emamian
اعمال عمومی و اختصاصی ماه مبارک رجب
رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرموده اند: «رجب ماه بزرگ خداست و هیچ ماهی در حرمت و فضیلت به پایه آن نمی رسد و قتال با کافران در این ماه حرام است، آگاه باشید که رجب ماه پروردگار است و شعبان ماه من و ماه رمضان ماه امت من است و اگر کسی در ماه رجب حتی یک روز روزه بدارد خدا را از خود خشنود ساخته و خشم الهی از او دور می گردد. »[۱]
اعمال عمومی ماه مبارک رجب
دعایی که موجب آمرزش گناهان می گردد
از حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام نقل شده است که حضرت رسول صلی الله علیه و آله فرمود: هر که در هر شب و هر روز ماه رجب و شعبان و رمضان سه مرتبه هر یک از حمد و آیة الکرسی و قل یأیها الکافرون و قل هو الله أحد و قل أعوذ به رب الفلق و قل أعوذ به رب الناس بخواند و سه مرتبه بگوید: سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکبَرُوَ لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّةَ إِلاَّ بِاللَّهِ الْعَلِی الْعَظِیمِ و سه مرتبه بگویداللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ و سه مرتبه بگوید: اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ و چهار صد مرتبه بگوید: أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَ أَتُوبُ إِلَیهِ خداوند تعالی گناهانش را بیامرزد اگر چه به عدد قطره های باران و برگ درختان و کف دریاها باشد.
ثواب تهلیل در ماه رجب
روایت شده است کسی که در ماه رجب هزار مرتبه بگوید: لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ خداوند عز و جل برای او صد هزار حسنه بنویسد و برای او صد شهر در بهشت بنا فرماید.
ثواب روزه ماه رجب
هر که در ماه رجب یک روز روزه بدارد و چهار رکعت نماز گزارد بگذارد، در رکعت اول صد مرتبه آیة الکرسی و در رکعت دوم دویست مرتبه قل هو الله أحد نمیرد تا جای خود را در بهشت ببیند یا دیده شود برای او.
فضیلت نماز در ماه رجب
در روایت است: هر که در یک شب از شب های رجب ده رکعت نماز بجا آورد و بخواند در هر رکعتی حمد و قل یأیها الکافرون یک مرتبه و توحید سه مرتبه بیامرزد حق تعالی هر گناهی که کرده است.
فضیلتی عجیب برای دو رکعت نماز در ماه رجب
از حضرت رسول صلی الله علیه و آله روایت شده است: کسی که در یک شب از ماه رجب بخواند صد مرتبه قل هو الله أحد را در دو رکعت نماز، پس گویا صد سال روزه گرفته در راه خدا و حق تعالی در بهشت صد قصر به او مرحمت فرماید هر قصری در جوار پیغمبری از پیغمبران علیهم السلام.
راه استجابت دعا
در تمام ماه رجب شصت رکعت نماز کند به این طریق که در هر شب آن دو رکعت بجا آورد بخواند در هر رکعت حمد یک مرتبه و قل یأیها الکافرون سه مرتبه و قل هو الله أحد یک مرتبه و چون سلام دهد دست ها را بلند کند و بگوید: لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیک لَهُ؛ لَهُ الْمُلْک وَ لَهُ الْحَمْدُ یحْیی وَ یمِیتُ وَ هُوَ حَی لاَ یمُوتُ بِیدِهِ الْخَیرُوَ هُوَ عَلَی کلِّ شَی ءٍ قَدِیرٌ وَ إِلَیهِ الْمَصِیرُوَ لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّةَ إِلاَّ بِاللَّهِ الْعَلِی الْعَظِیمِ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ النَّبِی الْأُمِّی وَ آلِهِ؛ و بکشد دست ها را به صورت خود از حضرت رسول صلی الله علیه و آله در روایت است که کسی که این عمل را بجا آورد حق تعالی دعای او را مستجاب گرداند و ثواب شصت حج و شصت عمره به او عطا فرماید تا خداوند رحمان او را بیامرزد.
فضیلت استغفار در ماه رجب
روایت است کسی که در رجب در وقت صبح هفتاد مرتبه و در وقت پسین نیز هفتاد مرتبه بگوید: أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَ أَتُوبُ إِلَیهِ و چون تمام کرد دست ها را بلند کند و بگوید: اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِی وَ تُبْ عَلَی پس اگر در ماه رجب بمیرد خدا از او راضی باشد و آتش او را مس نکند به برکت ماه رجب.
از حضرت رسول صلی الله علیه و آله روایت شده که هر که در ماه رجب صد مرتبه بگوید: أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ الَّذِی لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ وَحْدَهُ لاَ شَرِیک لَهُ وَ أَتُوبُ إِلَیهِ و ختم کند آن را به صدقه ختم فرماید حق تعالی برای او به رحمت و مغفرت و کسی که چهار صد مرتبه بگوید بنویسد برای او اجر صد شهید.
توصیه به خواندن سوره توحید در ماه رجب
سید در اقبال فضیلت بسیار از حضرت رسول صلی الله علیه و آله نقل کرده برای خواندن قل هو الله أحد ده هزار مرتبه یا هزار مرتبه یا صد مرتبه در ماه.
فضیلت لا اله الا الله
نیز از آن حضرت مروی است که: کسی که بگوید در ماه رجب هزار مرتبه لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ بنویسد خداوند عز و جل برای او صد هزار حسنه و بنا فرماید برای او صد شهر در بهشت.
اعمال اختصاصی ماه مبارک رجب
اعمال شب اول
۱. دعای دیدن هلال ماه ۲. غسل ۳. زیارت امام حسین علیه السلام ۴. بعد از نماز مغرب بیست رکعت نماز کند به حمد و توحید و بعد از هر دو رکعت سلام دهد تا محفوظ بماند خود و اهل و مال و اولادش و از عذاب قبر در پناه باشد و از صراط بی حساب مانند برق بگذرد. ۵. بعد از نماز عشاء دو رکعت نماز کند بخواند: در رکعت اول حمد و ألم نشرح یک مرتبه و توحید سه مرتبه و در رکعت دوم حمد و أ لم نشرح و توحید و معوذتین را و چون سلام نماز داد سی مرتبه لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ بگوید و سی مرتبه صلوات بفرستد تا حق تعالی گناهان او را بیامرزد مانند روزی که از مادر متولدشده. ۶. بخواند سی رکعت نماز، در هر رکعت حمد و قل یأیها الکافرون یک مرتبه و توحید سه مرتبه.
روز اول رجب
روز شریفی است و در آن چند عمل وارد شده است:
۱. روزه گرفتن ۲. غسل کند ۳. زیارت امام حسین علیه السلام ۴. نماز سلمان. [۲]
شب سیزدهم
مستحب است در هر یک از ماه رجب و شعبان و رمضان آنکه در شب سیزدهم دو رکعت نماز بگزارند در هر رکعت حمد یک مرتبه و یس و تبارک الملک و توحید بخوانند و در شب چهاردهم چهار رکعت به دو سلام به همین کیفیت و در شب پانزدهم شش رکعت به سه سلام به همین کیفیت از حضرت صادق علیه السلام مروی است که هر که چنین کند جمیع فضیلت این سه ماه را دریابد و جمیع گناهانش غیر از شرک آمرزیده شود.
روز سیزدهم
اول أیام البیض است و ثواب بسیاری برای روزه این روز و دو روز بعد واردشده و اگر کسی خواهد عملم داود بجا آورد باید این روز را روزه بگیرد.
شب نیمه ماه رجب
شب شریفی است و در آن چند عمل است: اول غسل دوم احیاء آن به عبادت سوم زیارت امام حسین علیه السلام چهارم شش رکعت نماز که در شب سیزدهم ذکر شد پنجم سی رکعت نماز در هر رکعت حمد و ده مرتبه توحید.
روز نیمه رجب
روز مبارکی است و اعمال آن عبارت است از: ۱. غسل؛ زیارت حضرت امام حسین علیه السلام ۳. اعمال ام داود.
