به نقل از پایگاه اطلاع رسانی حج، موسی اسویوف جانشین رئیس بعثه حج روسیه با حضور در بعثه مقام معظم رهبری با حجت الاسلام والمسلمین سید حسین رکن الدینی جانشین نماینده ولی فقیه و سرپرست حجاج ایرانی دیدار و گفتگو کرد.

در این دیدار که حجت الاسلام علی خیاط معاون بین الملل بعثه مقام معظم رهبری و چند تن از اعضای بعثه حج روسیه نیز حضور داشتند موسی اسویوف با اشاره به اینکه بیماری کرونا دو سال در برگزاری حج و دیدار مسلمانان با یکدیگر وقفه ایجاد کرد، ازحضور مسلمانان روسیه در مراسم حج امسال و مشکلاتی که در اعزام کاروان های زائران داشتند، گزارشی ارائه کرد.

وی با اشاره به خدماتی که به زائران روسیه در بخش تغذیه ارائه می شود، گفت: مجموعه حج و زیارت جمهوری اسلامی ایران در این زمینه تجارب خوبی دارد که می توان با یکدیگر مشورت و همکاری کرد.

جانشین رئیس بعثه حج روسیه با بیان اینکه برای ارائه برخی خدمات ازجمله تجهیز هتل ها از ظرفیت شرکت های سعودی استفاده می کنند، افزود: علاوه بر اینکه این روند را کنترل می کنیم با استفاده از نرم افزار از وضعیت حجاج خود اطلاع داریم و خانواده ها نیز با نصب این نرم افزار از وضع حاجی خود مطلع می شوند. 

جانشین نماینده ولی فقیه در امور حج و زیات هم در این دیدار با اشاره به اینکه حج فرصت دیدار و برقراری ارتباط بین مسلمانان را فراهم می کند، اظهار داشت: این ملاقاتها و     مشورت ها می تواند زمینه توسعه روابط بین ملت ها و دولت ها را فراهم کند.

حجت الاسلام والمسلمین رکن الدینی از کاهش سهمیه کشورها درحج امسال بدلیل شیوع کرونا و افزایش سرسام آور قیمت ها درعربستان بعنوان مشکلی یاد کرد که برای  ملت های مسلمان نگران کننده است.

وی با بیان آموزش های ارائه شده به حجاج ایرانی افزود: ما تلاش داریم تا زائران کشورمان با آمادگی به سرزمین وحی مشرف شوند و به همین دلیل محصولات متنوع فرهنگی برای آنها  در حوزه های احکام، اخلاق، اسرار حج، تاریخ اسلام و تاریخ مکه و مدینه تولید کرده و در اختیارشان قرار داده ایم.

حجت الاسلام والمسلمین رکن الدینی با اشاره به تجارب کشورمان در حوزهای آموزش، تغذیه و امور پزشکی حجاج، از هیئت روس دعوت کرد که از مراکز درمانی و آشپزخانه مرکزی پخت غذا برای زائران ایرانی در مکه مکرمه بازدید کند.

وی با اشاره به توسعه روابط  دو کشور، افزود: آمادگی داریم در حوزه های آموزش و امور اجرایی تجربیات خود را در قالب کارگاههای آموزشی دراختیار شما قرار دهیم.

جانشین نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت همچنین با اشاره به حضور قاریان ممتاز و برجسته از جمهوری اسلامی ایران در سفر حج امسال، گفت: این قاریان می توانند برای زائران روسیه هم برنامه اجرا کنند.

درادامه این دیدار، حجت الاسلام والمسلمین خیاط معاون بین الملل بعثه مقام معظم رهبری نیزاز تمهیدات اندیشیده شده برای حج امسال گزارش داد و گفت: با وجود اعلام دیرهنگام عربستان، با تلاش صورت گرفته توانستیم شرایط را به خوبی مدیریت و زمینه اعزام نزدیک به ۴۰ هزار زائر ایرانی را به سرزمین وحی فراهم کنیم.

وی افزود: دو طرف درحوزه حج تجاربی دارند که می توانند در اختیار یکدیگر قرار دهند و این موضوع می تواند در قالب انعقاد تفاهم نامه بین بعثه های حج دو کشور دنبال شود.

حجت الاسلام والمسلمین  سید ابراهیم رئیسی بعد از ظهر امروز دوشنبه در دیدار «جیحون بایرام‌اف» وزیر امور خارجه جمهوری آذربایجان، ضمن استماع گزارش مفصل وی درباره افزایش رفت و آمدها و رایزنی‌های دیپلماتیک میان دو کشور و تأثیر آن بر گسترش روابط و همکاری‌ها در عرصه‌های مختلف تجاری، اقتصادی و سیاسی، بر لزوم ایجاد گشایش‌های جدید در روابط تهران - باکو تأکید کرد.

