معنای صراط

"صراط" در لغت به معناى بزرگراه وسیع و روشن است. برخى از علماى علم لغت ریشه و اصل واژه‏ى "صراط" را "سراط" مى‏دانند که به معناى بلعیدن است و چون جاده باز و عمومى با فراخى و وضوحى که دارد، گویا سالک را در کام خود مى‏کشد و او را به پیش مى‏برد، به آن "صراط" گفته مى‏شود. ولى برخى از پژوهشگران لغات قرآنى این راى را ناصواب دانسته، صراط را واژه‏اى مستقل و غیر مبدّل مى‏دانند.

 معنای مستقیم

واژه‏ى "مستقیم" از ماده "ق.و.م" است و بر طلب قیام دلالت مى‏کند. استقامت، طلب قیام از شى‏ء است و طلب قیام، کنایه از ظهور و حصول آثار و منافع هر چیز است و چون آثار و منافع راه در مستوى بودن، نداشتن اعوجاج و گمراه نکردن سالک است، چنین حالتى را قیام آن مى‏دانند. پس راه مستقیم راهى است که نداشتن اعوجاج از آن مطلوب باشد. [1]

در قرآن کریم حدود چهل بار در آیات مختلف واژه صراط مستقیم به کار رفته است. یکی از آن آیات، آیه شش سوره حمد است.

در آموزه های قرآنی، صراط مستقیم اصطلاحی خاص با معنا و مفهومی ویژه است. این اصطلاح ترکیبی از دو واژه، صراط و مستقیم است.

مفسران قرآن در تفسیر "صراط مستقیم" از دو شیوه نظری و مصداقی بهره جسته اند؛ منظور از شیوه نظری ویژگی هایی است که خداوند در قرآن برای صراط مستقیم بیان کرده است. و مقصود از روش مصداقی مصادیق و کسانی است که با پیمودن راه راست و دارا بودن ویژگی های ذکر شده در قرآن الگو و نمونه بارز صراط مستقیم شدند.

در میان مفسران در باره معنا و مقصود آیات قرآن از صراط مستقیم نظریاتی وجود دارد.

معنای صراط مستقیم از نگاه مفسران

تعابیر مختلفى در تفسیر و تطبیق و مصداق صراط مستقیم، از امامان معصوم‏ (ع) و مفسران به ما رسیده است که پرداختن به آنها در این مختصر نمی گنجد. بنابر این در این جا به صورت خیلی خلاصه به بیان معانی و مصادیق آن می پردازیم:

1. صراط مستقیم؛ یعنی کتاب خدا (قرآن). از پیامبر (ص) و امام علی (ع) درباره صراط مستقیم روایت شده است که صراط مستقیم کتاب خدا است. [7]

2. صراط مستقیم؛ یعنی راه انبیا و پیامبران الاهی. رسول خدا (ص) درباره «اهدنا الصراط المستقیم» فرمود: راه انبیا است. [8] پیامبر (ص) در جایی نشسته بودند و گروهی در گرد ایشان بودند، حضرت شروع کرد به ترسیم خطوطی بر روی زمین. یکی از آن خط ها مستقیم بود و دیگر خط ها کج و غیر مستقیم. سپس فرمودند: این یک راه، راه راست من است و باقی دیگر هیچ کدام راه من نیستند. [9]

3. صراط مستقیم؛ یعنی اسلام (تسلیم شدن در برابر خداوند). رسول الله (ص) فرمود: ".... فالصراط الاسلام". [10]

4. صراط مستقیم از نظر قرآن کریم، همان "دین قیّم" است که فرمود: "قل اننّى هدانى ربّى الى صراط مستقیم، دینّاً قیّماً مله ابراهیم حنیفاً" [11] و دین قیم دینى است که خود ایستاده است و دیگران را نیز به پا مى‏دارد. و سرّ این که از دین قیّمى که همان صراط مستقیم است به "ملّت ابراهیم" یاد مى‏شود و دین به روش او نسبت داده مى‏شود، این است که برجسته‏ترین روش را ابراهیم خلیل (ع) ارایه کرده است و "حنیف" به معناى کسى است که در متن راه حرکت مى‏کند و در مقابل "جنیف" و "متجانف"؛ یعنى کسى است که به راست و چپ گرایش دارد. [12]

5 . آن گونه که از بررسی آیات قرآن بر می آید، صراط مستقیم همان آیین خدا پرستی و دین حق و پایبند بودن به دستورات خدا است و معانی مختلفی که مفسران در این زمینه ارائه کرده اند در واقع به همین معنا باز می گردد. [13]

6. امام صادق (ع) در معناى آیه "اهدنا الصراط المستقیم" فرمودند: "یعنى ارشدنا الى لزوم الطریق المؤدى الى محبّتک و المبلغ الى جنتک و المانع من ان نتبع اهواءنا فنعطب او ان ناخذ بآرائنا فنهلک". [14] امام (ع)، صراط مستقیم را به راهى تفسیر نموده است که انسان‏ها را به محبّت و بهشت خداوند برساند و از پیروى هواها و آرای نفسانى که موجب هلاکت مى‏گردد، جلوگیرى نماید. [15]

7. امام واجب الاطاعه، صراط مستقیم در دنیا است و پیروی از او، وسیله عبور از صراط و پل بر روی جهنم در آخرت است. امام صادق (ع) در این باره می فرماید: "صراط مستقیم دو صراط است. یکی صراط در دنیا و دیگری صراط در آخرت. صراط در دنیا امام واجب الاطاعه است. هر کس وی را در دنیا شناخت و به او اقتدا کرد، از پل صراط عبور کرد و هر کس در دنیا او را نشناخت قدم هایش در پل صراط می لغزد و وارد جهنم می شود». [16]

8. صاحب تفسیر مجمع البیان در ذیل آیه شش سوره حمد ضمن بیان اقوال و نظریات در این باره می نویسد:

بهتر است آن را (صراط مستقیم) بر معنای عام حمل کرد به طوری که شامل همه مصادیق یاد شده شود؛ زیرا صراط مستقیم دینی است که خداوند به آن فرمان داده است و آن اعم از توحید، عدل و ولایت کسانی است که از اطاعت آنان واجب است و همین معنا نیز در آیه شش سوره حمد مراد خداوند است. [17]

9. صراط مستقیم راه کسانی است که خداوند به آنها نعمت داده است، نه کسانی که مورد غضب خداوند واقع شدند و نه گمراهان. از امام صادق درباره ضالین و مغضومین پرسش شده آن حضرت فرمود: "یهود از مصادیق مغضوبین و نصاری از مصادیق ضالین هستند". [18]

10. علامه طباطبائی در این باره می گوید: صراط مستقیم، صراط غیر گمراهان است. کسانی که در راه و سلوک آنها نه شرکی وجود دارد و نه ظلمی. همان گونه که گمراهی و ضلالت در آن راه نیست. نه در قلبشان کفری است و نه در ذهنشان خطور می کند که خداوند راضی به آنها نباشد. نه در اعمال و رفتارشان کار معصیت و گناهی سر می زند و نه قصور در طاعتی دارند. این راه همان حق توحید است. هم از جهت علم و هم از جنبه عمل. [19]

11. امام خمینی (ره) در تفسیر عرفانی خود صراط مستقیم را چنین معنا می کند:

صراط مستقیم همین صراط اسلام است که صراط انسانیت است، که صراط کمال است که راه به خدا است.

سه راه هست، یک راه "مستقیم" و یک راه شرقی "مغضوب علیهم" و یک راه غربی "ضالین".

این راه مستقیم را اگر چنانچه بدون انحراف به این طرف و آن طرف ... طی کردید، این راه مستقیم، منتهی به خدا می شود. [20] این همان معنای سخن امیرمؤمنان على (ع) است، که فرمودند: "الیمین و الشمال مضلّه و الطریق الوسطى هى الجاده". [21]

امام (ره) در جایی دیگر در این باره می فرماید: راه مستقیم راه آنهایی است که خداوند به آنها منت گذاشته و نعمت عطا فرموده، نعمت اسلام، نعمت انسانیت، دفاع و پاسداری از اسلام و قرآن، مجاهده در راه اسلام این راه مستقیم است. این همان صراط مستقیمی است که شما در نماز از خدا می خواهید. [22]

نتیجه:

آنچه را که به عنوان نتیجه و جمع بندی می توان گفت این است که تمامی این معانی از آیات قرآن و روایاتی که در تفسیر صراط مستقیم وارد شده است قابل برداشت است؛ چرا که در قرآن گاه از تمامی دین حق به صراط مستقیم یاد می شود، گاه دیگر از صراط پیامبر (ص) و زمانی راه ولایت، صراط مستقیم معرفی شده است.

[1] راغب اصفهانی، مفردات الفاظ قرآن، واژه صراط؛ جوادى آملى، عبداللَّه، تفسیر تسنیم، ج 1، ص 457 – 458، قم، مرکز نشر اسراء، چاپ 3، 1381.

[2] شوری، 53. 

[3] نجم، 42

[4] انشقاق،6.

[5] مطهری، مرتضی، آشنایی با قرآن (تفسیر سوره حمد)، ص 50، تهران، صدرا، چاپ 16، 1381.

[6] ر.ک: تفسیر تسنیم، ج 1، ص 468 - 466.

[7] طبرسی، مجمع البیان، ج 1، ص 58، تهران، ناصرخسرو، چاپ 3، 1372 ؛ عروسی حویزی، نور الثقلین، ج 1، ص 20 ح 87.

[8] کتاب ال تفسیر، عیاشی، ج 1، ص 22، تهران، چاپخانه علمیه، 1380ق ؛ عروسی حویزی، نور الثقلین، ج 1، ص 17، ح 86، قم، اسماعیلیان، 1415ق.

[9] مطهری، مرتضی، آشنای با قرآن، (تفسیر سوره حمد)، ص 50، تهران، صدرا، چاپ 16، 1381.

[10] الدر المنثور، ج 1، ص 39.

[11] انعام، 161.

[12] ر.ک: تفسیر تسنیم، ج 1، ص 466؛ آداب الصلوه، امام خمینى، ص 287.

[13] تفسیر نمونه، ج 1، ص 50، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ 43، 1381.

[14] طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان، ج 1، ص 38، قم، انتشارات اسلامی، چاپ 6، 1421ق؛ آداب الصلوه، امام خمینى، ص 294 - 286؛ تفسیر صافى، ج 1، ذیل آیه 6 سوره حمد.

[15] برگرفته از سؤال 164 (سایت: 1194)، نمایه، صراط مستقم و عوامل انحراف.

[16] نور الثقلین، ج 1، ص 21، ح 91.

[17] مجمع البیان، ج 1، ص 58، تهران، ناصرخسرو، چاپ 3، 1372.

[18] تفسیر عیاشی، ج 1، ص 24، ح 27؛ نور الثقلین، ح 1، ص 25، ح 111.

[19] المیزان، ج 1، ص30.

[20] امام خمینی، تفسیر سوره حمد، ص 250، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، تهران، چاپ 6، 1381.

[21] نهج البلاغه، خطبه 16، بند 7.

[22] تفسیر سوره حمد، ص 250.

هر مومنی باید سنت و سیره زندگی پیامبر(ص) را که همان روش و سبک زندگی ایشان است، بشناسد. این سبک زندگی را می‌توان از راه‌های گوناگون به دست آورد که از جمله خود آموزه‌های قرآن است؛ زیرا پیامبر(ص) نماد همه خوبی‌ها و نیکی‌های فکری و رفتاری است که خداوند بیان کرده و آن را به عنوان برترین‌ها معرفی کرده است.

سنّت پیامبر(ص) همان سبک زندگی اوست که بازتابی از فلسفه هستی شناسی و حکمت زندگی اوست؛ زیرا سنت در لغت به معنای راه و روش است. پس سنّت محمّد مصطفی (ص) در حقیقت همان روش آن حضرت(ص) است  مشتمل بر سه بخش: قول [گفتار]، فعل و تقریر؛ حال خواه به نحو اصالت باشد یا نیابت.( مصطلحات الفقه، ص 307 - 308.) در آیات قرآن برای بیان این مفهوم و اصطلاح از سنت، از مشتقّات «تبع»، «طوع»، «اقتدا»، «اتاکم الرّسول» و مانند آنها استفاده شده است.