شب بیست و هفتم
شب مبعث و از لیالی متبرکه است و در آن چند عمل است اول: بعد از نماز عشا که به رختخواب رفتی پس بیدار می شوی هر ساعتی که خواستی از شب تا پیش از نیمه آن و بجا می آوری دوازده رکعت نماز می خوانی در هر رکعتی حمد و سوره ای از سوره های کوچک مفصل و مفصل از سوره محمد است تا آخر قرآن پس چون سلام دادی در هر دو رکعتی و فارغ شدی از نمازها می نشینی بعد از سلام و می خوانی حمد را هفت مرتبه و معوذتین را هفت مرتبه و قل هو الله أحد و قل یأیها الکافرون هر کدام را هفت مرتبه و إنا أنزلناه و آیة الکرسی هر کدام را هفت مرتبه و بخوان در عقب همه این دعا را: الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی لَمْ یتَّخِذْ وَلَدا وَ لَمْ یکنْ لَهُ شَرِیک فِی الْمُلْک وَ لَمْ یکنْ لَهُ وَلِی مِنَ الذُّلِّ وَ کبِّرْهُ تَکبِیرا اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُک بِمَعَاقِدِ عِزِّک عَلَی أَرْکانِ عَرْشِک وَ مُنْتَهَی الرَّحْمَةِ مِنْ کتَابِک وَ بِاسْمِک الْأَعْظَمِ الْأَعْظَمِ الْأَعْظَمِ وَ ذِکرِک الْأَعْلَی الْأَعْلَی الْأَعْلَی وَ بِکلِمَاتِک التَّامَّاتِ أَنْ تُصَلِّی عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ أَنْ تَفْعَلَ بِی مَا أَنْتَ أَهْلُهُ پس بخوان هر دعایی که خواستی و مستحب است غسل در این شب و گذشت در شب نیمه نمازی که در این شب نیز خوانده می شود دوم زیارت حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام.
روز بیست و هفتم
اول: غسل،
دوم: روزه و آن یکی از چهار روزی است که در تمام سال امتیاز دارد برای روزه گرفتن و برابر است با روزه هفتاد سال سوم بسیار صلوات فرستادن چهارم زیارت حضرت رسول صلی الله علیه و آله و امیرالمؤمنین علی علیه السلام.
سوم: دوازده رکعت نماز که خوانده شود در هر رکعت حمد و سوره و بعد از فراغ از نمازها خوانده شود هر یک از حمد و توحید و معوذتین چهار مرتبه و لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکبَرُ وَ سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إِلا بِاللَّهِ الْعَلِی الْعَظِیمِ چهار مرتبه اللَّهُ اللَّهُ رَبِّی لا أُشْرِک بِهِ شَیئا چهار مرتبه لا أُشْرِک بِرَبِّی أَحَدا چهار مرتبه.
روز آخر ماه:
غسل در آن واردشده و روزه اش سبب آمرزش گناهان گذشته و آینده است و نماز سلمان به نحوی است که در روز اول(گذشت) التماس دعا.
پی نوشت ها:
[۱] فضائل الاشهر الثلاثه، ابن بابویه قمی، تحقیق غلامرضا عرفانیان، ص ۲۴
[۲] نماز سلمان:
به این صورت که ده رکعت نماز گذارد، بعد از هر دو رکعت سلام دهد و در هر رکعت یک مرتبه سوره «حمد»، سه مرتبه «توحید» و سه مرتبه «قل یا ایها الکافرون» را خوانده و پس از هر سلام دستها را بلند کند و بگوید: «لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَرِیک لَهُ لَهُ الْمُلْک وَ لَهُ الْحَمْدُ یحْیی وَ یمِیتُ وَ هُوَ حَی لا یمُوتُ بِیدِهِ الْخَیرُ وَ هُوَ عَلَی کلِّ شَی ءٍ قَدِیرٌ»
معبودی جز خدا نیست، یگانه و بی شریک است، فرمانروایی و سپاس تنها برای اوست، زنده می کند و می میراند، و اوست زنده ای که نمی میرد، خیر به دست اوست و او بر هر کاری تواناست.
سپس بگوید: اللَّهُمَّ لا مَانِعَ لِمَا أَعْطَیتَ وَ لا مُعْطِی لِمَا مَنَعْتَ وَ لا ینْفَعُ ذَا الْجَدِّ مِنْک الْجَدُّ
خدایا! از آنچه عطا کردی بازدارنده ای نیست، و آنچه را بازداری دهنده ای ندارد و شخص کوشا را کوشش از تو بی نیاز نمی کند،
سپس دستها را بر چهره خود بکشد. و نیز در روز نیمه ماهر رجب این نماز را با همین کیفیت بخواند، ولی پس از: عَلَی کلِّ شَی ءٍ قَدِیرٌ او بر هر کاری تواناست
بگوید: إِلَها وَاحِدا أَحَدا فَرْدا صَمَدا لَمْ یتَّخِذْ صَاحِبَةً وَ لا وَلَدا
معبود، یگانه، یکتا، فرد، مقصود نیازمندان، که همسری و فرزندی نگرفته است
و هم در روز آخر ماه این عمل را بجا آورد و بعد از: عَلَی کلِّ شَی ءٍ قَدِیرٌ بگوید وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّاهِرِینَ وَ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إِلا بِاللَّهِ الْعَلِی الْعَظِیمِ.
او بر هر کاری تواناست خدایا! بر محمّد و خاندان پاکش درود فرست، و جنبش و نیرویی جز به خدا نیست، خدای برتر و بزرگ.
پس دستها را بر چهره خود کشیده و حاجتش را بطلب، از فواید این نماز که بسیار است نباید غفلت نمود.
توصیههای پیامبر(ص) درباره اولین شب جمعه ماه رجب
در میان شبهای مقدس اسلامی، نخستین شب جمعه ماه رجب جایگاهی ویژه دارد که به «لیلة الرغائب»، شب آرزوها و بخششهای الهی، مشهور است.
بر اساس این گزارش بنابر روایات، در این شب فرشتگان در کعبه گرد هم میآیند تا برای روزهداران ماه رجب طلب آمرزش کنند. در این گزارش به بررسی روایات و احادیث مرتبط با این شب پرفضیلت میپردازیم که تقدیم شما فرهیختگان میشود.
لَیلَةُ الرَّغائِب نخستین شب جمعهٔ ماه رجب است که در آن امید به بخششهای فراوان از سوی خداوند است.
بر اساس روایتی از پیامبر(ص) در این شب فرشتگان به کعبه میآیند و از خدا درخواست میکنند روزهدار در ماه رجب را ببخشد.در این روایت، همچنین خواندن دوازده رکعت نماز با کیفیتی خاص پس از عشاء تا قبل از نیمه شب توصیه شده است.
* معنای لیلةالرغائب
جمعی از عالمان شیعه و سنی، روایت مذکور را جعلی دانستهاند. گروهی از فقها انجام اعمال لیلة الرغائب را به امید مطلوبیت (رجاءً) جایز میدانند.
لیله به معنای شب است و کلمهٔ «رغائب» جمع «رغیبه» به معنای چیزی است که مورد رغبت و میل و نیز به معنای عطا و بخشش فراوان است.
بنابراین «لیلة الرغائب» هم میتواند به معنای شبی باشد که میل و توجه به آن بسیار است و هم میتواند به معنای شبی باشد که در آن عطا و بخشش خدا بسیار است.
با توجه به روایتی که در فضیلت این شب نقل شده هر دو معنا درست است.
بر پایه حدیثی که از رسول اکرم در کتاب اقبال الاعمال سید ابن طاووس نقل شده، پیامبر فرمود از این شب غفلت نکنید زیرا این شب را ملائکه، لیلة الرغائب نامیدهاند.
زمانی که یکسوم از این شب بگذرد، فرشتهای در آسمان و زمین باقی نمیماند، مگر اینکه در کعبه و حوالی آن جمع میشوند. خداوند به فرشتگان میگوید هرچه میخواهید درخواست کنید.
فرشتگان گویند درخواست ما بخششِ فرد روزهدارِ ماه ماه رجب است. خدا پاسخ میدهد: آن را انجام دادم.
* تو را بشارت باد که از هر شدّت و سختی نجات یافتی
در روایت لیلة الرغائب آمده است نخستین پنجشنبه ماه رجب روزه گرفته شود و در شب جمعه، بین نماز مغرب و نماز عشاء تا قبل از نیمه شب، دوازده رکعت نماز اقامه شود که هر دو رکعت به یک سلام ختم میشود و در هر رکعت یک مرتبه سوره حمد، سه مرتبه سوره قدر، و دوازده مرتبه سوره توحید خوانده میشود و پس از نماز هفتاد بار ذکر «اَللهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحمّدٍ النَّبیِّ الاُمِّیِّ وَ عَلَی آلِهِ» (خدایا! بر محمّد پیامبر درس ناخوانده و خاندانش درود فرست)گفته میشود.
پس از آن در سجده هفتاد بار ذکر «سُبّوحٌ قُدّوسٌ رَبُّ المَلائِکَةِ وَ الّروحِ»، (پاک و منزّه است پروردگار فرشتگان و روح) و پس از سر برداشتن از سجده، هفتاد بار ذکر «رَبِّ اغْفِرْ وَ ارْحَمْ وَ تَجاوَزْ عَمّا تَعْلَمْ اِنَّکَ اَنْتَ الْعَلِّیُّ الْاَعْظَمُ» (پروردگارا! مرا بیامرز و بر من مهرورز و از آنچه از من میدانی بگذر، تو خدای برتر و بزرگتری.) گفته میشود.
همچنین نمازگزار باید دوباره به سجده برود و هفتاد مرتبه ذکر «سُبّوحٌ قُدّوس رَبُّ الْمَلائِکَةِ وَ الرّوحِ» بگوید و سپس میتواند حاجت خود را از خدا بخواهد.