رئیس جمهور با اشاره به اینکه محدودیتی برای تعمیق و تقویت روابط با جمهوری آذربایجان نداریم، افزود: ارتقای روابط خوب دو جانبه می‌تواند به همکاری‌های منطقه‌ای مؤثر منتهی شود.

دکتر رئیسی همچنین با تأکید بر لزوم افزایش رفت و آمد مردم دو کشور، افزود: تقویت روابط و تعاملات مردمی موجب تحکیم دوستی دو ملت می‌شود.

دکتر رئیسی اظهار امیدواری کرد با سفر رئیس جمهور آذربایجان به تهران شاهد جهش در روابط دو کشور باشیم.

«جیحون بایرام‌اف» وزیر امور خارجه جمهوری آذربایجان نیز در این دیدار با اشاره به افزایش قابل توجه مراودات دیپلماتیک مقامات دو کشور و تأثیر قابل توجه آن بر سطح همکاری‌ها و مناسبات تصریح کرد: حجم تجارت میان ایران و جمهوری آذربایجان در سال گذشته میلادی و همچنین در ۵ ماهه نخست سال جاری میلادی افزایش چشمگیری داشته است.

وزیر امور خارجه جمهوری آذربایجان همچنین گزارش مفصلی از موضوعات مورد علاقه و مذاکره مقامات دو کشور ارائه و خاطرنشان کرد: جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان توافق دارند که مسائل منطقه باید توسط خود کشورهای منطقه و بدون دخالت بیگانگان حل و فصل شود.

ماموستا فائق رستمی عضو شورای عالی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی ضمن آرزوی سلامتی و قبول طاعات و عبادات برای حجاج بیت الله الحرام، اظهار داشت: امروزه کنگره حج بزرگترین دانشگاه اسلام است؛ خداوند متعال در قرآن کریم می فرماید: " وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا ۚ إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ ۚ " ، و آن گاه شعبه‌های بسیار و فرق مختلف گردانیدیم تا یکدیگر را بشناسید، همانا بزرگوار و با افتخارترین شما نزد خدا با تقواترین شمایند.

وی افزود: حج حامل پیام های مهمی برای امت اسلام و بشریت است؛ پیام رحمت، برکت برای تمام بشریت که از هر رنگ و نژاد و سلیقه و مذهبی در مکانی واحد گردهم می آیند.

وی ادامه داد: در این کنگره عظیم، کرامت و عزت هر انسان حفظ و شامل شده است؛ در حقیقت حج، پیام وحدت، یکدلی عطوفت، شخصیت و انسانیت است.

وی عنوان کرد: کنگره حج پیام آور و یادآور کردن، خدای واحد، پیامبر واحد ، قبله واحد است؛ پیام رسای پیامبر اسلام در حج درسی مهم برای جامعه بشریت و پیشرفت و توسعه و تقریب جهان اسلام است که ریشه در اتحاد وحدت و انسجام مسلمانان دارد.

ماموستا رستمی تصریح کرد: آنچه که موجب عقب افتادگی امت اسلامی می شود، تفرقه است؛ خوشنودی خدای متعال نیز در وحدت امت اسلامی و غضب الهی در تفرقه و اختلاف است که الحمدلله در حال تقویت و استحکام وحدت و تقریب مذاهب ا سلامی هستیم.

وی در پایان تاکید کرد: خدای متعال با پررنگ کردن و قراردادن پنج رکن مهم " قرآن کریم ، محبت به رسول الله(ص) ، قبله و کعبه ، محبت به آل پیامبر رسول خدا(ص) و اخلاق مداری" برای اتحاد امت اسلامی، همگان را در کنگره حج از اقصی نقاط عالم در یک مکانی خاص جمع می کند، همه این مسائل از دستاوردهای حج می باشد که می تواند سرلوحه و الگوی امت اسلامی باشد.

ماموستا سیدمصطفی خاتمی امام جمعه اشنویه ، حج را عامل تقویت و استحکام وحدت امت اسلامی دانست و اظهار داشت: در ایام حج، تمام فرق و مذاهب اسلامی یکپارچه خواهند شد و امکان آنکه کسی بخواهد مذهب و فرقه کسی را تشخیص دهد، وجود ندارد و همه تحت لوای اسلام اعمالی واحد انجام می دهند که وحدت را به منصه ظهور می رساند.

وی افزود: در حقیقت همدلی ، همصدایی ، همنوایی و هم رنگی و بسیاری از فضائل وحدت در این روزها و شب ها هویدا است.

