ماه شعبان از راه رسید، ماهی سرشار از رحمت و رضوان الهی، ماهی که نسیم‌های خوش بندگی را به همراه دارد و دل‌ها را برای ورود به ضیافت بزرگ رمضان آماده می‌کند. این ماه که از آن به‌عنوان ماه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله یاد شده، فرصتی ناب برای نزدیک شدن به خداوند و بهره‌گیری از برکات ویژه آن است.

شعبان، ماهی است که درهای مغفرت همچنان گشوده است و بندگان می‌توانند از لطف الهی بهره ببرند. در روایات، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله این ماه را ماه خود معرفی کرده‌اند و آن را دریچه‌ای برای ورود به رمضان دانسته‌اند. روزه در این ماه، ارزش ویژه‌ای دارد و موجب نورانیت قلب و آمادگی برای درک شب‌های قدر می‌شود.

این ماه، با میلاد بزرگانی گره خورده است که هر یک چراغ هدایت بشریت‌اند. سوم شعبان، سالروز ولادت سیدالشهدا، امام حسین علیه‌السلام نماد ایثار و آزادگی است. چهارم شعبان، میلاد حضرت ابوالفضل العباس علیه‌السلام اسوه وفاداری و جانبازی، و پنجم شعبان، ولادت زین‌العابدین، امام سجاد علیه‌السلام پیشوای مناجات و بندگی است. این روزها، فرصتی برای تأمل در سیره این بزرگان و الگوگیری از آنان است.

نیمه شعبان، نقطه اوج این ماه پر برکت است، روزی که منجی عالم بشریت، حضرت مهدی عجل‌الله تعالی فرجه چشم به جهان گشود. این روز، امید را در دل‌ها زنده می‌کند و یادآور آینده‌ای روشن و سراسر عدالت است. انتظار ظهور، تنها یک آرزو نیست، بلکه مسیری برای اصلاح نفس و تلاش برای تحقق جامعه‌ای بر پایه عدالت و ایمان است.

اعمال معنوی در این ماه، فرصتی بی‌نظیر برای کسب تقرب الهی است. استغفار، نمازهای مستحبی، صدقه و خواندن دعاهایی مانند مناجات شعبانیه، دل‌ها را زنده کرده و مسیر رشد معنوی را هموار می‌کند. مناجات شعبانیه، از زیباترین دعاهایی است که معصومین علیهم‌السلام بر آن مداومت داشتند و راهی برای درک عمیق‌تر محبت و قرب الهی است.

شعبان، تنها پلی برای رسیدن به رمضان نیست، بلکه خود، عرصه‌ای از نور و معنویت است. کسی که این ماه را دریابد، می‌تواند با قلبی آماده‌تر به استقبال رمضان رود. این روزها، فرصتی است برای تمرین تقوا، انس با دعا و پرورش روح تا بتوان در ماه رمضان، از سفره پربرکت الهی بیشترین بهره را برد.

پس بیاییم با نگاهی متفاوت، ماه شعبان را در آغوش بگیریم. از لحظه‌های آن غافل نشویم و با اعمال صالح، دعا و تفکر در سیره اهل‌بیت علیهم‌السلام  بهره‌ای شایسته از این ماه پربرکت ببریم. سلام بر شعبان، ماه نور، ماه عشق به خدا، ماه رسول‌الله صلی الله علیه و آله و ماه آمادگی برای میهمانی الهی.

حجت‌الاسلام والمسلمین اژه‌ای در نامه خود به رهبر انقلاب در خواست کرده بود با توجه به اعیاد مبعث و شعبانیه و سالروز پیروزی انقلاب اسلامی، با عفو یا تخفیف و تبدیل مجازات ۳۱۲۶ نفر از محکومان محاکم عمومی و انقلاب، سازمان قضایی نیروهای مسلح و تعزیرات حکومتی موافقت شود.

خداوند نام امام حسین علیه‌السلام را با مفهوم شفاعت گره زده است؛ به‌گونه‌ای که یاد او، امید به نجات و هدایت را در دل‌ها زنده می‌کند. این شفاعت تنها محدود به آخرت نیست، بلکه در دنیا نیز جلوه‌های روشنی دارد که مسیر انسان‌ها را تغییر داده و آنان را به سمت حق هدایت می‌کند.

شفاعت فطرس
وقتی در منابع حدیثی و تاریخی‌مان نگاهی می‌اندازیم، با داستان‌های شگرفی از شفاعت امام حسین علیه‌السلام مواجه می‌شویم. داستان فطرس ملک از جمله روایت‌های مشهوری است که به نقش شفاعتی امام در همان آغازین روزهای تولدشان اشاره دارد. داستان از این قرار است که فطرس به سبب نافرمانی، از مقام خود سقوط کرده بود، اما هنگامی که خود را به گهواره امام حسین علیه‌السلام رساند و به ایشان توسل کرد، خداوند او را به شفاعت آن حضرت بخشید. این روایت، نشان‌دهنده پیوند امام حسین علیه‌السلام با رحمت الهی و نقش او در واسطه‌گری برای بازگشت به قرب پروردگار است.

