مسجد فتح در شمال غربی مدینه، در دامنه غربی کوه سلع، قرار دارد.

مسجد فتح مهم‌ترین مسجد از مساجد سبع
مهم‌ترین مسجد از مساجد سبع، مسجدی است به نام مسجد فتح یا مسجد الأعلی و نیز به مسجد احزاب مشهور است.

موقعیت جغرافیایی مسجد فتح
این مسجد بر دامنه کوه واقع شده و زائران با طیّ پله هایی چند، برای اقامه نماز به درون آن می روند.

مسجد فتح بر روی کوهی قرار گرفته، که پشت آن کوه مسیر حفر خندق در جنگ احزاب بوده است.

حوادث تاریخی مسجد فتح
این کوه، به دلیل موقعیت خوبی که برای نظارت بر خندق و دشمن پشت خندق داشته، به عنوان محل استقرار رسول خدا (صلی الله علیه وآله) در جریان جنگ احزاب مورد استفاده قرار گرفته است.

حضرت طی روزهای متوالی نمازهای خود را در آن‌جا اقامه کرد و به همین دلیل، بعدها این محل تبدیل به مسجد شد.

در منابع آمده است که: اِنَّ رَسُول الله صَلّی فی مَسْجِدِ الْفَتْح فِی الْجَبَل وَ فی الْمَساجِدِ الَّتِی حَوْلَه.

مقصود از مساجد اطراف می تواند یکی از همین مساجد باقی مانده باشد.

نکته مهم آن است که حضرت در این مکان دعا برای پیروزی سپاه کردند و این دعا مستجاب شد.

روایت شده است که حضرت در روز دوشنبه دعا کرد و شب چهارشنبه بود که دعایش مستجاب شد و احزاب شکست خوردند و مدینه را ترک کردند.

فضیلت مسجد فتح

این مسجد، از مساجد مورد اعتنای مسلمانان قرون اولیه اسلامی به شمار می رود و در روایات اهل بیت(علیهم السلام) و منابع شیعه، نماز خواندن در آن، مورد تأکید قرار گرفته است.

از امام صادق(علیه السلام) نقل شده است که فرمود: أَنَّ النَّبیّ دَخَلَ مَسْجِدَ الْفَتْح فَخَطا

خُطْوَةً ثُمَّ الْخُطْوَةَ الثّانِیة ـ ثمّ قال ـ: وَ رَفَعَ یَدَیهِ اِلَی اللهِ حَتّی دَعا، وَ دَعا کَثِیراً ثُمَّ انْصَرَفَ.

همچنین روایت شده در شب‌های پایانی غزوه خندق، حضرت رسول(صلی الله علیه وآله) وقتی حذیفه را برای خبر گرفتن به سوی دشمن فرستادند، در محل این مسجد نشسته بودند.

مسجد فتح از همان آغاز مورد عنایت مسلمانان قرار داشت. بنا به نقل ابن شبّه، در زمان وی ـ قرن سوّم هجری ـ دقیقاً همان نقطه ای که رسول خدا(صلی الله علیه وآله) در آنجا دعا کردند، به صورت استوانه ای در صحن مسجد مشخص بوده است.

بنای فعلی مسجد فتح

بنای فعلی مسجد فتح که از زمان عبدالمجید اول و مربوط به سال ۱۲۷۰ هجری است، حدود ۲۴ متر مربع و ارتفاع آن حدود ۵/۴ متر است. این مسجد به سال ۱۴۱۱ توسط دولت سعودی تعمیر شد. 

 
اسامی دیگر مسجد فتح
مسجد فتح را، به نام‌های دیگری از جمله مسجدالأعلی، مسجد احزاب و مسجد خندق نیز می شناسند.

وجه تسمیه مسجد فتح
در روایت آمده است که سوره فتح در این مسجد بر رسول خدا(صلی الله علیه وآله) نازل شد.

وجه تسمیه مسجد فتح به مسجد احزاب و خندق
از آنجا که مسجد فتح را با نام مسجد احزاب و مسجد خندق نیز می شناسند، طبعاً باید با جنگ احزاب ارتباط داشته باشد، نه با سوره فتح که در حدیبیه نازل شده است.

وجه تسمیه مسجد فتح به مسجد الاعلی
به خاطر قرار گرفتن آن بر دامنه کوه باشد. این مسجد در قسمت جنوبی (قبله) دارای شبستان و در قسمت شمالی دارای صحن است.