انتشار ویروس کرونا و تاثیرات داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی آن محل توجه اسرائیلی‌ها بوده است. موسسه مطالعات امنیت ملی اسرائیل وابسته به دانشگاه تل‌آویو این موضوع را در میزگردهای اخیر خود در ماه مارس میلادی بررسی کرده که مهمترین این مطالعات و میزگردها را موسسه مطالعات فلسطینی به عربی ترجمه کرده است.
دو نگاه متفاوت به آینده کرونا
اسرائیلی‌ها به شکل کلی دو نگاه به روند شیوع و کنترل کرونا دارند. اولین نگاه نگاهی خوشبینانه در کنترل این ویروس است. براساس نگاه اول تا اواسط تابستان به دلیل گرمی هوا و سیاست‌های کنترلی بسیاری از کشورهای دنیا موفق به مهار کرونا می‌شوند و اوضاع با تحمل خسارات سنگین اقتصادی به صورت عادی بازمی‌گردد و روابط تجاری، سیاسی و مالی دنیا مجددا شکل طبیعی به خود می‌گیرد اما براساس نگاه دوم یا نگاه بدبینانه بحران کرونا همچنان تا پایان سال طول می‌کشد و حتی چه بسا تا اوایل سال ۲۰۲۱ هم ادامه یابد که در این حالت بحران‌های سیاسی و اقتصادی بزرگ در راه هستند و در بحبوحه این اوضاع فرصت مناسبی برای گروه‌ها، سازمان‌ها و دولت‌هایی فراهم می‌شود که درصدد تسویه حساب‌های مالی، سیاسی، نظامی و امنیتی هستند و در این برهه هم به تعبیر اسرائیل ممکن است گروه‌های "تروریستی" در کشورهای منطقه خاورمیانه در سایه عدم کنترل دولت‌ها مجددا سرباز کنند و اقدامات خود را از سر گیرند. روشن است که اسرائیلی‌ها حالت دوم را بسیار حالت بدی برای امنیت خود و هم‌پیمانانش می‌دانند.
نگرانی از آینده ترامپ
در سایه این تصور و نگاه اسرائیلی، نخستین خطر متوجه رییس جمهور آمریکا دونالد ترامپ است که قرار است در ماه نوامبر آینده شانس خود را برای ریاست جمهوری دوباره آمریکا آزمایش کند. اسرائیلی ها نگرانند که اقتصاد ، تجارت و بازار مالی آمریکا از انعکاسات کرونا متاثر شده و عوامل قدرت ترامپ در رقابت با رقبایش یعنی دستاوردهای اقتصادی را از دستش بگیرد و با آستانه شکست روبرو شود. اسرائیلی ها نگرانند که کرونا موجب شکست ترامپ در انتخابات شود که بمنزله شکستی بزرگتر برای اسرائیل است زیرا آنها مهمترین و بهترین حامی شان در طول تاریخ از قرن بیستم تا کنون را از دست می دهند.
چین برنده مبارزه با کرونا
در آن سوی معرکه کرونا، چینی‌ها هستند که توانسته‌اند با سیاست‌های محکم انضباطی که به نظر می‌رسد مخصوص جامعه‌های شرقی است، موفق شوند بر انتشار ویروس فائق آیند که بعید است غربی‌ها و به شکل خاص آمریکایی‌ها دارای چنین انضباط اجتماعی باشند. در هر حال با آن که اقتصاد چین در آغاز کار ضربات سنگینی خورده است اما در سایه گرفتاری‌های بزرگ کرونایی آمریکا و اروپا با بازگشت به مرحله قبل کرونا، چین دوباره به صف اول قدرت‌های جهانی بازگشته و توان دوچندانی برای مقاومت در برابر آمریکا یافته و اقتصاد آمریکا و غرب را دوباره به چالشی اما این بار بزرگتر فرا می‌خواند و این امر قطعا تاثیرات مهلکی بر اداره کنونی کاخ سفید می‌گذارد و می‌تواند تهدیدی برای پیروزی ترامپ در انتخابات آتی ریاست جمهوری محسوب شود. از نگاه اسرائیلی‌ها، چین می‌تواند همان انضباط اجتماعی را که در بحران کرونا نشان داده در هر بحران اقتصادی و اجتماعی دیگری به نمایش بگذارد امری که اجرای آن در جوامع اروپایی و جامعه آمریکا هرگز وقوع نخواهد یافت.
