پاسخ به این پرسش مهم که «انسانیت انسان در چیست» می‌توان روشن کننده این باشد که چه چیزی حقیقت انسان است. انسانیت انسان به روح او است. شکی نیست که قرآن انسان را مرکّب از روح و بدن می‌داند. حقیقت روح چیزی غیر از بدن است و تا آن نباشد انسان به وجود نمی‌آید. «صبر» یعنی مقاومت در مقابل انگیزه و عاملی که انسان را به جهتی غیر از کمال دعوت می‌کند؛ ما هم انسان و خواهان کمال خود هستیم؛ کمال ما نیز در سایه انتخاب راه صحیح حاصل می‌شود که لازمه آن مقاومت در برابر عوامل بازدارنده از کمال است؛ بنا بر این اگر ما می‌خواهیم انسان باشیم و به مقام خلیفة‌اللهی و قرب الهی برسیم و گل سر سبد آفرینش بشویم، باید حد و مرزها را بشناسیم، بایدها و نبایدها را بدانیم، مقررات و ضوابط را بپذیریم و در چارچوب آنها رفتار کنیم و در برابر آنچه ما را از این مسیر منحرف می‌کند، مقاومت کنیم. آنچه پیش‌رو دارید گزیده‌ای از سخنان آیت‌الله مصباح‌یزدی در این خصوص است که بخش نخست آن تقدیم نگاهتان می‌شود:

امام حسن (ع)، اسوه صبر

از یک منظر می‌توان امام حسن علیه‌السلام را مظلوم‌ترین شخصیت در خاندان پیامبر صلوات‌الله علیه دانست؛ یکی از مظلومیت‌های آن حضرت این است که ما شیعیان، آن‌گونه که باید و شاید با زندگی ایشان آشنا نیستیم، تحلیلی از کارهای برجسته ایشان نداریم و به دنبال پاسخی برای اتهاماتی که دشمنان به ایشان زده‌اند، نبوده‌ایم؛ حتی طی چهارده قرن گذشته از صدر اسلام تاکنون، مورخان شیعه آن‌گونه که باید به حوادث زمان امام حسن و آنچه موجب صلح آن حضرت با معاویه شد و آثار این صلح نپرداخته‌اند.

حدود هفتاد سال پیش یکی از علمای بزرگ نجف به نام شیخ راضی آل‌یاسین کتابی متقن، زیبا و ادیبانه درباره صلح امام حسن نوشت که مستند به منابع اهل تسنن است و تحلیل‌های دقیق و دلنشینی در این کتاب ارائه کرده است. این کتاب توسط مقام معظم رهبری به زبانی شیوا به فارسی ترجمه شده و یکی از نخستین آثار قلمی ایشان است که در عنفوان جوانی‌شان به انجام رسیده است. مطالعه این کتاب را به همه علاقمندان، به ویژه جوانان توصیه می‌کنم.

