظیفه دفاع از خانه و خانواده در مقابل هجوم دشمنان، بر عهده مرد نهاده شده و به همین جهت، در فقه اسلام، جهاد بر زنان واجب نیست. اگر مرد ترسو باشد، از دشمن فرار می کند و خانواده را بی پناه می گذارد و این، از صفات اخلاقی ناپسند او محسوب می شود؛ ولی اگر شجاع باشد، با دشمنان نبرد می کند و اجازه نمی دهد دشمن به خانواده، مال، ناموس و وطنش تجاوز کند و این از صفات اخلاقی پسندیده او محسوب می شود.

نتیجه گیری

ارزشگذاری صفات اخلاقی زن و مرد به دلیل تفاوت نقش ها و موقعیت های آنان، در مواردی، متفاوت از یکدیگر می شود و بهترین صفات اخلاقی زن جزء بدترین صفات اخلاقی مرد به شمار می رود و عکس آن هم صادق است.

در این راستا، سه صفت تکبر، بخل و ترس، در موارد خاصی برای زن پسندیده است و برای مرد ناپسند. در مقابل، دو صفت شجاعت وکریم و بخشنده بودن، برای مرد سزاوار است و اگر مردی شجاع یا کریم نباشد، نمی تواند مدیریت موفقی را در خانواده تجربه کند.

پی نوشت ها

[۱] . نهج البلاغه؛ ص۵۰۹-۵۱۰- حکمت ۲۳۵

[۲] . مستدرک سفینه البحار، ج۳، ص۷۰

[۳] . اخلاق و جنسیت در حدیث «خصال النساء»، نقل از مغنیه، فی ظلال نهج البلاغه، ج۶، ص۲۹۳ – ۲۹۴

[۴] . ترجمه نهج البلاغه، ص۱۱۲۱

تحقیر و مسخره کردن دیگران، بدون شک یک صفت ناپسند اخلاقی و رفتاری منفور نزد همگان است. ما ایرانی ها علیرغم داشتن بسیاری از ویژگی ها و صفات اخلاقی خوب، این رفتار ناپسند را در قالب گفتار یا رفتار در موقعیت های مختلف از خود نشان می دهیم.

این رفتار ناپسند اخلاقی دربردارنده آسیب های گسترده ای است که به طور یقین زندگی فردی و اجتماعی فرد مسخره کننده و طرف مقابل وی را تحت تاثیر قرار می دهد. در ادامه، ضمن تعریف اجمالی تمسخر و تبیین آن از دیدگاه اسلام، به پاره ای از عوامل، پیامدها و آسیب های آن اشاره می کنیم:

مسخره کردن به معنی مضحکه کردن، ریشخند نمودن و استهزا کردن آمده است که در قالب گفتار یا رفتار به صورت طعنه و کنایه به قصد تخریب و تحقیر فرد یا افرادی انجام می گیرد.^[۱]

تحقیر و مسخره کردن دیگران از نگاه اسلام

تحقیر و مسخره کردن، در آموزه های اسلام و سخنان پیشوایان و بزرگان دین، به شدت مورد نکوهش قرار گرفته و نسبت به پیامد های منفی آن برای فرد و جامعه هشدار داده شده است. از این رو، تمسخر و تحقیر دیگران به هر شکلی که باشد امری ناپسند، حرام و غیر اخلاقی است (چه شفاهی، چه کتبی چه صوتی و چه تصویری). خداوند در قرآن کریم مسلمانان را از مسخره کردن دیگران بازداشته و می فرماید:

«اى کسانى که ایمان آورده ‏اید، هیچ قومى حق ندارد قومى دیگر را مسخره کند؛ چه بسا که آنان از ایشان بهتر باشند…»^[۲]

همچنین برای فرد مسخره کننده از کلمه (ویل) استفاده شده که در لغت عرب، کنایه از عذابی سخت برای اوست: «وَیْلٌ لِکُلِّ هُمَزَهٍ لُمَزَهٍ»؛^[۳] واى بر هر عیبجوى مسخره کننده اى.