ماجرای حرّ ریاحی
امام حسین علیه‌السلام در طول زندگی خود و حتی در صحنه کربلا، با کلام و رفتارشان، بسیاری را از مسیر جهل و گمراهی نجات دادند. برخورد کریمانه و دعوت مستمرّشان به حق، بیانگر وسعت رحمت و شفاعت ایشان است که حتی شامل کسانی می‌شد که ابتدا در صف دشمنان بودند. ماجرای شفاعت و دستگیری از حر بن یزید ریاحی از جمله این نمونه‌های روشن است. او که ابتدا در برابر آن حضرت ایستاد و مسیر کاروان ایشان را بست، سرانجام با درک حقیقت، در شب عاشورا توبه کرد. امام حسین علیه‌السلام نه‌تنها او را پذیرفت، بلکه به اذن خدا او را به مقامی والا رساند. این ماجرا نشان‌دهنده تأثیر شفاعت امام حسین علیه‌السلام در هدایت و تغییر سرنوشت انسان‌هاست.

کشتی نجات امام حسین(ع) و عبور از فتنه‌ها
ویژگی "سفینة النجاة" که به امام حسین علیه‌السلام نسبت داده شده است، شاید در بر گیرنده‌ی مفهوم شفاعت باشد که در حقیقت بیانگر نقش بی‌بدیل ایشان در هدایت انسان‌هاست. این کشتی نجات، انسان‌ها را از طوفان‌های فتنه و گمراهی عبور داده و به ساحل آرامش و حقیقت می‌رساند. نمونه‌ی بی‌بدیل آن را در جریان پیاده‌روی اربعین مشاهده می‌کنیم. این مانور عظیم مردمی که با همراهیِ تمام ادیان آسمانی و آزادگان دنیا همراه است، مفهوم کشتی نجاتی امام حسین علیه‌السلام و شفیع بودن آن وجود نورانی را به خوبی به تصویر می‌کشاند.

از دیگر سو، زیارت امام حسین علیه‌السلام به‌عنوان یکی از راه‌های بهره‌مندی از شفاعت ایشان مطرح شده است. در روایات، پاداش زیارت کربلا برابر با ثواب حج و عمره شمرده شده و مورد تأکید ائمه اطهار علیه‌السلام قرار گرفته است. این زیارت، پیوند معنوی انسان با امام حسین علیه‌السلام را تقویت کرده و موجب تطهیر قلب و جان می‌شود.

قیامت اوج تجلی شفاعت حسینی
اگرچه شفاعت امام حسین علیه‌السلام در دنیا آثار خود را نشان داده، اما اوج آن در قیامت متجلی می‌شود. در روایات آمده است که ایشان در روز قیامت با شفاعت گسترده خویش، حتی گنهکاران محب اهل‌بیت علیه‌السلام را نجات داده و آنان را به سوی رحمت الهی رهنمون می‌کند. بنابراین محبت امام حسین علیه‌السلام، انسان را در مسیر شفاعت ایشان قرار می‌دهد. کسانی که با عشق به ایشان زندگی می‌کنند و به سیره اباعبدالله علیه‌السلام اقتدا می‌کنند، در دنیا و آخرت مشمول عنایات ویژه او خواهند بود، با این منظر، شفاعت امام حسین علیه‌السلام تنها یک امید برای گنهکاران نیست، بلکه پیامی بزرگ برای همه انسان‌ها دارد. این پیام دعوت به حرکت در مسیر حق، ایستادگی در برابر ظلم و تلاش برای رهایی از غفلت است. شفاعت امام حسین علیه‌السلام راه نجاتی است که نه‌تنها در آخرت، بلکه در زندگی دنیا نیز راهگشای حقیقت‌جویان خواهد بود، فقط کافی است دلمان را پیوند به آن وجود مقدس بدهیم.

امام حسین (ع) فراتر از یک شخصیت تاریخی، راهنما و الگویی جاودانه برای تمام انسان‌هاست. او چراغی است که مسیر حقیقت را روشن می‌کند و کشتی نجاتی است که انسان را از امواج گمراهی و تاریکی به ساحل سعادت می‌رساند. ما به امام حسین علیه‌السلام نیاز داریم، زیرا او حجت خدا بر زمین و نمونه‌ای از ایمان، ایثار و شجاعت است.