اروپا، روسیه و کرونا
اما نگاه اسرائیل به تجربه اروپا در مبارزه با کرونا بسیار منفی است زیرا این اتحادیه هرگز نتوانست از تجربه گسترش سریع کرونا در چین، آسیا و خاورمیانه درس بگیرد و در نتیجه خسارات سنگینی بر اقتصاد این کشورها و امنیت اجتماعی آن وارد شده است. این در حالی است که اروپا همچنان با بحران مهاجرت از خاورمیانه و آفریقا روبرو است.
اما روسیه در آن طرف اتحادیه اروپا وضعیت بهتری دارد. اول اینکه پوتین ریاست خود را تا سال ۲۰۳۰ در این کشور تضمین کرده است و دوم اینکه با بازی با قیمت‌های جهانی نفت خود را بازیگری بزرگ برای تثبت اقتصاد جهانی نشان داده است. کرونا هنوز در این کشور به مرحله بحرانی غیرقابل کنترل نرسیده و به نظر می‌رسد مسکو می‌تواند اداره و کنترلی بهتری نسبت به دیگر کشورهای اروپایی داشته باشد. در سایه هم‌پیمانی آشکار چین و روسیه در بسیاری از برنامه‌های اقتصادی، سیاسی و نظامی می‌توان گفت که خروج موفقیت آمیز روسیه از بحران کرونا همچون چین و ادامه بحران در اروپا و آمریکا به طور قطع می‌تواند پیامدهای خسارت باری برای مجتمع غربی داشته باشد که به صورت اتوماتیک گریبان اسرائیل را نیز خواهد گرفت.
پیامدهای کرونا در خاورمیانه و ایران
اما در حوزه خاورمیانه بیشترین نگاه اسرائیلی‌ها به ایران و چگونگی رفتار ایران با بحران کروناست. به شکل کلی، اسرائیلی‌ها معتقدند توسعه کرونا در سایه بحران‌های سیاسی، اجتماعی و نظامی در کشورهای لبنان، سوریه، عراق و یمن و عدم وجود اعتماد متقابل بین قطب‌های این منطقه یعنی ایران، ترکیه و عربستان موجب افزایش سطح بحران‌های منطقه‌ای می‌شود و این در حالی است که این کشورها شاهد بحران بزرگ مهاجرت‌ها نیز هستند که به خودی خود کنترل کرونا را سخت می‌کند و همین امر می‌تواند دولت‌های منطقه و امنیت را به شدت به خطر اندازد به شکلی که ترکش این وضعیت دامن اسرائیل را نیز بگیرد.
اما اسرائیلی‌ها بر این باورند و چنین می‌پندارند که کرونا در سایه برخی مشکلات بزرگ اقتصادی در ایران، تحریم‌های آمریکا و به زعم اسرائیل عدم اعتماد متقابل بین مردم و نظام می‌تواند مانع از گسترش تلاش‌های منطقه‌ای ایران برای سیطره بر خاورمیانه و نیز جلوگیری از اقدامات تحریک کننده ایران در خصوص برنامه هسته‌ای شود. این تحلیل اسرائیلی در حالی است که آنها با قاطعیت نمی‌توانند چنین احتمالاتی را تایید کنند اما گمان قوی آنها این است که چنین انعکاس‌هایی در سیاست ایران ایجاد می‌شود.
