
emamian
بیانات در منزل سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی
خداوند انشاءالله که به شماها اجر بدهد، صبر بدهد. [حاج قاسم] زندگیاش هم برای شما امتحان بود، شهادتش هم برای شما امتحان است. رنج زیاد است، غصّه بزرگ است، امّا اجر هم به همین اندازه بزرگ است. بایستی تحمّل کنیم، بایستی از خدای متعال راضی باشیم؛ بالاخره هر کسی از این مرحلهی زندگیِ این نشئه به نشئهی بعد عبور خواهد کرد -همه عبور میکنند: من، شما، دیگران، همه؛ جوان، پیر- نوع عبور کردن مهم است؛ آن کسی که در راه خدا شهید میشود، برای خدا با اخلاص عمل میکند [به بهترین وجه عبور میکند]. حاج قاسم صد بار در معرض شهادت قرار گرفته بود؛ این بار اوّل نبود، ولی در راه خدا، در راه انجام وظیفه، در راه جهاد فیسبیلالله پروا نداشت؛ از هیچ چیز پروا نداشت؛ نه از دشمن پروا داشت، نه از حرف این و آن پروا داشت، نه از تحمّل زحمت پروا داشت. بیستوچهار ساعت فرض کنید در فلان کشور گذرانده، نوزده ساعت کار کرده! با این، با آن، بنشین، مجاب کن، استدلال کن، حرف بزن. چرا؟ برای اینکه او را به یک نتیجهی مطلوب برساند؛ برای خودش که کار نمیکرد، برای [تحقّق] آنها کار میکرد؛ حاج قاسم این جوری بود؛ خوب زندگی کرد؛ خدا رحمتش کند؛ خوب زندگی کرد. شما هم با او خوب زندگی کردید؛ شما هم صبر کردید، همراهی کردید، مشکلات را تحمّل کردید؛ خود شما، فرزندانتان، پسرها، دخترها، مشکلات را تحمّل کردید؛ اینها همهاش پیش خدای متعال اجر دارد. بالاخره از این مرحله و از این نشئه باید عبور کرد؛ [او] به بهترین وجه عبور کرد.
ما شهید زیاد داریم -در بین سرداران هم شهید داریم، در بین آحاد معمولی هم شهید داریم- امّا شهیدی که به دست خبیثترین انسانهای عالم یعنی خود آمریکاییها به شهادت برسد و آنها افتخار کنند که او را توانستند شهید کنند، چنین شهیدی غیر از حاج قاسم من کس دیگری را یادم نمیآید؛ جهادش جهاد بزرگی بود، خدای متعال شهادت او را هم شهادت بزرگی قرار داد؛ انشاءالله امیدواریم که خداوند درجاتش را عالی کند و آن نعمت عظیمی که شامل حال او شد، بر او گوارا باشد که حقّش بود و شایستهِی این نعمت بزرگ بود. واقعاً اگر حاج قاسم در رختخواب میمرد، یا در تصادف میمرد، یا با این ناخوشیها میمرد -[چون] اواخر، سینهاش ناراحت بود، شیمیایی بود، مشکل بود- آدم غصّهاش میشد؛ حاج قاسم باید همین جور به شهادت میرسید. البتّه برای ما خیلی سخت است؛ برای شما سخت است، شاید برای من سختتر هم باشد؛(۱) ولیکن باید تحمّل کرد، باید از این مرحله عبور کنیم.
امیدواریم انشاءالله خدای متعال این دلها را شاد کند؛ این ضربهای که وارد آمد، ترمیم بشود، انشاءالله به فضل الهی سکینهی خودش را بر دلهای شماها، بر دلهای ما، بر دلهای همهی مردم نازل کند. شما امروز دیدید؛ خب در کرمان حاج قاسم را همه از نزدیک میشناختند؛ این جمعیّتی که امروز در کرمان به خیابان آمد، این چیز عجیبی نبود؛ امّا تبریز چه؟ دیدید تبریز را؟ دیدید؟ چه جمعیّتی! چه احساس ارادتی! چه اشکی ریختند مردم تبریز -آن جمعیّت عظیم میلیونی- در خیابان! [البتّه] اینها نعمتهای جلوی چشم ما است که خدای متعال برای اینکه ماها بفهمیم که قدر شهادت چقدر است، اینها را جلوی چشم ما میگذارد -حالا تشییعش را هم خواهید دید که چه خواهد شد و چه تشییعی از او بشود- اینها نعمتهای کوچکی است که جلوی چشم ما است؛ نعمتهای بزرگ، آنهایی است که ما نمیبینیم، آنهایی که ما نمیفهمیم، آنهایی که «ما رَاَت عَینٌ وَ لا سَمِعَت اُذُنٌ وَ لا خَطَرَ عَلى قَلبِ بَشر»،(۲) به دلهای ما حتّی خطور نکرده آن جور نعمتها، اصلاً قابل تصوّر برای ما نیست؛ [آنها را] خدای متعال در اختیار او گذاشته. خوشا به حالش، خوشا به حالش، خوشا به حالش! او به آرزوی خودش رسید؛ او آرزو داشت؛ برای شهیدشدن گریه میکرد؛ خب خیلی از رفقایش هم رفته بودند و داغدار رفقایش هم بود امّا در خودش هم شوق به شهادت جوری بود که اشک او را جاری میکرد؛ به آرزوی خودش رسید. امیدواریم انشاءالله شماها هم به آرزوی خودتان برسید، ما هم به آرزوی خودمان برسیم و خدای متعال این فقدان را جبران کند.
شما هم تحمّل کنید؛ تحمّل کنید؛ خود این تحمّل، اجر دارد، ثواب دارد. مجاهدت در راه خدا یعنی یک مبارزهِی درونی؛ هر جهاد بیرونی، در واقع تکیه دارد به یک جهاد درونی؛ یعنی آن مردی که میرود جلوی دشمن و واهمه نمیکند و در همهی میدانها نه خستگی میفهمد، نه سرما میفهمد، نه گرما میفهمد، این اگر چنانچه در درون خودش در آن جهاد اکبر پیروز نشده بود، این جور نمیتوانست [جلوی دشمن] برود؛ پس مجاهدتهای بیرونی، متّکی به مجاهدتهای درونی است. شما هم تکیه کنید به همان مجاهدت درونی خودتان و با یاد خدا دلتان را آرامش بدهید؛ انشاءالله خدای متعال دلهای شما را آرامش خواهد داد. ما هم دعا میکنیم. میبینید مردم چه کار دارند میکنند برای حاج قاسم؛ این برای شما تسلّا است. امروز در تهران -بالا، پایین، همه جا؛ حال اینجا دور خانهی شما که جمعیّت فراوانی ایستادهاند- در شهرهای مختلف، همهی مردم عزادارند یعنی احساس عزاداری میکنند؛ این برای شما تسلّا باید باشد. بدانید که مردم قدر پدر شما را دانستند و این ناشی از اخلاص است؛ این اخلاص است. اگر اخلاص نباشد، این جور دلهای مردم متوجّه نمیشود؛ دلها دست خدا است؛ این که دلها این جور همه متوجّه میشوند، نشاندهندهی این است که یک اخلاص بزرگی در آن مرد وجود داشت، مرد بزرگی بود. خدا انشاءالله درجاتش را عالی کند.
پیام تسلیت رهبر انقلاب در پی شهادت سردار شهید سپهبد قاسم سلیمانی و شهدای همراه او
در پی شهادت سردار پرافتخار اسلام شهید سپهبد حاج قاسم سلیمانی و شهدای همراه او بویژه مجاهد بزرگ اسلام جناب آقای ابومهدی المهندس رهبر انقلاب پیامی صادر کردند.
پایگاه اطلاعرسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیتالله خامنهای (KHAMENEI.IR) متن پیام را به شرح زیر منتشر میکند.
بسم الله الرحمن الرحیم
ملّت عزیز ایران!
سردار بزرگ و پرافتخار اسلام آسمانی شد. دیشب ارواح طیّبهی شهیدان، روح مطهّر قاسم سلیمانی را در آغوش گرفتند. سالها مجاهدت مخلصانه و شجاعانه در میدانهای مبارزه با شیاطین و اشرار عالم و سالها آرزوی شهادت در راه خدا، سرانجام سلیمانی عزیز را به این مقام والا رسانید و خون پاک او به دست شقیترین آحاد بشر بر زمین ریخت. این شهادت بزرگ را به پیشگاه حضرت بقیّةالله ارواحنا فداه و به روح مطهّر خود او تبریک و به ملّت ایران تسلیت عرض میکنم. او نمونهی برجستهای از تربیتشدگان اسلام و مکتب امام خمینی بود، او همهی عمر خود را به جهاد در راه خدا گذرانید. شهادت پاداش تلاش بیوقفهی او در همهی این سالیان بود، با رفتن او به حول و قوّهی الهی کار او و راه او متوقّف و بسته نخواهد شد، ولی انتقام سختی در انتظار جنایتکارانی است که دست پلید خود را به خون او و دیگر شهدای حادثهی دیشب آلودند. شهید سلیمانی چهرهی بینالمللی مقاومت است و همهی دلبستگان مقاومت خونخواه اویند. همهی دوستان -و نیز همهی دشمنان- بدانند خطّ جهاد مقاومت با انگیزهی مضاعف ادامه خواهد یافت و پیروزی قطعی در انتظار مجاهدان این راه مبارک است. فقدان سردار فداکار و عزیز ما تلخ است ولی ادامهی مبارزه و دست یافتن به پیروزی نهایی کام قاتلان و جنایتکاران را تلختر خواهد کرد.