خاتمی تصریح کرد: خداوند متعال در قرآن کریم می فرماید: "فَإِذَا أَفَضْتُمْ مِنْ عَرَفَاتٍ فَاذْكُرُوا اللَّهَ عِنْدَ الْمَشْعَرِ الْحَرَامِ ۖ"؛ پس آن گاه که از عرفات بازگشتید در مشعر ذکر خدا کنید و به یاد خدا باشید، لذا در این ایام یاد خدا کردن و دعا نمودن بسیار تاکید شده است.

وی اذعان داشت: عید قربان و انجام مناسک حج همه از نمادهای وحدت هستند؛ امتی با لباس و اعمالی واحد تجلی بخش وحدت می باشند.

خاتمی اضافه کرد: با انجام وقوف عرفه ، تمام حاجیان در صحرای عرفات حضور بهم می رسانند و بعد از پایان ده روز ابتدایی حج حاجیان خود را را برای برپایی عید سعید قربان آماده می کنند.

وی عنوان کرد: در این روزها همه رنگ خود را باخته و با رنگی واحد در کنار یکدیگر حاضر می شوند که در واقع و در پایان این دهه خداوند پاداش مومنان و مومنات را عطا می فرماید.

وی در پایان تاکید کرد: انجام رمی عقبه و دوری از شیطان این پیام را برای امت اسلامی دارد که با شیطان صفتان و کسانی که پیرو شیطان هستند به مانند اسرائیل و آمریکا مقابله نموده و مبارزه با این شیطان صفتان را از اعمال خود بدانند.

مولوی اسحاق مدنی عضو شورای عالی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی ، حج را از ارکان مهم اسلام و برابر جهاد دانست و اظهار داشت: حج یکی از ارکان مهم اسلام است؛ درو اقع عبادتی است که با جهاد برابری می کند و این نشان از اهمیت بالای آن می باشد.
 
وی افزود: مسلمانان از سراسر دنیا در مکانی مقدس جمع شده تا اتحاد خود را به رخ جهانیان بکشانند، زیرا این اقدام در وحدت امت اسلامی تاثیر ویژه ای خواهد داشت.

مشاور عالی دبیرخانه شورای برنامه ریزی مدارس علوم دینی اهل سنت ، تصریح کرد: شما در هیچ قسمت عالم اطلاع ندارید که مردمی با لباس و یک زبان واحد که یک ندای واحد را سر می دهند، از کشورهای مختلف و نژادهای گوناگون با رنگ های مختلف گردهم آیند.

وی ادامه داد: همه به دور یک بیت طواف کرده و در یک میدان یعنی صحرای عرفات جمع شده و با لباس احرام و واحد تجمعی عظیم را برپا می کنند.

اسحاق مدنی اضافه کرد: اکثر اعمال حج به طور شخصی می باشد، هیچ فردی، امتیاز وبرتری بر کسی ندارد؛ مگر دارای عذر باشد که دراین مسائل، شرایط خاصی دارد.

وی عنوان کرد: همه مکلف بر محرم شدن هستند؛ در واقع یک شکوه وحدت آفرین وخاصی در برگزاری حج حکمفرما می شود که معنویت ویژه ای را به همه انسان ها اعطا می کند.
 