ما زمانی می‌توانیم تصویر روشن و قابل قبولی از زندگی امام حسن و داستان صلح ایشان داشته باشیم که از شرایط سیاسی، نظامی و دینی آن زمان آگاهی داشته باشیم؛ در این صورت می‌فهمیم راهی که ایشان انتخاب کردند بهترین گزینه ممکن برای حفظ اسلام و تشیع و بقای دین به صورت صحیح برای نسل‌های آینده بود. به طور قطع می‌توان گفت اگر صلح امام حسن نبود، زمینه‌ای برای شهادت سیدالشهدا با این برکات عظیم فراهم نمی‌شد و بنی‌امیه آن چنان اسلام را وارونه جلوه می‌دادند و اهل بیت را برخلاف واقعیت معرفی می‌کردند که امروز من و شما هیچ شناختی نسبت به اسلام صحیح و اهل بیت نداشتیم. به یک معنا امروز بقای اسلام صحیح و تشیع مرهون تدبیر و رفتار حکیمانه و صبورانه امام حسن صلوات الله علیه است. البته همه ما معتقدیم که ائمه اطهار نور واحد بودند و هر یک در موقعیت خود کاری را انجام دادند که هر یک از ائمه دیگر هم بودند، همان‌گونه رفتار می‌کردند. اختلاف رفتار آنها ناشی از اختلاف سلیقه و برداشت و تشخیص نیست. هر یک از آن بزرگواران حقیقت را به خوبی می‌شناختند، وظیفه‌شان را به درستی تشخیص می‌دادند و در انجام آن به هیچ نحو کوتاهی نمی‌کردند. البته شرایط زمان رفتار خاصی را ایجاب می‌کرد که غیر از آن به ضرر اسلام بود. حتی گاهی در زمان واحد دو شخصیت بزرگ عالم اسلام دو وظیفه مختلف داشتند. هم چنان‌که بعد از رحلت پیغمبر اکرم، فاطمه زهرا سلام الله علیها رفتاری با متصدیان خلافت داشتند که امیرالمؤمنین آن‌گونه رفتار نمی‌کردند.

هم‌چنان‌که می‌دانید مسلمان‌ها از همان زمان پیغمبر اکرم هم یک‌دست و در یک سطح از ایمان نبودند. به طور کلی می‌توان مسلمانان را به سه دسته تقسیم کرد: گروهی مسلمانان مخلص و پاکی بودند که هیچ غل و غشی در آنها نبود و آماده بودند هر چه پیغمبر اکرم دستور بدهد، عمل کنند؛ چنین افرادی در زمان جنگ با تمام توان‌شان به جهاد می‌پرداختند؛ و اگر خودشان تجهیزات لازم برای شرکت در جهاد را نداشتند، از پیامبر درخواست می‌کردند سلاحی در اختیارشان قرار دهد و اگر آن حضرت نیز نمی‌توانست تجهیزاتی در اختیارشان بگذارد، به خاطر محرومیت از شرکت در جهاد محزون شده و اشک از دیدگانشان جاری می‌شد؛ کسانی که در حقشان نازل شد: «وَ لا عَلَی الَّذینَ إِذا ما أَتَوْکَ لِتَحْمِلَهُمْ قُلْتَ لا أَجِدُ ما أَحْمِلُکُمْ عَلَیْهِ تَوَلَّوْا وَ أَعْیُنُهُمْ تَفیضُ مِنَ الدَّمْعِ حَزَناً أَلاَّ یَجِدُوا ما یُنْفِقُون» ۱. در نقطه مقابل این گروه منافقینی بودند که در جماعات مسلمانان حضور داشتند و برای حفظ جان و مال و مقام‌شان تظاهر به اسلام می‌کردند؛ اما در دل اعتقادی به اسلام نداشتند. این منافقین هنگام جنگ گاهی با سپاه همراه می‌شدند، اما برای تضعیف روحیه مسلمانان به دوستانشان می‌گفتند: اگر ما به مدینه برگردیم، مهاجران پابرهنه‌ای که از مکه به شهر ما آمده‌اند و به ما فخر می‌فروشند، را از مدینه بیرون می‌کنیم؛ «لَئِن رَّجَعْنَا إِلَی الْمَدِینَةِ لَیُخْرِجَنَّ الْأَعَزُّ مِنْهَا الْأَذَلَّ» ۲. گروه دیگر افراد ضعیف‌الایمانی بودند که بی‌اعتقاد به خدا و دین نبودند، اما منافعشان بیش از دین برایشان اهمیت داشت؛ افرادی خاکستری که تا زمانی که منافعشان اقتضا می‌کرد، با مسلمانان بودند و محافظه‌کارانه در جنگ هم شرکت می‌کردند؛ اما اهل فداکاری و جان‌فشانی نبودند؛ کسانی که حتی برای نماز هم شوق و اشتیاق فراوانی نداشتند؛ «وَلاَ یَأْتُونَ الصَّلاَةَ إِلاَّ وَهُمْ کُسَالَی وَلاَ یُنفِقُونَ إِلاَّ وَهُمْ کَارِهُونَ» ۳. چنین اختلافی همیشه در جوامع مختلف وجود داشته و در تنگناها هر کس باطن خود را نشان می‌دهد.