ملّت ایران یاد و نام شهید عالیمقام سردار سپهبد قاسم سلیمانی و شهدای همراه او بویژه مجاهد بزرگ اسلام جناب آقای ابومهدی المهندس را بزرگ خواهد داشت و اینجانب سه روز عزای عمومی در کشور اعلام میکنم و به همسر گرامی و فرزندان عزیز و دیگر بستگان ایشان تبریک و تسلیت میگویم.
سیّدعلی خامنهای
۱۳دیماه ۱۳۹۸
بیانات در دیدار جمعی از پرستاران سراسر کشور
بسماللهالرّحمنالرّحیم (۱)
والحمد لله ربّ العالمین و الصّلاة و السّلام علی سیّدنا و نبیّنا ابیالقاسم المصطفیٰ محمّد و علی آله الاطیبین الاطهرین المنتجبین سیّما بقیّة الله فی الارضین.
خیلی خوشآمدید برادران عزیز، خواهران عزیز، جامعهی بسیار باارزش پرستاری؛ هم روز پرستار را به شما تبریک عرض میکنم، هم تبریک عرض میکنم همزمانیِ روز پرستار را با ولادت حضرت زینب؛ این یک امر مهمّی است. آن کسانی که هوشمندانه این نام را، این عنوان را برای روز پرستار، این زمان را برای روز پرستار انتخاب کردند، کار مبارکی انجام دادند؛ حقیقتاً بهجا است.
حضرت زینب کبریٰ (سلام الله علیها) یک بانوی برجستهی در تاریخ بشریّت است، نه فقط تاریخ اسلام؛ واقعاً این جور است. آن شخصیّت مستحکم و قوی، آن انسان بزرگ، آن انسانی که «زن نگر دست خدا در آستین»؛(۲) آنچنان که او عمل میکند کمتر انسانی -چه مرد، چه زن- میتواند با این قدرت، با این استحکام وارد میدانهای دشوار بشود. این بانوی بزرگ، الگوی پرستاری شناخته شده است و با این نامگذاری بین شما جامعهی پرستاران و بین این بانوی باعظمت یک ارتباط ویژهای برقرار شده؛ این را من به شما تبریک عرض میکنم.
دو سه مطلب عرض میکنم؛ یکی راجع به مسائل پرستاری، یک جمله هم راجع به مسائل مربوط به نهم دی -که پریروز، روز نهم دی بود- یک اشارهای [هم] به مسائل جاری.
در مورد پرستاری آنچه اعتقاد بنده و دید بنده است این است: من عرض میکنم پرستاری ترکیبی از یک مجموعهی ارزشهای اخلاقی و فضایل انسانی است؛ از شفقت و دلسوزی بگیرید تا مسئولیّتپذیری، تا صبر و بردباری در برابر بیتابیها و کجخلقیها که همهی اینها فضیلتهای بزرگ انسانی است و مشکلات جوامع بشری غالباً به خاطرِ نداشتن اینها است و پرستاری مجموعهای از یک چنین ارزشهایی است، تا اهتمام و دقّت و رعایت نسبت به آن انسانی که تحت رعایت او است -با دقّت، با رعایت، با اهتمام- تا صبر و استقامت و دلزده نشدن از مشاهدهی سختیها. بعضی از شغلها هست که همهی سر و کار این شاغل، با مناظر زیبا و نیکوی زندگی است؛ شغل شما، شغلی است که سر و کارتان دائماً با بیماری است، با بیمار است، با درد است، با رنج است؛ شما در مقابل اینها، صبر میکنید، دلزده نمیشوید، دلسرد نمیشوید، کارتان را انجام میدهید؛ اینها فضایل اخلاقی است؛ لذا این [سخنی] را که من عرض میکنم از روی ایمان کامل عرض میکنم که تکریم پرستار به معنای تکریم فضایل انسانی است؛ اگر ما شخصیّت پرستار را برجسته میکنیم و برای پرستار ارزش قائل میشویم -که البتّه بنده بارها این نکات را گفتهام- در واقع ارزشگذاری برای فضایل اخلاقی و انسانیِ کمیاب است؛ اینها فضایل اخلاقی است.
من حالا یک جملهی معترضهای اینجا [در مورد] اینکه گفتم اینها در جامعه کمیاب است، بگویم: درست است که ما از پرستار باید تجلیل کنیم، تکریم کنیم، پرستار را احترام کنیم، امّا فراتر از آن، این فضایلی را که گفتیم پرستاری ترکیبی از آنها است باید در جامعه گسترش بدهیم؛ ما نیاز داریم، جامعهی ما نیاز دارد. امروز جامعهی ما به شفقّت بین افراد و آحاد جامعه احتیاج دارد؛ امروز جامعهی ما به همدلی، به مسئولیّتپذیری، به بردباری، به صبر، به مانند این چیزها احتیاج دارد. ما امروز در حال حرکت در یک مسیر بسیار مهم، پُرافتخار و خطیر هستیم؛ ما جامعهی ایرانی، داریم به سمت قلّهای حرکت میکنیم و حرکت به سمت قلّه مراقبت لازم دارد، شرایطی لازم دارد؛ در جادّههای صاف و آسفالته، آن مراقبتها لزومی ندارد؛ امّا وقتی انسان دارد به سمت یک قلّهای حرکت میکند مراقبتهایی لازم است. امروز جامعهی ما، کشور ما، مردم ما، احتیاج دارند به این خصوصیّات: با هم صبر کنیم، با هم بردبار باشیم، با هم مهربان باشیم، با شفقّت باشیم، به هم کمک کنیم. البتّه جِبِلّت(۳) ایرانی و ریشههای اخلاقی ایرانیِ مسلمان همینها است. خب، شما دیدید در قضایا و بلایای طبیعیای که پیش میآید مردم چطور با دل و جان میروند، حرکت میکنند؛ بله، اینها هست، [امّا] باید ترویج بشود، باید توسعه پیدا کند. همهی کسانی که در این زمینهها میتوانند نقش ایفا کنند، [مثل] دستگاههای مدیریّتی، سازمانهای تبلیغاتی، رسانهها، معلّمان دین، حتّی فعّالان سیاسی باید این فضایل را و دارندگان این فضایل را ترویج کنند تا این فضایل در جامعهی ما گسترش پیدا کند. من در تلویزیون چند شب قبل از این دیدم یک مرد محترمی را نشان داد که نه میلیاردر بود، نه مدیر یک مؤسّسهای بود، نه پول بی حساب و کتابی داشت، امّا توانسته بود با تلاش و کوشش و جمع کردن اعانتهای(۴) این و آن، صدها زوج را جهیزیه بدهد؛ انبارش را نشان دادند و بنده در تلویزیون نگاه میکردم؛ بله، اینها را باید ترویج کرد، این انسانها را باید ترویج کرد، این جور کارها را باید ترویج کرد. ترویج فضایل یکی از وظایف همهی آحاد جامعه و کسانی است که میتوانند این کار را انجام بدهند.
یک نکتهی مهم در مورد پرستاران -که حالا خوشبختانه آقای وزیر نکاتی را بیان کردند، نکات خیلی خوبی بود، کارهایی را انجام دادهاند، کارهایی را هم میخواهند انجام بدهند که باید حتماً انَشاءالله با سرعت لازم و حکمت لازم این کارها انجام بگیرد- این است که ما نه اینکه بیمارمان را از لحاظ مراقبت به پرستار میسپاریم، خودمان هم باید از پرستار مراقبت روحی و جسمی بکنیم. خود این پرستاری که ما به او اعتماد میکنیم، بیمار ما در اختیار او است، انسان بدحالِ ما که نیاز به مراقبت دارد در اختیار او است، احتیاج به مراقبت دارد؛ باید خسته نشود، باید بیحوصله نشود، شرایطی برایش پیش نیاوریم که موجب خستگی و بیحوصلگی و بیحالی و مانند اینها بشود. پرستاری که فرض بفرمایید ناگزیر است، ناچار است که دو نوبت پشت سر هم کار بکند، برایش حوصله باقی نمیماند؛ نمیشود هم او را ملامت کرد، نمیتواند. بخصوص بانوان پرستار؛ مشکلِ مسائل خانوادهشان، فرزندانشان، همسرشان، محیط خانوادگیشان، همهی اینها باید رعایت بشود. من حالا با آقای وزیر صحبت میکردم قبل از آمدن به جلسه که کاری باید انجام بگیرد تا پرستارها خاطرِ آسودهای داشته باشند، بتوانند با آسودگی این کار را انجام بدهند. نشاط کاری پرستار، حوصلهی پرستار، حضور به موقع پرستار، پاسخگویی به نیازهای خانوادگی پرستار باید مورد توجّه مدیران انشاءالله قرار بگیرد؛ بتوانند انشاءالله این کارها را انجام بدهند. البتّه این کارها دشوار هم هست، زمانبَر هم هست، لکن بایستی به توفیق الهی همّت کنند؛ چون جامعهی پرستاری جامعهی عزیزی است، جامعهی مهمّی است. به مشکلات پرستارها جدّاً رسیدگی بشود، حقّشان شناخته بشود، عدالت در مورد کار پرستاران به طور کامل رعایت بشود.