لزوم و وجوب پیروی از سنت و سیره پیامبر(ص)

از نظر قرآن، لازم است هر مسلمانی از سنت و سیره پیامبر(ص) به عنوان سرمشق رفتاری پیروی کند. خداوند می‌فرماید: لَقَدْ کَانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَهًْ حَسَنَهًْ لِمَنْ کَانَ یَرْجُو اللَّهَ وَالْیَوْمَ الْآخِرَ وَذَکَرَ اللَّهَ کَثِیرًا ؛ قطعا برای شما در اقتدا به رسول خدا سرمشقی نیکوست برای آن کس که به خدا و روز بازپسین امید دارد و خدا را فراوان یاد می ‏کند؛(احزاب، آیه ۲۱) زیرا از نظر قرآن این پیروی از پیامبر(ص) آثار بسیاری در زندگی بشر دارد که از جمله آنها جلب و جذب محبت الهی به سوی خود است، به گونه‌ای که انسان محبوب خدا می‌شود: قُلْ إِنْ کُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِی یُحْبِبْکُمُ اللَّهُ وَیَغْفِرْ لَکُمْ ذُنُوبَکُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِیمٌ. قُلْ أَطِیعُوا اللَّهَ وَالرَّسُولَ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّ اللَّهَ لَا یُحِبُّ الْکَافِرِینَ؛ بگو: اگر خدا را دوست دارید، از من پیروی کنید! تا خدا دوستتان بدارد و گناهان شما را بر شما ببخشاید؛ و خداوند آمرزنده مهربان است. بگو: خدا و پیامبر را اطاعت کنید! پس اگر رویگردان شدند و ولایت را نپذیرفتند، قطعا خداوند کافران را دوست ندارد. (آل عمران، آیات 31 و ۳۲)

برخی مفسّران در تفسیر این آیه گفته اند: نشانه محبّت مسلمانان به خدا، پیروی از سنّت پیامبرش است. (الکشاف، زمخشری، ج 1، ص 353؛ الدرالمنثور، سیوطی، ج 2، ص 179)

این لزوم اطاعت از سنت پیامبر(ص) و سبک و روش زندگی‌اش، از آیات دیگری نیز به دست می‌آید. مثلا از آیه 101 همین سوره و نیز آیات 14 و 42 و 59 و 61 و 80 و83 سوره نساء  این وجوب اطاعت و پیروی مطلق از پیامبر(ص) به دست می‌آید؛ زیرا از این آیات استفاده می‌شود که رسول خدا(ص) به صورت مطلق، حجّت خدا قلمداد شده و این معنا مستلزم حجّیّت هرگونه فعل، قول و تقریر آن حضرت و لزوم پیروی از او است. پس وقتی از اطاعت رسول الله در کنار اطاعت خدا سخن به میان می‌آید، مراد اطاعت از سبک زندگی ایشان است.(التّفسیر الکبیر، ج 4، جزء 10، ص 112؛ روح المعانی، ج 4، جزء 5، ص 95)

از نظر قرآن، اطاعت و پیروی از سنّت پیامبر(ص) در راستای اطاعت از خداوند است.(آل عمران، آیات 32 و 132 ؛ نساء، آیات 14 و 42 و 59 و 61 و 80 و83) از همین رو خداوند بصراحت در آیه 7 سوره حشر می‌فرماید: وَمَا آتَاکُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَاکُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا؛ و آنچه را پیامبر به شما داد، آن را بگیرید؛ و از آنچه شما را باز داشت، بازایستید.

از نظر قرآن، اطاعت و پیروی از سنّت پیامبراکرم(ص) و سبک زندگی آن حضرت، نشانه ایمان آدمی است(نساء، آیه 59؛ انفال، آیه 1؛ نور، آیه 47) و هر کسی بخواهد در راه راست و صراط مستقیم حرکت کند، باید از ایشان اطاعت کند و سبک زندگی‌اش را سرمشق خویش قرار دهد تا در دنیا و آخرت خوشبخت باشد؛ زیرا خداوند در آیه 7 سوره حجرات ، پیروی از سنّت پیامبراکرم(ص) را، نشانه رشد و تعالی انسان دانسته است و کسی که این مسیر را می‌رود بی‌گمان به کمال رشد و تعالی دست می‌یابد. خداوند می‌فرماید: وَاعْلَمُوا أَنَّ فِیکُمْ رَسُولَ اللَّهِ لَوْ یُطِیعُکُمْ فِی کَثِیرٍ مِنَ الْأَمْرِ لَعَنِتُّمْ وَلَکِنَّ اللَّهَ حَبَّبَ إِلَیْکُمُ الْإِیمَانَ وَزَیَّنَهُ فِی قُلُوبِکُمْ وَکَرَّهَ إِلَیْکُمُ الْکُفْرَ وَالْفُسُوقَ وَالْعِصْیَانَ أُولَئِکَ هُمُ الرَّاشِدُونَ ؛ و بدانید که پیامبر خدا در میان شماست؛ اگر در بسیاری از کارها از شما پیروی کند، قطعا دچار زحمت می ‏شوید؛ لیکن خدا ایمان را برای شما دوست‏ داشتنی گردانید و آن را در دلهای شما بیاراست و کفر و پلیدکاری و سرکشی را در نظرتان ناخوشایند ساخت؛ آنان که چنین‏اند ره‏یافتگانند. پس از نظر قرآن به جای آنکه پیامبر از شما پیروی کند شما باید در همه امور از  ایشان پیروی کنید که در این صورت به رشد دست می‌یابید و از ره یافتگان خواهید بود.

از نظر قرآن، سنت و سیره آن حضرت(ص) بر انسان‌ها حجت است و خداوند می‌تواند آن را علیه اعراض کنندگان از اطاعت ایشان به کار گیرد؛ چنان که انسان می‌تواند در دنیا و آخرت به آن احتجاج کرده و علت و چرائی عمل به کاری را سنت و سیره پیامبر(ص) قرار دهد؛ زیرا سنت ایشان حجت است.(آل عمران، آیات 31 و 32 و 101؛ نساء، آیات 13 و 14 و 59 و 61 و 80 و 83 و آیات دیگر).

سنّت و سیره پیامبر اسلام(ص)، رسا و قابل فهم برای همگان است و آن چنان شفاف و روشن است که کسی نمی‌تواند بگوید من درک درستی از آن نداشته و ندارم و نمی‌توانم به آن عمل کنم.(نور، آیه 54؛ تغابن، آیه 12)

از نظر قرآن، مخالفت با سنت پیامبر(ص) حرام و گناه است(مائده، آیه 92؛ حجرات، آیه 1) و باید توجه داشت که برگشت ضرر و زیان مخالفت با سنّت پیامبراکرم(ص)، به خود انسان است و آن حضرت (ص) هیچ ضرر و زیانی از این جهت نمی‌کند.(نور، آیه 54)مخالفت با آن حضرت(ص) و سنت  و سیره‌اش، آثاری چون پشیمانی در قیامت(فرقان، آیه 27)، بطلان عمل(محمد، آیه 33)، خروج از ولایت الهی به ولایت طاغوت(نساء، آیه 115)، قرار گرفتن در میان بدترین جنبندگان و حیوانات(انفال، آیات 20 و 22)، شرمساری و سرافکندگی در قیامت(نساء، آیه 42)، کفر و بی‌ایمانی(نور، آیه 47)، نفاق(نساء، آیات 60 و 61)، آتش دوزخ(نساء، آیه 14؛ احزاب، آیه 66) و مانند آنها می‌شود.

آثار پیروی از سنت و سبک زندگی رسول خدا(ص)

در بیان لزوم اطاعت از سنت پیامبر(ص) و سبک زندگی و روش ایشان به برخی از آثار این اطاعت اشاره شد، اما برای اینکه نقش تاثیرگذار این اطاعت به طور کامل روشن شود و انگیزه‌ای برای اطاعت مطلق و کامل از سنت و سیره آن حضرت(ص) در دل‌ها ایجاد شود، به آثار این پیروی و اطاعت پیروی از منظر قرآن می‌پردازیم. از نظر قرآن آثاری که این اطاعت دارد عبارتند از:

1. اصلاح و آشتی در زندگی اجتماعی: پیروی از سنّت پیامبر(ص) موجب اصلاح و آشتی در میان افراد جامعه است. این اصلاح هم نسبت به ارتباطات و معاشرت میان فردی است و هم میان گروهی است. به این معنا که اگر دو نفر اختلاف داشته باشند، با پیروی از سبک زندگی پیامبر(ص) صلح و صلاح و آشتی میان آنان برقرار می‌شود و کدورت‌ها و نفرت‌ها از میان می‌رود.(انفال، آیه 1) در معاشرت میان اقشار مختلف و گروه‌ها و جناح‌های اجتماعی و قومی و مانند آنها نیز این روش و سبک زندگی می‌تواند تاثیرگذار باشد و موجبات آشتی مردمی و ملی را فراهم آورد؛ زیرا سبک زندگی پیامبر(ص) که برگرفته از قرآن است، همان سبک تسلیم در برابر خدا و پرهیز از هر گونه از فسق و فجور و ظلم و جور است و به انسان یاد می‌دهد که نه تنها عادل باشند، بلکه نسبت به یکدیگر احسان در مراتب چهارگانه را مراعات کنند. پس هم نیکوکار در رفتار فردی باشند، هم به دیگری نیکی کنند، هم عفو و گذشت داشته باشند و هم در مقام اکرام به گناهکار چیزی از حق خود بدهند و ایثار کنند تا جامعه رنگ خوش و خوشی را ببیند.

2. حیات معنوی: پیروی از سنّت پیامبراکرم(ص)، موجب حیات معنوی مؤمنان می‌شود؛ زیرا زندگی آن حضرت(ص) سرشار از معنویت است و کسب اطلاعات و شناخت و نیز پیروی از آن دل‌ها را زنده کرده و حیات معنوی در دنیا و آخرت را برای انسان موجب می‌شود. خداوند می‌فرماید: یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اسْتَجِیبُوا لِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاکُمْ لِمَا یُحْیِیکُمْ؛ ای کسانی که ایمان آورده‏‌اید چون خدا و پیامبر، شما را به چیزی فرا خواندند که به شما حیات می ‏بخشد آنان را اجابت کنید.(انفال، آیه 24)

3. محبت خدا: پیروی از سنّت و سیره پیامبر(ص)، عامل جلب محبّت خداوند می‌شود و کسی که می‌خواهد محبوب خدا شود باید از این راه برود.(آل عمران، آیات 31 و 32)

4. رحمت الهی: پیروی از سنّت پیامبر(ص)، موجب برخورداری از رحمت‌الهی می‌شود. این رحمت هم دنیوی و اخروی است و هم رحمانی و رحیمی. به این معنا که رحمت خاص الهی نیز نصیب کسانی است که از سنت آن حضرت(ص) پیروی می‌کنند و سبک زندگی خویش را بر مدار زندگی ایشان سامان می‌دهند.(آل عمران، آیات 31 و 132؛ توبه، آیه 71؛ نور، آیه 56؛ حجرات، آیه 14)

5. رستگاری: پیروی از سنّت محمّد(ص)، موجب رستگاری و فلاح است. (نساء، آیه 13؛ احزاب، آیه 71) پس رستگاری آدمی تنها در پیروی از قرآن نیست، بلکه علاوه بر آن، باید از سنت و سیره پیامبر(ص) و معصومان(ع) بر اساس آیات 59 سوره نساء و 3 و 55 و 67 سوره مائده پیروی کند.

6. ایمنی از اختلاف و تفرقه: از نظر قرآن، ایمنی از اختلاف و تفرقه، در سایه پیروی از سنّت پیامبر(ص) به دست می‌آید(آل عمران، آیه 103)؛ زیرا یکی از معانی «حبل اللّه» غیر از قرآن، خود آن حضرت(ع) و اهل بیت(ع) و نیز سنّت پیامبر(ص) در زندگی اش است.(المیزان، ج 3، ص 369) پس همان طوری که پیروی سنت آن حضرت (ص) موجب رفع اختلافات و تفرقه‌ها می‌شود و میان افراد صلاح و سازش و آشتی برقرار می‌شود؛ همچنین پیروی از آن حضرت(ص) موجب دفع اختلاف و تفرقه است؛ یعنی اجازه نمی‌دهد تا اختلاف و تفرقه‌ای میان فرد و گروهی ایجاد شود.