امام خمینی(ره) در حدیث پانزدهم از چهل حدیث خود به بلاها و امتحانات پروردگار نسبت به مؤمنان پرداخته است. این حدیث با بیان روایتی از امام صادق(ع) آغاز می گردد.
سماعه به نقل از امام صادق(ع) گفت كه آن حضرت از امام علی(ع) فرمود:" همانا در كتاب علی(ع) آمده است كه همانا سخت ترین مردم از لحاظ بلا پیغمبران اند. سپس جانشینان آن ها. پس نیكوكارتران و نیكوكارتران؛ و همانا این گونه است كه مؤمن به اندازه كارهای نیكویش مبتلا می گردد. پس هر كس كه دین او درست و كار او نیكو باشد، بلای او هم سخت خواهد گردید، و این بدان خاطر است كه خداوند متعال دنیا را نه ثوابی از برای مؤمن قرار داده و نه مجازاتی برای كافر؛ و كسی كه دینش اندك و عقلش ضعیف است، بلای او هم اندك خواهد بود، و همانا سرعت بلا به سوی مؤمن پرهیزكار تندتر از باران به سوی آرامگاه زمین است."
"بلا" آن چیزی است كه خداوند متعال، بندگان خود را با آن ها امتحان می كند، مانند بیماری ها و فقر، و گاه با دادن دولت و جاه و مقام بنده را امتحان می كند.
این نكته را باید دانست كه نفوس انسان ها در ابتدای ظهور و تعلق به بدن ها بالقوه شامل تمام علوم و كمالات است و به مرور زمان ادراكات ضعیف در او ایجاد می شود مانند لمس كردن و دیگر حواس ظاهری، و سپس ادراكات باطنی در او ایجاد می گردد، و اگر تحت تأثیراتی قرار نگیرد، میل به زشتی در آن ایجاد می گردد، تا جایی كه به حیوانی درنده و شیطانی غریب تبدیل خواهد شد!
برای جلوگیری از این كار خداوند متعال دو مربی( مربی باطنی یعنی عقل، و مربی ظاهری یعنی پیامبران) را برای تربیت آنها قرار داده است و این دو مربی بدون كمك به یكدیگر نمی توانند مؤثر واقع شوند. این دو نعمت بزرگ را خداوند متعال اسباب تمیز انسان ها از یكدیگر و اسباب امتحان آنها از هم قرار داده است.
امام صادق(ع) فرمود:" حتمی است برای مردم كه خالص شوند و امتحان گردند و از یكدیگر تمیز داده شوند و غربال گردند و مردمان بسیاری در غربال استخراج شوند."
بر اساس روایات مختلف روشن می شود كه هر بخشش و توسعه ای و هرمنعی و هر امر و نهی ای برای امتحان است؛ و نیز برانگیخته شدن پیامبران و ارسال كتاب های آسمانی برای جدا شدن بدكاران از نكوكاران و بدبختان از خوشبختان است، تا در این امتحان حجت الهی بر مردم تمام شود، زیرا خداوند به همه چیز آگاه است.

شدت ابتلای پیامبران و اوصیا و مؤمنان

هرعملی كه از انسان سر می زند و هر لذتی كه انسان می برد، اثری در نفس بر جای می گذارد و هر چه شخص در لذت ها بیش تر غوطه بخورد، علاقه اش به دنیا بیش تر می گردد و به همان اندازه از آخرت غفلت می ورزد تا جایی كه توجه او از خداوند و آخرت كلاً سلب می گردد.
از سوی دیگر هر گاه انسان از پدیده ای بدی و سختی هایی ملاحظه كند، از آن متنفر ورویگردان می شود، و سعی می كند آن را از خود دور سازد. بر اساس همین مطلب هر گاه انسان از این عالم بلاها و دردها و سختی ها دید طبیعتاً از آن متنفر می شود، دلبستگی او به این دنیا كم می شود، سعی می كند از آن روحاً كوچ كند و دل به سرای دیگر بفرستد.
لذا هر چه عنایت خداوند متعال به بنده ای بیش تر باشد، موج های بلا را بیش تر متوجه او می كند تا این كه روح این بنده از دنیا و زخارف و زینت های آن منصرف گردد.
آینه( خداوند متعال) او را از دنیا پرهیز می دارد، همان طور كه طبیب مریض را ( پرهیز می دارد)
همچنین عنایات ازلی خداوند متعال به انبیا و اولیا به خاطر آن است كه خداوند آگاهی دارد كه آن ها در زمان تكلیف او را اطلاعت می كنند.
از دیگر نكات شدت ابتلا و گرفتاری بندگان خاص خداوند آن است كه بیشتر به یاد خدا بیفتند؛ زیرا اصولاً انسان ها در هنگام راحتی و آسایش غفلت می ورزند. البته این نكته در خصوص انبیا و اولیای كامل تا حدی فرق می كند، زیرا قلب این ها محكم تر از آن است كه به دنیا علاقه ورزد و نیازی باشد تا با سختی وبلا چهره از دنیا برگردانند، بلكه اینان به نور باطنی دریافته اند كه حضرت پروردگار به این عالم توجهی ندارد، لذا فقر را بر ثروت و بلا را بر راحتی ترجیح داده اند.در حدیث است كه جبرئیل كلید خزائن زمین را به پیشگاه حضرت ختمی مرتبت آورد و عرض كرد كه در صورت قبول این ها، چیزی هم از مقامات اخروی شما كم نمی گردد، اما حضرت برای فروتنی در برابر پروردگار آن را قبول نكرد و فقر را برگزید.
همچنین در روایات آمده است كه برای مؤمنان مراتبی است كه نمی توان به آن ها رسید مگر به سبب تحمل سختی و بلا ، چنان كه امام حسین(ع) رسول خدا(ص) را در خواب دید، حضرت به آن مظلوم فرمود:" از برای تو در بهشت درجه ای است كه به آن نمی رسی مگر با شهادت".
در روایت دیگر از امام صادق(ع) آمده است كه همانا بزرگی مرد به بزرگی بلایی است كه به او می رسد؛ و خداوند قومی را دوست نمی دارد، مگر این كه آن ها را مبتلا نماید.
به این نكته نیز باید توجه داشت كه انبیا و اوصیا در بیماریهای جسمی و حسی شبیه دیگران اند؛ اما از ابتلای به برخی امراض كه با اهداف بعثت منافات داشته باشد و موجب روی گردانی مردم از آن ها شود مصون و درمان اند، مانند جذام و برص.
دلیل آن هم این است كه عموم مردم صحت و سلامتی جسمی را با كمالات روحی ملازم و همراه می دانند، لذا عنایات خداوند اقتضا می كند كه پیامبران صاحب شریعت و مبعوث به رسالت را به بیماری هایی دچار نكند كه خلق از آنها متنفر ، و از گرد آنها پراكنده نشوند ، اما در خصوص بعضی از پیامبران كه صاحب شریعت نیستند و برخی اولیاء و مؤمنان بزرگ ابتلای به این گونه بیماری ها منعی ندارد چنان كه حضرت ایوب و جناب حبیب نجار مبتلا بودند .