بعد از رحلت پیغمبر اکرم صلی‌الله علیه و آله و سلم امتحان بزرگی برای جامعه اسلامی پیش آمد؛ مساله بیعت با امیرالمؤمنین یا با شخص دیگری که به عنوان خلیفه پیامبر مطرح بود. سرانجامِ داستان سقیفه بنی ساعده، بیعت اکثریت مسلمانان با پدر زنِ بزرگ پیغمبر شد؛ با این بهانه که او هم بزرگ‌تر از بقیه است؛ هم سابقه‌اش در اسلام بیشتر است؛ هم تجربه زیادی دارد. از همان جا در ذهن مردم دو نوع برداشت نسبت به مساله جانشینی پیامبر پدید آمد؛ برداشت اول این بود که پیغمبر اکرم برای هدایت و راهنمایی انسان‌ها به سوی کمال، سعادت و قرب انسان به خدا مبعوث شده و تشکیل جامعه اسلامی گامی در همین مسیر است. رئیس این جامعه را هم خدا تعیین کرده است؛ همان که پیغمبر هفتاد روز پیش از وفاتش به فرمان خدا او را بر سر دست بلند کرد و گفت: این جانشین من است. همو که رسول گرامی اسلام در طول بیست و سه سال رسالتش بارها او را به عنوان جانشین خود معرفی کرده بود. این افراد که کسانی مثل سلمان و ابوذر و مقداد و عمار بودند، نگاه‌شان به مساله خلافت این بود که جانشینی پیغمبر در همه شئون از جمله هدایت مردم، ترویج معنویات و نزدیک کردن انسان‌ها به خداست و ریاست ابزاری است برای رسیدن به این هدف بزرگ.

نگاه دوم به مساله خلافت این بود که بعد از رحلت پیامبر، نبوت و رسالت، هر چه بود، تمام شد؛ بعد از آن، مساله اصلی ریاست بر مردم و مدیریت جامعه و اداره امور آن است؛ مردم نیازمند رئیسی هستند که احتیاجات جامعه را برطرف کند و اختلافات را برطرف سازد؛ در دیدگاه این گروه خلیفه رئیس دنیای مردم بود؛ بر همین اساس گاهی از خلافت به ریاسة العامه یاد می‌کردند.

در چنین شرایطی مردم به همان سه گروهی که در ابتدا گفته شد، تقسیم شدند؛ گروه اندکی که خلافت را جانشینی پیامبر در همه شئون می‌دانستند؛ گروه دیگری که اصلاً به دین معتقد نبودند؛ و اکثریت مردم که دین را تا جایی که موافق منافعشان بود، قبول داشتند و به ویژه زمانی که بزرگان قومشان راهی را انتخاب می‌کردند، آنها هم به سادگی تبعیت می‌کردند.

خلافت طی بیست و پنج سال چنین مسیری را پیمود؛ کسی ریاست داشت که بتواند جامعه را مدیریت کند و مردم هم او را قبول داشته باشند. اما بعد از بیست و پنج سال بنا به دلایل مختلف مردم سراغ علی علیه‌السلام آمدند؛ در حالی که هنوز تعداد زیادی از اصحاب بدر و گروه دیگری از ارادتمندان به اهل بیت و شخص امیرالمؤمنین در میان ایشان بودند که به ولایت آن حضرت اعتقاد داشتند و خلافت را جایگاهی الهی و جانشینی پیامبر برای هدایت انسان‌ها می‌دانستند. اکثر مردم هم که رفتارهای بعضی از خلفا و زیان‌ها و نابسامانی‌های ناشی از آن را در اجتماع دیده بودند، آمادگی پذیرش حکومت علی علیه‌السلام و تبعیت از آن حضرت را داشتند.