در لحظات سختی و بحران، انسان به یک الگو نیاز دارد که نشان دهد چگونه می‌توان در برابر ظلم ایستاد و از حق دفاع کرد، امام حسین علیه‌السلام همان الگوست. او در اوج غربت و مظلومیت، با عزمی استوار ایستادگی کرد.

امام حسین علیه‌السلام نه‌تنها در میدان نبرد، بلکه در تمام ابعاد زندگی، الگویی بی‌بدیل است. او در اوج مصائب با خانواده‌اش مهربان بود، به یارانش وفاداری می‌آموخت و در دعا و نیایش، روحی متصل به خدا داشت. امام هم در هنگام نعمت شاکر بود و هم در هنگام سختی، صبور و استوار. ما به چنین الگویی نیاز داریم تا در مشکلات زندگی، راه درست را بیابیم و دچار ناامیدی نشویم.

یاد امام حسین علیه‌السلام تنها یک خاطره تاریخی نیست، بلکه حقیقتی زنده است که قلب انسان را روشن می‌کند. وقتی به امام حسین می‌اندیشیم، روح ما از تعلقات بی‌ارزش دنیا فاصله می‌گیرد و به سوی تعالی حرکت می‌کند. امام حسین علیه‌السلام ما را از خواب غفلت بیدار می‌کند و مسیر عبودیت را نشان می‌دهد.

بنابراین سبک زندگی انسان با شناخت امام حسین علیه‌السلام تغییر می‌کند. کسی که او را بشناسد، سعی می‌کند اخلاق و رفتار خود را اصلاح کند. از او صبر و توکل می‌آموزد، با مردم مهربان‌تر می‌شود، در برابر ظلم ساکت نمی‌ماند و به وظایف دینی و اجتماعی خود با جدیت بیشتری عمل می‌کند.

باید بدانیم عشق به امام حسین علیه‌السلام تنها یک احساس نیست، بلکه نیرویی است که انگیزه حرکت و تحول را در انسان ایجاد می‌کند. وقتی فردی امام حسین علیه‌السلام را دوست داشته باشد، نمی‌تواند نسبت به درد و رنج مظلومان بی‌تفاوت باشد. او می‌آموزد که عدالت‌خواهی و کمک به دیگران، وظیفه‌ای الهی است و نباید در برابر بی‌عدالتی سکوت کرد.

امام حسین علیه‌السلام نمونه‌ای از اخلاص در عبادت و بندگی خداست. او هیچ‌گاه برای منافع شخصی قدمی برنداشت، بلکه تمام زندگی‌اش را وقف خدا کرد. در کربلا، وقتی دشمن راه را بر او بست و یارانش یکی‌یکی به شهادت رسیدند، نه‌تنها شکایتی نکرد، بلکه با دعا و نیایش، آرامش خود را حفظ کرد و نشان داد که ایمان حقیقی، یعنی تسلیم کامل در برابر اراده الهی.

کسی که حسین علیه‌السلام را بشناسد، ترس از مرگ در دلش کمرنگ می‌شود. ایشان ثابت کرد که مرگ در راه خدا، نه نابودی، بلکه آغاز زندگی جاودانه است. این نگاه، انسان را از وابستگی‌های دنیایی آزاد می‌کند و او را به سوی هدفی بزرگ‌تر سوق می‌دهد.

از دیگر سو، حضور امام حسین علیه‌السلام در زندگی ما، مانع از انحراف و گمراهی می‌شود. هرکس که با سیره او آشنا شود، می‌تواند حق را از باطل تشخیص دهد و در فتنه‌ها دچار سردرگمی نشود. امام حسین علیه‌السلام چراغ هدایت است که مسیر را برای سالکان حق روشن می‌کند.

می‌توان نتیجه گرفت ما به امام حسین علیه‌السلام نیاز داریم، زیرا او نمونه کامل انسانیت، آزادگی و شرافت است. هر کس که بخواهد زندگی خود را بر پایه ارزش‌های الهی بنا کند، باید به آن وجود مقدس اقتدا کند. شناخت و پیروی از امام حسین علیه‌السلام نه‌تنها دنیای ما را بهتر می‌کند، بلکه سعادت ابدی را برایمان به ارمغان می‌آورد.

در مسیر رشد معنوی انسان، دعا و مناجات جایگاهی بی‌بدیل دارد. این ابزار گرانبها، پلی است که انسان را از دنیای مادی به عالم ملکوت متصل می‌کند و دریچه‌ای به سوی رحمت و عنایت بی‌کران الهی می‌گشاید. خداوند متعال در کلام وحی، مؤمنان را به دعا و نیایش در درگاهش فراخوانده و این عمل را نشانه‌ای از عبودیت و بندگی آنان تلقی کرده است. دعا تنها یک درخواست ساده نیست، بلکه بیانگر نیاز و وابستگی انسان به خالق هستی و اعتراف به قدرت و عظمت اوست.