هرکه آن را بخواند شب اوّل قبرش حقتعالی ثواب آن را به نیکوترین صورت و با روی گشاده و درخشان و زبانی گویا بهسوی او میفرستد، پس به او میگوید: «ای محبوب من، تو را بشارت باد که از هر شدّت و سختی نجات یافتی».
بنده میگوید: «تو کیستی؟ به خدا سوگند من چهرهای زیباتر از چهره تو ندیدم و سخنی شیرینتر از سخن تو نشنیدم و بویی بهتر از بوی تو نبوییدم!»
پاسخ میدهد: من ثواب آن نمازم که در فلان شب، از فلان ماه، از فلان سال خواندی، امشب نزد تو آمدم تا حقّت را ادا کنم و مونس تنهایی تو باشم و هراس را از تو برگیرم و هنگامیکه در صور (شیپور قیامت) دمیده شود، در عرصه قیامت سایهای بر سرت خواهم افکند، پس خوشحال باش که خیر هرگز از تو جدا نخواهد شد.
* از اولین شب جمعه ماه رجب غافل نشوید
در شب لیله الرغائب، ملائک از آسمان به زمین فرود میآیند و ساکن زمین میشوند و پِیکِ نیتهای پاک بندگان خداوند میشوند تا بین آسمان و زمین پلی از حسنات و کهکشانی از اعمال خیر بندگان بسازند.
سزاوار است علاوه بر انجام اعمالی که مربوط به این شب است و بهره مندی از آنها، فرصت نیل به حوائج و خواستههای به حق و آرزوهای دست یافتنی را غنیمت شمرد و از فیضِ رحمتِ پروردگار بهرهمند شد.
در جایی دیگر، رسول خدا صلوات الله در باب فضیلت و برکت ماه رجب و اولین شب جمعه از ماه رجب فرمودهاند:
«وَ لَکِنْ لَا تَغْفُلُوا عَنْ أَوَّلِ لَیْلَهٍ جُمُعَهٍ فِیهِ [منه]فَإِنَّهَا لَیْلَهٌ تُسَمِّیهَا الْمَلَائِکَهُ لَیْلَهَ الرَّغَائِبِ وَ ذَلِکَ أَنَّهُ إِذَا مَضَی ثُلُثُ اللَّیْلِ لَمْ یَبْقَ مَلَکٌ فِی السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ إِلَّا یَجْتَمِعُونَ فِی الْکَعْبَهِ وَ حَوَالَیْهَا وَ یَطَّلِعُ اللَّهُ عَلَیْهِمْ اطِّلَاعَهً فَیَقولُ لَهُم: یا مَلائِکَتی، سَلونی ما شِئتُم، فَیَقولونَ: رَبَّنا، حاجَتُنا إلَیکَ أن تَغفِرَ لِصُوّامِ رَجَبٍ، فَیَقولُ اللَّهُ تَبارَکَ وتَعالی: قَد فَعَلتُ ذلِکَ.»
از اولین شب جمعه ماه رجب غافل نشوید؛ زیرا شبی است که فرشتگان آن را «لیله الرغائب» مینامند.
این نامگذاری به این دلیل است که هنگامی که پاسی (یک سوم) از شب گذشت، هیچ فرشتهای در آسمانها و زمین باقی نمیماند مگر اینکه در کعبه و اطراف آن گرد هم میآیند و آنگاه خداوند متعال به فرشتگان میفرماید:
ای فرشتگانم هر چه میخواهید از من طلب کنید.
آنگاه ملائک عرض میکنند: حاجت ما این است که از روزه داران رجب درگذری.
پس خداوند تبارک و تعالی میفرماید یقیناً چنین کردم.
منابع:
1. حسینیان مقدم، حسین، پیشینه شناسی خبر «لیلة الرغائب»، پایگاه اندیشوران حوزه
2. صافی گلپایگانی، لطف الله، معارف دین، قم، دفتر تنظیم و نشر آثار آیت الله العظمی صافی گلپایگانی، ۱۳۹۱.
3. طیبحسینی، سیدمحمود، «بررسی اعتبار روایت «لیله الرغائب» و تحقیق در معنای رغائب»، مجله حدیث پژوهی، شماره۱۹، ۱۳۹۷.
4. فاضل لنکرانی، محمد، جامع المسائل، قم، انتشارات امیر قلم.
5. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، ناشر: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۶۸ش.
6. اقبال الاعمال سید بن طاووس
۱۴ راهکار برای تقویت تمرکز ذهن
تمرکز ذهنی قدرتی منحصر به فرد است که میتواند زندگی شخصی و اجتماعی افراد را بهبود بخشد. این توانایی به انسان امکان میدهد تا با دقت و وضوح بیشتری به مسائل بپردازد و راهحلهای موثری بیابد.
برخی از حکما، نظیر «دکارت»، مهمترین توانایی انسان را «درست راه بردن عقل» می دانند[۱] و منظورشان دقیقا این است که فرد بتواند آن گونه که «اراده می کند و خود می خواهد بیاندیشد». چنان چه، شخصی بتواند موضوعی را برای اندیشیدن، انتخاب نموده و در قلمرو آن، تفکر کند و تا هر زمان که اراده کرده است، جریان فکر خود را تداوم بخشد، در حقیقت می توان او را فردی «متمرکز» نامید.
«پل ژاگو»، روانشناس فرانسوی معتقد است: «تمرکز فکری، عبارت از متوجه ساختن و ثابت نگاه داشتن فکر بر یک تصویر و یا مجموعه ای از اندیشه ها و افکار است.»[۲]
به لحاظ تأثیراتی که تمرکز فکر بر موفقیت آدمی دارد، جوانان بیش از سایرین به این پدیده علاقمندند و مایلند که این توانایی در آن ها، ایجاد شود. این آثار در دو جنبه زندگی شخصی و زندگی اجتماعی قابل تبیین است: اولین پیامد برجسته تمرکز فکری، هدایت آگاهانه زندگی است. فرد به درستی می داند که از زندگی چه انتظاراتی دارد؟ و چگونه می تواند بدان ها پاسخ دهد؟ از جهت سلامت روانی نیز، موضوع تمرکز فکر، نقش تعیین کننده ای دارد. زیرا اولین ویژگی انسان سالم از لحاظ روحی، روانی، «ادراک روشن تر و کار آمد تر واقعیت» است و دومین ویژگی آن «آزاد اندیشی بیشتر نسبت به تجربه» می باشد.[۳] و هر دو خصوصیت، همان گونه که مشهود است، به توانایی تفکر شخص، مربوط می شود، تأثیر دیگر «تمرکز فکری» را بر توانایی «حل مسأله»[۴] می توان بیان کرد.
این ویژگی که اولین بار به وسیله «جان دیویی» عنوان شد، عبارت است از «قابلیت شخص در این که، موقعیتی را که با آن روبرو شده به درستی بشناسد و بتواند راه حل مناسبی در آن زمینه ارائه کند»، «قدرت حل مسأله» بستگی کامل به بررسی همه جانبه موقعیت (مسأله)، بررسی راه حل ها و راه کارهای موجود و انتخاب بهترین راه کار ها و انجام راه حل مورد نظر دارد و این ها همه در پرتو فکر متمرکز انجام می پذیرد.
پرفسور «کارل سی شور» به عنوان یک روانشناس یادگیری می گوید: «شخص متوسط فقط ده درصد گنجایش طبیعی حافظه خود را به کار می برد و نود درصد آن را با بی اعتنایی به قوانین طبیعی حافظه ضایع می کند، این قوانین طبیعی عبارتند از «اثر»، «تکرار»، «تسلسل افکار» و «تمرکز فکر».[۵]
در جنبه اجتماعی نیز می توان گفت، به لحاظ پیامد های خاصی که تمرکز فکر می آفریند. نظیر نظم و ترتیب، برنامه ریزی، حسن تدبیر و خود رهبری، فرد واجد این خصوصیات، به سهولت می تواند اعتماد و اطمینان جامعه را به خود جلب نماید.
جوانان متمرکز به جهت مناسبات و روابط موفق و سنجیده ای که با دیگران برقرار می کنند، بهتر از سایرین می توانند، شایستگی ها و کفایت های خویش را در عمل اثبات نمایند. آنان به خبوبی می توانند درباره هر موضوعی عمیقا بیاندیشند و هر زمان که اراده کنند، خود را از فکری به فکر دیگر، منتقل نمایند.
پیشنهاد ها و راهکارها:
شناخت و به کار بستن توصیه های زیر، جوانان را در دستیابی به تمرکز فکر یاری می بخشد:
۱. وجود رابطه منطقی میان برنامه ریزی و تمرکز فکر، نسل جوان را به ضرورت برنامه ریزی، واقف می کند. اطرافیان می توانند با مساعدت در زمینه برنامه ریزی و آموزش راه کارهای مفید در این مورد، افکار جوانان را به تمرکز نیرومندی، برسانند.