اینکه ایشان گفتند «هویّت مستقلی برای پرستار قائل بشویم، نه در ذیل مسائل پزشکی»، مهم است؛ از این قبیل کارها انجام بگیرد. خوشبختانه ما الان دَهها هزار دانشجوی پرستاری داریم که اینها وارد مرحلهی پرستاری میشوند؛ با یک مدیریّت خوب، با یک برنامهریزی خوب، هم در مورد مسائل آموزشی، هم در مورد توزیع متوازن پرستاری در سطح کشور، هم در مورد سطح درآمدی و عایدی شغلی پرستاران، میتوان اینها را مورد توجّه قرار داد؛ این جزو اولویّتهای نظام سلامت است. و البتّه پرستار و پزشک مکمّل هم هستند؛ پرستار و پزشک رقیب هم نیستند، مکمّل یکدیگرند. پزشک مکمّل پرستار است، پرستار مکمّل پزشک است؛ هر کدام در جایی نقش خودشان را ایفا میکنند.
یک موضوع هم مسئلهی رعایت حدود شرعی در بیمارستانها است که من خواهش میکنم مسئولین محترم به این موضوع توجّه کنند؛ گاهی در بیمارستانها بیمار زن اصرار دارد که پرستارش خانم باشد و این برایش فراهم نمیشود. این چیزها را بایستی با دقّت رعایت کنیم.
خب این دربارهی پرستار و مسائلی که به نظر ما لازم بود. ما میخواهیم، اصرار میکنیم، دنبال میکنیم و دعا هم میکنیم که انشاءالله جامعهی پرستاری روزبهروز با نشاط بیشتر، با انگیزهی بیشتر، با احساس مسئولیّتی که بحمدالله در اینها هست بتوانند کارشان را انجام بدهند.
امّا مسئلهی نهم دی، [یعنی] دو روز قبل. پاسداشت آزمونهای بزرگ یک ملّت، یک مسئلهی اساسی است. آزمونهایی سر راهِ کشورها و ملّتها قرار میگیرد که در آن آزمونها گاهی خوب میدرخشند؛ مخصوص ملّت ما هم نیست، منتها برای ملّتِ ما در دوران انقلاب و بعد از پیروزی انقلاب تا امروز از این آزمونها زیاد بوده است و از این درخششها هم زیاد بوده است و ملّت درخشیده که یکیاش روز نهم دی سال ۸۸ بود. یعنی حضور ملّت در عرصهی فضای عمومی و در کف خیابانها توانست یک توطئهی ریشهدار و مهم را از بین ببرد. پریروز مردم در سرتاسر کشور، آن روز را، آن حرکت را، آن قیام مردمی را گرامی داشتند؛ پاسداشت آن حرکت بزرگ و آزمون بزرگ بود که بسیار چیز لازمی است.
یک نکتهی بسیار مهمّی وجود دارد که ملّت ایران خوشبختانه با بصیرتی که دارند، به این نکته کاملاً توجّه کردند. خب مردم یک مطالباتی دارند؛ در اغلب موارد هم حق با مردم است؛ مطالباتی دارند، توقّعاتی دارند، انتظاراتی دارند و اگر نشود اعتراض میکنند. مطالبات مردم یک مسئله است، فتنهسازی به خاطر مطالبات یک مسئلهی دیگر است؛ این دوّمی کار دشمن است، کار دوست نیست. دوست وقتی میبیند ماشینی کُند حرکت میکند و در سربالایی درست نمیتواند حرکت کند، کمک میکند، هُل میدهد تا ماشین حرکت کند، یا اگر ماشین خاموش شده روشن بشود؛ دوست این جوری است که وارد صحنه میشود امّا این جور حرکت میکند. دشمن چه کار میکند؟ وقتی دید ماشین حرکت نمیکند، باد لاستیک ماشین را خالی میکند، یا فرض کنید که میزند فلان قسمت ماشین را که فعّال است از بین میبرد؛ کار دشمن این است. و دشمنان از اوّلِ انقلاب دائم مشغول همین کارها بودهاند.
امسال هم البتّه در آبان ملاحظه کردید -که حالا یک جملهی جالبی در این زمینه وجود دارد که بعد عرض میکنم- مردم مطالباتی داشتند؛ دشمنی که افرادی را آماده کرده بود، از این فرصتِ مطالبات استفاده کرد، فوراً وارد شد، شروع کرد تخریب کردن. بصیرت مردم، اینجا بود که بمجرّد اینکه دیدند حساب، حساب تخریب و زدن و آتش زدن و نابود کردن و زیربناها را خراب کردن است کنار کشیدند. مطالبات مردم، بود و هست امّا حاضر نشدند با فتنهگر همراهی کنند؛ کنار کشیدند، فتنهگر تنها ماند؛ این مهم است. فتنهگر سعی میکند خود را در میان مردم پنهان کند. بصیرت و هوشیاری مردم غائله را ختم کرد؛ هم در آبان امسال، هم در سال ۸۸، هم در طول سالهای گوناگون از اوّل انقلاب تا امروز؛ [این به خاطر] بصیرت مردم بود. در همین یک ماه قبل از این، در این قضایا مردم خودشان را کنار کشیدند و از فتنهگران [جدا کردند]؛ بعد از دو سه روز هم آمدند وسط خیابان و آن اجتماعات عظیم در شهرهای گوناگون کشور به وجود آمد؛ اینها بصیرت مردم و آگاهی مردم است.
به نظر من و آن چیزی که من احساس میکنم، آن کسانی که از مطالبات مردم سوءاستفاده میکنند، غالباً کسانیاند که با سرویسهای اطّلاعاتی دشمنان سر و کار دارند؛ غالباً این جور است. حالا یک عدّهای هم البتّه [به طور] هیجانی ممکن است وسط میدان بیایند، امّا در بین آن کسانی که صورتهایشان را میبندند، به انبار بنزین حمله میکنند، به انبارِ گندمِ ذخیرهی کشور حمله میکنند که آتش بزنند، در شهر راه میافتند زیربناها را تخریب میکنند -چه متعلّق به دولت، چه متعلّق به مردم- بندرت ممکن است کسانی باشند که فقط صِرف هیجان اینها را کشانده باشد؛ به اعتقاد بنده دستاندرکاران و گردانندگانشان با سرویسهای اطّلاعاتی بیگانه مرتبطند؛ آنها میدانند که چه کسانی هستند؛ اینها را آماده نگه داشتهاند تا یک بهانهای پیش بیاید، بیایند وسط میدان.
حالا آن نکتهای که عرض کردم، این است: یکی از مسئولان بلندپایهی کشور، همین تازگی به بنده میگفت در ملاقاتی که داشتند با یک سیاستمداری از سیاستمداران خارجی، به این مسئول ما گفته بود که در روزِ اوّلِ حادثهی آبان ماه که روز شنبه بود، در واشنگتن بوده؛ آمریکاییها -[یعنی] همین سران واقعاً سفیه آمریکا- خوشحال بودند، اظهار خوشحالی میکردند؛ خبرهای ایران میرسید، به قدر [زیادی] خوشحال بودند. آن سیاستمدار میگوید آمریکاییها به من گفتند: «کار ایران تمام است»؛(۵) این سیاستمدار گفته بود: «نه، ایران قوی است؛ در مقابل این حوادث حادثهای [برایش رخ نمیدهد]». گفتند: «نه، این قضیّه با قضایای قبلی فرق دارد، حالا اصلاً جور دیگر است، تمام شد». بعد، فردا پسفردایش خب قضیّه جمع شد دیگر؛ این هنوز آنجا بوده، میگفت: «خیلی ناراحت بودند، خیلی اوقاتشان تلخ بود که به جایی نرسید و قضایا تمام شد»؛ آمریکاییها این [جوری] هستند. شما الان ملاحظه کنید در عراق دارند چه میکنند، در سوریه چه میکنند؛ انتقام داعش را از حشدالشّعبی دارند میگیرند!(۶) چون حشدالشّعبی وارد میدان شد و داعشی را که اینها ساخته و پرداخته بودند زمینگیر کرد، ازاله(۷) کرد؛ اینها دارند در واقع انتقام آن را میگیرند؛ یک چیزی را بهانه میکنند، به خاک عراق حمله میکنند، عدّهای را شهید میکنند. نه فقط من، هم من، [هم] دولت و ملّت ایران، بشدّت این جنایت آمریکا را محکوم میکنیم.