انبیاء و اوصیاء الهی، به عنوان برگزیدگان و هدایتگران الهی، همواره از دعا به عنوان سلاحی کارآمد در مسیر تبلیغ و هدایت استفاده کرده‌اند. آنان در سخت‌ترین شرایط و در اوج تنهایی، با مناجات و راز و نیاز با پروردگار، آرامش و اطمینان خاطر یافته و بر مشکلات فائق آمده‌اند. حجم گسترده‌ای از ادعیه و مناجات‌های برجای مانده از ایشان، گواهی بر اهمیت و ضرورت دعا در زندگی فردی و اجتماعی انسان‌هاست. این دعاها، نه تنها ابزاری برای درخواست حاجات، بلکه راهنمایی برای سلوک الی الله و تقرب به درگاه الهی است.

امام حسین علیه‌السلام سرور آزادگان و اسوه صبر و استقامت، در سخت‌ترین لحظات زندگی خویش نیز از دعا و نیایش به درگاه خداوند غافل نبود. ایشان در شب عاشورا، در اوج نبرد و در لحظات پر التهاب، با مناجات و دعا، به خود و یارانش آرامش می‌بخشید و این گونه، جلوه‌ای از بندگی خالصانه خود را به نمایش می‌گذاشت. این عمل، نه تنها برای آن حضرت، بلکه برای همه مؤمنان، درسی بزرگ است که در هر شرایطی باید به یاد خدا بود و از او یاری جست.

به عنوان نمونه، امام حسین علیه‌السلام در فرازهایی از مناجات خویش با خداوند می‌فرماید:

«اللَّهُمَّ أَنْتَ ثِقَتِی فِی کُلِّ کَرْبٍ وَ رَجَائِی فِی کُلِّ شِدَّةٍ وَ أَنْتَ لِی فِی کُلِّ أَمْرٍ نَزَلَ بِی ثِقَةٌ وَ عُدَّةٌ»¹؛ یعنی «خدایا، تو در هر اندوهی تکیه‌گاه منی و در هر سختی امیدم و تو برای من در هر امری که برایم نازل شود، مورد اعتماد و پشتوانه‌ای.»

در این فراز، امام علیه‌السلام با صراحت اعلام می‌دارد که در هر اندوه و سختی، تنها به خداوند تکیه کرده و امید دارد. او خداوند را تکیه‌گاه و پشتوانه خود در تمام امور می‌داند و این گونه، جلوه‌ای از توکل و اعتماد مطلق به خالق هستی را به تصویر می‌کشد.

امام حسین علیه‌السلام در این دعا، خداوند را تنها تکیه‌گاه و امید خود معرفی می‌کند و این گونه به مؤمنان درس توکل و اعتماد مطلق به خداوند را می‌آموزد. همچنین این دعا، بیانگر نهایت فروتنی و بندگی امام در برابر خداوند است. ایشان با اعتراف به نیاز خود به رحمت الهی، نشان می‌دهند که تنها خداوند است که شایسته پرستش و تکیه است امام با این دعا، یقین خویش به قدرت و رحمت خداوند را به نمایش می‌گذارد. ایشان می‌داند که تنها خداوند قادر است در برابر اندوه و سختی‌ها، یاور و پشتیبان‌شان باشد. این مناجات امام دعوتی به توسل به درگاه الهی است. ایشان با توسل به خداوند در سخت‌ترین شرایط، آرامش و امید را در قلب یارانش زنده می‌کند و به مؤمنان می‌آموزد که در تمام امور زندگی خود به خداوند روی آورند.

این فراز از دعای امام حسین علیه‌السلام نه تنها برای زمان خود، بلکه برای تمام دوران‌ها و برای تمام انسان‌هایی که با سختی‌ها و مشکلات روبرو هستند، راهگشا و الهام‌بخش است. در دنیای پر از چالش و بحران امروز، فراگیری این دعای امام حسین علیه‌السلام می‌تواند به ما در ایجاد آرامش و مقابله با مشکلات کمک کند. با توکل به خدا و امید به رحمت او، می‌توانیم بر سختی‌ها فائق آمده و به سوی رستگاری گام برداریم.