ولی در گوشه دیگری از کشورهای اسلامی وضع به گونه دیگری بود. خلیفه دوم معاویه را که فردی باهوش و سیّاس بود به شام فرستاده بود تا حکومت مرکزی از خطر دسیسه‌چینی از ناحیه او در امان باشد و او را به حال خود رها کرده بود که هرگونه صلاح می‌داند، حکومت کند. اهالی شام هم مردمانی ساده بودند که کسی از اصحاب پیامبر را ندیده و نمی‌شناختند و اگر کسی خود را به عنوان خویشاوند پیغمبر معرفی می‌کرد، به خصوص اگر نماینده خلیفه بود، حرفش را از دل و جان می‌پذیرفتند. از همین‌رو معاویه طی مدت بیست سال با فراست و زیرکی آن چنان زمینه فرهنگی را در شام ایجاد کرده بود که مردم آنجا کاملاً مطیع او بودند؛ معاویه هر گروهی از مردم را به شیوه‌ای راضی نگه داشته بود، تا هر چه او دستور می‌دهد بی‌چون و چرا عمل کنند. این وضعیت شام در زمان امیرالمؤمنین علیه‌السلام بود؛ گویا کشوری دیگر، با ایدئولوژی دیگری متفاوت با وضع مدینه و احکام و ارزش‌های حاکم بر آن!

پی نوشت:

۱. تویه (۹)، ۹۲.

۲. منافقون (۶۳)، ۸.

۳. تویه (۹)، ۵۴.

ماه رمضان، ماه مناجات، نیایش و توبه است؛ فرصتی که بندگان خدا بیش از هر زمان دیگر به درگاه پروردگار روی می‌آورند و از او طلب رحمت و مغفرت می‌کنند. در این ماه مبارک، لحظاتی وجود دارد که درهای آسمان به روی دعاکنندگان گشوده می‌شود و انسان می‌تواند با خلوص نیت، درخواست‌های خود را به درگاه الهی عرضه کند.

یکی از این لحظات ارزشمند، اوقات نماز است. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله در این باره می‌فرماید:

«وَ ارْفَعُوا إِلَیْهِ أَیْدِیَکُمْ بِالدُّعَاءِ فِی أَوْقَاتِ صَلَاتِکُمْ‏ فَإِنَّهَا أَفْضَلُ السَّاعَاتِ یَنْظُرُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِیهَا بِالرَّحْمَةِ إِلَی عِبَادِهِ یُجِیبُهُمْ إِذَا نَاجَوْهُ وَ یُلَبِّیهِمْ إِذَا نَادَوْهُ وَ یُعْطِیهِمْ إِذَا سَأَلُوهُ وَ یَسْتَجِیبُ لَهُمْ إِذَا دَعَوْهُ. در اوقات نماز، دست‌های خود را به دعا بردارید، زیرا که وقت نماز بهترین ساعت‌هاست و در این اوقات، حق تعالی با رحمت، به بندگانش می نگرد و اگر با او مناجات کنند، پاسخشان دهد و چنانچه او را ندا کنند لبیکشان گوید و اگر از او بخواهند عطا کند و چون او را بخوانند مستجابشان کند.»

این حدیث نشان‌دهنده جایگاه والای دعا در لحظات اقامه نماز است. نماز نه‌تنها فرصتی برای راز و نیاز با خداوند، بلکه زمانی است که انسان در اوج ارتباط معنوی قرار دارد و قلب او آماده دریافت الطاف الهی است. از این رو، توصیه شده است که بندگان در این لحظات، دست‌های خود را به دعا بردارند و از خداوند طلب خیر و برکت کنند.