دنیا محل پاداش و مجازات نیست

باید دانست كه دنیا نه دار كرامت و ثواب پروردگار است و نه محل عذاب، زیرا دار كرامت و پاداش عاملی است كه نعمت های آن خالص و به سختی آغشته نباشد، در حالی كه می دانیم لذات و خوشی های دنیا با سختی و درد همراه است و سختی ها و دردهای آن هم خالص نیست و گاه با نعمت و نقمت ایی همراه است.
لذا همان طور كه در حدیث آمده است، علت ابتلای مؤمن در دنیا آن است كه خداوند متعال دنیا را پاداشی برای مومن و یا مجازات برای كافر قرار نداده است. دنیا محل امتحان و دار تكلیف و مزرعه آخرت است. بنابراین كسانی كه انتظار دارند خداوند متعال گنه كاران و ظالمان را قلع و قمع كند، خلاف سنت الهی می اندیشند، زیرا سنت الهی آن است كه دنیا محل عمل باشد و در آخرت نتایج مشخص گردد.
اگر ظالم و ستمگری در دنیا مجازات شود، از عنایات خداوند متعال به اوست، همان طور كه مهلت دادن به اهل معصیت هم استدراج است، چنان كه در آیه 177 سوره آل عمران آمده است.
" آنان كه كافر شدند، گمان نكنند كه مهلت ما به آن ها خیر آن هاست. همانا مهلتشان دادیم تا گناه را زیاد كنند و برای آن ها عذابی دردناك است ."

به این مطلب نیز باید اشاره كرد كه میزان درك بلا و سختی بستگی به میزان درك شخص دارد، لذا كسانی كه عقل و دركشان كامل است به همان نسبت بلاهای روحانی را بیش تر درك می كنند. می توان گفت این كه رسول خدا(ص) فرمود:" هیچ پیامبری اذیت نشد، آن گونه كه من اذیت شدم، ناظر به همین معنا باشد، زیرا هر كس عظمت پرودگار را بیشتر درك كند، از گناه بندگان بیشتر متأثر می شود، پس اذیت و بلای او بیشتر خواهد بود.
 

رسانه‌های عربی به نقل از کان شبکه رسمی رادیو و تلویزیون رژیم صهیونیستی خبر دادند، حجم اطلاعات درز یافته از دستگاه‌های امنیتی اسرائیل آنقدر زیاد است که بنی گانتس وزیر جنگ اسرائیل را بر آن داشت تا دستور انجام تحقیقات در رابطه با منبع این افشاگری صادر کند.

به گفته گانتس، این افشاگری‌ها سیاست ابهامی که اسرائیل در رابطه با تقابل با ایران در پیش گرفته است، را دچار خدشه می‌کند.

برخی از رسانه‌های عبری زبان هم تاکید کردند این نگرانی نزد سرویس‌های اطلاعاتی اسرائیلی وجود دارد که منبع افشا کننده دیدار آویو کوخافی رئیس ستاد ارتش اسرائیل با همتای سعودی اش فیاض بن حامد الرویلی در مصر، هم اسرائیلی باشد.

این افشاگری در حالی صورت گرفت که عربستان بارها ادعا کرده است که حاضر به هر نوع مذاکرات مستقیم با اسرائیل پیش از اعلام پایبندی تل‌آویو به ابتکار صلح عربی که ملک عبدالله پادشاه سابق عربستان طراح آن بود، نیست، از اینرو اطلاعات منتشر شده در رابطه با دیدارهای سعودی ـ اسرائیلی را تکذیب می‌کند.