7. تقوا: پیروی از سنّت محمّد(ص)، زمینه تقواپیشگی است. (انعام، آیه 153؛ انفال، آیه 1) پس هر کسی بخواهد به تقوائی دست یابد که علم الهی و سعادت دنیا و آخرت را برای خود رقم زند، باید از سنت و سیره پیامبر(ص) پیروی کند و هر چه دراین اطاعت و پیروی، کامل‌تر باشد، از مراتب سه گانه تقوا به برترین آن دست می‌یابد و در مقام متقین و حق الیقین قرار می‌گیرد.

8. مرجع حل اختلاف: سنّت و سیره پیامبر(ص)، مرجعی برای حلّ اختلافات و منازعات است.(نساء، آیه 59 و 60)؛ زیرا منظور از «فردّوه الی اللّه و الرّسول» کتاب خدا و سنّت رسول اکرم(ص) است.(مجمع البیان، ج 3 - 4، ص 100؛ کشف الاسرار، ج 2، ص 563) پس یکی از مراجع حل اختلاف، سنت و سیره پیامبر(ص) به عنوان ملاک سازش و صلح است.(نساء، آیات 61 و 105؛ نور، آیه 48)

9. توانایی حل اختلافات: از نظر قرآن، پیروی از سنت پیامبر(ص) نه تنها موجب دفع اختلاف و رفع تفرقه میان فردی می‌شود و صلح و صفا به زندگی باز می‌گردد، بلکه این امکان را فراهم می‌آورد تا مطیع سنت آن حضرت(ص)، دیگران را نیز راهنمایی کرده و اختلافات میان آنان را برطرف سازد. (نساء، آیات 59 و 60) پس کسی که به سنت پیامبر(ص) مراجعه کند و بر اساس آن سبک زندگی خود را قرار دهد از نفوذی بهره‌مند می‌شود که می‌تواند نه تنها اختلاف خود را حل کند، بلکه اختلافات دیگران را نیز حل و فصل نماید.

10. رهایی از خرافات: پیروی از سنّت و سیره پیامبر(ص)، موجب رهائی از افکار جاهلی و اندیشه های خرافی می‌شود که مانع جدی در سر راه عقلانیت انسان و جامعه و سعادت دنیوی و اخروی است.( مائده، آیات 103 و 104) منظور از «و الرّسول» تصدیق و اقتدا به پیامبر اسلام(ص) در افعال او است. (مجمع البیان، ج 3 - 4، ص 391)

11. فرجام نیک: اطاعت از سنّت پیامبر(ص)، دربردارنده فرجام نیک و پایان خوش در کارهای انسان و جامعه است.(نساء، آیه 59)

12. رهایی از دوزخ: پیروی از سنّت پیامبراکرم (ص)، نجات بخش آدمی از آتش دوزخ است؛ همان طوری که پیروی از قرآن این گونه است. این بدان معناست که اطاعت قرآن و رسول باید در کنار هم باشد.(آل عمران، آیات 31 و 32؛ احزاب، آیه 66)

13. هدایت: آن حضرت(ع) هادی است و پیروی از ایشان موجب هدایت است. از این رو قرآن، پیروی از سنّت پیامبر(ص)را موجب هدایت انسانها دانسته است(نور، آیه 54). همچنین از آیه 158 سوره اعراف، همین معنا به دست می‌آید ؛ زیرا جمله «اتّبعوه» دلیل بر این است که اقتدا به رسول اللّه در هر فعلی واجب است، مگر آن مواردی که با دلیل خاصّ، ویژه عمل خود آن حضرت باشد. (التّفسیر الکبیر، ج 5، جزء 15، ص 386) از نظر قرآن، هدایت به صراط مستقیم، تنها در پرتو پیروی از سنّت پیامبر و قرآن است.(نساء، آیه 69)

14. همنشینی با نیکان و اولیای الهی: همنشینی با اولیای الهی از جمله پیامبران، صدّیقان، شاهدان اعمال و صالحان در بهشت، از آثار پیروی از سنّت محمّد(ص) است.(نساء، آیه 69)

15. پاداش بزرگ: اطاعت از سنّت و سیره محمّد(ص) دارای پاداشی بزرگ و برای فرد مطیع است.(آل عمران، آیه 172)

16. پادش نیک و بهشت: پیروی از سنّت پیامبر(ص)، دارای اجری نیکو و حسن است.(فتح، آیه 16) و عامل ورود مطیع به بهشت می‌باشد. (نساء، آیه 13)

17. حفظ اعمال صالح: پیروی از سنّت پیامبراکرم(ص)، موجب حفظ اعمال صالح انسان و برخورداری از پاداش آنها خواهد شد. (حجرات، آیه 14)؛ زیرا منظور از «اطاعت رسول(ص)» تصدیق و پیروی ایشان است، از هر آنچه بدان امر یا نهی می کند. (المیزان، ج 18، ص 329)
18. رهایی از نکوهش الهی: خدا کسانی را که از اطاعت ایشان سرباز می‌زنند سرزنش می‌کند؛ لذا برای رهائی از خشم و نکوهش الهی با اطاعت می‌توان به آن رسید.(نساء، آیات 59 و 60 و 80؛ انفال، آیه 20)

19. رهایی از حسرت: کسی که تحت ولایت خدا و رسول الله(ص) باشد اهل بهشت است و هرگز دچار ندامت و حسرت نمی‌شود، در حالی رویگردانی افراد ستمگر و گناهکار از سنّت و راه پیامبر(ص)، موجب حسرت آنان در قیامت خواهد شد.(فرقان، آیه 27)

آنچه بیان شد گوشه‌ای از آثار پیروی  از سنت و سیره پیامبر براساس آیات قرآن است و قطعا آثار دیگری دراین‌باره قابل ذکر است که به علت ضیق مکان به همین مقدار بسنده می‌شود.

ابوصامت از امام صادق(ع) نقل می کند:

« مَنْ أَتَی الْحُسَینَ(ع) مَاشِیاً کتَبَ اللَّهُ لَهُ بِکلِّ خُطْوَةٍ أَلْفَ حَسَنَةٍ وَ مَحَا عَنْهُ أَلْفَ سَیئَةٍ وَ رَفَعَ لَهُ أَلْفَ دَرَجَةٍ فَإِذَا أَتَیتَ الْفُرَاتَ فَاغْتَسِلْ وَ عَلِّقْ نَعْلَیک وَ امْشِ حَافِیاً وَ امْشِ مَشْی الْعَبْدِ الذَّلِیلِ فَإِذَا أَتَیتَ بَابَ الْحَیرِ فَکبِّرِ اللَّهَ أَرْبَعاً»؛

 هر کسی پیاده به زیارت قبر حسین(ع) برود، خداوند برای هر قدمی هزار حسنه نوشته و هزار گناه از او پاک می کند و رتبه اش هزار درجه بالا می رود. پس هرگاه به فرات رسیدی ، غسل کن و کفش هایت را درآور و پا برهنه راه برو؛ به مانند عبد ذلیل راه برو؛ پس وقتی به درب حَرَم رسیدی، چهار بار تکبیر بگو و کمی راه برو و دوباره چهار بار تکبیر بگو.

تاریخ آغار راهپیمایی اربعین حسینی به سال ۶۱ هجری و تاریخ حادثه کربلا مربوط است. بنا به روایت علما و مورخین بیستم صفر سال ۶۱ هجری قمری، چهلمین روز کشته‌ شدن حسین بن علی (ع) روزی است که سر مقدس امام حسین (ع) در بازگشت اسرای کربلا به تاریخ بیستم صفر به جسد مطهر امام برگردانده شده و با پیکر ایشان دفن می شود. لذا از دیدگاه بسیاری از صاحب نظران و مورخان شیعه و اهل سنت، مبنای تاریخی چنین بزرگداشتی، ورود اهل بیت(ع) به کربلا در اولین اربعین حسینی (سال ۶۱ هجری) و دفن سرهای مطهر شهیدان به ویژه سر مقدس امام حسین (ع) در کنار پیکرهای مطهر آنها است.

بر مبنای منابع تاریخی جابر بن عبدالله، نخستین زائر کربلای معلی است که  در روز اربعین (به سال ۶۱ هجری) از مدینه به سمت کربلا رهسپار شده است. اقدام تاریخی جابر بن عبدالله را رهبر معظم انقلاب اینگونه مورد توجه قرار داده اند:

«شروع جاذبه مغناطیسی حسینی در روز اربعین است، جابربن عبدالله را از مدینه بلند می‌کند و به کربلا می‌کشاند، این همان مغناطیسی است که امروز هم با گذشت قرن‌های متمادی در دل من و شما هست».

اربعین، چهلمین روز شهادت امام حسین(علیه‎السلام) است که جان خود و یارانش را فدای دین کرد. از آنجا که گرامیداشت خاطره شهید و احیاء اربعین وی، زنده نگهداشتن نام و یاد و راه اوست و زیارت، یکی از راه های یاد و احیاء خاطره است، زیارت امام حسین(علیه‎السلام) به ویژه در روز بیستم ماه صفر که اربعین آن حضرت است، فضیلت بسیار دارد .

امام حسن عسکری(علیه‎السلام) در حدیثی علامت‎های «مؤمن»را پنج چیز شمرده است:

علامات المؤمن خمس: صلاه الخمسین، و زیاره الاربعین، و التختم فى الیمین، و تعفیر الجبین و الجهر ببسم الله الرحمن الرحیم.

نشانه‏ هاى مؤمن پنج چیز است: 1 ـ نمازهاى پنجاهگانه (منظور نمازهای روزانه و نوافل آنهاست که پنجاه رکعت می شو) 2 ـ زیارت اربعین 3 ـ انگشتر به دست راست کردن 4 ـ بر خاک سجده کردن 5 ـ بسم الله الرحمن الرحیم را بلند گفتن.

وسائل الشیعه، ج 10 ص 373 و نیز التهذیب، ج 6 ص 52

خواندن زیارت اربعین در این روز مستحب است که در کتب ادعیه آمده است و از طریق صفوان جمال از امام صادق(علیه‎السلام) روایت شده است. زیارت دیگری را جابر بن عبدالله انصاری در این روز خوانده است و متن زیارت به عنوان زیارتنامه آن امام در نیمه ماه رجب نقل شده است.

مورخان نوشته‎ اند که جابر بن عبدالله انصاری به همراه عطیه عوفی، در اولین اربعین پس از عاشورا به زیارت امام حسین(علیه‎السلام) نائل آمدند. وی که آن هنگام نابینا شده بود، در فرات غسل کرد و خود را خوشبو ساخت و گام‎های کوچک برداشت تا سر قبر حسین بن علی (علیهماالسلام) آمد و با راهنمایی عطیه، دست روی قبر نهاد و بیهوش شد، وقتی به هوش آمد، سه بار گفت: یا حسین! سپس گفت: «حبیب لا یجیب حبیبه ...» آنگاه زیارتی خواند و روی به سایر شهدا کرد و آنان را هم زیارت نمود.

کاروان‌ هایی که عازم پیاده‌روی سه روزه اربعین حسینی از نجف تا کربلا هستند؛ پس از زیارت امیرالمومنین (علیه السلام) در نجف اشرف و پس از طی 80 کیلومتر، خود را به دیار دوست و سرزمین عشق و محبت، کربلا می رسانند. بیاییم تاملی کنیم که چرا زیارت حرم امام حسین(علیه السلام) آن هم با پای پیاده تا این اندازه با ارزش و با فضیلت است.

آیت الله مرعشی نجفی بیست بار پیاده به همراه تعدادی از طلاب که همه از مراجع و بزرگان شدند، به کربلا مشرف شد. سیدمحمدحسین طهرانی، سید احمد مستنبط، شیخ عباس قوچانی، شیخ حسن نجابت شیرازی و سید عبدالحسین دستغیب و شهید صدر اول و شهید صدر دوم در این پیاده روی شرکت می کردند.