۲. نماز، منشوری هزار وجه است که یک جلوه آن، تمرکز اندیشه می باشد، جوانان در پرتو نماز، نه تنها به معنویتی سرشار و عمیق دست می یابند بلکه با حضور قلب در نماز که خود تجلی تمرکز اندیشه برای یاد خداست، می توانند، این توانایی را به سایر بخش های زندگیشان، منتقل نمایند.
۳. توجه نسل جوان به آثار ارزنده فردی و اجتماعی تمرکز فکر، انگیزه آنان را در حصول این امر، افزایش می دهد. تمرکز فکر، موجب ذخیره نمودن قوای روحی جوانان می شود و به این ترتیب آنان می توانند به نوعی «اقتصاد نیروی روانی» دست یابند.
۴. مشاهیر بزرگ تاریخ، غالباً، اندیشه ای قوی و تمرکزی نیرومند، داشته اند. مطالعه زندگی نامه آنان، چگونگی رمز موفقیتشان و نیز تأثیر تمرکز فکر را بر پیشرفتشان، برای جوانان بازگو می نماید.
۵. «خلوت شخصی»، فرصتی به جوانان می دهد تا علاوه بر آرامش و امنیت روانی، به تمرکز فکر نایل شوند. در چنین موقعیتی، آنان می توانند بهتر از هر زمانی دیگر به ارزیابی خود، زندگی و آینده بپردازد.
۶. «تمرکز فکر» یکی از توانایی های شخصیتی است که جنبه اکتسابی دارد. تمرکز را می توان از تمرین هایی در دقایق کوتاه و لحظه های زودگذر، آغاز نمود و به تمرکز مداوم و مستمر نایل شد. ثبات و پایداری در انجام تمرین ها می تواند، نتیجه مطلوبی به بار آورد.
۷. استفاده از «تلقین مثبت» در جهت «تمرکز فکر برتر»، سودمند است. جوانان با تلقین افکار و اندیشه هایی در زمینه هدف مطلوب (تمرکز) می توانند، این خصیصه ارزشمند را در خود تقویت نمایند.
۸. در جریان زندگی، سعی کنید هیچ گاه استحکام روحی خود را از دست ندهید و اگر بعد از مشورت به انجام کاری تصمیم گرفتید، نگذارید مجرای فکرتان به هیچ وجه تغییر یابد.
۹. اگر هنگامی که به کار معینی اشتغال دارید، به شما خبری دادند، سکوت خود را حفظ کنید و نگذارید توجهتان به آن مسأله معطوف شود و اگر سعی کردند که عقیده شما را در آن مورد جویا شوند، تسلط و تمرکز خود را حفظ نمایید.
۱۰. از پرگویی و اظهار نظرهای بی مورد خود داری کنید زیرا فکر شما پراکنده و مانع تمرکز فکر می شود.
۱۱. وضع راحتی به خود بگیرید، عضلات را شل کنید و چشم ها را ببندید و در ذهن خود تصویر عدد ۱ را مجسم کنید و وقتی که موفق شدید به رقم ۲ بپردازید تا ۱۰.
۱۲. چیزی که دارای شکلی ساده باشد مثلاً یک بطری را در فاصله یک متری خود قرا دهید و در ساختمان آن به خوبی دقیق شوید، گاه گاهی چشم ها را ببندید و شکل آن را مجسم کنید.
۱۳. یک برگ کاغذ در دو مداد بردارید سعی کنید با یک دست دایره و با دست دیگر مربعی رسم کنید.
۱۴. هنگامی که در روی یک عکس یا خاطرات خود دقیق می شوید، تصویر شخصی را در روح خود مجسم کنید، اگر کسی باشد که او را زیاد ملاقات می کنید به محض این که چشم ها را بستید فورا تصویر او در روح شما ظاهر خواهد شد. البته نباید منتظر باشید که در قدم اول به این منظور نائل گردید، بلکه باید چندین بار به تکرار آن بپردازید.[۶]
پی نوشت:
[۱]. محمد علی فروغی، سیر حکمت در اروپا، ص ۱۲۲.
[۲]. پل ژاگو، مانیتسیم شخصی، ترجمه مشفق همدانی، ص ۲۴۲.
[۳]. آبراهام مازلو، به سوی روانشناسی بودن، ترجمه رضوانی، ص ۱۷۶.
[۴]. problem solving
[۵]. دیل کارنگی، ناطقین زبردست، ترجمه دکتر عظیم عالم زاده، ص ۵۸.
[۶]. پال ژاگو، قدرت اراده، ترجمه کاظم اعتمادی، ص ۷۸.
بهترین خوراکی های مفید برای رشد مو چیست؟
برای داشتن موهای سالم نیاز داریم به در حفظ و نگهداری آنها دقت کنیم، اما عامل تغذیه هم در این میان نقش پررنگی دارد. اگر میخواهید موهایتان سالم بوده و رشد خوبی داشته باشند، مواد غذایی زیر را در رژیم غذاییتان بگنجانید:
۱. تخممرغ
تخممرغ منبعی غنی از پروتئین و بیوتین (یکی از انواع ویتامین B) است که برای رشد موها ضروریاند.
۲. انواع توت
توتها حاوی ترکیبات مفید و ویتامینها هستند که موجب رشد سریعتر موها میشوند.
۳. اسفناج
اسفناج از نوع سبزیجات برگ سبز است که مواد مغذی و مفیدی چون آهن، فولات، و ویتامینهای A و C دارد. تمام این مواد برای رشد موها ضروریاند.
۴. ماهیهای چرب
ماهیهای چرب مانند قزلآلا، شاهماهی و خالمخالی حاوی اسیدهای چرب امگا۳ هستند که بررسیها نشان داده در تقویت و رشد مو موثرند.
۵. آووکادو
این میوه خوشطعم، منبعی عالی از چربیهای سالم، ویتامین C و ویتامین E است. این ویتامینها موجب رشد سریعتر مو میشود.
۶. آجیل
آجیل سرشار از مواد مغذی، مانند ویتامینهای E و B، زینک و اسیدهای چرب ضروری است که موجب سلامت مو و رشد سریعتر مو میشوند.
۷. دانهها
دانهها هم حاوی ویتامین E، زینک و سلنیم هستند که موجب سلامت و رشد مو میشوند.
۸. فلفل شیرین
فلفلهای شیرین سرشار از آنتیاکسیدانی چون ویتامین C هستند که در رشد بهتر موها نقش دارند.
۹. حبوبات
حبوبات، پروتئینهای گیاهی هستند که وجودشان برای رشد موها ضروری است.
۱۰. سویا و گوشت
بررسیها نشان داده است که ترکیبات موجود در سویا میتوانند رشد موها را بهبود بخشند. پروتئین موجود در گوشت هم میتواند فولیکولهای مو را بهبود بخشیده و تقویت کند.
با مصرف مواد خوراکی
محاسبات پیچیده صهیونیستها و تلاش نتانیاهو برای شکست مذاکرات مبادله اسرا
روزنامه «العربی الجدید» در یادداشتی در این باره نوشت: محاسبات و معادلات توافق دستیابی به آتشبس در اسرائیل پیچیده است و دستیابی به چنین توافقی به محاسبات و ملاحظات مختلف از جمله محاسبات مربوط به مسائل نظامی و امنیتی، سیاست داخلی و حتی محاسبات شخصی بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر رژیم اشغالگر و محاسبات مربوط به صحنه بینالمللی و بازگشت دونالد ترامپ، رئیس جمهور منتخب به کاخ سفید در ۲۰ ژانویه بستگی دارد.
ملاحظات نظامی
نهادهای امنیتی و نظامی رژیم صهیونیستی مدتهاست که از دستیابی به توافق تبادل اسرا حمایت میکنند و معتقد هستند که این توافقها جز با توافق با حماس قابل دستیابی نیست و ادعا میکنند که میتوانند با تمام جنبههای امنیتی و نظامی هر توافقی که حاصل شود، مقابله کنند.
تشکیلات نظامی ارتش رژیم صهیونیستی ماندن در محور «صلاح الدین» (فیلادلفیا) در مرز بین نوار غزه و مصر یا باقی ماندن در محور «نتزاریم» که شمال و جنوب نوار را از هم جدا میکند، شرط لازم برای هرگونه توافق با جنبش حماس نمیداند.
ارتش و سرویسهای اطلاعاتی رژیم صهیونیستی همچنین میدانند که بازگشت اسرا در شرایط کنونی تنها از طریق توافق حاصل میشود. همچنین از نظر نهاد امنیتی و نظامی تلآویو، بازگرداندن اسرا بخشی از محو نتایج شکست بزرگ هفتم اکتبر ۲۰۲۳ و پرداخت جریمه سهم خود در آن است. بدیهی است که بسته نشدن این پرونده به معنای تغییر در قرارداد نانوشته ارتش، سربازان و خانواده سربازان برای تلاش به منظور بازگرداندن زنده یا مرده اسرا تحت هر شرایطی است.
