بیست و یک ساعت روزه داری. مسلمانانی که درهمسایگی قطب شمال زندگی می کنند یکی از عجیب ترین و طولانی ترین روزه داری ها را تجربه می کنند. آنها 5 ساعت بیشتر از ما روزه می گیرند، دلیل این اتفاق هم اوضاع غیرمتعارف روز و شب در قطبین است. اوضاعی که باعث شده برعکس قطب شمال در مناطق نزدیک قطب جنوب، طول روز کم باشد و مسلمانان جنوب آرژانتین و شیلی فقط 9 ساعت روزه بگیرند. این تغییرات در شبانه روز شاید برای ساکنان محلی این مناطق عادی باشد اما برای کسانی که بار اول با آن روبرو می شوند، عجیب است. به خصوص برای ایرانی ها و مسلمان ها که هم ساعات عبادات شان با آسمان در ارتباط است و هم ناهار و شام شان. مگر می شود نصف شب، ناهار خورد یا در ظل آفتاب، میز شام چید؟ در این یادداشت نگاهی داریم به این ماجرا و  چند روایت متفاوت از برخورد با این پدیده عجیب.
برای تعیین موقعیت جغرافیایی هر نقطه، کره زمین به دو سری مدارات طولی و عرضی تقسیم شده است . مبدا مدارات طولی (مدارهای عمودی روی کره زمین) ، نصف النهار گرینویچ است که مبدا ساعت هم هست. ( مثلا تهران 3.5 ساعت از مبدا گرینویچ جلوتر است. ) مبدا صفر مدارات عرضی هم استواست. طبق این مبدا، زمین دو نیمکره شمالی و جنوبی تقسیم می شود. هر نیمکره از استوا تا قطب هم به 90 درجه تقسیم می شوند.( فاصله درجات از هم معادل 110 کیلومتر است ) جابجا شدن روی این مدارها و حرکت از قطب به استوا، باعث تغییر طول روز و شب می شود. چون طول روز و شب در استوا، مساوی و 12 ساعت است اما این میزان بسته به اینکه درکدام سمت تابستان یا زمستان هم فرق می کند. مثلا الان که ما در نیمکره شمالی قرارداریم و تابستان است، روزها طولانی است و برای همین الان در نیمکره جنوبی که زمستان است، شب ها بیشتر کش می آید.
به مناطقی که بین مدار 5/66 درجه و مدار 90 درجه که نقطه اصلى قطب شمال یا قطب جنوب قراردارند، مناطق قطبی می گویند. در این مناطق طول روز یا شب از 24 ساعت هم بیشتر و هر چه به قطب نزدیک شویم این وضع شدید تر می شود. مثلا روى مدار 70 درجه، یک روز طولانى 2 ماه و چند روزه از اوایل خرداد تا اوایل مرداد وجود دارد.
روی مدار 74 درجه مدت این روز به 3 ماه می رسد تا نقطه 90 درجه یا همان قطب که روزش به 6 ماه تابستان می رسد. اتفاقی که در زمستان و پاییز، برعکس می شود.
برعکس قطب جنوب که سکنه چندانی ندارد و بیشتر کاربرد تحقیقاتی دارد در منطقه قطبی شمال که به شمالگان معروف است حدود 4 میلیون نفر زندگی می کنند که علاوه بر شبانه روز غیرمتعارف، سرمای 50 درجه زیر صفر را هم تحمل می کنند. این مناطق که شامل  شمال کشورهای روسیه، کانادا، اسکاندویناوی ( سوئد، نروژ، فنلاند ) و آمریکا (  آلاسکا ) می شود. در فاصله 2600 کیلومتری تا قطب گسترده شده اند. از این 4 میلیون نفر، تعداد کمی مسلمانند که بیشترشان در دو منطقه اسمولسک روسیه و اینووریک کانادا زندگی می کنند. مسلمانان این مناطق که اکثرشان از مهاجران خاورمیانه اند طبق فتوای علمای اسلام ( چه شیعه و چه سنی ) نماز و روزه آنها براساس افق شرعی نزدیک ترین شهر زیر مدار 5 /66 درجه که روز و شب دارد، گرفته می شود که باز هم روزه آنها به 20 ساعت می رسد.
نزدیکترین مسجد به قطب شمال. مسجدی در شهر اینووریک کانادا که در 220 کیلومتری قطب قرار داد و 56 روز از تابستان، شب ندارد. 180 نفر از 3500 سکنه اینووریک، مسلمانند.
اگرچه برخی علما هم می گویند می توانند مبدا روزه و نماز را مکه یا شهر محل تولدشان قرار بدهند. با این وضع آنها درست در وسط روز  و زیر نورخورشید باید سفره افطار پهن کنند.
اما در مناطقی که  پایین تر از مدار 5/66 درجه قرار دارند در تمام مدت سال ، شب و روز وجود دارد اما این طول شب در تابستان شاید به 2 تا 3 ساعت بکشد و روز 22 ساعته باشد. در این مناطق، قوانین اسلامی همان طور است که در اینجا هم هست چون شاید نسبت ساعت روز و شب  عجیب و غریب باشد اما یک شبانه روز تمام ویژگی های شرعی مثل غروب، سحر، ظهر و نیمه شب را دارد. با این وضع مسلمانان در جنوب اسکاندوینای ( سوئد ، فنلاند ، نروژ ) و دانمارک، 22 ساعت روزه داری می کنند. در کانادا و هلند به بیشتر از 18 ساعت می رسد. البته ما ایرانی ها هم چیزی حدود 17 ساعت، روزه می گیریم که باتوجه به عرض جغرافیایی 35 درجه تهران، تقریبا در میانه استوا و منطقه قطبی قرار داریم.