اوقات نماز، لحظاتی هستند که ارتباط بین بنده و خدا تقویت می‌شود. در این زمان، حجاب‌های مادی کنار می‌رود و درهای استجابت گشوده می‌شود. دعا در این ساعات، نه‌تنها وسیله‌ای برای برآورده شدن حاجات، بلکه راهی برای تقویت ایمان و احساس نزدیکی بیشتر به پروردگار است. از این رو، بزرگان دین همواره بر اهمیت دعا در اوقات نماز تأکید داشته و آن را یکی از مهم‌ترین راه‌های بهره‌مندی از رحمت الهی دانسته‌اند.

ماه رمضان، فرصتی بی‌نظیر و مغتنم برای توبه و استغفار به درگاه خداوند متعال است. این ماه پربرکت، دریچه‌ای به سوی رحمت الهی می‌گشاید و به مؤمنان این امکان را می‌دهد تا با پالایش روح و جان خود از زنگارهای گناه، به سوی کمال و رستگاری گام بردارند. در این ماه، دل‌ها نرم‌تر و آماده‌تر برای پذیرش فیوضات الهی است و فرصت استغفار و طلب بخشش از گناهان، بیش از هر زمان دیگری مهیاست.

با فرارسیدن ماه مبارک رمضان، هر فرد مؤمن باید با نگاهی عمیق به اعمال و رفتار خود، به محاسبه نفس بپردازد و از گناهان گذشته توبه نماید. توبه در این ماه، نه تنها سبب پاکی از گناهان می‌شود، بلکه زمینه‌ساز تحول درونی و اصلاح رفتار نیز می‌گردد. با استغفار و طلب بخشش از خداوند، می‌توان زنجیرهای گناه را از روح و جان گسست و به آزادی و رهایی دست یافت. پیامبر اکرم (ص) در این زمینه می‌فرمایند: «أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّ أَنْفُسَکُمْ مَرْهُونَةٌ بِأَعْمَالِکُمْ فَفُکُّوهَا بِاسْتِغْفَارِکُمْ؛ ای مردم، جان‌های شما در گروی اعمالتان است، پس آن را با استغفار آزاد کنید.»

لازم به ذکر است گناهان و خطاها، همچون طوقی بر گردن انسان سنگینی می‌کنند و آثار مخرب و زیانباری را در پی دارند. این طوق، نه تنها مانع پرواز روح به سوی کمال می‌شود، بلکه زندگی فردی و اجتماعی را نیز تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. چنانکه در دعای پرفیض کمیل، امیرالمؤمنین علیه‌السلام به شیعیان تعلیم می‌دهند که چگونه با تضرع و استغفار، از خداوند طلب آمرزش نمایند. در فرازهای ابتدایی این دعا، امام به گناهانی اشاره می‌فرمایند که گاه موجب نزول بلا و مصیبت می‌شوند و گاه نعمت‌های الهی را از انسان سلب می‌کنند و یا گناهانی هستند که نعمت‌ها را تغییر می‌دهند و یا سبب حبس دعا می‌شوند. ایشان پس از ذکر هر یک از این گناهان، به درگاه خداوند استغاثه کرده و طلب بخشش می‌نمایند. این تعلیم، نشان‌دهنده اهمیت استغفار و توبه در رفع آثار سوء گناهان و جلب رضایت و رحمت الهی است.

بنابراین، شایسته است که در این ماه پرفضیلت، با بهره‌گیری از فرصت‌های معنوی و انجام اعمال نیکو، به ویژه استغفار و توبه، به سوی خداوند بازگردیم و از او بخواهیم که گناهان ما را ببخشاید و ما را در مسیر هدایت و رستگاری ثابت قدم نگه دارد. با توبه و استغفار در ماه رمضان، می‌توانیم نه تنها از بار سنگین گناهان خلاصی یابیم، بلکه به آرامش و سعادت دنیوی و اخروی نیز دست یابیم.