با این حال، نهادهای نظامی و امنیتی رژیم صهیونیستی علیرغم موضع تاریخی خود در تصمیم گیریهای امنیتی، هنوز نتوانستهاند کابینه، به ویژه رئیس آن، بنیامین نتانیاهو را متقاعد کنند که به طور جدی به سمت توافق با حماس حرکت کند. این امر عمدتاً به دلیل ملاحظات سیاسی و تفاوت در برداشت دستگاه نظامی و نتانیاهو درباره اهداف و نتایج جنگ است.
ملاحظات نتانیاهو
از زمان آغاز جنگ در هفتم اکتبر ۲۰۲۳، کابینه و بنیامین نتانیاهو بر اهمیت آزادی اسرای صهیونیست در نوار غزه تاکید کرده و مدعی شدهاند که کابینه تمام تلاش خود را برای بازگرداندن آنها در اسرع وقت انجام خواهد داد.
با این وجود کابینه نتانیاهو از ابتدای جنگ تصمیم نگرفته است که بازگشت اسرا یکی از اهداف رسمی و اصلی جنگ باشد، بلکه گفته است که این موضوع جزو اولویتهای اول جنگ است. تغییر وضعیت این هدف و افزودن آن به اهداف جنگ با فشار افکار عمومی و آغاز فعالیت اعتراضی خانوادههای اسرا و ربوده شدگان و بسیج افکار عمومی برای حمایت از مطالبات آنان صورت گرفت.
در واقع، پرونده اسرای صهیونیست در نوار غزه و بازگرداندن آنها برای نتانیاهو و کابینهاش اهمیت چندانی ندارد و به همین دلیل نخستوزیر رژیم صهیونیستی در طول مذاکرات تلاش کرد تا بسیاری از پیشنهاداتی را که برای دستیابی به توافق با جنبش حماس ارائه شده بود، خنثی کند و از هرگونه معامله برای مبادله که به پایان جنگ منجر شود، سرباز زد. او حتی پیشنهادی را که خودش در ماه مه گذشته در کابینه جنگ ارائه و تصویب کرد، ناکام گذاشت. نتانیاهو پیشنهاد خود را به جو بایدن، رئیسجمهور آمریکا ارائه کرد و او در یک کنفرانس مطبوعاتی ویژه در پایان مه ۲۰۲۴ آن را اعلام کرد.
بنابراین میتوان گفت که موضع بنیامین نتانیاهو مبنی بر خودداری از پایان دادن به جنگ در ازای توافقنامه مبادله اسرا بیش از ۱۴ ماه پس از شروع جنگ همچنان پابرجا است. از نظر نتانیاهو، طولانی شدن جنگ و ادامه وضعیت سیاسی تاکنون در خدمت منافع سیاسی، انتخاباتی و شخصی او بوده است. انتظار میرفت که این وضعیت تا حدودی تغییر کند و پس از آنچه اسرائیل، دستگاه نظامی و کابینه این رژیم آن را دستاوردهای نظامی بزرگی در جبهههای جنوب و شمال قلمداد کردند، امکان حرکت به سمت توافق مبادله و آتشبس مطرح شود، اما این اتفاق رخ نداده است.
همچنین احتمال اینکه نتانیاهو از دستیابی به توافق برای منحرف کردن تمرکز رسانهها بر شهادت خود در دادگاه به اتهام فساد، رشوه و خیانت در امانت به سمت منافع در معامله تبادل اسرا استفاده کند، بعید نیست.
تشدید عملیات نظامی برای ناکام گذاشتن توافق
به طور کلی موضع نتانیاهو در قبال تبادل اسرا تغییر جدی نکرده است و تعدادی از رسانههای عبری در روزهای اخیر به این موضوع اشاره کردهاند؛ به عنوان مثال، «یارون آبراهام» تحلیلگر سیاسی در شبکه ۱۲ رژیم صهیونیستی ۲۵ دسامبر یادداشتی را منتشر کرد که نشان میدهد اختلافات و درگیری جدی بین تشکیلات امنیتی و نتانیاهو بر سر پیشرفت به سوی معامله تبادل اسرا وجود دارد.
بر اساس گزارش آبراهام، فرماندهان ارشد نهادهای امنیتی با انتقاد از اظهارات اخیر نتانیاهو و «یسرائیل کاتس»، وزیر جنگ رژیم صهیونیستی درباره مذاکرات جاری با حماس، اعلام کردند که تلآویو مواضع خود را تغییر نخواهد داد و از نوار غزه خارج نخواهد شد. رژیم اشغالگر کنترل نظامی را ادامه خواهد داد و مبادله اسرا به پایان جنگ منجر نخواهد شد. این اظهارات به عقیده مقامات امنیتی رژیم صهیونیستی نه تنها سودی در مذاکرات ندارد، بلکه مانع از دستیابی به توافق میشود.
اقدامات و اظهارات نتانیاهو و کاتس در ادامه همان رویکردی است که «بیبی» از ابتدای مذاکرات با حماس دنبال کرده است؛ چراکه او علاقه دارد مواضع و بیانیههایی را صادر کند که مذاکرات را خنثی و از رسیدن به توافق جلوگیری میکند. بنابراین؛ نتانیاهو با وجود تغییر وضعیت امنیتی و نظامی در نوار غزه و حتی منطقه و با وجود تغییر در اوضاع سیاسی رژیم صهیونیستی، موضع خود را تغییر نداده و به پیشرفت در مذاکرات کمکی نکرده است.
عدم پیشرفت در مذاکرات مبادله اسرا و آتشبس بار دیگر نشان میدهد که گزینه نظامی و ابزار امنیتی همچنان گزینه اول و اولیه نتانیاهو، وزیر جنگ جدید و حتی کابینه رژیم صهیونیستی است. یعنی نتانیاهو با جنگ نابودی غزه به عنوان بخشی از جنگ گستردهتر علیه محور مقاومت و ایران برخورد میکند و از نظر او این جنگ هنوز تمام نشده است؛ بنابراین بعید نیست که نخست وزیر رژیم صهیونیستی اقدام به تشدید تنشهای بیشتر در منطقه کند، تا مانع از دستیابی به توافق آتشبس در نوار غزه شود و بعید نیست که حملات اخیر به یمن مقدمهای برای این تشدید تنش بوده باشد.
نکاتی کلیدی برای مدیریت بحران در خانواده
حل مسئله و مدیریت بحران در خانواده از جمله موضوعاتی مهمی است که در این مطلب به انتشار گام های کلیدی آن خواهیم پرداخت:
فرایند حل مسأله به دو مرحله عمده تقسیم می شود:
مرحله نخست برخورد است که شامل سه اقدام اساسی میگردد: بررسی موضوع، بیان احساسات مربوط به آن، بررسی راه حلهای گوناگون.
مرحله دوّم اقدام به حل مسأله است که خود نیز شامل چهار گام مهم است: توافق در حل مسأله، کنترل و ارزشیابی حل مسأله، تداوم حل مسأله، و بکارگیری راه حل بعدی.
دو اقدام اولیه در مرحله اول را میتوان به پنج اقدام متوالی تقسیم نمود.
۱ ـ وضعیت خودتان را بیان کنید، ۲ ـ درک خود را از وضعیت فرد دیگر خانواده بگویید، ۳ ـ بپرسید که آیا فرد دیگر با بیان شما از موقعیت او موافق است، ۴ ـ با دقت به پاسخ او گوش فرا دهید، ۵ ـ به توافقی برسید. نکات دیگر میتواند بدین شرح باشد: ۶ ـ تبیین و حمایت از پیشنهاد طرف مقابل (استدلال، نقاط مثبت و نقاط منفی)، ۷ ـ پرسش دربارة پیشنهادهای دیگر، ۸ ـ ادغام و یکیسازی پیشنهادها به گونهای که مورد رضایت هر دو طرف باشد.
* بحران در خانواده و شیوههای مقابله با آن
بحران در خانواده عبارتست از موقعیتی غیر قابل تصور و غیر قابل پیش بینی که در زندگی خانواده اتفاق میافتد. مانند تشخیص یک بیماری لاعلاج برای یکی از اعضای خانواده، تصادف ناگهانی، مرگ و مانند آن. اینگونه موقعیتها را موقعیتهای استرس زا و خانوادههای دچار آن را، خانواده دارای بحران مینامند.
شیوههای مقابله با بحران را در دو مقوله به شرح زیر عنوان مینماید.
الف ـ شیوههای مطلوب مقابله با بحران
ویژگیهای خانوادههایی که در موقعیتهای استرس زا و حالات بحرانی از خود کارکرد مطلوبی نشان میدهند، در مقایسه با خانوادههای دچار بحران ولی با کارکرد نامطلوب دارای یک سری ویژگی خاص هستند. این ویژگیهای مطلوب عبارتند از:
۱. پذیرش صریح عامل استرس زا. خانوادههای کارآمد قادرند تا به سرعت بپذیرند که ناگزیر به مبارزه با یک موقعیت و یا مجموعهای از حوادث استرس زا هستند. آنان ممکن است خود را موقتاً غرق در مجموعهای از این حوادث ناخوشایند بیابند؛ لیکن به سرعت بهبود یافته، شروع به تجدید انرژی و بهره برداری از منابع برای اقدامات عملی میکنند.