شیخ مرتضی انصاری و میرزا حسین نوری، صاحب موسوعه حدیثی «مستدرک الوسائل» در عید قربان . سیدمهدی بحرالعلوم در دسته عزای «طوریج»  شیخ جعفر کاشف الغطاء در یکی از پیاده روی هایش به کربلا، به حضور حضرت ولی عصر(ع) شرفیاب شد و حضرت ایشان را به سینه خویش چسبانده و فرموده است: «خوش آمدی ای زنده کننده شریعت ما».

ثواب قدم های برداشته شده در راه زیارت امام حسین(ع)

ائمه هدی(علیهم السلام) بارها در روایات خود، پیاده روی به سمت حرم امام حسین(علیه السلام) را توصیه کرده اند و برای هر قدمش اجر و مغفرت ویژه ای در نظر گرفته اند.

عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ ثُوَیْرِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام:‏

یَا حُسَیْنُ! مَنْ خَرَجَ مِنْ مَنْزِلِهِ یُرِیدُ زِیَارَةَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ ص إِنْ کَانَ مَاشِیاً کَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِکُلِّ خُطْوَةٍ حَسَنَةً وَ مَحَى عَنْهُ سَیِّئَةً؛ حَتَّى إِذَا صَارَ فِی الْحَائِرِ کَتَبَهُ اللَّهُ مِنَ الْمُصْلِحِینَ الْمُنْتَجَبِینَ حَتَّى إِذَا قَضَى مَنَاسِکَهُ کَتَبَهُ اللَّهُ مِنَ الْفَائِزِینَ حَتَّى إِذَا أَرَادَ الِانْصِرَافَ أَتَاهُ مَلَکٌ فَقَالَ: إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص یُقْرِوُکَ السَّلَامَ وَ یَقُولُ لَکَ: اسْتَأْنِفِ الْعَمَلَ فَقَدْ غُفِرَ لَکَ مَا مَضَى .

از حسین بن ثویر روایت شده که امام صادق(علیه السلام) فرمودند:

ای حسین! کسی که از منزلش بیرون آید و قصدش زیارت قبر حضرت حسین بن علی(علیهماالسلام) باشد؛ اگر پیاده رود؛ خداوند منّان به هر قدمى که برمى‏ دارد یک حسنه برایش نوشته و یک گناه از او محو مى‏ فرماید؛ با رسیدن به حرم دوست، از رستگاران می شود تا زمانى که به حائر  برسد و پس از رسیدن به آن مکان شریف حق تبارک و تعالى او را از رستگاران قرار مى‏ دهد؛ با انجام اعمال زیارت، از فائزان می شود تا وقتى که مراسم و اعمال زیارت را به پایان برساند که در این هنگام او را از فائزین محسوب مى‏ فرماید؛ هنگام بازگشت ندا می رسد که بخشیده شدی تا زمانى که اراده مراجعت نماید در این وقت فرشته‏ اى نزد او آمده و مى‏ گوید: رسول خدا(صلی الله علیه و آله) به تو سلام می رساند و خطاب به تو مى ‏فرماید: از ابتدا عمل را شروع کن، تمام گناهان گذشته ‏ات آمرزیده شد.

کسی که از منزلش بیرون آید و قصدش زیارت قبر حضرت حسین بن علی(علیه السلام) باشد؛ اگر پیاده رود؛ خداوند منّان به هر قدمى که برمى‏ دارد یک حسنه برایش نوشته و یک گناه از او محو مى‏ فرماید

فائزان، همنشینان معصومین(علیهم السلام) هستند

در این روایت دانستیم که ابتدا زائر حرم امام حسین (علیه السلام) به مقام رستگاران و سپس به مقام فائزان می رسد. تفاوت این دو مقام در این است که فوز یا رستگاری عملی یک مرحله بالاتر از فلاح یا رستگاری اعتقادی است. اگر کسی فائز شد جایگاهش همنشینی و انس حقیقی با حضرت محمد(صلی الله علیه و آله) و ائمه اطهار(علیهم السلام) در بالاترین رتبه بهشت است و کوتاه ترین راه فائز شدن، این است که محبت امام حسین در دل انسان بتابد.

بدنت را خرج امام حسین(علیه السلام) کن

وقتی انسان در مسیر کربلای اباعبدالله الحسین(علیه السلام) پاهایش خسته می شود و خستگی را عمیقاً با جسم خودش احساس می کند؛ ارتباط روحی اش هم با اباعبدالله الحسین(علیه السلام) بیشتر می شود. به عبارت دیگر اگر شما بدن خود را در راه عشق به آقا امام حسین(علیه السلام) خرج نکنی به حد کمال نخواهد رسید.

پیاده روی اربعین کاری زینبی است

شاید با خود بگویی: از خانه هم می توانم به امام حسین (علیه السلام) سلام دهم. چرا باید سختی چند روز پیاده‌روی را به جان بخرم و مسیری طولانی را در گرما و سرما طی کنم تا کسی را زیارت کنم که همین لحظه هم در کنار من است؟

پس بشنو سخن زینب را که به یزید فرمود: «به خدا که نمی‌توانی یاد و خاطره ما را محو و نابود کنی.» اگر من از خانه‌ام سلام دهم و تو از خانه‌ات سلام دهی؛ دیری نمی‌پاید که داستان کربلا از یادها می‌رود.

اربعین  یک میعادگاه با عظمت است. این جا است که می شود پیام هایی از حقیقت اسلام ناب را به جهان داد. اگر نبودیم تا امام حسین(علیه السلام) را یاری کنیم؛ امّا با حضرت زینب(سلام الله علیها) می توانیم همراه شویم و پیام عاشورا را به همه عالم برسانیم.

پیاده روی اربعین، بهترین فرصت برای معرفی امام حسین(علیه السلام) به همه عالم

محدث بزرگوار شیخ علی یزدی حائری (رحمه الله علیه) روایتی را نقل کرده و می گوید:

«زمانی که قائم آل محمد ظهور کند، ما بین رکن و مقام می ایستد و پنج ندا می دهد و در آن پنج ندا پس از معرفی خود می فرمایند:

الا یا اهل العالم ان جدی الحسین قتلوه عطشانا؛ بیدار باشید ای اهل عالم که جد من حسین را تشنه کام کشتند الا یا اهل العالم ان جدی الحسین طرحوه عریانا؛ بیدار باشید ای اهل عالم که جد من حسین را عریان روی خاک افکندند.الا یا اهل العالم ان جدی الحسین سحقوه عدوانا؛ آگاه باشید ای جهانیان که جد من حسین را از روی کینه توزی پایمال کردند.

امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) خود را به واسطه امام حسین(علیه السلام) به همه عالم معرفی می کنند؛ بنابراین در آن زمان باید همه مردم عالم، امام حسین(علیه السلام) را شناخته باشند که وقتی امام زمان(صلوات الله علیه) فرمود: من پسر حسین فاطمه هستم؛ همه ایشان را بشناسند و پیاده روی اربعین، بهترین فرصت برای معرفی امام حسین(علیه السلام) به همه عالم است.

غیر از عشق و محبت، که پای زائر را پیاده به مرقد حسین(علیه‎السلام) می‎کشاند و رنج سفر و خوف و خطر را به جان می‎خرد، زیارت سیدالشهدا علیه السلام با پای پیاده، ثواب بسیار دارد و مورد تاکید پیشوایان دین است.

 امام صادق(علیه‎السلام) فرموده است:

«من خرج من منزله یرید زیارة قبر الحسین بن علی(علیه‎السلام) ان کان ماشیا کتبت له بکل خطوة حسنة و محا عنه سیئة...» ؛

هر کس به قصد زیارت امام حسین(علیه‎السلام)، پیاده از خانه‎اش خارج شود، خداوند در مقابل هر گام، برای او حسنه‎ای می‎نویسد و گناهی از او می‎زداید.

زائر امام‌حسین علیه‌السلام شفیع ۱۰۰ نفر در روز قیامت است؛ کسانی که آتش دوزخ بر ایشان واجب شده است و کسانی که در دنیا از مسرفین بودند.

از مقدس‌ترین و بافضیلت‌ترین زیارت‌هایی که در فرهنگ دینی و روایات اسلامی بیان شده، زیارت قبر امام‌حسین(ع) در کربلاست. اهمیت این زیارت به‌قدری است که در برخی روایات، آن را از واجبات مؤمنان برشمرده‌اند.

امام صادق(ع) در این باره فرمود «زیارَةُ الحُسَینِ‌بنِ عَلِی واجِبَةٌ عَلی کل مَنْ یُقرُّ لِلحُسَینِ بِالإمامَةِ مِنَ اللهِ عَزوَجَل، زیارت حسین‌بن علی بر هرکس که او را از سوی خداوند امام می‌داند، واجب است.» ( امالی صدوق، ص123)

همچنین بر اساس روایات، این زیارت مقدس از جهت ثواب، دارای ثواب‌ها و ثمرات مادی، معنوی و اُخروی فراوان و عجیبی است به‌گونه‌ای که امام کاظم(ع) کمترین ثواب این زیارت را آمرزش گناهان برشمرده فرمودند:

«کمترین آنچه از ثواب که به زائر اباعبدالله علیه‌السلام کنار نهر فرات داده می‌شود، آنگاه که حق و حرمت و ولایت او را بشناسد، این است که آنچه از گناهان پیش فرستاده و بعداً می‌فرستد (گناهان گذشته و آینده او) آمرزیده می‌شود؛ أَدْنَى مَا یُثَابُ بِهِ زَائِرُ أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ‌ع بِشَطِّ الْفُرَاتِ إِذَا عَرَفَ حَقَّهُ وَ حُرْمَتَهُ وَ وَلَایَتَهُ أَنْ یُغْفَرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ مَا تَأَخَّرَ.» (الکافی/ ج4/ص582)

همان طور که از این روایت برمی‌آید، این نوع از بخشش گناهان مختص به کسانی است که نسبت به شناخت حق و حرمت و ولایت اهل‌بیت(ع) پایبندند؛ از این جهت می‌توان نتیجه گرفت، درجه گناه کسی که به این درجه از معرفت دست‌ یافته است، نباید آنچنان سنگین باشد که او را از مسیر خارج کند و به بیراهه بکشاند همچنان که اگر همین گناهان کوچک مورد آمرزش قرار نگیرند، به‌مرور زمان فرد را دچار قساوت قلب می‌کنند و مانع تابش نور ایمان به قلب فرد مؤمن می‌شوند، ضمن آنکه انسانِ مؤمن هیچ‌گاه نباید خود را از مکر شیطان ایمن بداند؛ چه بسیار افراد مؤمنی که به‌واسطه اعمال ناپسند، طبق قاعده قرآنیِ «حبط عمل» تمام اعمال گذشته‌شان نابود شد و از صراط مستقیم خارج شدند.

اما درباره ثواب اُخروی زیارت اباعبدالله روایاتی هم وجود دارد، به‌عنوان نمونه زراره از امام صادق(ع) نقل می‌کند «شنیدم اباعبدالله فرمود:برای زائران حسین‌بن علی در روز قیامت فضیلتی بر سایر مردم است. گفتم فضیلت آنها چیست؟ فرمود: آنان 40 سال قبل از دیگران به بهشت داخل می‌شوند در حالی که مردم در حساب و موقفند؛ إِنَّ لِزُوَّارِ الْحُسَیْنِ‌بْنِ عَلِیٍّ‌ع یَوْمَ الْقِیَامَةِ فَضْلًا عَلَى النَّاسِ قُلْتُ وَ مَا فَضْلُهُمْ قَالَ یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ قَبْلَ النَّاسِ بِأَرْبَعِینَ عَاماً وَ سَائِرُ النَّاسِ فِی الْحِسَابِ وَ الْمَوْقِفِ.» (کامل الزیارات، ص 13 /  وسائل الشیعة، ج‏14، ص425)

یا سیف تمار از امام صادق علیه السلام نقل می‌کند شنیدم که ایشان می‌فرمودند: «زائر امام‌حسین علیه السلام شفیع 100 نفر در روز قیامت است؛ کسانی که آتش دوزخ بر ایشان واجب شده است و کسانی که در دنیا از مسرفین بودند.» (مستدرک الوسائل، ج10، ص253)

حسن روحانی با تاکید بر شکست توطئه آمریکا در فشار حداکثری بر ملت ایران گفت: آمار و ارقام و روحیه مردم نشان می‌دهد دوران تاثیرگذاری فشار حداکثری به پایان رسیده است.

