حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) فرزند عبدالله بن علی، از نوادگان حضرت امام حسن مجتبی(ع) است که نسبش با چهار واسطه به آن امام معصوم(ع) می رسد.

حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) در سال 173 هجری قمری در مدینه به دنبا آمد و 79 سال نیز عمر کرد. ایشان دوران امامت چهار امام معصوم یعنی امام موسی کاظم(ع)، امام رضا(ع)، امام جواد(ع) و امام هادی(ع) را درک کردند.

آن حضرت از دانشمندان شیعه و از راویان احادیث ائمه اطهار(ع) بودند و به عنوان یک چهره مبارز و مجبوب و همچنین مورد اعتماد در میان اهل بیت(ع) و مردم به شمار می رفتند.

 حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) مفتخر به ستایش از ائمه معصومین(ع) بود که این امر نشان دهنده شخصیت ایشان بود و کمتر کسی توانست این چنین افتخار کسب کند. امام هادی(ع)، گاهی اشخاصی را که سؤال و مشکلی داشتند به محضر حضرت عبدالعظم حسنی(ع) ارجاع می دادند و آن حضرت را از دوستان حقیقی خود همواره معرفی می کردند.

 در آثار علمای شیعه از حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) به عنوان عابد، زاهد، پرهیزکار، ثقه، دارای اعتقاد نیک و صفای باطن و به عنوان محدثی عالی مقام و بزرگ یاد شده است.

 حضرت عبدالعظم حسنی(ع) به قدری جایگاه و مقام دارد که ثواب زیارت آن حضرت مطابق با ثواب زیارت امام حسین(ع) بیان شده است

*دلایل حضور حضرت عبدالعظم حسنی(ع) به ایران

زمینه های مهاجرت آن حضرت از مدینه به ری و سکونت در غربت را باید در اوضاع سیاسی و اجتماعی آن عصر جستجو کرد؛ خلفای عباسی نسبت به خاندان پیامبر(ص) و شیعیان(ع) سختگیری می کردند، یکی از بدرفتارترین این خلفاء متوکل بود که خصومت شدیدی با اهل بیت(ع) داشت.

در دوره آن حضرت چندین بار مزار امام حسین(ع) در کربلا تخریب و با خاک یکسان شد و از زیارت آن بزرگوار جلوگیری به عمل می آمد.

*علت حضور حضرت عبدالعظم حسنی(ع) در ری

سادات و علویون در زمان ایشان در بدترین وضع به سر می بردند و حضرت عبدالعظیم(ع) نیز از کینه و دشمنی خلفا در امان نبود و بارها تصمیم به قتل آن حضرت گرفتند و گزارش های دروغ سخن چینان را بهانه این سختگیری ها قرار می دادند، در چنین دوران دشوار و سختی بود که ایشان به خدمت حضرت امام هادی (ع) رسید و عقاید دینی خود را بر آن حضرت عرضه کرد ، حضرت امام هادی(ع) او را تأیید فرموده و فرمودند: تو از دوستان ما هستی.

این دیدار که در سامرا انجام شد به گوش خلیفه رسید و دستور دستگیری حضرت عبدالعظم(ع) را داد و ایشان نیز خود را مخفی کرد و در شهرهای مختلف به صورت نشناس در رفت و آمد بودند تا به شهر ری رسیدند و آنجا را به سکونت انتخاب کردند.

حضرت عبدالعظیم(ع) به صورت یک مسافر ناشناس، وارد ری شد و در محله ساربانان به منزل یکی از شیعیان رفت، مدتی به همین صورت گذشت و در زیرزمین آن خانه به صورت مخفی زندگی می کرد. روزها روزه می گرفتند و شبها عبادت می کردند و شیعیانی که ایشان را می شناختند به محضر آن حضرت آمده و دیدار می کردند.

حضرت عبدالعظیم(ع) میان شیعیان شهرری بسیار ارجمند بود و پاسخگویی به مسایل شرعی و حل مشکلات مذهبی آنان را برعهده داشت.

*روزهای پایانی عمر حضرت عبدالعظیم(ع)

روزهای پایانی عمر پربرکت ایشان با بیماری همراه بود، آن قامت بلند ایمان و تلاش، به بستر افتاده بود و پیروان اهل بیت در آستانه محرومیت از وجود پربرکت ایشان بودند، اندوه مصیبت های پیاپی مردم و روزگار تلخ شیعیان در عصر حاکمیت عباسیان برایش دردی جانکاه و مضاعف بود؛ در همان روزها یکی از شیعیان پاکدل ری، شبی درخواب حضرت رسول اکرم(ص) را در خواب دید. حضرت به او فرمود؛ فردا یکی از فرزندانم در محله سکه المولی چشم از جهان فرو می بندد، شیعیان او را بر دوش گرفته به باغ عبدالجبار می برند و نزدیک درخت سیب به خاک می سپارند.

وی سحرگاه به باغ رفت تا آن باغ را از صاحبش بخرد و افتخار دفن شدن یکی از فرزندان پیامبر(ص) را نصیب خویش سازد، عبدالجبار که خود نیز خوابی همانند خواب او را دیده بود، به رمز و راز غیبی این دو خواب پی برد و برای اینکه در این افتخار، بهره ای داشته باشد، محل آن درخت سیب و مجموعه باغ را وقف کرد تا بزرگان و شیعیان در آنجا دفن شوند.

* فضائل حضرت عبدالعظیم(ع)

ابن قولویه در کامل الزیارات (باب 107 صفحه 324 )از علی ابن حسین ابن موسی بن بابویه و او از محمد ابن یحیی اشعری عطار قمی روایت کرده یکی از اهالی ری گفت بر حضرت ابوالحسن العسکری امام هادی(ع) وارد شدم آن جناب از من پرسید کجا بودی؟ عرض کردم به زیارت سید الشهدا(ع) رفته بودم آن حضرت فرمود بدان و آگاه باش اگر قبر عبدالعظیم حسنی(ع) را که در نزد شماست زیارت کرده بودی مثل آن است که حضرت حسین ابن علی(ع) را در کربلا زیارت کرده باشی.