یکی دیگر از اطلاعات افشا شده‌ای که گانتس را به وحشت انداخته، اخباری است که نیویورک تایمز رسید و حکایت از آن داشت که اسرائیل در نامه نگاری‌‌هایی به آمریکا به واشنگتن اطلاع داده است که مسئولیت حسین صیاد خدایی افسر بلندپایه سپاه پاسداران را به عهده دارد.

کان شبکه 11 تلویزیون اسرائیل در گزارش خود تاکید کرد، سرویس‌های امنیتی اسرائیل قصدی برای اتخاذ تدابیر شدید علیه فرد یا افراد خاصی نداشته بلکه هدف آنها جلوگیری از ادامه افشاگری‌های آتی است.

گانتس در دستور العمل خود خواهان تحقیق در رابطه با درز کردن اطلاعات مذاکرات امنیتی شد که پشت درهای بسته در رابطه با ایران انجام گرفته است.

یکی دیگر از موارد نگران کننده برای گانتس، انتشار گزارش‌‌هایی در رابطه با اختلاف نظر ارتش اسرائیل و موساد در رابطه با موضع تل‌آویو در قبال توافق هسته‌ای جدید با ایران است.

همچنین قرار است تحقیقاتی نیز در رابطه با نحوه انتشار گزارش مربوط به هواپیماهای بدون سرنشین سرنگون شده در حریم هوایی عراق و نیز سفر رئیس ستاد ارتش اسرائیل به مصر در کنار حملات اسرائیل در سوریه، انجام شود.

برخی از رسانه‌های عربی شمار موارد نگران کننده برای گانتس را 10 مورد اعلام کردند که باعث شده است او چنین دستوری را صادر کند.

ظرف مدت زمانی کوتاه و چند ماهه، روند مذاکرات دیپلماتیک برای عادی سازی روابط ترکیه و ارمنستان رفته رفته به بار می نشیند.

با برگزاری پنجمین دور مذاکرات ترکیه و ارمنستان در وین اتریش، توافق برای بازگشایی مرزها، شکل می گیرد. وزارت امور خارجه ترکیه در بیانیه‌ای به دیدارهای نمایندگان ویژه ترکیه - ارمنستان در روند عادی‌سازی روابط اشاره کرده است.

در این بیانیه آمده که مرز زمینی ترکیه و ارمنستان در اسرع وقت برای اتباع کشورهای ثالثی که به دو کشور سفر می‌کنند باز می شود.

مذاکرات  روابط ترکیه و ارمنستان در وین با حضور سردار کیلیچ , روبن روبینیان، نمایندگان ویژه روند عادی سازی ترکیه و ارمنستان به طرح مسائل اقتصادی رسید است. این دو نماینده توافق کردند که تجارت محموله‌های هوایی مستقیم بین ترکیه و ارمنستان در اسرع وقت آغاز شود. همچنین طرفین بار دیگر بر توافق خود بر ادامه روند عادی سازی روابط دو جانبه بدون هیچ پیش شرطی تاکید کردند.

کارشناسان چه می گویند؟

تحلیلگران بر این باورند که ارمنستان می تواند برای شرکت های بزرگ بخش خصوصی ترکیه یک بازار پرسود باشد. اما واقعیت این است که هنوز تکلیف بخشی از مسائل امنیتی روشن نشده و پیش بینی می شود که در روند آتی مذاکرات، رفته رفته اختلاف نظرات نیز برجسته شوند.

مراد اصلان، محقق سیاست خارجی ترکیه گفته است:«تداوم مذاکرات ترکیه و ارمنستان، بدون پیش شرط مثبت است. اما با پیشرفت مذاکرات، مسائل دشواری بر سر میز قرار خواهند گرفت. مهم این است که بتوانیم در مورد این مسائل به روشنی بحث کنیم. مهم ترین نتیجه ای که ارمنستان از عادی سازی انتظار دارد، ایجاد ارتباط اقتصادی با غرب است. در این طرف هم، مهمترین پارامتر ترکیه روابط با آذربایجان است و هر گام ملموسی که باید برداشته شود، باید به شکلی باشد که به روابط آنکارا – باکو لطمه نزند.»

