طی روزهای گذشته بحث تهدیدات رژیم صهیونیستی برای حمله زمینی به رفح در جنوبی‌ترین نقطه غزه که نزدیک به یک و نیم میلیون فلسطینی از جمله ساکنان خود این منطقه و آوارگانی که از مناطق مختلف غزه آواره شده‌اند را در خود جای داده، تبدیل به یکی از تحولات اصلی مربوط به جنگ غزه شده است؛ به ویژه بعد از آن که دیروز ارتش رژیم صهیونیستی دستور تخلیه شرق شهر رفح را داد و امروز هم رسانه‌های عربی از ورود تانک‌های رژیم صهیونیستی به گذرگاه رفح واقع در جنوب نوار غزه خبر دادند.

تهدید رژیم اشغالگر برای حمله زمینی به رفح واکنش‌های زیادی در سطح منطقه و جهان داشته و سازمان‌های بین‌المللی و کشورهای مختلف درباره عواقب فجیع آن هشدار داده و خواستار انجام اقدام فوری برای مقابله با آن شده‌اند.

رفح؛ منطقه‌ای مملو از جمعیت غیرنظامی در جنوب غزه

در همین راستا قصد داریم نگاهی به موقعیت جغرافیایی و تاریخی و اهمیت شهر رفح داشته باشیم.

رفح در جنوبی‌ترین نقطه نوار غزه در مرز فلسطین و مصر و در فاصله 5.5 مایلی از ساحل دریای مدیترانه قرار دارد. فاصله رفح با شهر غزه 33 کیلومتر و با خان یونس 13 کیلومتر بوده و از روستای شیخ زوید در سیناء مصر 16 کیلومتر و از شهر العریش مصر 45 کیلومتر فاصله دارد.

رفح در نوار مرزی با شبه جزیره سیناء مصر قرار دارد و یکی از بزرگترین شهرهای نوار غزه در مرزهای مصر محسوب می‌شود. مساحت این شهر به 55 کیلومتر مربع می‌رسد. تنها گذرگاه مرزی بین مصر و نوار غزه نیز در شهر رفح قرار دارد واین گذرگاه طی سالیان گذشته اصلی‌ترین نقش را در رساندن کمک‌های انسانی به نوار غزه و انتقال بیماران از این منطقه به خارج از غزه جهت درمان داشته است.

طبق سرشماری‌های که توسط خبرگزاری فلسطین منتشر شده، جمعیت کل استان رفح در سال 2021 ، 260 هزار و 117 نفر بوده است.

اما بعد از آغاز جنگ ویرانگر رژیم صهیونیستی علیه غزه در اکتبر 2023 و درحالی که بیش از 7 ماه از این جنگ می‌گذرد سازمان ملل متحد اعلام کرد که با ورود آوارگان فلسطینی از سراسر غزه به رفح، این منطقه تبدیل به یکی از پرجمعیت ترین مکان‌های دنیا شده است. درحال حاضر حدود 1.4 میلیون آواره در رفح هستند که برخی از آنها 6 بار به دلیل حملات رژیم صهیونیستی آواره شده‌اند.

بنابراین جمعیت رفح بعد از جنگ 5 برابر شده و این آوارگان در شرایط بسیار اسف‌باری زندگی می‌کنند.

اهمیت گذرگاه رفح در چیست؟

گذرگاه زمینی رفح در جنوب نوار غزه در منتهی الیه جنوب استان رفح بین شهر رفح و شوکت الصوفی و در سمت غرب فلسطین بین مرز فلسطین و مصر قرار دارد که بر اساس معاهده سازش مصر و رژیم صهیونیستی در سال 1979 این گذرگاه به عنوان یک گذرگاه بین‌المللی به رسمیت شناخته شد که نوار غزه را به شبه جزیره سینا در مصر متصل می‌کند.

خروج کامل رژیم صهیونیستی از سینا تا سال 1982 به درازا انجامید؛ در ادامه، نوار غزه که از سال 1948 تا 1967 تحت کنترل مصر بود، به اشغال رژیم صهیونیستی درآمد و این رژیم تا 40 سال پیش که در پی فشار بین‌المللی ناچار به خروج از غزه شد، بر این منطقه سیطره داشت.