حجت الاسلام حسن روحانی رئیس جمهور صبح امروز در جلسه هیات دولت با تاکید بر شکست توطئه آمریکا در فشار حداکثری به ملت ایران، گفت: به نظر من امروز همه آمار و ارقام و روحیه مردم نشان می‌دهد که دوران تاثیرگذاری فشار حداکثری به پایان رسیده است.

وی ادامه داد: یعنی ملت بزرگ ما با مقاومت، نشاط، کار و فداکاری حداکثری آن تحریم حداکثری و تروریسم اقتصادی را شکست من نمی‌گویم شکسته می‌شود بلکه شکسته شد، ملت این کار را انجام داد.

رئیس جمهور با اشاره به اینکه دوست و دشمن به قدرت، صبر و ایستادگی مردم ایران اعتراف می‌کنند، خاطر نشان کرد: دنیا در برابر این ایستادگی ملت ایران، دچار اعجاب است؛ ۸۳ میلیون نفر مردم ایران دست به دست هم دادند و در برابر قدرت‌ها بویژه آمریکا و صهیونیسم ایستادگی کردند و امروز بهترین امنیت، شرایط و روحیه در کشور وجود دارد.

روحانی افزود: البته مردم از لحاظ اقتصادی دچار مشکلاتی هستند که همه باید دست به دست هم داده و در راستای کاستن از مشکلات مردم تلاش کنیم.

وی با بیان اینکه امروز همه آمار و ارقام و علامت‌ها نشان می‌دهد که مردم حتی در مشکلات اقتصادی هم قادر به حل مسایل و کاهش مشکلات هستند، گفت: اینکه بانک مرکزی اعلام می‌کند، تولید صنایع بورسی که نیمی از صنایع کشور را تشکیل می‌دهد در شهریور ماه ۱.۲ درصد رشد مثبت داشته است، موضوعی بسیار مهم و به معنای آن است که فشار حداکثری در هم شکسته است.

رئیس جمهور ادامه داد: اینکه بانک مرکزی در ۶ ماه نخست سال قادر بوده ۱۹ میلیارد دلار برای واردات اجناس و کالاهای مورد نیاز کشور اختصاص داده که ۸.۲ میلیارد دلار آن مربوط به کالاهای اساسی بوده، آماری مثبت و قابل توجه است.

روحانی اظهار داشت: امروز در شرایطی قرار داریم که انبارها در بندرگاه‌ها پر بوده و این تحرک و جنب و جوش بنادر و گمرکات کشور بزرگترین علامت شکست آمریکا در این فشار بی‌رحمانه و غلط نسبت به ملت ایران است و امروز در شرایطی قرار داریم که می‌توانیم در بخش اقتصادی گام‌های مثبتی را برداریم.

وی با بیان اینکه امسال پول خرید تضمینی گندم را زودتر از سال‌های گذشته به کشاورزان پرداخت کردیم، تصریح کرد: اگر دولت وضع خوبی ندارد، باید امسال در شرایط فشار این پول را دیرتر به کشاورزان می‌دادیم اما امسال زودتر از هر زمان دیگر آن را پرداخت کردیم.

رئیس جمهور افزود: اینکه در بخش عمرانی توانستیم در ۶ ماهه نخست امسال ۲۹ هزار میلیارد تومان، هزینه و سرمایه‌گذاری کنیم به معنای قدرت جمهوری اسلامی ایران و پیروزی این ملت در مسیری است که در آن حرکت می‌کند.

روحانی ادامه داد: براساس آماری که وزارت نیرو ارایه کرده تا پایان سال جاری هر هفته یک پروژه مهم، آب یا برق در سطح کشور افتتاح خواهد شد که جمعاً ۲۲۷ پروژه با ارزش بیش از ۳۳ هزار میلیارد تومان است؛ یعنی در هر استان بیش از هزار میلیارد تومان طرح  تنها در بخش آب و برق افتتاح خواهد شد که این به معنای موفقیت ملت و کارآمدی دولت و نظام است.

رئیس جمهور اظهار داشت: تا پایان سال علاوه بر سدهایی که در ۶ ماهه اول امسال افتتاح شده، ۱۰ سد دیگر نیز در کشور به بهره‌برداری خواهد رسید؛ همچنین ۲۶ هزار هکتار شبکه آبیاری و زهکشی در کشور تا پایان سال انجام می‌شود و به ۱۱۲۴ روستا آب‌رسانی بهداشتی صورت گرفته و ۲۹ تصفیه‌خانه فاضلاب و ۱۲ تصفیه‌خانه آب شرب افتتاح شده و ۳ هزار مگاوات به تولید برق نیروگاهی کشور اضافه می‌شود.

روحانی ادامه داد: این در حالی است که سالانه حدود ۱۷۰۰ مگاوات به تولید برق کشور اضافه می‌شده و در دولت یازدهم و اوایل دولت دوازدهم تقریباً به طور متوسط حدود ۲ هزار مگاوات بوده است و اینکه ۳ هزار مگاوات برق تولید می‌شود به معنای توسعه و قدرت ما است.

وی با  بیان اینکه آمارها و شاخص‌هایی که مرکز آمار ایران در موضوع اشتغال در تابستان امسال نسبت به سال گذشته اعلام کرده ارزشمند و حائز اهمیت است، گفت: براساس این آمار مشارکت مردم افزایش و نرخ بیکاری ۱.۸ درصد نسبت به سال گذشته کاهش پیدا کرده است.

رئیس جمهور ادامه داد: در تابستان سال گذشته افراد شاغل در کشور ۲۳ میلیون و ۹۰۰ هزار نفر بودند که این رقم در تابستان ۹۸، ۲۴ میلیون و ۷۵۰ هزار نفر است که این آماری افتخارآمیز است. یعنی در طول این یکسال ۸۴۳ هزار اشتغال در کشور ایجاد شده و این آمار براساس معیارهای جهانی در زمینه اشتغال است.

روحانی افزود: براساس همین آمار نرخ بیکاری در تابستان گذشته ۳ میلیون و ۳۵۰ هزار نفر بوده که امسال ۲ میلیون و ۹۰۰ هزار نفر است و نشان می‌دهد که ۴۵۰ هزار نفر از بیکاری باقیمانده از گذشته از بین رفته است.

وی در بخش دیگری از سخنان خود به موضوع تحولات منطقه پرداخت و اظهار داشت: متأسفانه هنوز در گوشه و کنار منطقه شعله‌هایی دیده می‌شود که گاهی این شعله در یمن و گاهی در نزدیکی مدیترانه و مرزهای ترکیه و سوریه است.

رئیس جمهور با بیان اینکه دولت ترکیه نسبت به مرزهای جنوبی خود نگرانی‌هایی دارد و حق آنهاست که این نگرانی‌شان برطرف شود، گفت: معتقدیم باید راه و شیوه درست در این مسیر انتخاب شود.

روحانی افزود: در اجلاس سران سه کشور ایران، روسیه و ترکیه به صراحت اعلام کردیم که راه‌حل امنیت در مرزهای شمالی سوریه و جنوب ترکیه تنها با حضور ارتش سوریه امکان‌پذیر است و ما باید همه زمینه‌ها را برای حضور ارتش سوریه در این مناطق فراهم کنیم و دیگر کشورها نیز باید کمک کرده و آمریکایی‌ها از این منطقه خارج شوند و کردها نیز در این منطقه که در حقیقت کشور خودشان است در کنار ارتش سوریه قرار بگیرند.

وی تصریح کرد: شیوه‌ای که امروز انتخاب شده و توافقاتی که در پشت پرده صورت گرفته به نفع منطقه نخواهد بود و ما از کشور دوست و برادر خود ترکیه و دولت این کشور می‌خواهیم که در این گونه امور دقت و حوصله بیشتری به خرج داده و در مسیری که انتخاب شده، تجدیدنظر کند.

رئیس جمهور تأکید کرد: معتقدیم این راهی که انتخاب شده برای منطقه راهی مناسب و خیر نیست چرا که امروز در شرایطی قرار داریم که باید در منطقه آرامش برقرار بوده و آوارگان سوری، سریع‌تر به کشورشان بازگردند.

وی تاکید کرد: امروز موضوع اصلی، شمال سوریه و شرق فرات نیست، بلکه مشکل اول در منطقه ادلب است که همه تروریست‌ها در آن منطقه جمع شده‌اند و امیدواریم کشورهای منطقه در این زمینه کمک کرده و دولت ترکیه نیز در این راستا دقت بیشتری را داشته باشد که با مشکلی جدید در منطقه مواجه نشویم.

رئیس جمهور با اشاره به ضرورت هوشیاری نسبت به برگزاری انتخابات مجلس شورای اسلامی در ماه‌های آینده به عنوان یک حرکت بزرگ سیاسی در کشور، گفت: همه آنهایی که مسئول اجرا و نظارت هستند، باید کاری کنند که نشاط سیاسی مردم افزایش پیدا کند.

وی با بیان اینکه پیروزی این جناح و یا آن جناح مهم نبوده، بلکه باید اجازه دهیم، ملت پیروز شود، تأکید کرد: باید بگذاریم همه جناح‌ها، احساس پیروزی کنند؛ باید به همه فرصت دهیم تا در این اجتماع شرکت کنند.

رئیس جمهور  با اشاره به اینکه بهترین مجلس در طول تاریخ انقلاب اسلامی مجلس اول بود، اظهار داشت: در آن مجلس، نظارت به این شکل وجود نداشت و حتی شورای نگهبان و این همه دفاتر نظارتی وجود نداشت و همه از جناح‌های مختلف آمدند و ثبت نام کردند؛ حتی منافقین هم در آن انتخابات ثبت نام کردند. همچنین گروه‌هایی مانند دفتر هماهنگی، نهضت آزادی و جبهه ملی نیز ثبت نام کردند و بهترین انتخابات و بهترین مجلس ثمره آن بود.

روحانی اظهار داشت: نباید اینقدر سختگیری کرده و فشار بیاوریم و فکر کنیم هر چه این فیلتر را تنگ‌تر کنیم، نتیجه مثبت‌تری خواهد داشت.

وی افزود: مردم خودشان خوب می‌فهمند و بهترین ها را  انتخاب می‌کنند. بویژه در انتخابات مجلس شورای اسلامی که عمدتاً محلی بوده و مردم کاندیداها را بهتر می‌شناسند و انتخاب می‌کنند.

رئیس جمهور اظهار امیدواری کرد در انتخابات آینده همه به نشاط سیاسی رسیده و با برگزاری انتخابات خوب بار دیگر آمریکا و دشمنان ملت ایران شکست حتمی بدهیم.

روحانی در ابتدای سخنان خود در جلسه هیأت دولت با گرامیداشت ایام اربعین حسینی، گفت: این ایام روزهای بیان عشق و ارادت و اظهار شیفتگی در برابر خاندان رسالت است.

رئیس جمهور با بیان اینکه موضوع اربعین یکی از معجزات تاریخی است، افزود: اینکه عزیزانی در سرزمینی به شهادت برسند و گروه کوچکی از خانواده زجر دیده مصیبت‌زده و در حال اسارت با کاروانی غم گرفته و دلشکسته تنها در کنار مضجع عزیزان خود قرار بگیرند، حائز اهمیت است.

روحانی افزود: هیچ‌کس در تاریخ فکر نمی‌کرد که این کاروان کوچک در ایام اربعین تبدیل به حرکت و نهضت بزرگ جهانی در دنیای اسلام و در میان همه عاشقان اهل بیت(ع)، شود و این نشان می‌دهد که اخلاص، ایثار و فداکاری در راه خدا اجر و پاداش بالایی دارد.

رئیس جمهور تصریح کرد: غربت و تنهایی کاروان اهل بیت(ع)، در آن ایام که یادآور مصیبت‌های عاشورا برای آنها بود، امروز به یک شور بزرگ تبدیل شده و آن دل‌های سوخته بذر شور را در دل عاشقان کاشته‌اند و امروز همه از مرد، زن، کودک، پیر، جوان و نوجوان با پای پیاده به سمت تربت پاک ابا عبدالله(ع) به راه افتادند.