۲. خانواده به عنوان کانون مرکزی مشکل. خانوادههای کارآمد به سرعت کانون مشکل و یا استرس را از فرد یا اعضای خانواده دور میکنند و آنرا مشکل کل خانواده میبینند. برای مثال افسردگی مادر مشکل کل خانواده است زیرا نتیجه مجموعهای از عوامل استرس زا است که بر همگی اعضاء خانواده اثر گذارده است. تلاش خانواده باید در جهت زدودن تمام عوامل استرس زا بکار گرفته شود.
۳. حل مسأله با تأکید بر درمان. خانوادههای کارآمد بسیار کوتاه و سریع فردی را که باید در ارتباط با بحران مورد سرزنش قرار گیرد شناسایی میکنند؛ لیکن به سرعت به بهرهگیری از کلیه منابع خانواده در جهت اصلاح موقعیت میپردازند.
۴. شکیبایی زیاد. اعضای خانواده کارآمد در زمان استرس و بحران به مراتب بیش از اوقات نسبتاً آرام و شاد، احساس شکیبایی میکنند. آنان بخوبی میدانند که در سایة شکیبایی و صبر میتوانند بهتر بیندیشند که این هم اندیشی لازمه تعاون و کار گروهی است.
۵. بیان آشکار و صریح تعهد و محبت. خانوادههای کارآمد دارای اعضایی هستند که احساسات خود را نسبت به یکدیگر کاملاً آشکار و صریح ابراز مینمایند. آنان قطع نظر از اینکه موقعیت سهل یا دشوار است تعهدات خود را نسبت به یکدیگر به روشنی بیان میکنند. افزون بر آن خانوادههای کارآمد در ابراز محبت کلامی و غیر کلامی و تمجید و ستایش یکدیگر بسیار سخاوتمند هستند.
۶. استفاده از روابط باز و کارآمد. اعضای خانوادههای کارآمد نه فقط محبت و تعهد خود را نسبت به یکدیگر روشن و واضح بیان میکنند، بلکه کمیت و کیفیت بحثهای آنان با یکدیگر به مراتب مطلوبتر از خانوادههای معمولی است. آنان ضمن حفظ حرمت یکدیگر میدانند چه چیز را در چه زمانی ادا کنند و از صحبت کردن با یکدیگر درباره موضوعهای مختلف لذت میبرند.
۷. پیوند و همبستگی شدید خانوادگی. خانوادههای کارآمد دارای افرادی هستند که از مصاحبت یکدیگر لذت میبرند، از دوری هم رنج میبرند. از اینکه جزئی از خانواده هستند احساس غرور میکنند و درباره یکدیگر با افتخار سخن میگویند. این همبستگی ارزشمند بویژه هنگامی که خانواده با بحرانی مواجه است از اهمیت بیشتر برخوردار است. زیرا آنان در این لحظات بیش از هر زمان دیگر به کمک همة اعضاء خانواده نیازمندند.
۸. نقشهای انعطاف پذیر خانوادگی. هر یک از اعضای خانواده، در درون خانواده نقشهای زیاد و متنوعی را ایفا میکند. مانند کمک در کارهای خانه، کسب درآمد و مصرف آن، ارتباط با فامیل و دوستان و فعالیتهای دیگر به نفع خانواده. در خانوادههای کارآمد این نقشها را اغلب بیش از یک نفر ایفا میکند؛ بخصوص هنگام بحران که گاه فرد یا افرادی از اعضاء خانواده قادر به کارکرد مؤثر نیست.
۹. استفاده از منابع کارآمد. خانوادههای کارآمد قادرند از منابع درون خانوادگی (مانند منابع مادی و ارتباطی) و هم چنین منابع خارجی و از شرایط (تخصصی یا غیرتخصصی) بدون کمترین مشکل و یا دستپاچگی استفاده کنند. در حقیقت آنها قادر هستند که تحت شرایط معینی بر روی منابع خارج از خانه و درون خانه تکیه کنند.
۱۰. نبود خشونت. خانوادههای کارآمد بدون توجه به میزان استرس و بحران سعی میکنند علیه خود یا خانواده اقدام به خشونت نکنند. بدیهی است ابراز هیجانهای شدید مانند فریاد زدن و یا گریه کردن در هنگام مواجهه با بحرانهای شدید، طبیعی و قابل انتظار است.
۱۱. پرهیز از پناه بردن به مواد کمکی مخرب. استفاده از مواد کمکی مخرب مانند مواد مخدر، الکل، سیگار و حتی داروهای آرام بخش، هرگز به عنوان شیوهای در جهت کاهش بحران و استرس توصیه نمیشود. در خانوادههای با کارکرد مطلوب در مورد این مشکلات به محض شناسایی، اقدامات لازم جهت رفع و اصلاح آن صورت میگیرد.
ب ـ شیوههای نامطلوب مقابله با بحران
خانوادههای دارای کارکرد نامطلوب معمولاً در مواجهه با موقعیتهای استرس زا و بحرانی از روشهای نادرستی استفاده میکنند.
فیگلی و مک کوبین[۱]، (۱۹۸۳)، یازده ویژگی خانوادههای غیر کارآمد را (که بطور کلی عکس شیوههایی است که در خانوادههای کارآمد معمول است) بدین شرح عنوان میکنند:
(۱) انکار یا تحریف عامل استرس زا
(۲) فرد به عنوان کانون مرکزی مشکل
(۳) حل مسأله با تأکید بر سرزنش
(۴) شکیبایی کم
(۵) بیان ناآشکار و غیر صریح تعهد و محبت
(۶) استفاده از روابط بسته و غیرکارآمد
(۷) همبستگی ضعیف خانوادگی
(۸) نقشهای خشک و انعطاف ناپذیر خانواده
(۹) استفاده از منابع غیرکارآمد
(۱۰) استفاده از خشونت
(۱۱) استفاده از مواد کمکی مخرب (مواد مخدر) .
پی نوشت:
[۱] mc cubbin
آیا اسپند دود کردن، تخم مرغ شکستن و خون ریختن ریشه در روایات دارد؟
همهی افراد از بلایا و مشکلات واهمه دارند و سعی دارند با راهحلهایی در دفع و رفع آنها بکوشند.
در این بین، در بین مردم آدابی برای دفع مشکلات، بلا و چشمزخم و... رایج شده است. با توجه به خرافی بودن پارهای از آداب رایج در بین عموم مردم، این موارد نیازمند بررسی و ارزیابی هستند.
در ادامه درباره تأثیر شکستن تخممرغ و دود کردن اسپند و قربانی کردن مطالبی بیان شده است.
الف. شکستن تخممرغ
در بین برخی از مردم رسم است که برای چشم نظر یا دفع بلا، تخممرغ میشکنند یا آن را جلوی لاستیک ماشین میاندازند و... . با جستوجوی بهعملآمده در منابع معتبر دینی، نکتهای در مورد شکستن تخممرغ و همچنین خاصیت دفع بلا یا دفع چشمزخم برای آن یافت نشد. بنابراین، این کار مستندی ندارد و به نظر میرسد مطلبی خرافی باشد.
همچنین علاوه بر خرافه بودن آن، اشکال شرعی نیز دارد؛ زیرا اسراف است و بیجهت هدر میرود.
همچنین این کار میتواند ناشی از تهمت و بدگمانی به دیگران باشد که این موضوع نیز در دستورات دینی نهی شده است. توصیه میشود بهجای این کار، از حرزها و دعاهای معتبری که از اهلبیت علیهمالسلام برای رفع بلا و چشم زخم نقل شده بهره برده شود.
ب. دودکردن اسپند
در منابع روایی، آثار و خواصی برای اسپند (اسفند) بیان شده است. بهعنوانمثال در حدیثی از پیامبر صلیاللهعلیهوآله ریشه و ساقه اسپند، شفا و داروی ۷۲ بیماری دانسته شده است.(۱) در روایتی دیگر، این گیاه داروی ترس عنوان شده است.(۲)
در حدیثی دیگر اشاره شده که ۴۰ روز خوردن این گیاه، موجب روشن شدن نور حکمت در دل افراد میشود.(۳) اما در خصوص دود کردن آن، و یا ارتباط آن با چشمزخم و دفع بلا، هیچ روایتی در منابع روایی یافت نشد. ازاینرو چنین کاری، فاقد منبع روایی و سند معتبر است. توصیه میشود افراد بهجای انجام این کار و شکستن تخممرغ از دستورالعملهای مأثور و معتبری که از اهلبیت علیهمالسلام برای دفع بلا و مشکلات رسیده استفاده ببرند.