حالا نکتهی قابل توجّه این است که وقتی از این حوادث و از این قبیل قضایا برای آمریکاییها پیش میآید که حالا ملاحظه میکنید در بغداد و در واقع در سراسر عراق هیجان ضدّآمریکایی چقدر است، باز آن جناب توئیت کرده(۸) -یا سخنرانی میکنند یا توئیت میکنند یا مقاله مینویسند- که ما این را از چشم ایران میبینیم، دست ایران است و ما پاسخ به ایران خواهیم داد. اوّلاً غلط میکنید! ربطی به ایران ندارد؛ ثانیاً منطقی باشید، که نیستید؛ آمریکاییها منطقی باشند، -که [البتّه] منطقی نیستند- بفهمند که مردم کشورهای این منطقه از آمریکا متنفّرند؛ این را چرا نمیفهمند آمریکاییها؟ شما آمریکاییها در عراق جنایت کردید، در افغانستان جنایت کردید، آدم کشتید. آمریکاییها در اوایلِ بعد از زوالِ صدّام، به وسیلهی دستگاههای خبیثی مثل بلکواتر(۹) و مانند اینها، شاید بیش از هزار نفر دانشمند عراقی را ترور کردند و کشتند و از بین بردند؛ به خانههای مردم حمله کردند، مرد خانه را در مقابل همسرش، در مقابل فرزندانش روی زمین خواباندند و با چکمه صورتهای آنها را لگد کردند؛ شما از این کارها کردید. شما آمریکاییها در افغانستان کاروان شادی عروسی را بمباران کردید؛ نه یک بار، نه دو بار، دهها بار؛ مجلس عزا را بمباران کردید، شماها جنایت کردید، مردم از شماها متنفّرند؛ مردم افغانستان، مردم عراق، مردم سوریه و نقاط دیگر. حالا اسم نمیخواهیم بیاوریم، بعضی از کشورها هستند که دولتهایشان یک خردهای ملاحظه میکنند، [امّا] ما میدانیم، اطّلاع داریم که مردمشان بشدّت متنفّر از آمریکایند. خب متنفّرند، این تنفّر یک جا بیرون میزند، به ایران چه ربطی دارد؟ منطقی نیستند، این را نمیفهمند. لازمهی حرکت سیاسی و امنیّتی از نوع آنچه آمریکاییها در منطقه دارند انجام میدهند، همین نفرت است. به مردم ظلم میکنند، منافع مردم را غارت میکنند، با مردم تکبّر میکنند. مسئول آمریکایی وارد فلان کشور میشود، میرود در پایگاهی که نظامیان خودشان هستند، بدون اجازه هم احتمالاً وارد کشور شده، آن وقت رئیس آن کشور را دعوت میکند که بیا اینجا در پایگاه؛ خب مردک! اینجا خانهی دیگران است، تو با اجازهی چه کسی، با کدام مجوّز، با کدام اخلاق سیاسی توقّع داری که بروی داخل فلان پایگاهِ مربوط به خود آمریکاییها در این کشور، رئیس آن کشور را بخواهی که اینجا بیاید و اگر نیاید عصبانی بشوید؟ این جوری هستند، این جوری برخورد کردند. خب وقتی این جوری برخورد میکنند بدیهی است که این موجب نفرت مردم، موجب عصبانیّت مردم از آمریکا میشود، آن وقت این یک جایی خودش را نشان میدهد، در جاهایی خودش را این عصبانیت نشان میدهد؛ که [الان] دارد نشان میدهد.(۱۰)
جمهوری اسلامی اگر تصمیم بگیرد با کشوری معارضه کند، مبارزه کند، صریح انجام میدهد این کار را. ما به منافع و مصالح کشورمان و ملّتمان بشدّت پایبندیم؛ ما به عزّت ملّتمان بشدّت پایبندیم؛ ما به پیشرفت و عظمت ملّت ایران بشدّت پایبندیم؛ هر کسی اینها را تهدید بکند، ما بدون هیچ ملاحظهای با او روبهرو میشویم و ضربهمان را وارد میکنیم. خدا را شکر میکنیم که مردم عزیزمان، ملّت ایران، ملّت شجاعی هستند، ملّت بابصیرتی هستند، ملّت آماده به کاری هستند، مردانشان، زنانشان، جوانانشان، غیر جوانانشان آمادهی به کارند و در عرصه هستند. و اینکه حالا بعضیها میگویند جنگ میشود، درگیری میشود؛ نه، ما هرگز کشور را به سمت جنگ نمیبریم، لکن اگر چنانچه دیگران بخواهند چیزی را بر این کشور تحمیل کنند، ما با قدرت تمام در مقابلشان میایستیم. و معتقدیم که خدا با ما است؛ معتقدیم که پیروزی متعلّق به ما است؛ معتقدیم که فردای این کشور از امروز این کشور بمراتب بهتر خواهد بود، کمااینکه امروزش از دیروزش بمراتب بهتر است.
رحمت خدا بر شهیدان عزیز و بر امام بزرگوار شهیدان که این راه را در مقابل ما باز کردند و تفضّلات خدا شامل حال همهی شما عزیزان باد.
والسّلام علیکم و رحمةالله و برکاته
۱) در ابتدای این دیدار، آقای دکتر سعید نمکی (وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی) مطالبی بیان کرد.
۲) عمّان سامانی. گزیدهی دیوان، گنجینةالاسرار (با اندکی تفاوت)؛ «زن مگو خاک درش نقش جبین / زن مگو دست خدا در آستین»
۳) سرشت، فطرت
۴) کمکهای نقدی یا غیر نقدی که برای انجام کار خیر جمعآوری میشود.
۵) شعار مرگ بر آمریکای حضّار
۶) جنگندههای آمریکایی در هشتم دی ماه ۱۳۹۸، چند مقر از گردانهای حشدالشّعبی عراق را در مرز سوریه بمباران کردند که تعدادی شهید و زخمی شدند.
۷) از بین بردن
۸) اشاره به پیامی که دونالد ترامپ (رئیس جمهور آمریکا) در توئیتر منتشر و ایران را تهدید کرد.
۹) یک شرکت نظامی خصوصی آمریکایی
۱۰) در دهم دیماه ۹۸ مردم عراق در محکومیّت بمباران پایگاههای حشدالشّعبی، به سفارت آمریکا در بغداد حمله کردند.
دیدگاه قرآن در مورد پاداش شهادت چیست؟
خداوند چه زیبا در آیه ۱۶۰ سوره مبارکه آل عمران میفرماید «وَلاَ تَحْسَبَنَّ الَّذِینَ قُتِلُواْ فِی سَبِیلِاللّهِ أَمْوَاتًا بَلْ أَحْیَاء عِندَ رَبِّهِمْ یُرْزَقُونَ، هرگز کسانى را که در راه خدا کشته شدهاند مرده مپندار بلکه زندهاند که نزد پروردگارشان روزى داده میشوند».
شهید از واژگانی همچون شجاعت، همت، یاری مسلمان و در نهایت دیدار با حضرت باریتعالی تشکیل میشود، شهدا دانسته و آگاهانه این صفات را در وجود خویش پرورش داده و خود را از فتنههای شیطان پاک نگاه داشتند.
شهید از زیبا واژگانی است که از صدر اسلام تاکنون خودنمایی میکند و تا اسلام بر تارک تاریخ جهان بشری درخشیده و میدرخشد، مقدس بوده و باگذر زمان بر قداستش افزوده میشود.
تمامی لحظه زندگی شهدا با ائمه اطهار(ع) گره خورد و به آنان آموخت که در راه خدا باید عاشقانه سفر کرد. خیال عاشقانه سفر کردن آنان را در برابر هجوم وسوسههای شیطان بیمه کرد و به یاد داد که باید مانند پرستوی مهاجر زندگی کنند چراکه میدانستند باید به روزی کولهبار خویش را از دیار فانی خدا جمع و خود را برای سفری ماندگار آماده کنند.
شهدا هستی خود را با خدای خویش معامله کرده و جزایی جز او نخواستند چراکه در لحظات ناب نیایش با خدا از خدا خود خدارا را خواستند. شهدا می دانستند که تمامی زیبایی در حضرت باریتعالی نهفته شده و برای دستیابی به آن زیبایی از هستی خویش گذشتند.
خدا در پاداش خواستن بهترین روزی را نصیب بهترین بندگان خویش کرد؛ آری! بهترین روزی برای عابدان و پرهیزگاران شهادت و رسیدن به قرب الهی است؛ ازاین رو خداوند این قسمت را که تنها ویژه بندگان باتقواست به شهدا ارزانی کرد.
از آنجایی که بالاترین مرتبه ایثار، شهادت است. شهید در واقع عزیزترین داشته خود، یعنی جان خود را در طبق اخلاص گذاشته و خداوند خود وعده نموده که جان شهدا را خریدار است او مرگ و زندگی انسانها را رقم میزند و هر که را که دوست بدارد او را میکشد و هر که را برای خودش بکشد خود خونبهای اوست و بهشت را به او ارزانی میدارد.
کلمه شهید ۳۰ مرتبه در قرآن تکرار شده است
اینکه کلمه شهید ۳۰ مرتبه در قرآن تکرار شده وقتی به آنها مراجعه میکنیم همواره از مقام و منزلت والای شهید در آنها یاد شده و برای نشان دادن منزلت جهاد و شهادت، خداوند آنهایی را که برای شهادت از خانه و کاشانه خود هجرت میکنند و با اموال و جانهایشان در راه خدا جهاد می کنند، شهادت را به خالصترینهای آنها هدیه میکند.
حجتالاسلام حسن هنرمند، مدیرکل بنیاد شهید و امور ایثارگران استان مرکزی در درهمین رابطه به خبرنگار ایکنا، گفت: زمانی که خداوند فرمان جهاد و فی سبیلالله را صادر میفرماید هر ایثارگر و شهادتطلبی که در این راه گام برمیدارد در راه مستقیم حضرت حق قرار میگیرد.
وی تقوا و توکل الهی را راه حل بنبستهای دشوار زندگی و نزول برکات آسمانی بیان کرد و افزود: اگر همه کوششها (در هر زمینهای) برای خدا و در راه او باشد هرگز در هیچ برنامهای از زندگی ناامیدی پدیدی نمیآید؛ چراکه قرین هدایت خداوند است.
شاخصههای وجودی ایثارگران و شهادتطلبان
حجتالاسلام هنرمند در ادامه غرق در رحمت حضرت باریتعالی بودن را از شاخصههای وجودی ایثارگران و شهادتطلبان خواند و اضافه کرد: دیده شده عدهای منافق در لشکر اسلام نفوذ کرده و با پراکندن شایعات پوچ و بوسیله عوامل گوناگون سعی کردند روحیه لشکر اسلام را تضعیف کنند، ایجاست که خداوند در حالیکه امدادهای خود را بهصورت عینی در مقابل دیدگان ایثارگران قرار داده و به اشکال
وی اضافه کرد: بدون شک در حیات معمولی انسان همواره خود وادامه بی پایان خود را میخواهد ولی گوناگون همواره همراه و یاریکننده آنهاست.