در قرآن کریم از جهل و نادانی (ظاهربینی و درک نادرست از مسائل)^[۴] و نیز غرور و تکبر به عنوان علل و ریشه رفتار های تمسخرآمیز یاد شده است. دستور نخست قرآن برای رهایی از این ناهنجاری اخلاقی و اجتماعی، ابتدا پند دادن به افراد مسخره کننده^[۵] و در مراحل بعد، پرهیز از همنشینی^[۶] و دوستی با آنهاست.^[۷]

قرآن کریم، قساوت قلب و از یاد بردن خدا و روز قیامت را از پیامد های شوم تحقیر و مسخره کردن دیگران عنوان نموده است.^[۸]

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در روایتی بعد از بیان وضعیت تمسخر کنندگان در روز قیامت، فرموده که درهای بهشت به روی آنان بسته می شود.^[۹]

در روایتی از امام سجاد (علیه ‏السلام) دست انداختن و مسخره کردن دیگران، از گناهانى شمرده شده که باعث نزول عذاب مى‏ شوند.^[۱۰]

امام صادق (علیه السلام) نیز در بیان پیامد دنیوی مسخره کردن دیگران فرموده اند: «کسى که مردم را مسخره مى کند، نباید به دوستى خالصانه آنها چشم امید بندد.»^[۱۱]

عوامل تحقیر و مسخره کردن دیگران

به اعتقاد روانشناسان، تحقیر و مسخره کردن دیگران، ریشه روانی داشته و در واقع رفتار و ساز و کاری ناسالم برای مقابله با خشم و ناامیدی های سرکوب شده در درون افراد است.

برخلاف تصور عموم، رفتار های خشونت آمیز لزوما در چارچوب صدمه زدن جسمی به دیگران تعریف نمی شوند و مفهومی وسیع تر داشته و شکل های مختلف خشم به صورت کلام و رفتار بدون ضرب و شتم را نیز در بر می گیرد.

بنابراین تحقیر و مسخره کردن، یک نوع خشم است. مسخره کردن به قصد آزار و صدمه رساندن به دیگران، رفتاری ضد اجتماعی است و بیشتر در افراد دارای اختلال شخصیت، مشاهده می شود.

به بیانی دیگر، فردی که در موقعیت ها و لحظه های مختلف اقدام به این کار میکند، از نظر روانی در حال تجربه کردن نوعی تنش است. از این رو فرد، تنش و درگیری درونی خود را در قالب گفتار یا رفتاری ناخوشایند و به قصد تحقیر و مسخره کردن دیگران، بروز می دهد تا از تنش درونی خود بکاهد.

در ادامه به برخی از مهمترین عوامل تحقیر و مسخره کردن دیگران اشاره می شود:

۱- آسیب های روانی در دوران کودکی

یکی از مهمترین و شاید ریشه اصلی تحقیر و مسخره کردن دیگران، تجربه آسیب های روانی فرد در دوران کودکی است. به گفته روانشناسان، معمولا افرادی به تحقیر و مسخره کردن دیگران روی می آورند که در دوران کودکی دچار انواع آسیب های روحی و جسمی شده اند.

به طور مثال فردی که از بدو تولد، به نیاز های حیاتی اش پاسخ درستی داده نشده، دچار دلبستگی ناایمن خواهد شد. پیامد این دلبستگی ناسالم، پرورش بی اعتمادی نسبت به دیگران و خطرناک پنداشتن محیط و جهان است.

فرد در نتیجه همین نگرش، در موقعیت‌های مختلف احساسات منفی خود مثل نگرانی، خشم، ترس و ناامنی را به‌ شکل های مختلفی همچون تحقیر و مسخره کردن دیگران نشان می دهد. این افراد، به علت نیازهای روانی سرکوب شده و تجربیات تلخ شکست در مسائل مختلف دوران کودکی، همواره نوعی خشم پنهان و درونی را با خود یدک می کشند.

۲- خودشیفتگی و خودبرتربینی ^[۱۲]

خودشیفتگی^[۱۳] یا خودستایی، نوعی عشق افراطی به خود و خود مهم پنداری است. افراد خودشیفته پشت نقاب احساس خود بزرگ بینی و قدرتمندی ظاهری خود، از عزت نفس شکننده ای برخوردارند و علاوه بر نیاز مفرط به تحسین و تایید دیگران، تحمل کمی در شنیدن انتقاد دارند. آنان این عزت نفس شکننده را با تحقیر و مسخره کردن دیگران پوشش می دهند.