------------------------------
پاورقی:
متن کامل دعا: اللَّهُمَّ أَنْتَ ثِقَتِی فِی کُلِّ کَرْبٍ وَ رَجَائِی فِی کُلِّ شِدَّةٍ وَ أَنْتَ لِی فِی کُلِّ أَمْرٍ نَزَلَ بِی ثِقَةٌ وَ عُدَّةٌ کَمْ مِنْ هَمٍّ یَضْعُفُ فِیهِ الْفُؤَادُ وَ تَقِلُّ فِیهِ الْحِیلَةُ وَ یَخْذُلُ فِیهِ الصَّدِیقُ وَ یَشْمَتُ فِیهِ الْعَدُوُّ أَنْزَلْتُهُ بِکَ وَ شَکَوْتُهُ إِلَیْکَ رَغْبَةً مِنِّی إِلَیْکَ عَمَّنْ سِوَاکَ فَفَرَّجْتَهُ وَ کَشَفْتَهُ وَ أَنْتَ وَلِیُّ کُلِّ نِعْمَةٍ وَ صَاحِبُ کُلِّ حَسَنَةٍ وَ مُنْتَهَى کُلِّ رَغْبَةٍ.

«خدایا، تو در هر اندوهی تکیه‌گاه منی و در هر سختی امیدم. و تو برای من در هر امری که بر من نازل شود، مورد اعتماد و پشتوانه‌ای. چه بسیار اندوهی که دل در آن ناتوان و چاره در آن کم و دوست در آن خوار می‌شود و دشمن در آن شماتت می‌کند، من آن (مصیبت) را به تو نازل و عرضه کردم و به تو شکایت کردم، از روی میل و رغبتی که به تو دارم و به غیر تو عرضه نکردم. پس تو آن را گشودی و برطرف کردی. و تو صاحب هر نعمتی و دارنده هر خوبی و نهایت هر خواسته‌ای.»

امام سجاد علیه‌السلام در روایتی فرمود «مِنْ اَخْـلاقِ الْمُؤمِـنِ، الاْنِفاقُ عَلى قَدْرِ الاْقِتـارِ وَ التَوَسُّعُ عَلى قَدِرْ التَوَّسُعَ وَ اِنـْصــافُ النـاسِ وَ ابْتِداؤُهُ بالسّلام عَلَیْهِمْ»؛ یعنی «از اخلاق مؤمن آن است که در هنگام تنگدستی، به اندازه توان خود انفاق کند و در زمان گشایش، دستِ بخشش داشته باشد، با مردم به عدالت رفتار کند و در سلام کردن به آنان پیش‌قدم باشد.»

انفاق، به‌ویژه در شرایط تنگدستی، از اهمیت بالایی برخوردار است، چرا که نشان‌دهنده‌ی ایمان و اعتماد عمیق به خداوند و روزی‌رسانی اوست. زمانی که فرد در وضعیت مالی دشواری قرار دارد، بخشش از آنچه دارد، بیانگر ایثار و از خودگذشتگی است و موجب تقویت روحیه‌ی توکل و رضایت به قضای الهی می‌شود. این عمل نه‌تنها نیازمندان را حمایت می‌کند، بلکه باعث افزایش برکت در زندگی فرد انفاق‌کننده و پاک‌سازی روح و مال او می‌شود. انفاق در تنگدستی همچنین الگویی برای دیگران است و جامعه را به سمت همدلی و تعاون سوق می‌دهد.

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در اهمیت انفاق و صدقه حتی در شرایط تنگدستی فرمود: «اتَّقُوا النَّارَ وَلَوْ بِشِقِّ تَمْرَهٍ»؛ یعنی از آتش دوزخ بپرهیزید، هرچند با دادن نصف یک خرما. این حدیث نشان‌دهنده‌ی آن است که انفاق و صدقه، حتی اگر مقدار آن اندک باشد، در هر شرایطی ارزشمند است و تأثیرات معنوی و اجتماعی فراوانی دارد. انفاق در زمان تنگدستی نه‌تنها باعث جلب رضایت خداوند و دوری از بلاها می‌شود، بلکه موجبات افزایش برکت در زندگی و تقویت روحیه‌ی ایثار و همدلی در جامعه را فراهم می‌کند. این عمل نشان‌دهنده‌ی ایمان قوی و توکل به خداوند است که حتی در سخت‌ترین شرایط، فرد از کمک به دیگران دریغ نمی‌کند.  در روایتی دیگر می‌خوانیم که امیرالمؤمنین علیه‌السلام فرمود: «إسْتَنْزِلُوا الرِّزْقَ بِالصَّدَقَةِ»؛ یعنی به‏ وسیله‏‌ى صدقه دادن، رزق را فرود بیاورید.