«دعای سحر» یکی از دعاهای عظیم‌الشأنی است که از امام رضا علیه‌السلام روایت شده و آن حضرت فرموده است: این دعا، دعایی است که امام باقر علیه‌السلام در سحرهای ماه رمضان می‌خواند.

در عین حال یکی از آثار فاخر و ارزشمند امام خمینی (ره) «شرح دعای سحر » است؛ اثری که امام خمینی (ره) آن را در حدود 27 سالگی خود تألیف کرده و نشان از دانش و عرفان والای ایشان از دوران جوانی دارد.

نکات مهم 

در فراز سوم از این دعای شریف را می‌خوانیم:

اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُكَ مِنْ عَظَمَتِكَ بِأَعْظَمِها وَكُلُّ عَظَمَتِكَ عَظِیمَةٌ، اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُكَ بِعَظَمَتِكَ كُلِّها.

خدایا از تو درخواست می‌کنم به حق بالاترین مرتبه از عظمتت و همه مراتب عظمتت عظیم است، خدایا از تو درخواست می‌کنم به حق همه مراتب عظمتت.

موجودات، از آسمان عوالم عقول و ارواح گرفته تا زمین‌هایی که محل سکونت اجساد و اشباح است، همگی از جنبه «رحمانیت و رحیمیت» حضرت حق هستند که پرتوی آن تاریکی‌های عالم را نورانی کرده و با گسترش و بسط نورش تیرگی ذات موجوداتی که قابلیت دارند، روشن شده است.

هیچ کس در عالم، طاقت مشاهده نور «عظمت» و جلال او و تاب نگریستن به حضرت کبریای متعالی را ندارد. پس اگر حضرت قهار به نور عظمت و هیبت بر عالم تجلی فرماید، هستی همه موجودات در نور عظمت او متلاشی می‌شود و پایه آسمان‌های رفیع متزلزل می‌گردد و همه موجودات از فرط عظمتش مدهوش می‌شوند.

در روز تجلی نور عظمت، همه موجودات در پرتو تابش نور عظمت او نابود می‌شوند و آن روز روز رجوع تامّ و روز بروز احدیت و مالکیت مطلق است. در این روز، حق تعالی می‌فرماید: «لمن الملک الیوم؛ ملک امروز از آن کیست؟» و چون به سبب درخشش پرتو نور جلال و ظهور سلطنت مطلقه‌اش هیچ پاسخ دهنده‌ای باقی نمانده تا جواب گوید، خود پاسخ می‌فرماید که «لله الواحد القهار».

اینکه پروردگار در این آیه خود را به واحدیت و قهاریت وصف کرده (نه رحمانیت و رحیمیت) به این دلیل است که قیامت، روز حکومت و سلطنت این دو اسم است. درواقع روز رحمت روز بسط و افاضه وجود بوده و به همین دلیل، خداوند هنگام فتح باب و شروع کتاب الهی خود را به رحمانیت و رحیمیت توصیف فرموده است.

اما قیامت روز عظمت و قهاریت و روز قبض و نزع به دست پروردگار است، لذا پرودگار خود را به وحدانیت و قهاریت توصیف فرموده است. خداوند در خاتمه دفتر تکوین و تدوین، خود را به مالکیت توصیف فرموده و فرموده است: «مالک یوم الدین».

 ماه رمضان و ایام روزه‌داری، نه تنها سبب پاکسازی جسمی، بلکه فرصتی برای تصفیه و تهذیب روحی است؛ لذا این ماه، بهترین فرصت برای پاک‌سازی روح و جان از آلودگی‌های دنیوی و تقویت پیوند بین انسان و پروردگار محسوب می‌شود. به گزارش پارس‌تودی، تسنیم درباره ویژگی‌های این ماه نوشت: در این ماه، فرد مؤمن با تمرکز بر عبادات و دوری از امیال دنیوی، تلاش می‌کند تا به خلوص و صفای باطن دست یابد. وقتی از خاطر می‌گذرانیم که این ماه بر تمرکزی ویژه بر قرآن و تعالیم الهی توصیه می‌کند، در می‌یابیم که رمضان زمانی مناسب برای بازنگری و بازبینیِ مسیر زندگی است.