کرونا در داخل سرزمین‌های اشغالی
اما در محدوده سرزمین‌های اشغالی، اسرائیلی ها معتقدند که اگر بحران کنونی کرونا بین دو تا سه ماه دیگر ادامه یابد آنگاه ممکن است که دولت خودگردان فلسطینی تا مرحله سقوط نیز پیش رود و این نمی‌تواند به نفع اسرائیلی باشد زیر امنیت را در داخل به خطر می‌اندازد. این در حالی است که قطع کامل ارتباطات بین منطقه تحت حاکمیت خودگردانی فلسطین با اسرائیل و قطع کامل واردات از حوزه مرزهای خودگردانی فلسطین به داخل اسرائیل داده شده که استمرار آن موجب نابودی اقتصاد دولت خودگردان فلسطین می‌شود. از سویی دیگر از نگاه اسرائیلی‌ها، گروه‌های جهادی و به خصوص حماس توجه خود را در نوار غزه معطوف به کنترل ویروس و جلوگیری از انتشار کرونا کرده‌اند و لذا تا سه ماه آینده احتمال بروز مشکلات امنیتی بعید به نظر می‌رسد. با این وجود، اسرائیلی‌ها به آمریکایی‌ها پیشنهاد کرده‌اند تا کشورهای پولدار عرب را تشویق کنند تا به تشکیلات خودگرادن فلسطین و دولت محمود عباس کمک مالی کنند تا بتواند از بحران مالی ناشی از کرونا عبور کند و همچنین به دولت اسرائیل پیشنهاد شده راه کمک به نوار غزه را باز بگذارد تا آنها بتوانند از بحران کرونا عبور کنند که مبادا اثرات تخریبی آن دامن امنیت اسرائیل را بگیرد.
سیاست داخلی برای مبارزه با کرونا
در بخش داخلی نگاه متخصصان اسرائیلی بر این است که استمرار بحران کرونا، قطع فعالیت‌های اقتصادی، فشار بر مردم به منظور اجرای اجباری قرنطینه داخلی و ابعاد روانی و اجتماعی مبارزه دولت با کرونا، می‌تواند بحران ناخواسته‌ای را به جامعه اسرائیل وارد نموده و اعتماد عمومی به دولت را از بین ببرد که به خودی خودی ضریب امنیت اسرائیل را پایین می‌آورد از همین رو پیشنهاد شده است تا ابتدا ارتش اسرائیل از هرگونه سرایت احتمالی ویروس مصون مانده و آنگاه خود را برای استقرار و امنیت داخلی و نیز جلوگیری از انتشار ویروس آماده کند. این در حالی است که دولت اسرائیل به موسسات امنیتی و اطلاعاتی خود دستور استراق سمع و شنود مکالمات را داده است مکالمات عادی مردم را ثبت و ضبط نموده تا براساس اطلاعات به دست آمده، تعداد مبتلایان به کرونا را کشف و تمامی کسانی که احتمال ابتلای آنها به ویروس داده می‌شود ابتدا در قرنطیه خانگی و سپس به بیمارستان منتقل شوند. به دلیل همین استراق سمع‌ها هست که سازمان‌های اطلاعاتی و امنیتی اسرائیل به تلفن همراه برخی از شهروندان خود پیامک می‌فرستند که شما یا آلوده به ویروس هستید یا به دلیل ارتباط با فلانی مبتلا به ویروس کرونا می‌شوید و لذا از شما دعوت می‌شود که در داخل خانه به مدت ۱۴ روز در قرنطینه بمایند یا آنکه توصیه می‌شود خود را به سرعت به یکی از واحدهای درمانی معرفی کند.
این سیاست دولت اسرائیل با آنکه گفته می‌شود چند روزه و موقتی است اما مخالفت‌های گسترده‌ای به همراه داشته با این حال تا کنون هم چنان در حال اجراء است.
روشن است که اسرائیل همه روش‌های ممکن برای کنترل انتشار ویروس کرونا را در پیش می‌گیرد و واهمه‌ای ندارد اگر لازم شد ارتش را وارد صحنه کند زیرا وقتی دولتی برای مبارزه با ویروس استراق سمع را قانونی کند دیگر نگرانی برای اجرای سیاست‌های شدیدتر و سخت‌تر ندارد. از همین رو استفاده از اینترنت، قدرت حاکمیت برای اجرای حاکمیت نظامی بهداشتی و استفاده از قدرت ارتش برای اجرای این سیاست از ابزارهای مهم اسرائیل برای کنترل و مبارزه با کرونا به شمار می‌رود.