شهادت از منظر قرآن
مدیرکل بنیاد شهید استان اظهار کرد: از نظر قرآن مرگی شهادت نامیده می شود که شهید آگاهانه جان خود برای رضای خداوند بدهد و در راه خداوند بدون هیچگونه تعلقات دنیوی به قتل رسیده باشد، بنابراین به تعبیر قرآن«فی سبیلالله» باشد؛ چراکه اگر در این حالت باشد شهادت نوعی از مرگ محسوب نمیشود، بلکه صفتی از حیات معقول بهشمار میرود.
وی تصریح کرد: در حیات معقول انسان آن زندگی پاک از آلودگیها را که در آن خود را در یک مجموعه بزرگی به نام جهان هستی ودر مسیر تکاملی میبیند که پایان آن جاذبه الهی است.
حجتالاسلام هنرمند همچنین، افزود: با کمی تأمل درمییابیم زنده بودن شهید فراتر از تفاسیر گوناگونی است که بیان میشود، چراکه شهید روزی دارند و متنعمند و در نزد پروردگارشان ارتزاق میکنند، پس حیات شهدا در واقع حیاتی حقیقی است و خداوند شهدا را بهخاطر آنچه که از فضل خود به آنها ارزانی داشته خوشحال و شاد مانند.
با ریختن اولین قطره خون شهید همه گناهانش او بخشیده میشود
وی اظهار کرد: با ریختن اولین قطره خون شهید همه خطاها و گناهانش بخشیده و نادیده گرفته میشود و دیگر اینکه جایگاه خود را در بهشت میبیند و از همسران بهشتی(حورالعین) اختیار میکند و همچنین، از فزع اکبر(گریه و زاری) و عذاب قبر در امان بوده و از لباسهای بهشتی بر او میپوشانند.
حجتالاسلام هنرمند بیان کرد: خداوند تبارک و تعالی خون شهید را و ضایع نشدن عمل شهید را تضمین کرده و اگر حتی به ظاهر در جهاد شکست هم خورده باشد، خون آنها در پیشگاه خداوند ضایع نمیشود و مهم اینکه در چنین شرایطی است که در همه حالات پیروزی از آن مسلمین است و شکست در جهاد و شهادت هیچ معنایی ندارد.
وی در پاسخ به این سؤال که دیدگاه قرآن در مورد پاداش شهدا از هنگام شهادت چیست؟، اظهار کرد: خداوند بهواسطه پاداشی که وعده کرده است بهشت را به شهید عطا میکند، بنابراین در ارزش و منزلت شهید فی سبیلالله همین قدر کافی است که بدانیم شهدا در نزد خدای متعال روزی میخورند و خداوند خود خریدار آنها بوده و بهشت بهای آنهاست.
این مقام مسئول با بیان این مطلب که شهید در نزد خداوند تبارک و تعالی آنقدر دارای ارزش و منزلت است که خداوند خود خریدار شهیدان است، به آیه ۱۱۱ سوره مبارکه توبه که میفرماید «إِنَّاللّهَ اشْتَرَى مِنَ الْمُؤْمِنِینَ أَنفُسَهُمْ وَأَمْوَالَهُم بِأَنَّ لَهُمُ الجَنَّةَ یُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللّهِ فَیَقْتُلُونَ وَیُقْتَلُونَ وَعْدًا عَلَیْهِ حَقًّا فِی التَّوْرَاةِ وَالإِنجِیلِ وَالْقُرْآنِ» استناد کرد.
وی با استناد به آیه فوق تصریح کرد: خداوند جانها و اموال مؤمنانی را که در راه خدا جهاد میکنند به بهای بهشت خریدار است. این وعدهای است که خداوند در تورات، انجیل و قرآن به پیامبرانش فرموده است، ازاین رو بالاترین مقام شهید اینست که از بندگان اختصاصی خداوند بوده و حضرت حق آنها را برای خود میخواهد.
حجتالاسلام هنرمند با بیان این مطلب که در روایات و احادیث ائمه معصومین(ع) شهید را بهعنوان شاهد جامعه معرفی میکند، اضافه کرد: شهید رضایت خداوند را با اعمال شایسته جلب میکند، بنابراین بلندترین مقام در آخرت شفاعت است که این مقام از آن پیغمبران، بزرگان و امامان است که در این کار نیز شهدا با آنان برابری میکنند، یعنی میتوانند هفتاد نفر مؤمن را شفاعت کنند.
وی در بخش دیگر از سخنان خویش به توصیههای رهبر معظم انقلاب در مورد جایگاه شهدا اشاره کرد و گفت: نمونه بارز اهمیتی که ایشان برای شهدا و جایگاه شهدا قائل هستند همین که در سخنان خود به مسئولان بنیاد شهید توصیه فرمودند، به دیدار خانوادههای شهدا رفته، آنها را تکریم و خاطرات پدران و مادران شهدا را جمعآوری و به صورت کتاب چاپ کنند تا فرهنگ ایثار و شهادت به نسل آینده انتقال یابد.
حجتالاسلام هنرمند در ادامه گفت: با نگاه کردن بر سخنان ایشان متوجه اهمیت معظم له به شهدا و جایگاه شهدا می شویم؛ چراکه رهبر فرزانه انقلاب شهیدان را مظهر هدف و تلاش و تداوم معرفی کرده و خون شهیدان را تضمین کننده استقلال ملت و سربلندی اسلام دانستند.
وی در بخش دیگر از سخنان خویش تأکید کرد: نظام جمهوری اسلامی ایران اقتدار، عزت و صلابت نظام مرهون استقامت، مقاومت، رشادت و فداکاری شهدا، جانبازان و خانواده های معظم آنان است که با صبر خود گام ارزشمندی در راستای اعتلای نظام مقدس جمهوری اسلامی برداشتهاند.
لزوم تحقیقات دقیق و موشکافانه بر وصایای شهدا
حجتالاسلام هنرمند ضمن تأکید بر لزوم تحقیقات دقیق و موشکافانه بر وصایای شهدا، اظهار کرد: سخنان شهدا باید درس عبرتی برای همه ما چه نسل جوان و غیره باشد چراکه اکثر این شهدا از دانش آموزان و نسل جوان آن دوران بودند.
وی با بیان این نکته که شهدا به نگاه حقیقی و معنایی که امام(ره) پایهگذاری کردد، بهعنوان یک تکلیف الهی عمل کردند و امروز نوبت ماست که از حرکت در مکسیر شهدا را سرلوحه امور خویش قرار داده و بیراهه نلغزیم.
مدیرکل بنیاد شهید استان اضافه کرد: کفر جهانی و استکبار بنا دارد که دنیا را به هر شکل ممکن به تسخیر خود درآورده و یکه تاز دنیا باشد؛ لذا در مقابل پیشرفتها و افتخارات کشور ما از خود حساسیت نشان داده و با اعمال تحریمها و شدت بخشیدن به آن در تلاشند که با ما مقابله کنند؛ اما هرگز موفق نمیشوند و ما همچنان با قوای بیشتر در برابر آنان خواهیم ایستاد.
حق و حقیقت هیچ گاه در برابر دشمن تسلیم نمیشود
هنرمند اظهار کرد: حق و حقیقت هیچ گاه در برابر دشمن تسلیم نمیشود و از خود ضعف نشان نخواهد داد، لذا نباید در مقابل خون شهدا سکوت کنیم، شهدا بدون هیچ ادعایی از خون خود گذشتند و بر اساس باور الهی خود عمل کردند.
وی با اشاره به این مطلب که دشمنان ما اکنون سعی در رخنه در دین و فرهنگ ما دارند، افزود: آنها منزلت انسانی، عزت و دین ما را مورد هجوم و حمله قرار دادهاند؛ ازاین رو باید با تمام قوا و قدرت در مقابل دشمنان ایستادگی کرده و سر سازش با دشمنان نداشته باشیم؛ زیرا کافر هیچ گاه حتی یک قدم هم از کفر خود عقب نخواهد نشست.
شهدا خط سرخ کربلا را دنبال کردند
هنرمند با تأکید بر این مهم که رسالت وجودی انقلاب پیاده کردن مبانی ناب اسلام بوده و هست، اظهار کرد: شهدا خط سرخ کربلا را دنبال و در آن مسیر بر آرمانهای خود پافشاری کردند.
وی، ولایت را رکن و میزان اصلی ما در همه امور خواند و اضافه کرد: اعتبار افراد به نگاه آنان به جایگاه ولایت بستگی داشته و هرکس که در مقابل ولایت از خود تعهد نشان دهد ما نیز از او حمایت خواهیم کرد.
مدیرکل بنیاد شهید استان در پایان با تأکید براینکه مسؤلان موظفند بر اساس این اصل پیش رفته و از ارائه نگاه سلیقهای و حزبی بپرهیزند، یادآور شد: خوشبختانه امروز با وجود ولایت توانستهایم محتوای اسلامی را در نظام مقدس جمهوری اسلامی جاری کنیم و قرآن و اهل بیت(ع) را مبنای همه امور قرار دهیم.
مقام شهید و فضیلت شهادت در قرآن
هرگز کسانی را که در راه خدا کشته شده اند، مرده مپندار، بلکه زنده اند که نزد پروردگارشان روزی داده می شوند. به آن چه خدا از فضل خود به آنان داده است شادمانند، و برای کسانی که از پی ایشانند و هنوز به آنان نپیوسته اند شادی می کنند که نه بیمی بر ایشان است و نه اندوهگین می شوند. بر نعمت و فضل خدا و این که خداوند پاداش مؤمنان را تباه نمی گرداند، شادی می کنند.