عبارت "التَوَسُّعُ عَلى قَدْرِ التَوَسُّعِ" به این معناست که گسترش و توسعه به اندازه‌ی امکان و وسعت موجود صورت می‌گیرد. یعنی هر چیزی باید متناسب با ظرفیت، توان و امکاناتی که در اختیار است، توسعه پیدا کند و بیش از حد ظرفیت موجود، نباید گسترش داد. این مفهوم را می‌توان در زمینه‌های مختلفی به کار برد، مانند اقتصاد، مدیریت، سیاست و حتی زندگی شخصی که در آن توصیه می‌شود توسعه و گسترش فعالیت‌ها باید متناسب با منابع و شرایط باشد تا دچار بحران و فروپاشی نشود.

انصاف داشتن با مردم (اِنـْصــافُ النـاسِ) یعنی رعایت عدالت و حق‌گرایی در برخورد با دیگران، بدون توجه به منافع شخصی یا تعصبات فردی. کسی که انصاف دارد، نه‌تنها حق دیگران را ضایع نمی‌کند، بلکه در داوری‌ها و رفتارهای خود، جانب عدالت را می‌گیرد، حتی اگر به ضرر خودش باشد. انصاف، فراتر از عدالت صرف است، زیرا علاوه بر رعایت حقوق، نوعی بزرگواری و مدارا با دیگران را نیز در بر دارد. انسان منصف در قضاوت‌ها عجله نمی‌کند، سخن دیگران را با دقت می‌شنود، و در تعاملات اجتماعی، اخلاق نیکو و مروت را رعایت می‌کند.

یکی دیگر از ویژگی‌های اخلاقی که امام سجاد علیه‌السلام برای مؤمن می‌پسندند، سبقت در سلام کردن به دیگران است. این رفتار در کنار سایر احادیث، به‌عنوان یکی از نشانه‌های تواضع و فروتنی تلقی می‌شود و تأثیر زیادی در جلب محبت و ایجاد روابط صمیمانه میان انسان‌ها دارد. رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله نیز همیشه آغازگر سلام بودند به‌گونه‌ای که دیگران به‌سختی می‌توانستند در سلام کردن بر ایشان سبقت بگیرند. این سیره نبوی نه تنها نشان‌دهنده‌ی تواضع ایشان بود، بلکه به عنوان الگویی عملی برای مسلمانان در تعاملات اجتماعی به‌شمار می‌رفت که نشان‌دهنده احترام به دیگران و تقویت روحیه محبت و همبستگی در جامعه است.

 غزاله اسلامیان عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تهران و متخصص تغذیه و رژیم درمانی، با اشاره به اینکه مایعات به میزان قابل توجهی اثرات مخرب آلودگی هوا بر سلامت را کاهش می‌دهد، اظهار کرد: دریافت مایعات را افزایش دهید، حداقل هشت لیوان آب در روز نوشیده و از آبمیوه‌های طبیعی بجای آبمیوه صنعتی استفاده کنید.

 اسلامیان تاکید کرد: استفاده از نوشیدنی‌ها و غذا‌های حاوی کافئین را به حداقل برسانید، تاجاییکه ممکن است از قهوه، نسکافه، چای پررنگ، نوشابه‌های گازدار و شکلات تلخ استفاده نکنید.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تهران با اشاره به اینکه میوه‌ها و سبزیجات زرد و نارنجی سرشار از ویتامین A هستند، تصریح کرد: کدو حلوایی، هویج، فلفل دلمه‌های رنگی، خرمالو و نارنگی اثرات مخرب آلودگی هوا را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد و درمقابل از دریافت مواد غذایی شیرین صنعتی مثل انواع کیک، شیرینی، کلوچه، شکلات، آبنبات و دسر‌های حاوی قند و شکر پرهیز کنید.

اسلامیان با بیان اینکه میوه‌ها و سبزی‌های قرمز رنگ سرشار از آنتی اکسیدان‌اند، اضافه کرد: انار قرمز تازه دون شده، چغندر (لبو) و کلم قرمز از این دسته‌اند.

توصیه بر مصرف شیر

وی با بیان اینکه استفاده از شیر در روز‌های آلوده توصیه می‌شود، خاطرنشان کرد: مصرف شیر و لبنیات را بیش از نیاز روزانه، دو واحد در روز مصرف نکنید.

این متخصص تغذیه و رژیم درمانی، با بیان اینکه استفاده از میوه‌ها و سبزیجات سطح دریافت ویتامین C را افزایش می‌دهد، ادامه داد: استفاده از لیموترش تازه، مرکبات (لیمو شیرین، پرتغال و نارنگی) و کیوی، مخصوصا در افرادی که در محیط‌های باز کار می‌کنند، روزانه یک عدد توصیه می‌شود. می‌توان مکمل یا قرص جوشان ویتامین C را نیز مصرف کرد.

منع مصرف غذا‌های پرچرب در روز‌های آلوده

منع مصرف غذا‌های پرچرب در تمام شرایط خصوصا در روز‌هایی که هوا آلوده است، یکی دیگر از توصیه‌های دکتر اسلامیان است.