۳- عدم اعتماد به نفس و کمبود شخصیت

کسی که اعتماد به نفس کافی ندارد، تلاش می کند به شیوه های متفاوت (مثل شکست دادن دیگران در رقابتی ناسالم)، آنان را تحقیر و تمسخر کند.

از نظر روانکاوی کسی که دیگران را مسخره می کند، از نوعی کمبود شخصیت رنج می برد و از طریق کوچک کردن مردم، می خواهد کمبودهای شخصیتی خود را جبران نموده و به رضایتی درونی برسد. درست به همین دلیل است که می بینیم افراد با شخصیت که کمبودی در خود احساس نمی کنند، هرگز دست به این کار نمی زنند و حتی از مشاهده چنین رفتاری از جانب دیگران، رنج می برند.

۴- کمبود عزت نفس

بدیهی است هر چه عزت نفس فرد سالم تر باشد، احترام بیشتری برای دیگران قائل است و با آنان برخورد بهتر و منصفانه تری دارد و هر چه عزت نفس کمتری داشته باشد، نسبت به ارزشمندی خود و دیگران، دچار کمبود و نقصان می شود. بنابراین کسی که مدام در پی تحقیر و مسخره کردن دیگران است، باید به عزت نفس خود شک کند.

۵- خودنمایی و عرض اندام

انگیزه و هدف فرد از تمسخر دیگران، صرفا جلب توجه نمودن اطرافیان به خود در مجالس و گردهمایی ها و حتی در برخی افراد، مطرح نمودن خود در رسانه ها و سطح جامعه است. این مورد در افراد دارای اختلال شخصیت نمایشی^[۱۴] بیش از سایرین مشاهده می شود.

۶- عقده حقارت

افراد دارای عقده حقارت، برای مبارزه با حقارت خود و همسان کردن خویش با فرد دیگر، به تمسخر وی روی می آورند.

در حقیقت آنان برای پنهان کردن کمبود درونی خود، آن را به شخص دیگر فرافکنی کرده و چه بسا عیب خود را به فرد دیگر نسبت می دهند. مثلا شخصی که در رانندگی مهارت لازم را ندارد، در هنگام رانندگی، دائما از رانندگی دیگران ایراد می گیرد.

۷- الگوهای ارتباطی ناکارآمد و منفعلانه

الگوپذیری نادرست از خانواده یا اطرافیان می تواند فرد را به یک الگوی ارتباطی معیوب و ناکارآمد در تعامل با دیگران هدایت کند.

مثال شایع و فراگیر آن، قهر کردن است که رفتاری ناسالم، ناپخته و ناکارآمد اما در بسیاری از خانواده ها رایج است و در آن، فرد به جای بیان دیدگاه و گفتگو و حل مساله و تعارض با طرف مقابل، به قطع رابطه اقدام می کند. تحقیر و مسخره کردن دیگران نیز می تواند ناشی از یک الگوپذیری غلط از خانواده یا اطرافیان باشد.

۸- حسادت و دشمنی

وجود حسادت، کینه و دشمنی نسبت به دیگران می تواند فرد را به تحقیر و مسخره کردن آنان وا دارد؛ حتی برخی با توهم مورد حسادت واقع شدن توسط دیگران، به توهین و تمسخر آنان می پردازند.

۹- ترس از صمیمیت

برخی افراد که تجربه ناخوشایندی از زندگی و ارتباط گذشته خود با دیگران دارند، ترس از نزدیک شدن به دیگران و آسیب دیدن از آنها دارند. این افراد با تحقیر و تمسخر دیگران، بین خود و سایرین مرزبندی می کنند تا به گمان خود، در وضیعت بالاتری باشند و دیگران به آنها نزدیک نشوند.

۱۰- تمایل زیاد به کنترل دیگران

این رفتار معمولا ناشی از ضعف و عدم قدرت، ترس از نادیده گرفته شدن و احساس طردشدگی است. این فرد باور دارد که اگر دیگران را کنترل نکند، دیگران او را کنترل خواهند کرد. از این رو با تحقیر و مسخره کردن دیگران، به گمان خود، اوضاع را تحت کنترل خویش در می آورد. او با این شیوه رفتاری، احساس رضایتمندی می کند.