خداوند در قرآن شریف می فرماید:
1- وَ لَئِنْ قُتِلْتُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ أَوْ مُتُّمْ لَمَغْفِرَةٌ مِنَ اللَّهِ وَ رَحْمَةٌ خَیرٌ مِمَّا یجْمَعُونَ»[1]
و اگر در راه خدا کشته شوید یا بمیرید، قطعاً آمرزش خدا و رحمت او از [همۀ] آن چه [آنان ] جمع می کنند بهتر است.
2- وَ لَئِنْ مُتُّمْ أَوْ قُتِلْتُمْ لَإِلَی اللَّهِ تُحْشَرُونَ [2]
و اگر [در راه جهاد] بمیرید یا کشته شوید، قطعاً به سوی خدا گردآورده خواهید شد.
3- وَ لا تَحْسَبَنَّ الَّذِینَ قُتِلُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ أَمْواتاً بَلْ أَحْیاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ یرْزَقُونَ* فَرِحِینَ بِما آتاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَ یسْتَبْشِرُونَ بِالَّذِینَ لَمْ یلْحَقُوا بِهِمْ مِنْ خَلْفِهِمْ أَلَّا خَوْفٌ عَلَیهِمْ وَ لا هُمْ یحْزَنُونَ* یسْتَبْشِرُونَ بِنِعْمَةٍ مِنَ اللَّهِ وَ فَضْلٍ وَ أَنَّ اللَّهَ لا یضِیعُ أَجْرَ الْمُؤْمِنِینَ [3]
هرگز کسانی را که در راه خدا کشته شده اند، مرده مپندار، بلکه زنده اند که نزد پروردگارشان روزی داده می شوند. به آن چه خدا از فضل خود به آنان داده است شادمانند، و برای کسانی که از پی ایشانند و هنوز به آنان نپیوسته اند شادی می کنند که نه بیمی بر ایشان است و نه اندوهگین می شوند. بر نعمت و فضل خدا و این که خداوند پاداش مؤمنان را تباه نمی گرداند، شادی می کنند.
4- وَ الَّذِینَ قُتِلُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ فَلَنْ یضِلَّ أَعْمالَهُمْ* سَیهْدِیهِمْ وَ یصْلِحُ بالَهُمْ* وَ یدْخِلُهُمُ الْجَنَّةَ عَرَّفَها لَهُمْ [4]
و کسانی که در راه خدا کشته شده اند، هرگز کارهایشان را ضایع نمی کند. به زودی آنان را راه می نماید و حالشان را نیکو می گرداند. و در بهشتی که برای آنان وصف کرده، آنان را درمی آورد.
5- إِنَّ اللَّهَ اشْتَری مِنَ الْمُؤْمِنِینَ أَنْفُسَهُمْ وَ أَمْوالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ یقاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ فَیقْتُلُونَ وَ یقْتَلُونَ وَعْداً عَلَیهِ حَقًّا فِی التَّوْراةِ وَ الْإِنْجِیلِ وَ الْقُرْآنِ وَ مَنْ أَوْفی بِعَهْدِهِ مِنَ اللَّهِ فَاسْتَبْشِرُوا بِبَیعِکمُ الَّذِی بایعْتُمْ بِهِ وَ ذلِک هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ [5]
در حقیقت، خدا از مؤمنان، جان و مالشان را به [بهای ] این که بهشت برای آنان باشد، خریده است؛ همان کسانی که در راه خدا می جنگند و می کشند و کشته می شوند. [این ] به عنوان وعدۀحقّی در تورات و انجیل و قرآن بر عهدۀ اوست. و چه کسی از خدا به عهد خویش وفادارتر است؟ پس به این معامله ای که با او کرده اید شادمان باشید، و این همان کامیابی بزرگ است.
6- وَ مَنْ یقاتِلْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ فَیقْتَلْ أَوْ یغْلِبْ فَسَوْفَ نُؤْتِیهِ أَجْراً عَظِیماً[6]
و هر کس در راه خدا بجنگد و کشته یا پیروز شود، به زودی پاداشی بزرگ به او خواهیم داد.
هر یک از این آیه ها، گوشه ای از عظمت مقام شهادت فی سبیل اللَّه را تبیین می نماید، مقامی که به تنهایی، حاصل یک عمر مجاهدۀانسان وارسته ای است که خداوند یک جا به شهید عنایت می فرماید.
آیۀاوّل، به مقام مغفرت و رحمت الهی نسبت به شهید، آیۀدوم به حشر الی اللَّهِ او و آیۀسوم، به حیات معنوی او نزد پروردگار و بهره مندی از رزق خاصّ الهی، فرحناک بودن به عطایای الهی و دوری از خوف و حزن و بشارت به آن اشاره دارد و نیز در پایان، مژدۀفضل و نعمت الهی به دیگران است.
آیۀچهارم به گُم نشدن اعمال آن ها و هدایت و اصلاح حال یا شأن ایشان و سرانجام ورود آنان به بهشتِ موعود اشاره دارد.
در آیۀپنجم، خداوند با وعدۀقطعی، خود را خریدار جان های شریف آنان معرفی می نماید و آن ها را به این معاملۀپرسود، بشارت می دهد و آن را «فوز عظیم» می داند.
در آیۀششم، اجر عظیم اخروی را برای شهیدان ذکر می فرماید.
به طور کلی، از مجموع این آیات می توان استفاده کرد: نعمت هایی که به شهید عطا می شود، نباید هم چون نعمت هایی باشد که به اشخاص عادی داده می شود؛ بلکه مراد، نعمت ها و کمالاتی است که تنها نصیب برگزیدگان و خواصّ از بندگان الهی می شود. [7]
پی نوشت ها
[1] سورهى آل عمران، آيهى 157.
[2] سورهى آل عمران، آيهى 158.
[3] سورهى آل عمران، آيات 171-/ 169.
[4] سورهى محمد، آيات 6- 4.
[5] سورهى توبه، آيهى 111.
[6] سورهى نساء، آيهى 74.
[7] سعادت پرور، على، فروغ شهادت، 1جلد، احياء كتاب - تهران، چاپ: سوم، 1388 ش.
چهل حدیث در مورد شهید و شهادت
1. بالاترین نیکیها
قال رسول الله صلی الله علیه و آله :
فوق کل ذی بر بر حتی یقتل فی سبیل الله فاذا قتل فی سبیل الله فلیس فوقه بر.
رسول خدا(ص) می فرماید :
بالاتر از هر کار خیری، خیر و نیکی دیگری است تا آنکه فردی در راه خدا کشته شود، و بالاتر از کشته شدن در راه خدا خیر و نیکی نیست.
وسائل الشیعه، ج11، ص10، حدیث 21
2. برترین مرگها
قال رسول الله صلی الله علیه و آله :
اشرف الموت قتل الشهاده
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود :
شهادت برترین مرگهاست.
بحارالانوار، ج67، ص8، حدیث4
3. مرگ برتر
قال امیر المومنین علیه السلام :
ان الموت طالب حثیت لایفوته المقیم و لا یعجزه الهارب ان اکرم الموت القتل.
حضرت علی علیه السلام فرمود :
مرگ، با شتاب و تعقیب کننده است((همه را دریابد)) نه ماندگان از دست برهند و نه فراریان او را بازدارند، گرامی ترین مرگ، کشته شدن است.
نهج البلاغه، خطبه123
4. برترین قتل شهادت است
قال رسول الله صلی الله علیه و آله :
اشرف القتل قتل الشهدآء.
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود :
والاترین قتل، کشته شدن شهیدان است.
نهج الفصاحه، ص668
5. هزار ضربه شمشیر به از مرگ در بستر
قال امیر المومنین علیه السلام :
و الذی نفس ابن ابی ابیطالب بیده لالف ضربه بالسیف اهون علی من میته علی الفراش.
حضرت علی علیه السلام فرمود :
قسم به کسیکه جان فرزند ابیطالب در دست اوست، هزار ضربه شمشیر بر من آسانتر از مرگ در بستر است.
بحار الانوار، ج97، ص40، حدیث44
6.شهادت، نه مرگ در بستر
قال امیر المومنین علیه السلام :
ایها الناس ان الموت لا یفوته المقیم و لایعجزه الهارب لیس عن الموت محیص و من لم یمت یقتل و ان افضل الموت القتل، والذی نفسی بیده لالف ضربه بالسیف اهون علی من میته علی فراش.
حضرت علی علیه السلام فرمود :
ای مردم همانا ایستادگان و فراریان را از مرگ گریزی نیست و هر کس به مرگ طبیعی نمیرد کشته می شود و شهادت بهترین مرگ است و سوگند به خدایی که جانم در دست اوست، هزار ضربه شمشیر آسانتر است بر من از مرگ در بستر.
وسائل الشیعه، ج11، ص8، حدیث12
7. شهادت کرامت است
قال السجاد علیه السلام :
القتل لنا عاده و کرامتنا الشهاده.
حضرت امام سجاد علیه السلام فرمود :
کشته شدن عادت ما و شهادت کرامت ماست.
بحار الانوار، ج45، حدیث118
8. شهادت آرزوی اولیاء
قال رسول الله صلی الله علیه و آله :
والذی نفسی بیده ((لولا ان رجالا من المومنین لاتطیب انفسهم)) لوددت انی اقتل فی سبیل الله، ثم احیا ثم اقتل ثم احیا ثم اقتل، ثم احیا ثم اقتل.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود :
قسم به آنکه جانم به دست اوست((اگر نبود اینکه جمعی از مومنین خوش ندارند)) دوست داشتم که در راه خدا نه یکبار و دوبار، که چندین بار زنده گشته و بار دیگر کشته گردم.