در این ماه مبارک، افراد به تربیت اخلاقی خود اهمیت بیشتری می‌دهند و سعی می‌کنند از رفتارهایی که منجر به آسیب رساندن به دیگران یا خود می‌شود، اجتناب کنند. تمرین‌هایی مانند کنترل زبان و خشم، غیبت نکردن و اهمیت به اعمال خیر و کمک به دیگران، نه تنها به رشد فردی کمک می‌کند، بلکه بسترساز شکل‌گیری اجتماعی متعادل‌تر و اخلاقی‌تر می‌شود. به این ترتیب، رمضان می‌تواند به عنوان فرصتی برای بازسازی روابط اجتماعی و پیوندهای انسانی در جامعه عمل کند و روح جمعی را به سمت یکپارچگی و تعامل مثبت هدایت کند.

اگر بخواهیم از جنبه‌ای دیگر به نعمتِ ماه رمضان نگاه کنیم، تأثیر معنوی است که خداوند به این ماه اختصاص داده و موجب تسهیل سلوک افراد می‌شود، به گونه‌ای که انسان‌ها بیشتر متوجه خدا می‌شوند، از گناهان و خطاها فاصله‌ی زیادی می‌گیرند و مراقبت بیشتری بر نفس خود دارند. با این نگاه است که ماه رمضان یک فرصت طلایی محسوب می‌شود. پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: «شَهرُ رَمَضانَ شَهرُ اللّه عَزَّوَجَلَّ وَ هُوَ شَهرٌ یُضاعِفُ اللّه‏ فیهِ الحَسَناتِ وَ یَمحو فیهِ السَّیِّئاتِ وَ هُوَ شَهرُ البَرَکَةِ»؛ یعنی ماه رمضان، ماه خداست و آن ماهی است که خداوند در آن حسنات را می‏افزاید و گناهان را پاک می‏کند و آن ماه برکت است. (بحارالأنوار، ج 96، ص 340، ح 5 )

چند برابر کردن حسنات و نیکی در ماه رمضان، به این معناست که هر عمل خیری در این ماه انجام می‌شود، پاداشی بسیار بیشتر از زمان‌های دیگر دارد. این ویژگی ماه رمضان را به فرصتی بی‌نظیر برای کسب ثواب و تقرب به خداوند تبدیل می‌کند. اعمالی مانند نماز، روزه، تلاوت قرآن، انفاق و کمک به دیگران در این ماه از ارزش ویژه‌ای برخوردارند.

همچنین اگر فردی با تصمیم و توبه به سوی خدا بازگردد، خداوند گناهان او را می‌بخشد و از بین می‌برد. (یَمحو فیهِ السَّیِّئاتِ) این ویژگی ماه رمضان را به فرصتی ویژه برای پاکسازی روح و روان تبدیل می‌کند. روزه‌داران می‌توانند با توبه و استغفار، از رحمت الهی بهره‌مند شوند و خود را از بار گناهان رها کنند.

نکته‌ی دیگر اینکه در این حدیث، ماه رمضان به عنوان «ماه برکت» نامیده شده است. برکت به معنای افزایش خیر و نیکی در زندگی است. در این ماه، زمان، اعمال و حتی روزی انسان با برکت همراه می‌شود. این برکت تنها محدود به امور مادی نیست، بلکه شامل برکت معنوی، آرامش روحی و تقویت ایمان نیز می‌شود. ماه رمضان فرصتی است برای رشد معنوی، ایجاد تغییرات مثبت در زندگی و بهره‌مندی از نعمت‌های الهی.