پیامد های فردی و اجتماعی تحقیر و مسخره کردن دیگران

۱- تخریب روابط

تحقیر و مسخره کردن، رفتاری فراتر از شوخی های عادی است و می تواند به تخریب روابط عاطفی و دوستانه منجر شود. کسی که مورد تمسخر قرار می گیرد از فرد مسخره کننده دوری می کند. حتی بروز این رفتار بین زن و شوهر می‌ تواند در کوتاه مدت، طلاق عاطفی و در دراز مدت، طلاق و جدایی را به دنبال داشته باشد.

۲- منفور و منزوی شدن مسخره کننده

هیچکس دوست ندارد با کسی در ارتباط باشد که پیوسته از تمسخر و تحقیر شدن در مقابلش احساس ناامنی کند. این رفتار، چهره منفوری از فرد تمسخر کننده به نمایش گذاشته و او را منزوی می گرداند.

این انزوا باعث می شود فرد تمسخر کننده، احساس کمبود بیشتری کرده و به علت تنفر از رابطه اجتماعی کمرنگ شده، وارد چرخه باطلی شود و افراد بیشتری را مورد تمسخر و تحقیر خود قرار دهد و بیش از پیش از اجتماع رانده شود.

۳- تخریب عزت نفس و اعتماد به نفس دیگران

روشن است بزرگ کردن اشتباهات و عیوب دیگران، غرور آنان را خدشه دار و احساسات آنها را جریحه دار می کند. چه بسا ممکن است فردی که مورد تمسخر قرار گرفته، این تمسخر‌ها را در درون پذیرفته و پیوسته به آنها فکر کند و موارد تمسخر را به عنوان ویژگی شخصی خود بپذیرد و عزت نفس و اعتماد به نفس او آسیب جدی ببیند.

۴- ایجاد خشونت، کینه و دشمنی

همانطور که گفته شد تحقیر و مسخره کردن، از طیف رفتارهای پرخاشگرانه است و طرف مقابل را به عداوت و دشمنی بر می انگیزد؛ زیرا هر کس برای شخصیت خود، ارزش و احترام قائل بوده و دوست ندارد به هیچ شکلی، مورد تمسخر و تحقیر قرار گیرد.

اصرار فرد تمسخر کننده بر انجام این رفتار در تعامل با دیگران، می تواند پرخاشگری و عصبانیت آنان را در پی داشته و حتی کار را به درگیری و خشونت نیز بکشاند.

در بعد اجتماعی، شیوع این صفت ناپسند اخلاقی در سطح جامعه، سبب تیره و سرد شدن روابط اجتماعی شده و سطح دوستی، مهرورزی و همدلی جامعه را به شدت کاهش داده و بذر کینه و دشمنی را در بین توده مردم می افشاند.

روش های برخورد و پاسخ به تمسخر کنندگان

همه ما هنگامی که مورد تمسخر قرار می گیریم، دچار حس بسیار بدی می شویم و ممکن است در خود فرو رویم. این احساس به مرور ممکن است سبب بروز افسردگی یا سایر اختلالات روانی شود.

بنابراین مهم است که بتوانیم در برابر این رفتارها، واکنش و برخورد مناسبی داشته باشیم. در ادامه به چند روش در مواجهه با فرد تمسخر کننده اشاره می کنیم:

۱- رفتارهای خویشتن دارانه

این خیلی مهم است که درک کنید کسانی که شما را مسخره می کنند، به نوعی ناراضی هستند. درک این موضوع تاثیر آشکاری بر احساس درونی شما و به کار گیری واکنشی مناسب و منطقی از طرف شما دارد. کسی که شما را تمسخر و تحقیر می کند، از یک ناراضایتی درونی رنج می برد و می خواهد همین احساس را در شما ایجاد کند.

بدیهی است احساس شفقت و دلسوزی برای کسی که شما را مسخره می کند، شما را در ذهنیت بهتری برای مقابله با رفتار او قرار می دهد.

سعی کنید از موقعیت اخلاقی بالایی برخوردار شوید و با واکنش و رفتاری شایسته، به همگان نشان دهید که شما فرد بزرگی هستید. رفتار اشتباه را با رفتار اشتباه، پاسخ ندهید و به یاد داشته باشید که دو اشتباه، باعث درستی نمی شود.