وی با تاکید بر پرهیز از غذا‌های چرب مانند انواع فست‌فودها، کره، خامه و سرشیر و روغن‌های جامد گفت: دریافت منابع غذایی حاوی ویتامین E در روز‌هایی که هوا آلوده است کمک قابل توجهی به بازسازی بدن می‌کند، غذا‌های کنسروی و حاوی نگهدارنده را در روز‌هایی که هوا آلوده است، مصرف نکنید.

منابع غذایی حاوی امگا ۳ را افزایش دهید

وی اضافه کرد: منابع غذایی حاوی امگا ۳ را افزایش دهید، انواع ماهی‌ها، گردو، روغن کانولا (کلزا)، سبزی‌های برگ سبز تیره مانند اسفناج و سبزی خوردن را در برنامه غذایی خود بگنجانید.

اسلامیان با بیان اینکه باید مصرف گوشت قرمز را حداکثر به یک تا دوبار در هفته محدود کرد، ادامه داد: اگر به کم خونی مبتلا هستید و پزشک برایتان دارو‌هایی مکمل تجویز کرده، دارو‌های خود را به موقع مصرف کنید.

در هوای آلوده ورزش و فعالیت نکنید

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و متخصص تغذیه و رژیم درمانی در پایان تاکید کرد: در روز‌هایی که هوا آلوده است، در فضای باز به هیچ عنوان ورزش و پیاده روی نکنید.

احمد اسماعیل‌زاده مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت ایران درباره راهکار‌های تغذیه‌ای برای پیشگیری از پوکی استخوان اظهار کرد: برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری، توصیه می‌شود که لبنیات را از برنامه غذایی خود حذف نکنید و روزانه سه واحد از آن، شامل شیر و ماست، مصرف کنید. از آنجا که پنیر و دوغ حاوی نمک بالایی هستند و نمک زیاد باعث افزایش دفع کلسیم از طریق ادرار می‌شود، بهتر است برای تأمین کلسیم مورد نیاز بدن، شیر و ماست در اولویت قرار گیرند.

وی افزود: در سنین میانسالی، استخوان‌ها معمولاً در وضعیت مناسبی قرار دارند، اما با افزایش سن، ابتدا مرحله‌ای به نام استئوپنی (کاهش تراکم استخوان) آغاز می‌شود که می‌تواند با درد‌های استخوانی همراه باشد و در صورت عدم پیشگیری و مراقبت، به مرحله پوکی استخوان منجر شود. بنابراین، حفظ تعادل در رژیم غذایی و توجه به مصرف منظم لبنیات از گام‌های مهم برای داشتن استخوان‌هایی سالم و قوی در دوران سالمندی است.

مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت تاکید کرد: اگر در مرحله‌ای هستیم که درد‌های استخوانی آغاز شده است، باید توجه ویژه‌ای به رژیم غذایی خود داشته باشیم. گنجاندن لبنیات در برنامه غذایی روزانه ضروری است. همچنین مصرف سبزیجات و میوه‌ها که به قلیایی شدن ادرار کمک می‌کنند، بسیار توصیه می‌شود، چراکه این ویژگی باعث کاهش دفع کلسیم از بدن می‌شود و نقش موثری در تقویت و سلامت استخوان‌ها دارد.

اسماعیل زاده عنوان کرد: در سنین بالاتر، به‌ویژه برای خانم‌هایی که وارد دوران یائسگی می‌شوند، نیاز به مصرف مکمل‌های کلسیم افزایش پیدا می‌کند. در این دوران، بدن به کلسیم بیشتری نیاز دارد و سه واحد لبنیات تنها می‌تواند حدود ۷۵۰ میلی‌گرم کلسیم تأمین کند. بنابراین، بخش باقی‌مانده‌ی این نیاز باید از طریق مصرف مکمل‌ها جبران شود.

مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت گفت: برای افرادی که نیاز به مکمل کلسیم دارند، بسته به شرایط بدنی آنها توصیه می‌شود مکمل کلسیم را هفته‌ای یک تا دو بار یا حتی در برخی موارد به صورت روزانه مصرف کنند. اما باید به این نکته توجه کرد که وضعیت ویتامین D بدن نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.

وی توضیح داد: اگر سطح ویتامین D در بدن مناسب نباشد، حتی با مصرف لبنیات و مکمل‌های کلسیم، بدن قادر به جذب کافی کلسیم نخواهد بود. بنابراین، برای تأمین سلامت استخوان‌ها، نه‌تنها مصرف کلسیم بلکه توجه به میزان ویتامین D بدن نیز ضروری است. این دو ماده در کنار یکدیگر نقش کلیدی در پیشگیری از پوکی استخوان و حفظ سلامت استخوان‌ها دارند.