روحانی با بیان اینکه در روایات زیارت اربعین از نشانه‌های مؤمن واقعی یاد شده است، گفت: در این زیارت خطاب به امام حسین(ع) می‌خوانیم که ای حسین جان تو خود را فدای دانش، علم مردم و نجات آنها از کم‌اطلاعی و در مسیر هدایت مردم کردی و امروز می‌بینیم که محبت امام حسین(ع) میلیون‌ها انسان را از دور و نزدیک، گرد هم جمع کرده و حرکت می‌دهد.

وی اظهار داشت: امروز خوشبختانه فضایی ایجاد شده که مردم این حرکت عظیم معنوی را با هوشیاری و بیداری انجام می‌دهند و علاوه بر شور و حرکت عظیم مردمی از لحاظ معنوی یک ترکیبی میان ملت‌های عاشق خاندان رسالت ایجاد کرده، بویژه این حرکت قرابت نزدیکی را میان دو ملت ایران و عراق بوجود آورده است و اتفاقی مانند آنچه میان مهاجران و انصار روی داد در این حرکت به چشم می‌خورد.

رئیس جمهور با تجلیل از محبت و پذیرایی مردم عراق نسبت به زوار امام حسین(ع) که همواره وجود داشته و در این ایام متبلور می‌شود، گفت: خوشبختانه امسال با تلاش دولت و حذف روادید تسهیلات خوبی در سفر مردم به عراق برای حضور در این اجتماع بزرگ بوجود آمده است.

روحانی تأکید کرد: این اجتماع بزرگ دل آمریکایی‌ها و صهیونیست‌ها را می‌لرزاند و آنها را مرعوب می‌کند؛ حضور میلیونی مردم با عشق و علاقه در هر شرایطی در این اجتماع عظیم، یک قدرت‌نمایی بزرگ سیاسی، فرهنگی و معنوی به شمار می‌رود.

وی ادامه داد: خوشبختانه همه دستگاه‌ها به خوبی در این مسیر همکاری و تلاش می‌کنند و افتخار دارند که بتوانند در این راه گامی بردارند.

رئیس جمهور اظهار داشت: در این ایام یک نمایش بزرگ و حماسه کربلایی‌ها، مجاهدین راه خدا و عاشقان خاندان رسالت در کربلا شکل می‌گیرد و این نشأت گرفته از رحمت و لطف خداوند است.

روحانی با اظهار امیدواری از اینکه مردم ایران به سلامت به این سفر بروند و برگردند و سال به سال این حرکت عظیم مردمی با شکوه‌تر برگزار شود، گفت: امیدواریم تا سال آینده با توافقاتی که با دولت عراق صورت گرفته شاهد بهره‌برداری از راه‌آهن شلمچه به بصره باشیم تا مردم راحت‌تر سفر خود را انجام دهند.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با اشاره به موضع قاطعانه و شجاعانه جمهوری اسلامی درباره حرمت شرعی استفاده از بمب هسته ای تأکید کردند: ما با وجود اینکه می توانستیم در این راه قدم برداریم، بر اساس حکم اسلام عزیز کاربرد این سلاح را حرام قطعی شرعی اعلام کردیم، بنابراین هیچ دلیلی ندارد که برای تولید و نگه‌داشت سلاحی که استفاده از آن مطلقاً حرام است، هزینه کنیم.

رهبر انقلاب: پیشرفت‌های علمی ۴۰ ساله دانشگاهها حیرت‌آور است/ مجوزهای یک هفته ای نباید ۶ ماه زمان ببرد

حضرت آیت الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی صبح امروز (چهارشنبه) در دیدار دو هزار نفر از نخبگان جوان و استعدادهای برتر علمی، ادامه پیشرفت علمی کشور را در کوران حرکت پرشتاب علمی جهان، کاملاً ضروری و حیاتی خواندند و با اشاره به شوق سرشار، انگیزه تحسین برانگیز و اعتماد به نفس جوانان نخبه تأکید کردند: هر جوان نخبه پاره تن ایران عزیز ماست و برای رفع مشکلات نخبگان باید سند راهبردی امور نخبگان را کاملاً جدی اجرا و پیگیری کرد.

حضرت آیت الله خامنه‌ای مطالبی را که ۱۲ نفر از نخبگان در این دیدار بیان کردند و تأمل جوانان نخبه در خصوص مسائل مهم کشور را بسیار خوب و لذتبخش ارزیابی کردند و با تأکید به مسئولان مربوطه برای دنبال کردن مطالبات و پیشنهادهای نخبگان گفتند: حرکت علمی آغاز شده در کشور نیازمند استمرار است، البته رتبه‌های بالای علمی ایران در برخی رشته‌های نوپا مانند نانو و زیست‌فناوری بسیار افتخارآمیز است اما به هیچ‌وجه کافی نیست و نباید ما را قانع کند، بلکه باید پیشرفت علمی با شتاب ادامه یابد.

ایشان با اشاره به بازدید روز گذشته خود از نمایشگاه شرکت‌های دانش‌بنیان، وجود انگیزه، اعتماد به‌نفس و خودباوری در حرف و عمل جوانان متخصص را نشانه‌ای شوق‌انگیز از استمرار جریان علمی در کشور برشمردند و خاطرنشان کردند: این جوانان فقط نخبگان ۳۰ شرکت از چهار هزار شرکت دانش‌بنیان کشور بودند که این عدد باید در طول یک مدت محدود و مشخص، چندین برابر شود.

حضرت آیت الله خامنه‌ای لازمه تحقق این هدف را ایجاد زیرساختهای قانونی در خصوص شرکت‌های دانش‌بنیان و رفع موانع پیشِ روی آنها برشمردند و گفتند: مکرراً تأکید کرده‌ایم که محیط کسب و کار باید اصلاح شود مثلاً مجوزی که باید ظرف یک هفته صادر شود، شش ماه زمان نبرد، موازی‌کاری‌های غلط حذف، و انحصار برداشته شود.

رهبر انقلاب اسلامی سپس به بیان چند نکته خطاب به نخبگان جوان پرداختند.

«اجرا و تحقق جدی سند راهبردی امور نخبگان» اولین نکته مورد تأکید حضرت آیت الله خامنه‌ای بود.

ایشان اجرای کامل این سند را موجب رفع بسیاری از مشکلات در زمینه پیشرفت علمی،  تجاری‌سازی محصولات علمی و فناوری و حل سایر مشکلات بخش علمی خواندند و گفتند: بنیاد نخبگان موظف است به این سند بپردازد و شورای‌عالی انقلاب فرهنگی نیز باید با به‌روزرسانی این سند، تحقق آن را مطالبه و دنبال کند.

«مأیوس نشدن از القائات منفی جریانی بددل که جنبش علمی کشور را انکار می‌کند» توصیه بعدی حضرت آیت الله خامنه‌ای به جوانان نخبه بود.

ایشان افزودند: یک جریان بددل و بدخواه که متأسفانه در داخل دانشگاهها نیز حضور دارد، اصل جهش علمی کشور را که یک واقعیت عیان است، انکار و تلاش می‌کند با القاء اینکه هیچ اتفاق علمی مهمی رخ نداده است، مردم را دچار تردید و نخبگان را ناامید کند، اما شما در مقابل این جریان هرگز مأیوس نشوید.

رهبر انقلاب اسلامی یکی دیگر از کارهای زشت این جریان بددل را دلالی و انتقال نخبگان مستعد به خارج از کشور دانستند و گفتند: جوان نخبه به ایران تعلق دارد و پاره تن کشور است، اما آنها به دنبال دلسرد کردن و یا فریفتن او با وعده‌های پولی یا غیر پولی و موهوم هستند که مسئولان وزارتخانه‌های بهداشت و علوم موظفند از دانشگاهها در مقابل این جریان مراقبت کنند.

حضرت آیت الله خامنه‌ای افزودند: برخلاف القائات این جریان، مقامات عالی کشور از مشکلات و اخبار منفی هم با خبر هستند اما یقیناً جنبه‌های مثبت جریان علمی کشور بر جنبه‌های منفی آن غلبه دارد.

ایشان هنر انقلاب اسلامی را جرأت دادن به مرد و زن، و پیر و جوان برای ورود به میادین دشوار از جمله ورود در میادین علمی که حتی تحسین دشمنان را نیز به دنبال داشته است، خواندند و با یادآوری مواردی از افتخارات علمی کشور گفتند: استفاده از ظرفیت علمی در بخشهای مختلف کشور به «بالا بردن قدرت دفاعی»، «درمان و پزشکی پیشرفته و کنترل بیماری‌ها»، «مسائل فنی مهندسی»، «زیست‌فناوری و تولید محصولات با دوام با فناوری نانو» و «فناوری صلح‌آمیز هسته‌ای»، منجر شده است.

حضرت آیت الله خامنه‌ای خاطرنشان کردند: با وجود این دستاوردهای واضح، برخی افراد حرکت علمی کشور را تخریب و انکار و اگر بتوانند برسر راه آن مانع‌تراشی می‌کنند.

ایشان افزودند: البته این موانع باید برداشته شود و مسئولیت به عهده مسئولان مراکز مربوط است، اما شما جوانان عزیز به حرکت پر شوق، مضاعف و بدون وقفه خود در مقابل این جریان انحرافی ادامه دهید.

رهبر انقلاب اسلامی، توجه به علوم انسانی را در همه نهادهای نخبگانی از جمله بنیاد نخبگان ضروری خواندند و گفتند: وقتی جوان نخبه ایرانی، در زمینه مهندسی در تراز جهانی عمل می‌کند و در ساخت دستگاههای بسیار پیچیده، کارهای بسیار مهمی انجام می دهد، طبعاً حضور او در عرصه‌هایی مانند اقتصاد، حقوق و مدیریت و ارائه راه حل برای مشکلات اقتصادی و آسیب های اجتماعی، مؤثر و راهگشا خواهد بود.

ایشان برخی مشکلات اقتصادی موجود را ناشی از کمبود تحقیق علمی دانستند و افزودند: با دانش نخبگانی می توان راه حلهای خوبی برای این مسائل یافت.

حضرت آیت الله خامنه ای با تأکید بر اجرای کامل سند بسیار ارزشمند نقشه علمی کشور افزودند: حضور نخبگان جوان در عرصه علوم انسانی موجب می شود پرورش اندام علمی کشور به صورت متناسب صورت گیرد، نه اینکه یک بخش فوق العاده قوی باشد و بخشی دیگر ضعیف و کم جان.

رهبر انقلاب همراه بودن علم با فرهنگ صحیح انسان‌دوستی را زمینه ساز استفاده بشر از منافع حقیقی علم و دانش خواندند و یادآوری کردند: علم بسیار مهم و بسیار نافع هسته ای وقتی با فرهنگ غلط قدرت طلبی همراه شد، به تولید بمب هسته ای انجامید و به تهدید بزرگ دنیا و بشریت تبدیل شد.

حضرت آیت الله خامنه ای با اشاره به موضع قاطعانه و شجاعانه جمهوری اسلامی درباره حرمت شرعی استفاده از بمب هسته ای تأکید کردند: ما با وجود اینکه می توانستیم در این راه قدم برداریم، بر اساس حکم اسلام عزیز کاربرد این سلاح را حرام قطعی شرعی اعلام کردیم، بنابراین هیچ دلیلی ندارد که برای تولید و نگه‌داشت سلاحی که استفاده از آن مطلقاً حرام است، هزینه کنیم.

ایشان پایبندی جدی به مبانی دینی و شرف ملی را دو الزام مجموعه های نخبگانی برشمردند و افزودند: دانشمند ایرانی وقتی با فرهنگ اسلامی و ایرانی آمیخته می شود، عنصر راهبردیِ حیات ملت می شود و به کشور روح و توان می بخشد.

ایشان در زمینه ضرورت همراهی علم با فرهنگ صحیح افزودند: ما از شاگردی و یادگیری هیچ ابایی و ننگی نداریم اما نمی خواهیم دانشگاههای ما باز تولید «دانشگاههای امریکایی با همان فرهنگ غلط غربی» باشند.