۱-۱- حالت بی تفاوتی و نادیده گرفتن او

هدف فرد تمسخر کننده این است که در هر شرایطی، شما را تحت تاثیر قرار دهد و احساسی منفی نسبت به خودتان در شما به وجود آورد. پس در وهله نخست باید مراقب باشید تا به این هدف نرسد و او را نادیده بگیرید. بدین منظور می توانید از زبان بدنتان استفاده کنید و در برابر او حالتی خنثی و بی تفاوت داشته باشید.

شما با چهره بی تفاوت و زبان بدنی که نشان می دهد رفتار او کارکردی نداشته، عملا به او نشان می دهید که تلاش بیهوده می کند و گفتار و رفتارش در شما بی اثر است و نمی تواند در دراز مدت با مسخره کردن شما، به اهداف خود برسد. این واکنش شما، به او می فهماند که نظراتش برای شما اهمیت نداشته و وقتتان را برای سر و کله زدن با او تلف نمی کنید.

۱-۲- انجام رفتار معکوس

می توانید در قالب طنز و شوخی، اثرات سخنان تمسخرآمیز او را خنثی کنید. البته به این نکته توجه داشته باشید که شوخی یا طنز شما، باید مودبانه باشد و نباید همانند رفتار او، جنبه تمسخر داشته و پرخاشگری را القا کند.

۱-۳- گفتگوی خصوصی

اگر احیانا در جمع یا جلسه ای مورد تمسخر فردی واقع شدید و شخصیت شما زیر سوال رفت، لازم است رفتار شایسته ای در پیش بگیرید و در جمع، واکنش شتابزده ای نشان ندهید بلکه فرصت مناسبی برای یک گفتگوی خصوصی دو نفره فراهم کنید و با او در این مورد حرف بزنید.

در این گفتگو ضمن حفظ آرامش خود، به جای به کار بردن ضمیر «تو» که نشانه سرزنش و متهم کردن را با خود دارد، از ضمیر «من» استفاده کنید و به جای این‌که نوک پیکان انتقاد و سرزنش را به طرف او بگیرید، از احساس ناخوشایند درونی خودتان در مورد رفتار او حرف بزنید.

۱-۴- ترک محل

لازم نیست حتما در کنار او باشید و همه حرف هایش را بشنوید. یکی از راهکارهای موثر این است که در کمال خونسردی، با سری برافراشته و مملو از احساس اعتماد به نفس، محل را ترک کنید و بدین ترتیب از ایجاد تنش و بروز احساس ناخوشایند در خود جلوگیری نمایید.

۲- رفتارهای مقابله جویانه

۲-۱- روراستی و صراحت

طفره رفتن در برخورد با چنین افرادی، خیلی وقت ها پاسخ نمی دهد و لازم است ضمن رو در رو شدن و ارتباط مستقیم چشمی با آنها، بدون حاشیه رفتن و با صراحت کامل، به آنان بگویید رفتارشان موجب آزردگی خاطر و ناراحتی شما شده است.

مثلا اگر کسی یکی از ویژگی های ظاهری شما را مسخره کرد، مستقیم در چشم های او نگاه کنید و محترمانه بگویید درباره ظاهرتان از او نظری نخواسته اید.

۲-۲- قطع کامل ارتباط

اگر همه راهکارهای قبل را بکار بستید و نتیجه ای نگرفتید، قطع ارتباط با این قبیل افراد، آخرین راهکار موثر است. مجبور نیستید تا آخر عمر با کسی که از روی عادت و آگاهانه به تمسخر دیگران می پردازد، در رابطه بمانید.

اگر با وجود تذکر و هشدارهای شما همچنان به رفتارش ادامه داد و تلاشی برای اصلاح رفتارش نکرد، باید برای صیانت از آرامش و امنیت ذهنی و حفظ شخصیت خود، ارتباط و دوستی تان را با او قطع کنید.

البته چنین کاری در مورد اعضای خانواده یا اقوام و دوستان نزدیک، پیچیدگی های خاص خود را داشته و ظرافت بیشتری می طلبد. در این صورت سعی کنید وقت کمتری را با آن فرد بگذرانید یا دوستی و رفت و آمد با او را موقتا کم رنگ کنید. ضرب المثل قدیمی «دوری و دوستی» خیلی هم بی راه نیست. این دوری به طرف مقابل تان کمک می کند که درک کند دوستان و نزدیکان باید از یکدیگر حمایت کنند نه این که در صدد تضعیف هم باشند.