دبیرکل ناتو به سران کشورهای اروپایی تاکید کرد تا برای تقویت همکاری امنیتی اختلافات‌شان را با ترکیه کنار بگذارند.

نشست سه‌جانبه ایران، چین و روسیه در روز جمعه به ریاست معاون وزیر امور خارجه‌ جمهوری خلق چین و با مشارکت معاون وزیر امور خارجه‌ جمهوری اسلامی ایران و نیز معاون وزیر امور خارجه‌ فدراسیون روسیه برگزار شد.

حجت الله یوسفی منش، متخصص جراحی لثه و ایمپلنت و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز درخصوص نکات مهم سلامت دهان و دندان در ماه مبارک رمضان گفت: روزه داری یکی از اعمال مهم مذهبی برای مسلمانان است و در این ماه، روزه داران از فجر تا غروب آفتاب از خوردن و آشامیدن خودداری می‌کنند. بهداشت دهان و دندان در این دوره اهمیت ویژه‌ای دارد و عدم مصرف آب و غذا می‌تواند بر سلامت دهان تأثیر بگذارد.

وی بیان کرد: لازم است روزه داران بعد از مصرف وعده سحری و قبل از شروع روزه، حتماً دندان‌های خود را مسواک بزنید و از نخ دندان استفاده کنید تا باقی‌مانده‌ی غذا از بین برود. همچنین بعد از صرف افطار نیز مسواک و نخ دندان استفاده کنید تا از تجمع باکتری‌ها و پلاک دندانی جلوگیری شود.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز با اشاره به اینکه کم‌آبی می‌تواند باعث خشکی دهان شود، تصریح کرد: در فاصله افطار تا سحر، آب کافی بنوشید تا بدن و دهان شما دچار کم‌آبی نشود.

یوسفی منش ادامه داد: در طول روز، شست‌وشوی دهان می‌تواند مانع از خشکی دهان و در نتیجه کاهش بوی بد دهان شود. همچنین می‌توان از دهان‌شویه‌های بدون الکل برای کاهش بوی بد دهان استفاده کنید.

وی با اشاره به اینکه در وعده‌های سحری و افطار نباید از غذا‌های شیرین و چسبنده استفاده کرد، ادامه داد: غذا‌های شیرین و چسبنده به دندان‌ها چسبیده و ممکن است باعث مشکلات دندانی شوند.

یوسفی منش با بیان اینکه با رعایت نکات سلامت دهان و دندان و مصرف غذا‌های سالم، می‌توانید به سلامت دهان و دندان خود در ماه مبارک رمضان کمک کنید و از مشکلات دندانی جلوگیری کنید، گفت: بهتر است قبل از شروع ماه مبارک رمضان به دندانپزشک مراجعه کنید تا در طول این ماه دچار درد یا مشکلات دندانی نشوید.

مطالعات نشان می‌دهند که پیاده‌روی آرام ۵۱ دقیقه‌ای پس از غذا می‌تواند به شدت به هضم غذا کمک کند و به بدن شما در کنترل سطح قند خون کمک کند.

این فعالیت ساده نه‌تنها به بهبود هضم غذا کمک می‌کند، بلکه از احساس سنگینی و کسلی بعد از وعده‌های غذایی جلوگیری می‌کند. همچنین، این روش به شما انرژی بیشتری می‌دهد و باعث می‌شود که احساس شادابی و سرزندگی کنید.

پیاده‌روی بعد از غذا به شما کمک می‌کند تا فعالیت‌های روزمره‌تان را بدون احساس خستگی یا ناراحتی ادامه دهید. علاوه بر این، این کار می‌تواند به کاهش وزن و بهبود وضعیت کلی سلامتی کمک کند.

اگر شما هم می‌خواهید از مزایای این روش ساده بهره‌مند شوید، پیشنهاد می‌کنیم این عادت خوب را در زندگی روزمره‌تان جای دهید.