رهبر انقلاب با ابراز خرسندی از فضای ایرانی- اسلامیِ مجموعه های فعال در عرصه های سلولهای بنیادی، نانو، زیست فناوری و هسته ای گفتند نخبگان فعال در این زمینه ها، کار علمی را نوعی جهاد می دانند و این تفکر و نگرش در همه محیطهای دانشگاهی مورد نیاز است.

حضرت آیت الله خامنه ای در جمع‌بندی این بخش از سخنانشان تأکید کردند: شرایط ما با شرایط دیگران متفاوت است. ما باید ایرانی بیندیشیم، ایرانی فکر کنیم و ایرانی زندگی کنیم که رعایت و اجرای الگوی پیشرفت اسلامی- ایرانی می تواند به این هدف کمک شایانی کند.

ایشان تقلید از فرهنگ دانشگاههای غربی را باعث از بین رفتن نوآوری و ابتکارات علمی خواندند و گفتند: تقلید از دیگران، نوزایی و نشاط حقیقی علمی را هم از بین می برد.

رهبر انقلاب اسلامی در ششمین نکته سخنان خود، جامعه نخبگانی را به ایفای نقش در زمینه دیپلماسی عمومی فراخواندند.

ایشان گردآوردن «نخبگان ایرانِ فرهنگیِ بزرگ» یعنی نخبگان قلمرو وسیع فرهنگ ایرانی در قرنهای گذشته را نمونه ای از ظرفیت بالقوه جامعه نخبگانی خواندند و افزودند: ارتباط گیری و گردآوری نخبگان منطقه غرب آسیا، جهان اسلام، محور مقاومت و حتی گردآوری نخبگان حق‌جوی عالم در همه کشورها از جمله امریکا و اروپا می تواند با نوعی نهادسازی به ارائه و ترویج «دانش پاک و با شرافت» و «اندیشه درست» منجر شود.

حضرت آیت الله خامنه ای، با نقد برخی کم‌کاری‌ها در ارائه راه سوم برخاسته از انقلاب اسلامی به جهانیان گفتند: راه ما نه سوسیالیستی است نه متکی بر لیبرال دمکراسی. ما به برکت اسلام راه سومی را به ملتها ارائه کرده ایم که باید بیش از پیش با سخن منطقی و عمل خود، دل ها را به این راه سودمند برای بشریت جذب کنیم و ملتها را از نفوذ روزافزون فرهنگ منحط غرب نجات دهیم.

رهبر انقلاب در آخرین فراز سخنانشان در جمع دو هزار نخبه جوان بر ایجاد و گسترش امید تأکید کردند و گفتند: نخبگان، اساتید و پیشروان حرکت علمی نگذارند امید به وجود آمده برای پیشرفت علمی کشور دچار اختلال شود.

ایشان در همین زمینه افزودند: در کشور البته مشکلات مختلفی وجود دارد اما نباید این مشکلات را یک‌طرفه و بدون توجه به موفقیتها مدام مطرح و بر سر آن مرثیه خوانی کرد، چرا که در این صورت امید در دل جوانان کم فروغ می شود.

رهبر انقلاب اسلامی توجه و تبیین موفقیت‌های بزرگ را از وظایف نخبگان در قبال نسل جوان دانستند و افزودند: استعداد ایرانی بعد از انقلاب به‌وجود نیامده بلکه موهبتی همیشگی و خدادادی است، اما انقلاب با میدان دادن به این استعدادها، ایران را از حالت راکد و عقب افتاده و وابسته، به کشوری مستقل، در حال پیشرفت و برخوردار از موفقیتهای فراوان تبدیل کرد که باید به این واقعیات توجه کامل داشت.

ایشان نتایج «مقایسه پیشرفت‌های علمی دانشگاهها در چهل سال اخیر را با قبل از انقلاب» حیرت‌آور خواندند و افزودند: این حرکت عظیم البته در اول راه است، اما به فضل الهی و همت نخبگان و جوانان به اوج خواهد رسید و جوان ایرانی باید با این نگاه به آینده بنگرد.

حضرت آیت الله خامنه ای توکل، تقوا و معنویت را مایه امید حقیقی و روزافزون خواندند و به نخبگان جوان توصیه کردند: هرچه می توانید دل های پاکتان را پاک‌تر کنید و در حرف و عمل خداوند کریم را همواره مدنظر داشته باشید، آن وقت همراهی و یاری خدا را در پیشرفت مداوم احساس و درک خواهید کرد.

رهبر انقلاب در پایان سخنانشان با تکرار سخنان چند سال قبل خود یادآوری کردند: گفته ایم که باید به گونه ای پیشرفت کنیم که ۵۰ سال بعد هر نخبه ای و هر کسی که در جهان خواست تازه‌های علم را فرا بگیرد، ناچار به دانستن زبان فارسی باشد و تحقق این هدف، حتماً در دایره هوش و استعداد و همت ایرانی امکان پذیر است.

در این دیدار همچنین آقای ستاری معاون علمی و فناوری رئیس جمهور، پیشرفت درونزای علمی را براساس نیروی انسانی، آموزش و فرهنگ بومی، رویکرد بنیاد ملی نخبگان اعلام کرد و گفت: از نظر ما نخبه کسی است که برای کشور خود ارزش افزوده و اشتغال ایجاد کند و بر این اساس حمایتهای بنیاد ملی نخبگان منوط به انجام کار و تلاش و نوآوری است.

آقای ستاری، طرح سرآمدان علمی و برگزاری جوایز مصطفی و شهید احمدی روشن را از جمله برنامه های در حال اجرای بنیاد علمی نخبگان خواند و افزود: اقتصاد دانش بنیان در نقطه مقابل اقتصاد نفتی و وابسته است و در آن، کیفیت نیروی انسانی و وارد کردن بخش خصوصی به سرمایه گذاری اصل است.

در این دیدار قبل از سخنان رهبر انقلاب ۱۲ تن از نخبگان و محققان رشته های مختلف، دیدگاههای خود را بیان کردند. آقایان:

-    سید علی موسوی- استادیار مهندسی پزشکی

-    یوسف قاسمی- دکترای حقوق و مؤسس شرکت دانش بنیان در زمینه خدمات حقوقی

-    محمد فدایی- دانشجوی دکترای مدیریت دولتی

-    عرفان صلواتی- پسادکترای ریاضی از دانشگاه امیرکبیر و دارنده مدال طلای المپیاد جهانی

-    مجتبی محصولی- دانشیار مهندسی عمران دانشگاه شریف

-    حسن انصاری فر- کارشناس ارشد فناوری اطلاعات

-    علی کاظمی تبریزی- دانشجوی دکترای صنایع چوب و کاغذ

-    رسول رجایی- دانشجوی دکترای مهندسی برق از دانشگاه تربیت مدرس

-    امید حاتمی- دانشجوی دکترای مدیریت

-    حسینعلی اخلاقی- دکترای مهندسی نفت

و خانم ها:

-    الهه شاکری- دانشجوی دکترای پژوهش هنر

-    سیده صدیقه مدنی- فوق تخصص بیماری های غدد از دانشگاه علوم پزشکی تهران

در سخنان خود بر این نکات تأکید کردند:

-    ضرورت اصلاح نگرشها به کارآفرینان نوآور در جامعه

-    لزوم حذف مقررات دست‌وپاگیر در جهت حمایت از نخبگان و مسیر پژوهشهای کاربردی

-    ضرورت سرمایه گذاری در رشته های علوم پایه

-    راه اندازی تلویزیون اینترنتی به منظور غلبه بر فقر تولید محتوا در فضای مجازی

-    انتقاد از شرایط دشوار کسب و کارهای جدید در کشور

-    لزوم رسیدگی به وضع مدارس سمپاد

-    حمایت از کسب و کارهای اینترنتی و جلوگیری از متوقف کردن سلیقه ای فعالیت آنها

-    بیان پیشنهادهایی درخصوص اصلاح نظام اداری کشور

-    تأکید بر ساماندهی و ارتقاء فعالیتهای آموزش برون مدرسه ای همچون المپیادهای علمی

-    پیشنهاد تغییر معیار اختصاص بودجه به دانشگاهها و مراکز علمی کشور از شاخص «سرانه دانشجو- استاد» به شاخص کیفیِ «حل مسائل کشور»

-    ضرورت حرکت به سمت الگوهای جدید آموزشی بویژه «آموزشِ پژوهش‌محور» با اولویت کارآفرینی و افزایش رفاه اجتماعی

در پایان این دیدار، نماز ظهر و عصر به امامت رهبر انقلاب اسلامی اقامه شد.

جمهوری اسلامی ایران با دستیابی به رادارهای برد بلند ماوراءافق‌نگر می‌‌تواند تا کیلومترها دورتر از مرزهای خود، آسمان منطقه را رصد و بسیاری از هواپیماهای آمریکایی را از لحظه برخاستن از باند پایگاهشان کشف و رصد کند.

آذرماه سال 93 قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیا(ص) برای نخستین مرتبه از اعلام اخطار به یک فروند هواپیمای جاسوسی U-2 آمریکایی خبر داد. دو سال بعد، در سوم مهرماه سال 95 نیز فرمانده وقت قرارگاه پدافند هوایی خبر کشف و اعلام اخطار به هواپیمای U-2 آمریکایی را اعلام کرد.

اما ماجرای کشف و اعلام اخطار ایران به هواپیمای U-2 آمریکایی به همین جا ختم نمی‌شود و در سال 96 نیز یک بار دیگر این هواپیما در تور شبکه پدافندی ایران می‌افتد و امیر اسماعیلی روند کشف اعلام اخطار به این هواپیما را این‌گونه بیان می‌کند:

"قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء از 10 دقیقه پیش از اخطار و زمانی که این هواپیما از پایگاه خود پرواز کرد، آن را رصد می‌کرد و زمانی که متوجه شد این هواپیما تمایل به جاسوسی دارد به خلبان آن تذکر داد. کل این عملیات (اعلام اخطار) 30 ثانیه طول کشید و ساعت 9:30 صبح روز نخست فروردین 96 و چهار ساعت مانده به سال تحویل اتفاق افتاد."

هواپیمای U-2s آخرین نسخه از این هواپیما است که هم‌اکنون عملیاتی است

از همان زمان این موضوع مطرح بود که؛ ایران چگونه توانسته است این هواپیما را از زمان برخاستن از باند پایگاهش رصد کند و پیش از رسیدن آن به مرزهای کشورمان به آن اخطار دهد؟

هواپیمای U2 یک هواپیمای شناسایی پیشرفته و دوربرد، ساخت شرکت لاکهید مارتین آمریکا است و حدود 50 سال است که در نیروی هوایی آمریکا به‌کار گرفته می‌شود.

اگرچه این هواپیمای جاسوسی رادارگریز نیست ولی سقف پروازی بالا و  قابلیت پرواز در ارتفاع 21کیلومتری آن موجب شده تا کشف آن توسط رادارها قدری مشکل باشد. همچنین این هواپیما قابلیت 12 ساعت مداومت پروازی دارد.

البته تاکنون 3 فروند از این نوع هواپیما توسط کشورهای کوبا (27 اکتبر 1962)، چین (10 ژانویه سال 1965) و شوروی سابق (اول می 1960) شناسایی و سرنگون شده‌اند.

جالب است که هر 3 کشور نیز، با استفاده از موشک‌های S-75 یا همان موشک‌های سام2 که یک موشک ارتفاع بالای پدافندی و ساخت شوروی است، این هواپیما را منهدم کردند.

در سال‌های اخیر ارتش ایالات متحده پهپاد پیشرفته RQ-4 گلوبال هاوک را برای جایگزینی این هواپیما طراحی و تولید کرد اما گلوبال هاوک نتوانست به جایگزین مناسبی برای U-2 بدل شود، ضمن آنکه پهپاد MQ-4C ترایرتون که نمونه دریایی پهپاد گلوبال هاوک است نیز در تاریخ 30 خرداد 98 از زمان برخاست از پایگاه الظفره امارات توسط پدافند ایران رصد شده و با شلیک سامانه موشکی سوم خرداد در نزدیکی تنگه هرمز منهدم شد.