پروفسور برهان الدین دوران از مشاورین نزدیک اردوغان نیز گفته است:«با وجود شکست در جنگ قره باغ، پاشینیان توانست در انتخابات پیروز شود. او توانست خود را در موقعیت دقیق ترین رهبر برای آینده ارمنستان نگه دارد. اما او مشکلاتی نیز دارد. به عنوان مثال، پاشینیان باید اثرات منفی مهاجران ارمنی را محدود کند و تعادل بین غرب و روسیه را حفظ کند. البته دغدغه پاشینیان این است که با رهایی از انزوای دیپلماتیک - تجاری از سرخوردگی ناشی از شکست برای جامعه ارمنی بکاهد و رفاه را افزایش دهد. راه انجام این کار، صلح با آذربایجان و عادی سازی روابط با ترکیه است. همزمان با آغاز پروازهای چارتر به ایروان، افتتاح کریدور زنگزور و آغاز روابط تجاری روی میز است. رایزنی‌های منطقه‌ای 3+3 که از 10 دسامبر آغاز شد، برای حل مشکلات کشورهای منطقه بسیار ارزشمند است. اگر مشکل عدم حضور گرجستان در اولین نشست برطرف شود، یکپارچگی منطقه ای بلندمدت در قفقاز راه را هموار خواهد کرد. پنجره فرصت در قفقاز باز شده است، ببینیم اوضاع چگونه پیش خواهد رفت.»

در همین حال طلحه کوسه مسئول نمایندگی یکی از پژوهشکده های وابسته به حزب عدالت و توسعه در بروکسل گفته است:«مرزهای بین آذربایجان و ارمنستان هنوز به طور واضح ترسیم نشده و توافق نامه صلح دائمی بین طرفین امضا نشده است. ترکیه و آذربایجان انتظار دارند که کریدور زنگزور هر چه زودتر افتتاح شود و روابط تجاری به بهره برداری برسد. از سوی دیگر، پاشینیان، نخست وزیر ارمنستان در تلاش است تا با فرصت های نوظهور همکاری منطقه ای، دستاوردهای دیپلماتیک و اقتصادی برای کشورش به دست آورد. اما در این میان، گرجستان به دلیل مشکلاتی که در روابط خود با روسیه دارد، همچنان از ایده پلتفرم منطقه ای دور مانده است. تحولاتی که بین ترکیه، آذربایجان و ارمنستان آغاز شد و روسیه و ایران از نزدیک آن دنبال کردند، ابتکارات بسیار مهمی برای تضمین صلح و ثبات منطقه ای است.»

چرا ارمنستان کوتاه آمد؟

یکی از مهمترین پرسش های سیاسی در مورد انگیزه ها و اهداف ایروان برای ورود به دور عادی روابط با ترکیه، این است که چرا دولت پاشینیان از ترکیه طلب عذرخواهی نکرد؟ آن هم در شرایطی که جو بایدن رئیس جمهور آمریکا، رویداد تاریخی 1915 میلادی را به رسمیت شناخته و ترکیه را در شرایط دشوار قرار داد؟ چرا باوجود حمایت آمریکا، فرانسه و فعالیت گسترده لابی و دیاسپورای ارمنی، پاشینیان گزینه ضرورت عذرخواهی و گرفتن دیه و خسارت را مطرح نکرد؟ در پاسخ به این سوال مهم، می توان به چنین پاسخ هایی اندیشید:

1. ارامنه تندرو موسوم به داشناک ها، پس از رویداد تاریخی 1915 و در همان دوران جنگ عالمگیر اول، علاوه بر ژنرال ها یا پاشاهای اصلی مسئول کشتار ارامنه، ده ها تن از مقامات سیاسی، وزرا، فرماندهان عالی، دیپلمات ها و نمایندگان عثمانی را در چندین کشور جهان ترور کردند. با آن که امپراتوری عثمانی منحل و جمهوری ترکیه تاسیس شد، اما گرفتن انتقام ارامنه از عثمانی طول کشید و  به مدت چند دهه، کار و فعالیت برای دیپلمات های ترک در کشورهای مختلف عملاً ناممکن بود. آنان یا در خیابان و منزل ترور و کشته می شدند و یا در جریان بمب گذاری و به آتش کشیدن اقامتگاه های خود از میان برداشته می شدند. ترکیه بارها در مورد این رویدادها پیگیری قضایی به راه انداخته و قاعدتاً اگر ارمنستان طلب دیه و عذرخواهی می کرد، دولت ترکیه نیز یک بار دیگر پوشه های قطور مربوط به حملات گسترده داشناک ها را پیش می کشید و ارمنستان عملاً وارد یک روند کشدار و فرساینده حقوق بین الملل می شد.

2.ارمنستان در جنگ اخیر با مشکلات بزرگی روبرو شد. علاوه بر آن که خسارات اقتصادی سنگینی بر این کشور تحمیل شد، از منظر روانشناسی اجتماعی نیز شرایط برای دولت سخت تر شده و حالا با خروج از انزوای اقتصادی می تواند وضعیت بهتری پیدا کند.