پس از انتفاضه اول فلسطین تشکیلات خودگردان کنترل بر رویه‌های امنیتی گذرگاه رفح را در اختیار گرفت، اما رژیم صهیونیستی کنترل بیشتر امنیت و عملیات گذرگاه و همچنین قدرت بازرسی آن را در دست داشت.

در سال 2001، رژیم صهیونیستی کارکنان فلسطینی را از کار در گذرگاه رفح منع کرد و آن را به کنترل انحصاری این رژیم بازگرداند؛ این نتیجه مستقیم انتفاضه دوم بود.

در سال 2005، رژیم صهیونیستی و تشکیلات خودگردان فلسطین توافقنامه حرکت و دسترسی (AMA) را امضا کردند که گذرگاه رفح را تحت کنترل کامل فلسطینی‌ها قرار داد، اما با یک شرط بزرگ؛ بر اساس این توافق، رژیم صهیونیستی این حق را برای خود محفوظ می‌دانست که هر زمان که بخواهد، مرز‌ها را ببندد و افراد را از عبور از آن منع کند.

در ژوئن 2006، به اسارت گرفته شدن گیلعاد شالیت، نظامی صهیونیست به دست مقاومت، موجب شد تا رژیم صهیونیستی گذرگاه رفح را به مدت یک سال ببندد.

بعد از پیروزی حماس در انتخابات سال 2006 ، رژیم صهیونیستی غزه را محاصره کرد و از آن زمان تا سال 2009، مصر و غزه این گذرگاه را به‌ندرت و به‌طور نامنظم باز کردند.

نوار غزه از طریق دو گذرگاه رفح و دروازه صلاح الدین به مصر متصل می‌شود که هیچ یک از این گذرگاه‌ها به طور رسمی تحت کنترل رژیم صهیونیستی قرار ندارد اما صهیونیست‌ها همواره به شکل مستقیم و غیرمستقیم برای سیطره بر آن تلاش کرده و فشارهایی در این زمینه وارد کرده‌اند.

گذرگاه رفح به ویژه برای فلسطینی‌هایی که از هر طرف در داخل نوار غزه تحت محاصره قرار دارند اهمیت زیادی دارد زیرا دروازه آنها به دنیای خارج محسوب می‌شود. ابعاد اهمیت گذرگاه رفح را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:

-گذرگاه رفح یک دروازه حیاتی برای انتقال کالاها و تردد افراد محسوب می‌شود و فلسطینی‌هایی که قصد خروج از غزه را دارند باید از این گذرگاه عبور کنند.

-گذرگاه رفح دروازه ورود کالاها و کمک‌های بشردوستانه از جمله مواد غذایی و مواد اولیه، دارو و تجهیزات پزشکی و ... به نوار غزه است.

-علی رغم مخالفت‌های رژیم صهیونیستی اما گاهی مصر اجازه صادرات محصولات کشاورزی فلسطینی‌ها از گذرگاه رفح به مصر را می‌دهد.

-گذرگاه رفح به فعال سازی امور تجاری میان غزه و مصر در سطح واردات و صادرات کالاها کمک می‌کند.

اما درباره اهمیت این گذرگاه برای رژیم صهیونیستی وب سایت آمریکایی اکسیوس به نقل از دو منبع آگاه اعلام کرد که اسرائیل معتقد است سیطره آن بر گذرگاه رفح قدرت اصلی حماس را در غزه از بین می‌برد و مانع از آن می‌شود که حماس بتواند بعد از جنگ بر نوار غزه حکومت کند.

تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد که تقریبا همه زمین‌های خالی از سکنه واقع در شمال غربی استان رفح به پناهگاه آوارگان تبدیل شده است.

منابع مربوطه هشدار می‌دهند که در صورت حمله نظامی ارتش اشغالگر به رفح، در سایه بحران انسانی فجیعی که در این منطقه و کل غزه وجود دارد، حمام خون در رفح به راه می‌افتد و علاوه بر اینکه امنیت ملی مصر به خطر خواهد افتاد، این اقدام موجب گسترش جنگ به شکل فاجعه‌بار در کل منطقه می‌شود.