صحیح بخاری، ج4، ص21، باب تمنی الشهاده
9. روزی شهادت
قال امیر المومنین علیه السلام :
من دعائه علیه السلام لمّا عزم علی لقا القوم بصفّین :
اللّهم ربّ السّقف المرفوع … ان اظهرتنا علی عدونا فجنّبنا البغی و سدّدنا للحق و ان اظهرتهم علینا فارزقنا الشَّهاده و اعصمنا الفتنه.
حضرت علی علیه السلام فرمود :
خدایا، ای پروردگار آسمان برافراشته … اگر ما را بر دشمنان پیروز گرداندی، از ستم و تجاوز دورمان دار و بر حق استوارمان گردان و اگر دشمنان بر ما پیروز شدند، شهادت را روزیمان فرما و از فتنه بازمان دار.
نهج البلاغه، خطبه170
10. فرجام سعادت و شهادت
عن امیر المونین علیه السلام :
و انا اسال الله بسعه رحمته و عظیم قدرته علی اعطاء کل رغبه … ان یختم لی و لک بالّسعاده و الشّهاده.
حضرت علی علیه السلام در پایان عهدنامه خود به مالک اشتر نوشت :
من از خدا به گشایش رحمت و بزرگی قدرتش(بر آنکه هر چه بخواهد عطا می کند) می خواهم که پایان زندگی من و تو را به نیکبختی و شهادت قرار دهد.
نهج البلاغه نامه53
11.شهادت در راه خدا
دعا امیر المومنین علیه السلام لهاشم بن عتبه فقال :
اللّهم ارزقه الشّهاده فی سبیلک و المرافقه لنبیّک.
حضرت علی علیه السلام در دعای خود به هاشم بن عتبه فرمودند :
خداوندا، شهادت در راهت را و همراهی با پیامبرت را به او روزی کن.
نهج السّعاده، ج2، ص108
12.همسایگی با شهدا
قال امیر المومنین علیه السلام :
… نسال الله منازل الشهداء و معایشه السّعداء و مرافقه الانبیاء.
حضرت امام علی علیه السلام فرمود :
از خداوند جایگاه شهیدان و زندگی با سعادتمندان و همراهی با پیامبران را طلب می کنم.
نهج البلاغه، خطبه23
13. عشق به شهادت
قال امیر المومنین علیه السلام :
فو الله انی لعلی الحق. و انی للشّهاده لمحبّ.
حضرت امیر المومنین علیه السلام فرمود :
پس به خدا قسم من بر حقّم و دوستدار شهادت.
شرح نهج البلاغه، ج6، ص99 و 100
14. امید شهادت در جبهه
قال امیر المومنین علیه السلام :
و الله لولا رجائی الشّهاده عند لقائی العدوّ لوقد حمّ لی لقاءه لقرّبت رکابی، ثمّ شخصت عنکم فلا اطلبکم ما اختلف جنوب و شمال.
حضرت امام علی علیه السلام فرمود :
به خدا قسم اگر آرزوی شهادت را در پیکار با دشمن نمی داشتم،(که ای کاش زودتر فراهم آید) بر مرکب خود سوار می شدم و از میان شما کوچ می کردم و تا باد شمال و جنوب بوزد (برای همیشه) در جستجوی شما نمی پرداختم.
شرح نهج البلاغه، ج7، ص285، خطبه118
15. در ردیف شهیدان
قال السّجاد علیه السلام :
حمدا نسعدبه فی السّعداء من اولیائه و نصیر به فی نظم الشّهداء بسیوف اعدائه.
حضرت امام سجاد علیه السلام فرمود :
سپاس خدای را، سپاسی که بدان در زمره اولیاء نیکبختی قرار گیریم و بواسطه آن در ردیف شهیدان با شمشیر دشمنانش در آئیم.
صحیفه سجّادیه، ج41، دعاء1
16. شهادت طلبی
قال رسول الله صلی الله علیه و آله :
من طلب الشّهاده صادقا اعطیها و لولم تصبه.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود :
هر کس از روی صدق شهادت را طلب کند، خداوند به او ((ثواب)) آن را عطا خواهد کرد، هر چند به شهادت نرسد.
کنز المعال، ج4، ص421، حدیث11210
17. تبریک به شهیدان
قال امیر المومنین علیه السلام :
انّ الله کتب القتل علی قوم و الموت علی آخرین و کلّ آتیه منیّته کما کتب الله له فطوبی للمجاهدین فی سبیل الله و المقتولین فی طاعته.
حضرت امام علی علیه السلام فرمود :
خداوند برای گروهی کشته شدن و برای گروهی دیگر مرگ را مقرّر نموده و هر کدام به اجل معین خود آنسان که او مقدّر کرده است می رسند، پس خوشا به حال مجاهدان راه خدا و کشتگان راه اطاعت او.
نهج السعاده، ج2، ص107
18. خون شهید
انّ علیّ ابن الحسین علیه السلام کان یقول : قال رسول الله صلی الله علیه و آله :
ما من قطره احبّ الی الله عزّوجلّ من قطره دمٍ فی سبیل الله.
امام زین العابدین علیه السلام پیوسته از قول رسول خدا صلی الله علیه و آله می فرمود:
هیچ قطره ای در نزد خداوند دوست داشتنی تر از قطره خونی که در راه خدا ریخته می شود نیست.
وسائل الشیعه، ج11، ص8، حدیث11
19. شهید درد جراحت را احساس نمی کند
قال رسول الله صلی الله علیه و آله :
الشّهید لایجد الم القتل الّا کما یجد احدکم مسّ القرصه.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود :
شهید درد کشته شدن را احساس نمی کند، مگر در حدّی که یکی از شما پوست دست خود را بین دو انگشت فشار دهد.
کنز المعال، ج4، ص398، حدیث11103
20. آمرزش گناهان شهید
قال رسول الله صلی الله علیه و آله :
للشّهید سبع خصال من الله اوّل قطره من دمه مغفور له کلّ ذنب.
حضرت پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود :
به شهید هفت امتیاز از طرف خداوند عطا می شود، اولین آنها بخشیدن تمام گناهان اوست بواسطه اولین قطره خونش.
وسائل الشیعه، ج11، ص9، حدیث20
21. شهادت، کفّاره گناهان
قال الباقر علیه السلام :
اوّل قطره من دم الشّهید کفّاره لذنوبه الّا الدَّین فانّ کفّارته قضاءه.
امام باقر علیه السلام فرمود :
اولین قطره خون شهید کفاره گناهان اوست مگر بدهیها، که کفاره آن ادای آن است.
وسائل الشیعه، ج13، ص85، حدیث5
22. موجب آمرزش گناهان
قال الصادق علیه السلام :
من قتل فی سبیل الله، لم یعرّفه الله شیئاً من سیئاته.
امام صادق علیه السلام فرمود :
کسی که در راه خدا کشته شود، خداوند هیچ یک از گناهان او را به روی او نمیآورد.
وسائل الشیعه، ج11، ص9، حدیث19
23. شهید غسل و کفن ندارد
قال النّبی صلی الله علیه و آله : فی شهداء احد :
زمّلوهم بدمائهم و ثیابهم.
پیامبر اکرم درباره شهدای اُحُد فرمودند :
آنها را با همان خونهایشان و لباس های خودشان دفن کنید.
وسائل الشیعه، ج2، ص701، حدیث11
24.دفن با جامه خونین
عن امیر المومنین علیه السلام قال :
لمّا کان یوم بدرٍ، فاُصیب من اصیب من المسلمین، امر رسول الله بدفنهم فی ثیابهم، و ان ینزع عنهم الفراء، و صلیّ علیهم.
حضرت علی علیه السلام فرمود :
در روز بدر، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نسبت به کسانی که از مسلمانان به شهادت رسیده بودند، دستور داد که آنها را با لباسهایشان دفن کنند، و تنها لباسهای چرمین را از تنشان بیرون آوردند، و سپس بر آنها نماز خواند.
بحار الانوار، ج82، ص6، حدیث 5
25. گلگون کفنان
عن اسماعیل بن جابر و زُراره عن ابی جعفر علیه السلام :
قال : قلت له کیف رایت الشّهید یدفن بدمائه؟ قال : نعم فی ثیابه بدمائه و لا یحنّط و لا یغسّل و یدفن کما هو …
از اسماعیل بن جابر و زراره نقل شده است که : از امام صادق سوال کردم، نظر شما در این باره چیست که شهید با بدن خون آلود دفن شود؟ حضرت فرمود : آری شهید بدون غسل و حنوط، در لباس خونین خود همانگونه که هست دفن می شود.
وسائل الشیعه، ج2، ص700، حدیث8
26. شهید سوال قبر ندارد
قال رسول الله صلی الله علیه و آله :
من لقی العدوّ فصبر حتّی یقتل او یغلب لم یفتن فی قبره.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود :
هر کس رو در روی دشمن قرار گرفت((با دشمن درگیر شد)) و استقامت کرد تا کشته و یا پیروز شد، در قبر مورد آزمایش قرار نمی گیرد((از او سوال نمی شود)).
کنز المعال، ج4، ص313، حدیث10662
27.آثار شهادت
قال رسول الله صلی الله علیه و آله :
یعطی الشّهید ستّ خصال عند اوّل قطره من دمه :
یکفّر عنه کلّ خطیئه ویری مقعده من الجنه و یزوّج من حور العین و یؤمّن من الفزع الاکبر و من عذاب القبر و یحلّی حلّه الایمان.
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود :
1-با اولین قطره خون او تمام گناهانش بخشیده می شود.
2-جایگاه خود را در بهشت می بیند.