ج. قربانی کردن (ریختن خون)
یکی از رسومات متداول در میان مردم، قربانی کردن است. افراد در مناسبتهایی حیواناتی نظیر گاو و گوسفند را ذبح کرده و به آن «ریختن خون» نیز میگویند. باید توضیح داد که این عمل، کاری است که در اسلام پذیرفته شده و جزو آداب دینی برشمرده میشود.
مطابق دستورات دینی، قربانی دو نوع واجب و مستحب است. در مواردی مثل قربانی که در مراسم حج انجام میگیرد و همچنین برای کفاره برخی اعمال مانند شکستن نذر و قسم، این کار واجب است؛ اما بهجز موارد واجب، در مواردی دیگر نیز توصیه به قربانی کردن شده که از آن به قربانی مستحب یاد میشود.
برخی از این قربانیها در ادامه بیان میشوند:
۱. عقیقه
عقیقه، قربانی کردن گوسفند در روز هفتم تولد فرزند است. در روایتی بیان شده که سلامتی فرزند در گرو عقیقهاش است.(۴) بنابراین، عقیقه میتواند در دفع بلا مؤثر باشد و مطابق روایات چنانچه افراد در عقیقه شدن خود شک داشته باشند، میتوانند حتی در بزرگسالی خود را عقیقه نمایند و از آثار آن بهره ببرند.(۵) با توجه به تأکید اهلبیت علیهمالسلام بر ریختن خون و قربانی کردن برای عقیقه، و جایگزین نکردن آن با کارهای خوب دیگر مانند صدقه، میتوان نتیجه گرفت که خودِ قربانی کردن خود دارای اثر است.(۶)
۲. ولیمه
در اسلام به کسی که اتفاق خوبی برایش اتفاق افتاده، توصیه شده که افرادی را دعوت کند و آنها را در قالب ولیمه اطعام نماید. در حدیثی از پیامبر صلیاللهعلیهوآله بیان شده که: «ولیمه نیست مگر در پنج مورد: در عرس و یا در خرس و یا در عذار و یا در وکار و یا در رکاز، و معنای عرس ازدواج است، و خرس یعنی زایمان و فرزنددار شدن، و عذار بمعنی ختنه سوران، و وکار آنست که شخص خانهای بخرد (یا بنا کند) و رکاز بازگشت از سفر مکّه است.»(۷)
در برخی احادیث، توصیه شده که افراد برای این کار (ولیمه) قربانی کرده و به اطعام بپردازند. بهعنوانمثال در ولیمه تولد حضرت فاطمه سلاماللهعلیها، پیامبر صلیاللهعلیهوآله قوچی بزرگ را قربانی و همهی مردم را به این مهمانی دعوت کردند.(۸) البته این ولیمه میتواند از همان گوسفند قربانی شده در عقیقه باشد.
یا در مورد ولیمه خانه، از پیامبر عظیم الشأن روایت داریم که: «مَنْ بَنَی مَسْکَناً فَذَبَحَ کَبْشاً سَمِیناً وَ أَطْعَمَ لَحْمَهُ الْمَسَاکِینَ ثُمَّ قَالَ اللَّهُمَّ ادْحَرْ عَنِّی مَرَدَهَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ وَ الشَّیَاطِینِ وَ بَارِکْ لِی فِی بِنَائِی أُعْطِیَ مَا سَأَلَ.»(۹) «هر کس خانهای بسازد و گوسفندی فربه قربانی کند و گوشت آن را به بینوایان دهد و این دعا را بخواند: خدایا، جنبیان و آدمیان و شیاطین سرکش را از من دور کن، و این ساختمان را بر من مبارک گردان، آنچه خواسته است به او داده خواهد شد.»
نکته اینکه در روایت بیان شده، دعا میشود که شر بدخواهان و دشمنان از سر افراد دور شده و به آن خانه برکت داده شود. بنابراین، میتوان نتیجهی این قربانی را دوری شر این افراد و راهیابی برکت به خانه دانست.
در مورد ولیمه عروسی نیز نقل شده که وقت عروسی حضرت فاطمه سلاماللهعلیها، با دستور پیامبر صلیاللهعلیهوآله به امیرالمؤمنین علیهالسلام برای تدارک ولیمه، برخی از اصحاب قوچی را برای قربانی محیا کردند.(۱۰)
بنابراین، ازاینروایات برمیآید که مطابق سیره و سنت اهلبیت علیهمالسلام، قربانی کردن و اطعام مردم از کارهای مناسب در ولیمهها میباشد. البته باید در این موارد نیز از کارهای خرافی یا بدون مستند خودداری کرد؛ مثلاً کشتن حیوان جلوی عروس یا حاجی، مالیدن خون به وسایل و... از کارهایی است که هیچ مستندی ندارد و انجام آن صحیح نیست.
۳. قربانی در هر حال
در برخی روایات به مناسبت خاصی اشاره نشده و بهصورت کلی به قربانی کردن توصیه شده است. مثلاً در حدیثی بیان شده که: «إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یُحِبُّ إِهْرَاقَ الدِّمَاءِ وَ إِطْعَامَ الطَّعَامِ؛(۱۱) خداوند ریختن خون (قربانی کردن) و طعام دادن را دوست دارد.»
در حدیثی از پیامبر صلیاللهعلیهوآله نیز چنین نقل شده است: «الْإِیمَانُ حُسْنُ الْخُلُقِ وَ إِطْعَامُ الطَّعَامِ وَ إِرَاقَهُ الدِّمَاء؛(۱۲) از ایمان حسن خلق و اطعام طعام و ریختن خون (قربانی کردن در راه خدا) است.»
نکتهای که در این روایات وجود دارد، کنار هم بودن توصیه به اطعام و قربانی کردن (خون ریختن) است. چنانچه افراد قربانی انجام دهند و همان قربانی را بهصورت غذا به برادران دینی و افراد محتاج ببخشند و میهمان کنند، از هر دو ثواب (قربانی و اطعام) بهره میبرند.
نکتهی قابلتوجه اینکه در احادیثی اطعام دیگران، باعث افزایش رزق،(۱۳) جاری شدن خیروبرکت (۱۴) و نجات از بلایا و مشکلات (۱۵) میشود. بنابراین، افراد میتوانند با قربانی کردن و اطعام دیگران، از این آثار بهره ببرند.
همچنین در روایات بیان شده که صدقه از چیزهایی است که موجب رفع بلا میباشد. وقتی افراد قربانی انجام میدهند و گوشت آن را بهعنوان صدقه به فقرا و مستمندان میدهند، از بلاء و مشکلات دور میشوند. بهعنوان نمونه در روایتی از امام باقر علیهالسلام چنین آمده است: «إِنَّ الصَّدَقَهَ لَتَدْفَعُ سَبْعِینَ بَلِیَّهً مِنْ بَلَایَا الدُّنْیَا مَعَ مِیتَهِ السَّوْء؛(۱۶) صدقه، هفتاد بلا از بلایای دنیوی و مردن بد و دلخراش را دفع میکند.»
نتیجه گیری
در بین مردم آدابی برای دفع بلا و چشم نظر مرسوم شده است. شکستن تخممرغ و دود کردن اسپند از این موارد است. با جستوجوی انجام شده، هیچ مستندی درباره انجام این کار و ارتباط آن با دفع بلا و چشمزخم یافت نشد.
قربانی کردن (خون ریختن) عمل دیگری است که برای دفع بلا انجام میشود. در منابع دینی توصیه شده که در برخی مراسم مانند عقیقه و ولیمه، قربانی صورت بگیرد. در پارهای ازاینروایات، آثاری همچون رفع بلا و جذب برکت و رزق برای این کار بیان شده است.
در کنار این، احادیثی وجود دارند که بهصورت عمومی امر بر قربانی و ریختن خون میکنند. درست است که در این احادیث، بهصورت مستقیم اشارهای به دفع بلا برای قربانی کردن نشده، ولی اطعام و صدقه دادنی که پس از قربانی متداول است، میتواند موجب دفع بلا و مشکلات از افراد شود.
پینوشتها:
۱. طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الأخلاق، محقق / مصحح: ندارد، قم: الشریف الرضی، ۱۴۱۲ق، ص۱۸۶.
۲. طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الأخلاق، محقق / مصحح: ندارد، قم: الشریف الرضی، ۱۴۱۲ق، ص۱۸۶.
۳. مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، بحارالأنوار (ط - بیروت)، محقق / مصحح: جمعی از محققان، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق، ج۵۹، ص۲۳۵، ح۵.
۴. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق / مصحح: غفاری علیاکبر و آخوندی، محمد، تهران: دارالکتب الإسلامیه، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۲۵، ح۴.
۵. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق / مصحح: غفاری علیاکبر و آخوندی، محمد، تهران: دارالکتب الإسلامیه، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۲۵، ح۳.
۶. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق / مصحح: غفاری علیاکبر و آخوندی، محمد، تهران: دارالکتب الإسلامیه، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۲۵، ح ۶.