نویسنده: حسین فاضلی

نتیجه گیری

تحقیر و مسخره کردن دیگران بدون شک یک صفت ناپسند اخلاقی و اجتماعی است که از نظر روانی ریشه در عواملی همچون ترس، کمبود عزت نفس و اعتماد به نفس، الگوهای ارتباطی ناسالم و نیازهای روانی سرکوب شده، دارد. این رفتار از نظر قرآن و دیدگاه معصومان (علیهم السلام) یک بیماری اخلاقی ناپسند شمرده شده و دارای پیامد های شومی است؛ از این رو مورد نهی و نکوهش شدید قرار گرفته است.

در صورت مواجهه با چنین افرادی، نباید خودمان را طرد شده یا دوست نداشتنی بدانیم بلکه باید ضمن حفظ آرامش و خونسردی و با اعتماد به‌ نفس بالا، در قالب دو طیف رفتاری خویشتن دارانه و مقابله جویانه، واکنش مناسب و شایسته ای از خود نشان دهیم و آنان را نسبت به رفتار ناشایستشان آگاه و یا دست کم در رسیدن به اهدافشان ناکام بگذاریم.

پی نوشت ها

[۱] . ر ک: دهخدا، لغتنامه، ذیل واژه مسخره کردن؛ فرهنگ عمید ذیل واژه استهزاء

[۲] . حجرات/۱۱

[۳] . همزه/۱

[۴] . بقره/۶۷

[۵] . هود/۸۷

[۶] . انعام/۶۸ و حجر/۹۴

[۷] . مائده/۵۷

[۸] . جاثیه آیه ۳۴ و مومنون آیه ۱۱۰

[۹] . سیوطی، درالمنثور، ج۶، ص۳۲۸

[۱۰] . شیخ صدوق، معانى الاخبار، ص۲۷۰

[۱۱] . علامه مجلسی، بحارالانوار، ج ۷۲، ص۶۷

[۱۲] . شایان ذکر است این عامل و سایر عواملی که در ادامه می آید به نوعی می تواند برآمده از آسیب های دوران کودکی باشد که در سطح ناخودآگاه فرد بروز می نماید؛ با این حال نظر به اهمیت آنها، به صورت جداگانه اشاره شده است.

[۱۳] . Narcissism

[۱۴] . Histrionic personality disorder

منابع

1. قرآن کریم
2. شیخ صدوق (ابن بابویه)، محمد بن علی؛ معانی الاخبار؛ قم؛ دفتر انتشارات اسلامی؛ چاپ اول؛ ۱۴۰۳ ق.
3. مجلسی، محمد باقر؛ بحارالانوار؛ بیروت؛ دار احیاء التراث العربی؛ چاپ دوم؛ ۱۴۰۳ ق.
4. جلال الدین سیوطی، ابوالفضل عبدالرحمان بن ابی بکر بن محمد؛ الدر المنثور فی التفسیر بالماثور؛ قم؛ انتشارات کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی؛ چاپ اول؛ ۱۴۰۴ ق.
5. دهخدا، علی اکبر؛ لغتنامه دهخدا؛ تهران؛ انتشارات دانشگاه تهران؛ چاپ دوم؛ ۱۳۷۷ش.
6. عمید، حسن؛ فرهنگ عمید؛ تهران؛ انتشارات امیرکبیر؛ چاپ سی و هشتم؛ ۱۳۹۰ ش.

امام سجاد علیه السلام:

عَجِبْتُ لِمَنْ یَحْتَمی مِنَ الطَّعامِ لِمَضَرَّتِهِ وَ لایَحْتَمی مِنَ الذَّنْبِ لِمَعَرَّتَهِ

در شگفتم از کسی که از غذا می ‏پرهیزد تـا گـرفـتـار زیـان آن نشـود؛ ولی از گـناه پـرهـیز نمی‏ کـند تا گرفتار ننگ و عار آن نگردد.

کشف الغمه: ج ۲، ص ۱۰۷