سه دغدغه بسیار مهم ترکیه

در نگرش سیاسی دولت ترکیه به موضوع عادیسازی روابط با ارمنستان، سه موضوع و مساله مهم در میان است:

1.بدون تردید، مهمترین مساله ترکیه، تاثیر روند عادی سازی بر وضعیت منطقه ای جمهوری آذربایجان است. در این پرونده جایگاه آذربایجان برای ترکیه حتی از منافع اقتصادی هم مهم تر و حیاتی تر است. به ویژه حالا که آنکارا امیدوار است تا با بهره گیری از ظرفیت های نوین پس از جنگ قره باغ از طریق نخجوان و ارمنستان به جمهوری آذربایجان و کشورهای مجاور آن متصل شود.

2.ترکیه امیدوار است در یک بازه زمانی کوتاه، ارمنستان را به یک بازار بزرگ برای مصرف کالاهای خود تبدیل کند و در همان حال سالانه پذیریای ده ها هزار تروریستی ارمنی باشد.

3.رساندن روابط آنکارا – ایروان به یک سطح مطلوب و خوب، می تواند بار سنگین اتهامات تاریخی و حقوقی را از شانه های ترکیه بردارد و تبدیل به کاتالیزوری برای توسعه روابط ترکیه و جهان مسیحی شود.

تکمیل روند عادی سازی روابط ترکیه با ارمنستان، رویداد مهمی است که می تواند بر بخشی از معادلات اقتصادی، امنیتی و اجتماعی در قفقاز و آسیای میانه تاثیر بگذارد. حال باید دید، دولت و بخش خصوصی ترکیه در این مسیر چه اهداف و پروژه هایی را پیش خواهد برد.

أَحْمَدُهُ اسْتِتْمَاماً لِنِعْمَتِهِ وَ اسْتِسْلَاماً لِعِزَّتِهِ وَ اسْتِعْصَاماً مِنْ مَعْصِيَتِهِ وَ أَسْتَعِينُهُ فَاقَةً إِلَى كِفَايَتِهِ، إِنَّهُ لَا يَضِلُّ مَنْ هَدَاهُ وَ لَا يَئِلُ مَنْ عَادَاهُ وَ لَا يَفْتَقِرُ مَنْ كَفَاهُ فَإِنَّهُ أَرْجَحُ مَا وُزِنَ وَ أَفْضَلُ مَا خُزِنَ. وَ أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ شَهَادَةً مُمْتَحَناً إِخْلَاصُهَا مُعْتَقَداً مُصَاصُهَا نَتَمَسَّكُ بِهَا أَبَداً مَا أَبْقَانَا وَ نَدَّخِرُهَا لِأَهَاوِيلِ مَا يَلْقَانَا، فَإِنَّهَا عَزِيمَةُ الْإِيمَانِ وَ فَاتِحَةُ الْإِحْسَانِ وَ مَرْضَاةُ الرَّحْمَنِ وَ مَدْحَرَةُ الشَّيْطَانِ.

الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي لَا يَبْلُغُ مِدْحَتَهُ الْقَائِلُونَ وَ لَا يُحْصِي نَعْمَاءَهُ الْعَادُّونَ وَ لَا يُؤَدِّي حَقَّهُ الْمُجْتَهِدُونَ الَّذِي لَا يُدْرِكُهُ بُعْدُ الْهِمَمِ وَ لَا يَنَالُهُ غَوْصُ الْفِطَنِ الَّذِي لَيْسَ لِصِفَتِهِ حَدٌّ مَحْدُودٌ وَ لَا نَعْتٌ مَوْجُودٌ وَ لَا وَقْتٌ مَعْدُودٌ وَ لَا أَجَلٌ مَمْدُودٌ فَطَرَ الْخَلَائِقَ بِقُدْرَتِهِ وَ نَشَرَ الرِّيَاحَ بِرَحْمَتِهِ وَ وَتَّدَ بِالصُّخُورِ مَيَدَانَ أَرْضِهِ.

ستايش مخصوص خداوندى است که ستايشگران هرگز به مدح و ثناى او نمى رسند و حسابگران (زبردست) هرگز نعمتهايش را شماره نمى کنند و تلاشگران هرگز قادر به اداى حقّ او نيستند. همان خدايى که افکار بلند و ژرف انديش، کنه ذاتش را درک نکند و غوّاصان هوشمند (درياى علوم و دانش ها) دسترسى به کمال هستى اش پيدا ننمايند، همان کسى که براى صفاتش حدّى نيست و توصيفى براى بيان اوصافش وجود ندارد و نه وقت معيّنى و نه سرآمد مشخّصى براى ذات پاک اوست. مخلوقات را با قدرتش آفريد و بادها را با رحمتش به حرکت درآورد و گسترش داد و لرزش و اضطراب زمين را به وسيله کوه ها آرام ساخت.