ادب یکی از ارزشهای بنیادین در فرهنگ اسلامی و انسانی است که تأثیر عمیقی در شکلگیری شخصیت انسانها و روابط اجتماعی دارد. ادب بهمعنای رعایت آداب و رفتارهای پسندیده در تعامل با دیگران، شامل احترام به حقوق دیگران، خوشرویی، متانت و مسئولیتپذیری است. در روایات اسلامی، ادب بهعنوان نشانهای از ایمان و تقوا معرفی شده است و فرد مؤدب در جامعه بهعنوان یک الگوی مطلوب شناخته میشود، در همین راستا، رسول گرامی اسلام حضرت پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله در حدیثی ارزشمند به اهمیت ادب اشاره و آن را بهعنوان بهترین میراث از سوی والدین برای فرزندان معرفی کرده است، حدیث میفرماید: «ماوَرَّثَ والِدٌ وَلَدَهُ أفضَلَ مِن أدَبٍ»؛
این جمله بهمعنای آن است که والدین، اگرچه ممکن است اموال و داراییهای بسیاری برای فرزندانشان بهارث بگذارند، اما هیچکدام از اینها بهاندازۀ آموزش ادب و اخلاق به فرزند ارزشمند و تأثیرگذار نیست. ادب بهعنوان یک سرمایه معنوی، باعث میشود فرد که در طول زندگی خود با چالشها و مشکلات مختلف روبهرو میشود، از طریق رفتارهای مناسب و اخلاقی بتواند به موفقیت دست یابد.
ادب و اخلاق حسنه، به فرد کمک میکند در زندگی شخصی و اجتماعی خود به بهترین شکل ممکن رفتار کند و احترام و محبت دیگران را به دست آورد. وقتی فردی ادب دارد، با احترام به دیگران، ایجاد روابط سالم و سازنده میکند و در محیطهای اجتماعی بهعنوان شخصی قابل اعتماد و باوقار شناخته میشود، این امر نهتنها به موفقیت در زندگی فردی کمک میکند، بلکه موجب رشد اجتماعی و ارتقای جایگاه شخص در جامعه میشود، بنابراین والدینی که فرزندان خود را با ادب تربیت میکنند، بزرگترین و ماندگارترین سرمایه را به آنها بخشیدهاند.
ادب نهتنها در کوتاهمدت بلکه در طول عمر فرد بهعنوان یک میراث ماندگار عمل میکند، بهخلاف اموال مادی که ممکن است از بین بروند یا مصرف شوند، ادب همیشه با فرد باقی میماند و به او کمک میکند تا در هر مرحلهای از زندگی موفق باشد. حضرت ختمیمرتبت، پیامبر اکرم(ص) با این حدیث شریف، بر اهمیت این میراث معنوی تأکید کردهاند و به والدین یادآور شدهاند که مهمترین وظیفه آنها تربیت فرزندانی است که نهتنها از نظر مالی، بلکه از نظر اخلاقی و انسانی غنی و ارزشمند باشند.
همچنین ادب باعث میشود فرد به ارزشهای انسانی و اخلاقی پایبند بماند و در مسیر کمال معنوی و اخلاقی قدم بردارد. فرد مؤدب در روابطش با دیگران، به خوبی و نیکی رفتار میکند و از ظلم و تجاوز به حقوق دیگران دوری میجوید، این مسئله او را به یک فرد مؤثر در جامعه تبدیل میکند که با رفتارهای نیکویش میتواند دیگران را نیز بهسمت اخلاق و ادب هدایت کند، بنابراین، ادب علاوه بر تأثیرات فردی، در رشد و تعالی جامعه نیز نقش بسزایی ایفا میکند.