۷. ابن بابویه، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، محقق / مصحح: غفاری، علیاکبر، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۱۳ق، ج۴، ص۳۵۶، ح۵۷۶۲.
۸. طوسی، محمد بن الحسن، الأمالی، محقق / مصحح: مؤسسه البعثه، قم: دارالثقافه، ۱۴۱۴ق، ص۴۲، ح۴۵.
۹. ابن بابویه، محمد بن علی، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، قم: دارالشریف الرضی للنشر، ۱۴۰۶ق، ص۱۸۶.
۱۰. اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمه فی معرفه الأئمه (ط - القدیمه)، محقق / مصحح: رسولی محلاتی، سید هاشم، تبریز: بنی هاشمی، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۳۶۵.
۱۱. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق / مصحح: غفاری علیاکبر و آخوندی، محمد، تهران: دارالکتب الإسلامیه، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۵۱، ح۶.
۱۲. برقی، احمد بن محمد بن خالد، المحاسن، محقق / مصحح: محدث، جلالالدین، قم: دارالکتب الإسلامیه، ۱۳۷۱ق، ج۲، ص۳۸۹، ح۱۶.
۱۳. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق / مصحح: غفاری علیاکبر و آخوندی، محمد، تهران: دارالکتب الإسلامیه، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۵۱، ح۱۰.
۱۴. برقی، احمد بن محمد بن خالد، المحاسن، محقق / مصحح: محدث، جلالالدین، قم: دارالکتب الإسلامیه، ۱۳۷۱ق، ج۲، ص۳۹۰، ح۲۴.
۱۵- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق / مصحح: غفاری علیاکبر و آخوندی، محمد، تهران: دارالکتب الإسلامیه، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۵۱، ح۵.
۱۶- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق / مصحح: غفاری علیاکبر و آخوندی، محمد، تهران: دارالکتب الإسلامیه، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۶، ح۶.
جزئیات جلسه امروز رئیسجمهور با رهبر انقلاب
مسعود پزشکیان رییسجمهور عصر امروز در گفتگو با رسانه دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیتالله خامنهای به تشریح جلسات منظم خود با رهبر انقلاب اسلامی و جزئیات جلسه امروز پرداخت و مهمترین دغدغه را تلاش برای حل مشکلات معیشتی مردم، رسیدگی به وضعیت کنترل قیمتها و فقرزدایی و ایجاد عدالت اجتماعی توصیف کرد.
وی افزود: میتوانیم همهی مشکلات و معضلات کشور را حل کنیم.
رئیسجمهور هماهنگی با رهبر انقلاب را پایهای برای تقویت انسجام داخلی دانست و گفت: «این جلسات نه تنها وحدت میان قوا را تقویت میکند، بلکه موجب میشود بسیاری از مشکلات کشور راحتتر حل شوند.»
رئیسجمهور با بیان اینکه مهمترین محور جلسه اخیر، کنترل تورم و هدفمندی یارانهها بود گفت: «هدف ما رساندن یارانهها به مصرفکننده نهایی است و در این راستا، تیمهایی برای بررسی روندهای جاری تشکیل شده است.»
پزشکیان یکی دیگر از محورهای جلسه اخیر خود با رهبر انقلاب را تقویت ارتباط با کشورهای همسایه و مستقل توصیف و تأکید کرد که همکاری اقتصادی با این کشورها میتواند به تقویت اقتصاد ملی کمک کند و مسیرهای جدیدی برای تجارت باز کند.
وی همچنین در پاسخ به سوالی درباره عبور از بحران انرژی و رفع ناترازی آن در آینده به اهمیت مشارکت مردم اشاره کرد و گفت: «اگر مصرف انرژی در بخشهای غیرضروری کنترل شود، میتوان منابع حاصل را به معیشت مردم و پروژههای زیرساختی اختصاص داد.»
رییسجمهور بهطور مشخص به صرفهجویی در روشنایی و انرژی اشاره کرد و افزود: «این اقدامات بدون فشار به مردم، راهگشا خواهد بود.»
رییسجمهور با تاکید بر اینکه به جای نسخههای کلی باید به حل مسائل متکی بود و از کلیگویی پرهیز کرد، یکی از مهمترین موضوعات فعلی دولت را مساله تامین اجتماعی دانست که شورای آن به صورت هفتگی برگزار میشود و در آن بهجای کلیگویی باید راهکارهای مشخصی برای مسائلی مانند مسکن و معیشت محرومان ارائه شود
پزشکیان همچنین از طرحی برای رفع کمبود کلاسها و مدارس مناطق محروم خبر داد که با مشارکت مردم و خیرین و بسیج همگانی اجرا میشود تا بیعدالتی در آموزش کاهش یابد. دکتر پزشکیان اظهار امیدواری کرد که این مساله تا یک سال آینده بهطور کامل حل شود.
وی در پایان این گفتگو با تأکید بر اهمیت وحدت و انسجام داخلی گفت: «اگر مردم باور کنند که دولت در تلاش برای حل مشکلات آنها است، هیچ دشمنی نمیتواند به کشور آسیب بزند. وحدت میان قوا و پیروی از سیاستهای رهبری میتواند تمام چالشهای پیش رو را مدیریت کند.»
تمجید عمان از موضع مسئولانه ایران درباره سوریه
«سید بدر البوسعیدی» وزیر امور خارجه عمان که برای رایزنی با مقامهای عالیرتبه ایران به تهران سفر کرده است، روز دوشنبه با «سید عباس عراقچی» وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران دیدار و گفتوگو کرد.
وزیر امور خارجه ایران، روابط تهران-مسقط را ممتاز توصیف کرد و با اشاره به تاکید ویژه «مسعود پزشکیان» رئیسجمهوری اسلامی ایران بر ضرورت اجراییشدن توافقات فیمابین ۲ کشور، بر آمادگی ایران برای گشودن عرصههای جدید همکاری به خصوص در زمینههای اقتصادی و تجاری و انرژی تاکید و برگزاری کمیسیون مشترک اقتصادی ۲ کشور در آینده نزدیک را فرصت مناسبی برای طرح و پیگیری این موضوع عنوان کرد.
طرفین همچنین در مورد تحولات منطقه گفتوگو کردند.
وزیر امور خارجه ایران با اشاره به تحولات سوریه تصریح کرد: بیثباتی و هرم و مرج در سوریه به نفع ایران و هیچ یک از کشورهای منطقه نیست و جمهوری اسلامی ایران از تشکیل دولتی فراگیر که نماینده همه طیفها و جریانهای سیاسی و اجتماعی و مدنی جامعه سوریه باشد حمایت میکند.
وزیر امور خارجه عمان هم با ابراز خرسندی از سفرش به تهران و دیدار با همتای ایرانی، بر اهتمام ویژه سلطان عمان به روابط تاریخی و ریشهدار بین ۲ کشور همسایه تاکید و ابراز امیدواری کرد که روابط نمونه بین مسقط و تهران برای تحقق منافع و مصالح ۲ ملت و همچنین در راستای ثبات و امنیت و توسعه منطقه بیش از پیش گسترش یابد.
البوسعیدی همچنین با قدردانی از موضع مسئولانه جمهوری اسلامی ایران در حمایت از تمامیت سرزمینی و حاکمیت ملی و احترام به اراده مردم سوریه، بر موضع کشورش مبنی بر نفی هرگونه مداخله خارجی در امور داخلی سوریه، احترام به اراده و خواست ملت این کشور برای تعیین سرنوشت خود و حمایت از استقلال و تمامیت ارضی سوریه تاکید کرد.
وزیران امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و سلطنت عمان با تاکید بر حساسیت روند تحولات در منطقه و به خصوص در سوریه، تداوم رایزنی و مشورت بین تهران و مسقط و سایر کشورهای منطقه را ضروری دانستند.
پیام تبریک پزشکیان به مناسبت سالروز میلاد حضرت عیسی (ع) و آغاز سال نوی میلادی
مسعود پزشکیان در پیامی با تبریک میلاد حضرت مسیح (ع) و سال نوی میلادی به سران و مردم کشورهایی که این مناسبتها را جشن میگیرند، با بیان اینکه حضرت عیسی مسیح (ع)، پیامبر نور و رحمت، میلادش، گرامیداشت صلح و اخلاق در جوامع بشری و آموزههایش، همانند همه پیامبران الهی راه حل برطرف کردن بیعدالتیها است، اظهار امیدواری کرد که در آستانه سال نو میلادی و به برکت این میلاد بزرگ، شاهد ریشهکن شدن ظلم، خشونت، جنگ و نسلکشی و برقراری صلح و آرامش در جهان باشیم.
رئیس جمهور همچنین در پیام جداگانهای فرارسیدن سال ۲۰۲۵ را به سران و مردم کشورهایی که صرفاً آغاز سال نو میلادی را جشن میگیرند، تبریک گفت.