مهرماه امسال سردار تقی‌زاده جانشین وزیر دفاع در دومین همایش مصون‌سازی زیرساخت‌ها از توقف پرواز‌ هواپیماهای جاسوسی U-2 آمریکایی بر فراز آسمان منطقه خبر داد و گفت که پس از رونمایی ایران از سامانه پدافندی باور373 هواپیماهای U-2 آمریکایی که از قبرس پرواز می‌کردند و هفته‌ای دو مرتبه بر فراز آسمان منطقه گشتزنی می‌کردند،  پروازهای خود را متوقف کردند.

پایگاهی که U-2های آمریکایی از آن برای پرواز بر فراز آسمان منطقه استفاده می‌کردند پایگاه هوایی "آکورتیری" واقع در جنوب قبرس و متعلق به نیروی هوایی انگلستان است.

نمایی از پایگاه هوایی آکورتیری نیروی هوایی انگلیس در جنوب قبرس
در تصویر دو فروند هواپیمای C-130 و دو فروند بالگرد CH-47 شینوک دیده می‌شوند

U-2های آمریکایی  از سال‌ها پیش در این پایگاه مستقر بوده و درجریان حمله آمریکا به عراق و افغانستان هم از این پایگاه برای اجرای مأموریت استفاده می‌کردند. فاصله این پایگاه از مرزهای غربی ایران در حدود 1200 کیلومتر و از مرزهای جنوبی ایران در حدود 2000 کیلومتر است، لذا برای رصد و شناسایی پرواز‌های این پایگاه نیاز به رادارهای برد بلند ماوراء‌افق‌نگر است.

فاصله پایگاه هوایی آکورتیری از مرزهای غربی ایران

فاصله پایگاه هوایی آکورتیری از مرزهای جنوبی ایران جایی که یک رادار برد بلند کیهان مستقر شده است

در فاصله سال‌های 93 قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیا از یک رادار ماورا‌ء‌افق‌نگر سپهر با برد بیش از 2500 تا 3000 کیلومتر رونمایی کرد که با توجه به فاصله قبرس تا ایران احتمالاً این رادار توانسته‌ هواپیمای U-2 آمریکایی را از زمان برخاستن از پایگاهش در قبرس کشف کند.

رادارهای ماوراء افق با تاباندن پرتو راداری فرکانس خاص، به‌سمت جو امکان رصد زمین و آسمان منطقه مورد نظر را بسیار فراتر از میزان قابل پوشش با رادارهای معمولی دارد.

در واقع رادارهای معمولی مستقر در ارتفاع سطح دریا، به‌دلیل انحنای کره زمین، امکان مشاهده اهداف در برد بیش از 30کیلومتری در سطح زمین (ارتفاع پایین) را ندارند و به همین دلیل یا باید روی یک برجک و یا در ارتفاعات نصب شوند اما رادارهای ماوراء افق به‌واسطه استفاده از قابلیت بازتاب امواج با باند فرکانسی خاص از جو زمین، می‌توانند هم اهداف هوایی و هم اهداف زمینی را تا فواصل بسیار زیادی کشف و به‌عنوان اولین حلقه از هشدار زودهنگام در شبکه پدافند هوایی عمل کنند.

نحوه عملکرد رادارهای ماوراء افق

آبان ماه سال 1393 رادار کیهانی «سپهر» با برد بیش از 2500 کیلومتر با موفقیت تست شد. این رادار که تا کنون تصویری از آن منتشر نشده یک رادار برد بلند است که اهداف رادارگریز با سطح مقطع بسیار پایین را کشف می‌کند و قابلیت شناسایی تمامی اهداف در ارتفاع پست، ارتفاع متوسط و ارتفاع بالا را دارد و اهداف ریز پرنده، موشکهای بالستیک و نیمه‌بالستیک و نیز موشکهای کروز به‌راحتی توسط این رادار کشف و شناسایی می‌شوند.

در بهمن ماه سال 93 هم امیر اسماعیلی از پیشرفت 40درصدی استقرار رادار سپهر در مناطق مختلف کشور خبر داده بود که قاعدتاً تا الآن باید درصد زیادی از این استقرار عملیاتی شده باشد.

 با ارتقای توان راداری و پدافندی ایران، نیروهای مسلح کشورمان قادر به دفاع عمقی از آسمان کشور و رصد پرنده‌های بیگانه پیش از رسیدن به مرزهای هوایی ایران هستند.

علامه شهید سید اسماعیل بلخی، یکی از این ژرف‌اندیشان وحدت‌نگر است که همواره برای احیای اخوت دینی در افغانستان، تلاش کرده و به صورت گسترده محورها، راه‌کارها، موانع و پیامدهای آن را شفافیت بخشیده و بررسی نموده است.

شهید بلخی علت اصلی تفرقه مسلمین را فاصله گرفتن از تعالیم قرآن می­داند، از این رو در خطابه‌ها و اشعارش مسلمانان را به اتحاد و همبستگی فرا می­خواند و یکی از راه­های اساسی رشد و تکامل اجتماعی و سعادت امت اسلامی را درسایه اتحاد می داند.

اتحاد جهان اسلام بعد از سید جمال الدین اسدآبادی  یکی از دغدغه‌های مهم هر مسلمان متعهد و دلسوز در کشورهای اسلامی ‌بوده است؛ اما در افغانستان که بیش از هرکشوری اتحاد مسلمانان ضرورت داشته، کسی که بیش از همه در راه تحقق آن‌مبارزه کرد و در جهت آگاهی و اتحاد مسلمانان پانزده سال شرایط سخت زندان را نیز تحمل کرد، شهید سید اسماعیل بلخی(۱۲۹۹- ۱۳۴۷ش) است.

حدود ۵۰۰۰ بیت شعر از ایشان باقی مانده است که بیش از یک سوم آن به مقوله وحدت اختصاص دارد و در مجموعه سخنرانی‌های باقی مانده از وی روی مسأله وحدت امت اسلامی بسیار تأکید شده است.

بلخی علل عقب ماندگی مسلمانان را تفرقه و نفاق می‌داند و در سخنرانی های خود فریاد می زد: «بارها داد زدم، که کشورهای اسلامی اگر عقب ماندگی داشته باشد، به همین درد بی درمان تفرقه گرفتار بوده است، همین دردی است که سال‌ها یک‌دیگر خود را شیعه و سنّی گفته جدا کردیم. این مصیبت را دشمن ما در بین ما مسلمان‌ها انداخته است…».

او خطاب به مسلمانان شیعه و سنی ضرورت اتحاد و همبستگی مسلمانان را مطرح کرده، دخالت بیگانگان را علت تشدید اختلافات می‌داند: «همه ما مسلمان هستیم و اختلاف شیعه و سنی نمی‌تواند و نباید در ارکان اسلامیت ما تزلزل وارد کند.

در اين آيه ویژگی‌های انسان نسبت به حيوانات ديگر مدنظر است، نه انسانی نسبت به انسانی ديگر. با اين نگاه حتی افراد زشت هم در مقایسه با حيوانات ديگر زيباترند.

قرآن کريم در آيه 3 سوره تغابن می‌فرماید «وَ صَوَّرَكُمْ فَأَحْسَنَ صُوَرَكُمْ؛ و شما آدميان را به زيباترين صورت برنگاشت»؛ اين در حالی است که ما در جامعه با افرادی روبرو می‌شویم که به‌طور خدادادی و مادرزادی کندذهن يا کریه‌المنظر هستند يا دارای معلوليت جسمانی می‌باشند. چگونه اين موارد با آيه قابل‌جمع هستند؟

خداوند متعال در آيه 3 سوره تغابن می‌فرماید: «وَ صَوَّرَكُمْ فَأَحْسَنَ صُوَرَكُمْ » يعنی خداوند متعال صورت انسان را مجهز به جهازى بسيار دقيق كرد كه با آن جهاز و وسايل می‌تواند انواع كارهاى عجيب را انجام دهد، كارهايى كه ساير موجودات جاندار از انجام آن عاجزند؛ و نيز از مزايايى از زندگى بهره‌مند‌است كه آن مزايا براى غير انسان ابداً فراهم نيست. (1)

قامتى موزون و راست، با صورتى زيبا و دلپذير، درنهایت نظم و استحكام كه امتياز آن بر صورت موجودات زنده ديگر و انواع حيوانات در نخستين برخورد روشن و آشكار است و همين ساختمان ويژه به او امكان می‌دهد كه به انواع كارها و صنايع ظريف يا سنگین‌دست زند و با داشتن اعضاى مختلف به‌راحتی زندگى كند و از مواهب حيات بهره گيرد. (2)

انسان برخلاف غالب حيوانات كه با دهان آب و غذا می‌خورند با دست خود و با دقت و ظرافت غذا و نوشيدنى را برمی‌دارد و به دهان می‌گذارد و اين امر كمک فراوانى به انتخاب غذاهاى پاک از غذاهاى آلوده به اجزاء خارجى و اضافى می‌کند؛ میوه‌ها را به‌راحتی پوست می‌کند و اجزاء غیرقابل استفاده را دور می‌ریزد. (3)

پس در اين آيه ویژگی‌های انسان نسبت به حيوانات ديگر مدنظر است، نه انسانی نسبت به انسانی ديگر. با اين نگاه حتی افراد زشت هم در مقایسه با حيوانات ديگر زيباترند.

علامه طباطبايی (ره) در فرمايش دقیق‌تری فرمودند:

در جمله «وَ صَوَّرَكُمْ فَأَحْسَنَ صُوَرَكُمْ‏» منظور از "تصوير" قلم‌به‌دست گرفتن و نقشه كشيدن نيست، بلكه منظور، اعطاى صورت است و صورت هر چيز قوام و نحوه وجود آن‏ است، هم چنان‌که در جاى ديگر فرمود: «لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ فِي أَحْسَنِ تَقْوِيمٍ»؛ انسان را در نيكوترين تقويم آفريديم (4)

و "حُسن صورت" عبارت است از تناسب تجهيزات آن نسبت به يكديگر و تناسب مجموع آن‌ها با آن غرضى كه به خاطر آن غرض ایجادشده؛ اين است معناى حُسن، نه خوشگلى و زيبايى منظر و يا نمكين بودن، چون حُسن يک معناى عامى است كه در تمامى موجودات جارى است هم چنان‌که فرمود: «الَّذِي أَحْسَنَ كُلَّ شَيْ‏ءٍ خَلَقَهُ»؛ خدايى كه خلقت هر چيزى را نيكو كرد (5). (6)

پی‌نوشت‌ها:

1. ترجمه تفسير الميزان، ج 17، ص 527.
2. همان.
3. تفسير نمونه، ج 20، ص 160.
4. تین/ آیه 4.
5. سجده/ آیه 7.
6. ترجمه تفسير الميزان، ج ‏19، ص 496.

مجموعه‌ای از مهم‌ترین توصیه‌ها و بیانات رهبر معظم انقلاب درباره راهپیمایی اربعین حسینی در قالب اینفوگرافیک منتشر شد.

اربعینی دیگر در پیش است؛ موسمی الهی که یک سال در انتظارش بودیم تا با وزیدن نسیمش خودمان را به دست نور اربعین بسپاریم. بسیاری از محبان از مدت‌ها قبل از اربعین، وارد فضای نور اربعینی می‌شوند؛ آنان در شهر و دیار خودشانند اما گویی قلب‌هایشان را خیلی زودتر از جسمشان روانه کرده‌اند و چه‌قدر این حس و حال با آیۀ «یَهْدِی اللَّهُ ِنُورِهِ مَنْ یَشاءُ» سازگار است. 

این تعداد از انسان‌ها که هر ساله در کربلا حضور پیدا می‌کنند، تنها قسمت کوچکی از عاشقان و محبان امام‌حسین علیه‌السلامند که با قلب و جسمشان توفیق حضور در این سرزمین نور را پیدا کرده‌اند، این در حالی است که صدها برابر این جمعیت که به دلایل مختلف نتوانستند در راهپیمایی اربعین حضور یابند، قلب‌هایشان را به سوی حریم امام عالم روانه کردند و زیر لب اینگونه ندا می‌دهند که:

«گرچه دوریم به یاد تو سخن می‌گوییم/ بُعد منزل نبود در سفر روحانی»

به همین مناسبت مجموعه‌ای از مهم‌ترین توصیه‌ها و بیانات رهبر معظم انقلاب درباره راهپیمایی اربعین حسینی در قالب اینفوگرافیک منتشر می شود.