حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین مدافعان ولایت، در حساس‌ترین مقاطع تاریخ اسلام، از حریم امامت و حق اهل بیت (علیهم‌السلام) دفاع کردند. ایشان با بهره‌گیری از روش‌های مختلف و استراتژی‌های متنوع، نه‌تنها پیام ولایت را به جامعه خود رساندند، بلکه الگویی برای تمام دوران‌ها در مواجهه با انحراف از مسیر حق ارائه نمودند.
دفاع از ولایت در سیره حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) بر اصولی بنیادین استوار بود که همگی بر هدفی واحد متمرکز بودند: حفظ و پاسداشت حق اهل بیت (علیهم‌السلام) و امامت پس از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم).
این دکترین پنج محور اصلی دارد که هرکدام جنبه‌ای از دفاع همه‌جانبه حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) را منعکس می‌کند.
جهاد تبیین
یکی از ابزارهای مؤثر حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) در دفاع از ولایت، روشنگری‌های خطابی بود. خطبه فدکیه، که در مسجد پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) ایراد شد، نمونه‌ای از این روش است.
در این خطبه، حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) با استناد به آیات قرآن و تحلیل عقلانی، نه‌تنها انحراف رخ‌داده را افشا کردند، بلکه جایگاه امامت را به مردم یادآور شدند. ایشان با استفاده از کلامی محکم و دلایل قوی، به طور روشن و صریح بر حقانیت ولایت اهل بیت (علیهم‌السلام) تأکید کردند و این خطبه به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین سخنرانی‌های تاریخ اسلام باقی ماند.
این خطبه نه تنها نمونه‌ای از بهره‌گیری از علم و منطق در دفاع از حق است، بلکه اساس استدلال‌های عقلی و نقلی در دفاع از ولایت را برای مسلمانان نسل‌های آینده ارائه داد. در این زمینه می‌توان به آیه‌ای از قرآن اشاره کرد: «أَفَحُکْمَ الْجاهِلِیَّةِ یَبْغُونَ؟ وَمَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللَّهِ حُکْماً لِقَوْمٍ یُوقِنُونَ» (مائده: ۵۰) که حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) در سخنان خود به آن استناد کردند تا جایگاه خداوند و امامت را در برابر هرگونه حکم جاهلی قرار دهند.
حرکت جهادی
حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) برای دفاع از ولایت، تنها به سخنرانی اکتفا نکردند. ایشان شبانه به خانه مهاجرین و انصار می‌رفتند تا بار دیگر پیمانشان با پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) در روز غدیر را یادآوری کنند.
این حرکت عملی، نمادی از پیگیری مداوم و بی‌وقفه برای حفظ حقانیت ولایت بود. حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) نشان دادند که دفاع از حق، تنها از طریق گفتار نیست، بلکه باید در عمل نیز همواره به آن ایستاد. این حرکت جهادی و عملی ایشان، پیام‌آور این نکته است که هرگونه تحریف و انحراف باید با تمام وجود و از هر کانال ممکن، حتی در سکوت شب و در خفا، متوقف گردد.
تحریم و اعلام برائت
یکی از روش‌های قاطع حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) در مقابله با انحراف، تحریم و اعلام برائت از کسانی بود که از مسیر حق منحرف شده بودند.
ایشان در وصیت کردند که شبانه و به طور پنهانی دفن شوند و در مراسم تشییع جنازه دشمنان حضور نداشته باشند و محل قبرشان مخفی بماند تا با این عمل، اعتراض خود را به تاریخ بسپارند.
این اقدام حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) در عین حال که نشان‌دهنده ایستادگی ایشان در برابر ظلم و نقض حقوق اهل بیت (علیهم‌السلام) بود، همچنین بیانگر پیامی قوی در مورد جدایی از کسانی بود که بر ضد ولایت حرکت می‌کنند. این تحریم نه فقط از سوی حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها)، بلکه الگویی برای مسلمانان نسل‌های بعدی بود تا از هرگونه هم‌دستی با ظالمان دوری جویند.
استفاده از بُعد عاطفی
حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) از بعد عاطفی نیز برای دفاع از ولایت بهره بردند. گریه‌های مداوم ایشان بر مظلومیت اهل بیت (علیهم‌السلام)، وسیله‌ای برای بیدارسازی وجدان جامعه بود.
گریه‌های شبانه‌روزی حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) به قدری ادامه یافت که گفته‌اند: «یا شبانه گریه کن، یا روز». این گریه‌ها نه تنها بیانگر عمق غم و فراق ایشان از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم)، بلکه به نوعی اعتراض به ظلم و بی‌عدالتی‌هایی بود که به مقام ولایت روا داشته شد.
این احساسات عاطفی، به‌طور مؤثر در بیداری جامعه نسبت به آنچه که بر اهل بیت (علیهم‌السلام) می‌گذشت، نقش داشت و نشان می‌داد که دفاع از ولایت حتی از طریق عواطف و احساسات نیز می‌تواند در برابر ظلم و فساد تاثیرگذار باشد.
شهادت
در نهایت، شهادت حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) خود سندی بر مظلومیت اهل بیت (علیهم‌السلام) و دفاع از ولایت است. ایشان با ایستادگی تا پای جان، نشان دادند که دفاع از حق و ولایت، مهم‌ترین وظیفه یک انسان مؤمن است. شهادت حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) نماد ایستادگی در برابر ظلم و تحریف است و به مسلمانان یادآوری می‌کند که در هر شرایطی باید از حق و ولایت دفاع کنند.
دکترین دفاع از ولایت حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) به ما می‌آموزد که در هر زمان و مکانی، باید با بهره‌گیری از منطق، عاطفه، و عمل، از ولی جامعه دفاع کنیم. این روش، الگویی جامع و همیشگی برای تمامی جوامع اسلامی است و نشان می‌دهد که دفاع از ولایت نه تنها مسئولیت فردی، بلکه یک مسئولیت اجتماعی و تاریخی است که باید با جدیت و همت در هر شرایطی پیگیری شود.
