- Nevruz, Farsça “nev” (yeni) ve “ruz” (gün) kelimelerinin birleşmesinden meydana gelmiş olup “yeni gün” anlamına gelmektedir.
Baharın ve Hicri-Şemsi yeni yılın başlangıcı olan ve 21 Mart gününe rastlayan Nevruz, antik İran döneminden günümüze kadar uzanan ve İran platosunun dört bir yanından, Türkiye, Türki cumhuriyetler ve çoğu Asya ülkelerinde kutlanan en eski şenliklerden bir tanesidir.
Nevruz, Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) tarafından 29 Eylül 2009 tarihinde Dünya Manevi Kültür Mirası Listesi’ne dahil edilirken, Nevruzun başlangıcı 21 Mart günü de, 23 Şubat 2010 tarihinden itibaren Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nca “Dünya Nevruz Bayramı” olarak ilan edilmiştir.
Nevruzun bir dünya günü olarak ilan edilmesine ilişkin Birleşmiş Milletler kararı İran, Afganistan, Türkiye, Tacikistan, Türkmenistan, Kırgızistan, Kazakistan, Azerbaycan, Hindistan, Arnavutluk, ve Makedonya ülkelerinin girişimleri ve işbirliği ile hazırlanarak Genel Kurul’a sunulmuş, neticede Genel Kurul’a üye bir çok ülkenin desteği ile kabul edilmiştir.
Konuyla ilgili olarak Birleşmiş Milletler Genel Kurulu Halkla İlişkiler Ofisi’nce yayınlanan bildiride; baharın başlangıcının ve doğanın yeniden dirilişi olan geleneksel Nevruz Bayramı’nın günümüzde İran, Afganistan, Tacikistan, Azerbaycan Cumhuriyeti ve diğer Orta Asya ve Kafkas ülkeleri ile Balkanlar, Karadeniz ve Ortadoğu gibi geniş bir coğrafyada üçyüz milyondan fazla kişi tarafından kutlandığı vurgulanırken, Nevruz, tarihi üç bin yıldan daha eskilere uzanan İran kökenli bir şenlik olarak nitelendirilmektedir.
Dünya Nevruz Bayramı törenlerinin ilki, bu geleneği sürdüren ülkelerin devlet başkanları ve yetkililerinin katılımlarıyla Mart 2010’da Tahran’da düzenlenmiş, törenler için bir de daimi sekretarya oluşturulmuştur. Dünya Nevruz Bayramı törenlerinin ikincisi yine Tahran’da düzenlenmiş, törende söz konusu etkinliğin dönemler halinde nevruz kültürüne sahip ülkelerin başkentlerinde düzenlenmesi kararlaştırılmıştır. Buna göre, Tacikistan’ın başkenti Duşenbe, Mart 2012’de 3. Dünya Nevruz Bayramı Törenine ev sahipliği yapmıştır. Bu yılki tören ise Türkmenistan’ın başkenti Aşkabat’ta gerçekleştirilecektir.
Nevruz Bayramı bugün bazı ülkelerde milli bayram ve resmi tatil günü sayılmakta ve diğer onlarca ülkede kültürel bir etkinlik olarak kutlanmaktadır.
Kaynağını maneviyat, insan severlik ve doğaya saygıdan alan gelenek ve ritüellerle bir milli bayram olma özelliği taşıyan Nevruz Bayramı, İran’da yılın son Çarşamba günü başlayarak yeni yılın onüçüncü gününe kadar devam eder. Nevruz’da, kamu işyerleri 5 gün, okul ve üniversiteler ise 14 gün tatildir.