اسماعیل زاده خاطرنشان کرد: مصرف مکمل‌های کلسیم در صورت نیاز، گنجاندن لبنیات در رژیم غذایی، مصرف فراوان میوه و سبزیجات و محدود کردن مصرف گوشت قرمز از جمله عوامل مؤثر در کاهش خطر ابتلا به پوکی استخوان است. مصرف زیاد گوشت قرمز به دلیل افزایش دفع ادراری کلسیم، توصیه نمی‌شود و باید به حد اعتدال باشد.

وی با اشاره به نقش مضر نمک در سلامت استخوان‌ها گفت: نمک یکی از عوامل اصلی در بروز بسیاری از بیماری‌های مزمن مانند پوکی استخوان، پرفشاری خون و حتی سرطان معده است. سدیم موجود در نمک موجب افزایش دفع کلسیم از طریق ادرار می‌شود و خطر پوکی استخوان را به‌طور قابل توجهی بالا می‌برد.

مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت افزود: برای پیشگیری از این عوارض لازم است در تمام مراحل زندگی، از کودکی تا سالمندی، مصرف نمک را به حداقل برسانید و از این ماده با احتیاط استفاده کنید.

اسماعیل زاده خاطرنشان کرد: به همین دلیل، باید در مصرف نمک با دقت و احتیاط عمل کنیم، به‌ویژه اگر دچار درد‌های استخوانی هستیم یا نگران ابتلا به پوکی استخوان در دوران سالمندی باشیم. رعایت این نکات می‌تواند نقش مؤثری در حفظ سلامت استخوان‌ها و پیشگیری از عوارض ناشی از مصرف بیش از حد نمک داشته باشد.

مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت بیان کرد: مواد غذایی مصرفی ما نیز نباید شور باشند؛ از مصرف زیاد غذا‌های کنسروی، خیارشور، و ترشی‌های شور خودداری کنید و نان‌های شور را از برنامه غذایی حذف کنید. همچنین، غذا‌های رستورانی و فست‌فود‌ها معمولاً حاوی مقادیر بالایی نمک هستند که اگر مصرف آنها را محدود نکنیم، مقدار زیادی نمک وارد بدن می‌شود و خطر ابتلا به پوکی استخوان به‌ویژه در سنین بالاتر افزایش می‌یابد. انتخاب تغذیه‌ای سالم و کاهش نمک دریافتی، یکی از راه‌های مؤثر در حفظ سلامت استخوان‌ها است.

در انسداد و گرفتگی رگ‌های قلب که بیشتر به بیماری‌های کرونری قلب شناخته می‌شود، معمولا سرخرگ‌ها دچار گرفتگی شده و خون‌رسانی به قلب کاهش می یابد یا مسدود می‌شود که این اتفاق معمولا بر اثر تجمع رسوبات چربی درون رگ‌های تامین‌کننده خون قلب و باریک شدن آنها روی می‌دهد و احتمال حمله قلبی را بالا می‌برد.

پزشکان پیشنهاد می کنند که با یک آزمایش ساده، که چند دقیقه بیشتر طول نمی‌کشد، از خطر حملات قلبی آگاه شویم.

در این آزمایش، ابتدا باید به مدت چند دقیقه، فعالیتی مانند کارِ خانه یا حرکتی ورزشی انجام دهید که ضربان قلب‌تان را افزایش دهد و به علایم ناشی از افزایش ضربان قلب مانند تنگی‌ نفس توجه کنید. سپس توقف کرده و در حالت استراحت قرار گیرید و باز به علایم توجه کنید.

اگر موقع فعالیت شدید، احساس سفتی یا درد در قفسه سینه، تنگی نفس یا دردی که در بازو منتشر می‌شود داشتید، اما موقع استراحت هیچ یک از این علایم  بروز نکرد، زنگ خطر برای شما به صدا درآمده است و باید حتما به متخصص قلب برای تشخیص دقیق‌تر مراجعه کنید، زیرا این دردها می‌توانند به‌دلیل گرفتگی در رگ‌های جلویی قلب باشد.

 فعالیت‌های ورزشی، نرخ ضربان قلب را بالا می‌برد و انسداد موجود در رگ‌ها جلوی رسیدن خون به قلب را می‌گیرد، درنتیجه فرد دچار علایم ناخوشایند قلبی می‌شود و این در حالی است که ضربان قلب فرد با استراحت، آهسته و جریان خون تثبیت می‌شود و علایم قلبی تسکین می‌یابد.

رهبر انقلاب در حکمی شیخ نعیم قاسم، دبیرکل حزب‌الله را نماینده خود در لبنان معرفی کردند.