3-از حوریان با او ازدواج می کنند.
4-از وحشت بزرگ روز قیامت در امان می باشد.
5-از عذاب قبر ایمن است.
6-به زیور ایمان آراسته می گردد.
کنز المعال، ج4، ص410، حدیث1152
28. معافیت از سوال قبر
سُئل النّبی صلی الله علیه و آله :
مابال المومنین یفتنون فی قبورهم الّا الشّهید؟ فقال : کفی ببارقه السّیوف علی راسه فتنهً.
از پیامبر اکرم سوال شد :
چگونه است که همه مومنین در قبر مورد سوال و امتحان قرار می گیرند مگر شهید؟
حضرت فرمود : امتحانی که در زیر برق شمشیر داده است، برای او کافی است.
کنز المعال، ج4،ص407، حدیث11138 و ص595، حدیث11741
29. شفاعت شهید
قال رسول الله صلی الله علیه و آله :
یشفع الشّهید فی سبعین من اهله.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود :
شهید هفتاد نفر از بستگان خود را شفاعت می کند.
کنز المعال، ج4، ص401، حدیث 11119
30. مقام شفاعت
عن الصّادق علیه السلام عن آبائه علیه السلام انّ رسول الله قال :
ثلاثه یشفعون الی الله یوم القیامه فیشفّعهم : الانبیاء ثمّ العلماء ثمّ الشّهداء.
امام صادق علیه السلام از پدران خود از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نقل فرمود :
سه گروهند که روز قیامت شفاعت می کنند و شفاعت آنها مورد پذیرش خداوند قرار می گیرد، انبیاء و علما و شهداء.
بحار الانوار، ج97، ص14، حدیث24
31. اول کسی که وارد بهشت می شود
عن الرّضاء علیه السلام عن آبائه علیه السلام، قال، قال رسول الله صلی الله علیه و آله :
افضل الاعمال عند الله ایمان لا شکّ فیه و غزو لاغلول فیه و حجّ مبرور و اوّل من یدخل الجنّه شهید.
امام رضا علیه السلام از پدران خود علیه السلام از قول پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نقل کرده که آن حضرت فرمود :
برترین اعمال نزد خداوند، ایمانی است که در آن تردیدی نباشد و رزم و پیکاری که در آن خیانت در ((غنیمت)) نباشد و حج مقبول . و اولین کسی که وارد بهشت می شود شهید است.
بحار الانوار، ج66، ص393، حدیث75
32. آرزوی شهید
قال رسول الله صلی الله علیه و آله :
ما من احدٍ یدخل الجنّه یحبّ ان یرجع الی الدّنیا و له ما علی الارض من شییءٍ الّا الشّهید. فانّه یتمنّی ان یرجع الی الدّنیا فیقتل عشر مرّاتٍ لما یری من الکرامه.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود :
از افرادی که وارد بهشت می شوند هیچکس آرزوی بازگشت به دنیا را ندارد گر چه تمام آنچه در زمین است از آنِ وی شود، مگر شهید که او به سبب کرامتی که در شهادت می بیند آرزو می کند به دنیا برگردد و دهها مرتبه در راه خدا کشته شود.
صحیح بخاری، ج4، ص26
33. برترین شهدا
قال رسول الله صلی الله علیه و آله :
افضل الشّهداء الّذین یقاتولن فی الصّف الاوّل فلا یلفتون وجوههم حتّی یقتلوا، اولئک یتلبّطون فی الغرف العلی من الجنّه یضحک الیهم ربّک فاذا ضحک ربّک الی عبدٍ فی موطن فلا حساب علیه.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود :
برترین شهیدان کسانی هستند که در صف اول((خط مقدم)) پیکار می کنند و روی بر نمی گردانند تا کشته شود، اینها هستند که جایگاه آنان غرفه های عالی بهشت است، و خداوند بر آنها متبسّم است و اگر خداوند بر بنده ای تبسّم کند((خشنود شود)) هیچ حسابی بر او نیست.
کنز المعال، ج4، ص401، حدیث11120
34. شهید دریا
قال رسول الله صلی الله علیه و آله :
شهید البحر مثل شهید البرّ …
و انّ الله عزّوجلّ وکّل ملک الموت بقبض الارواح الّا شهید البحر فانّه یتولّی قبض ارواحهم.
پیامبر گرامی صلی الله علیه و آله فرمود :
شهید در جنگ دریایی مثل شهید در جنگ و جهاد در خشکی اجر دارد و خداوند ملک الموت را برای قبض روح همه افراد مامور ساخته است، مگر شهیدان جنگ دریایی که آنقدر مقام و فضیلت دارند که خداوند، خودش ارواح آنها را قبضه می کند.
سنن ابن ماجه، ج2، ص928، حدیث 2778
35. خانواده شهید
قال علی علیه السلام عن قول رسول الله صلی الله علیه و آله :
و یقول الله عزّوجلّ انا خلیفته فی اهله و من ارضاهم فقد ارضانی و من اسخطهم فقد اسخطنی.
حضرت امیر علیه السلام در ادامه حدیثی مفصّل که در باب مقام شهید از قول رسول خدا بیان داشته اند می فرماید :
خداوند می فرماید من جانشین شهید در خانواده او هستم، هر کس رضایت آنها را جلب کند رضایت مرا جلب کرده و هر کس آنها را به خشم آورد مرا به خشم آورده است.
36. دیگرشهیدان
قال رسول الله صلی الله علیه و آله :
من ارید ماله بغیر حقّ فقاتل فهو شهید.
پیامبر گرامی خدا صلی الله علیه و آله فرمود :
هر کس مالش مورد سوء قصد قرار گیرد و برای دفاع از آن مبارزه کند و کشته شود شهید است.
کنز المعال، ج4، ص429، حدیث11201
37. شهیدان دفاع
قال رسول الله صلی الله علیه و آله :
من قاتل دون نفسه حتّی یقتل فهو شهید و من قتل دون ماله فهو شهید
و من قاتل دون اهله حتّی یقتل فهو شهید و من قتل فی جنب الله فهو شهید.
پیامبر گرامی خدا صلی الله علیه و آله فرمود :
هر کس برای دفاع از جان و مال اهل و عیال خود پیکار کند و کشته شود شهید است و کسی که در راه قُرب به خدا کشته شود شهید است.
کنز المعال، ج4، ص420، حدیث11236
38. دفاع از مال
عن علیّ بن الحسین علیه السلام :
من اعتدی علیه فی صدقه ماله فقاتل فقتل فهو شهید.
امام زین العابدین علیه السلام فرمود :
هر کس به ظلم اموالش مورد تجاوز قرار گیرد و در برابر آن پیکار کند تا کشته شود شهید است.
وسائل الشیعه، ج11، ص93، حدیث11
39. کشته راه خدا
عن ابی عبدالله علیه السلام، قال : قال رسول الله صلی الله علیه و آله :
من قتل دون عیاله فهو شهید.
از امام صادق علیه السلام نقل شده است که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند
هر کس در راه دفاع از بستگان خود کشته شود شهید است.
وسائل الشیعه، ج11، ص91، حدیث5
40. در رکاب امام
عن الرّضا علیه السلام فی کتابه الی المامون :
الجهاد واجب مع امام عادل و من قاتل فقتل دون ماله و رحله و نفسه فهو شهید.
امام رضا علیه السلام در نامه خود به مامون نوشت :
جهاد همراه امام عادل واجب است و هر کس پیکار کند و در راه دفاع از مال و ره توشه و جان خویش کشته شود شهید است.
وسائل الشیعه، ج11، ص35، حدیث10، تحف العقول، ص102
شفاعت شهدا در قیامت
امام صادق- علیه السّلام- از پدران بزرگوارش- علیهم السّلام- از رسول اللَّه- صلّی اللَّه علیه وآله وسلّم- نقل کرده که آن حضرت فرمود: «
ثَلاثَةٌ یشْفَعُونَ إِلَی اللَّهِ یوْمَ القِیامَةِ فَیشَفِّعُهُمْ: الْأنْبِیاءُ ثُمَّ الْعُلَماءُ ثُمَّ الشُّهَداءُ. »
سه گروه هستند که در روز قیامت شفاعت می کنند و خدا هم شفاعت آنان را می پذیرد: پیامبران، سپس عالمان و سپس شهیدان.
مقام و فضیلت شهید و شهادت در قرآن و روایات
قرآن کریم دربارة شهید و شهیدان می فرماید: وَ لا تَحْسَبَنَّ الَّذِینَ قُتِلُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ أَمْواتاً بَلْ أَحْیاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ یُرْزَقُونَ(2) هرگز کسانی را که در راه خدا کشته شده اند، مرده مپندار، بلکه زنده اند که نزد پروردگارشان روزی داده می شوند.
منظور از حیات، همان حیات واقعی است و در نقطه مقابل در آیات دیگری خداوند متعال حیات کافران را پس از مرگ، هلاکت و نابودی شمرده است.(3)
بنابراین، حیات شهیدان و زنده بودن آنها سعادتمندی است که همه مؤمنان از آن بهره مند خواهند شد.
از طرفی برخی از مردم تصور می کردند که کسانی که در راه خدا جهاد می کنند و به شهادت می رسیدند، نابود شده و از بین رفته اند، به همین جهت قرآن کریم برای زدودن چنین تصوری می فرماید: کسانی که در راه خدا کشته می شوند، زنده اند، و نزد پروردگار خویش از روزی بهره مند می شوند.(4)
شهادت در فرهنگ دین مقدس اسلام دو معنای متفاوت دارد:
1. معنای خاص. که همان کشته شدن در معرکه و میدان جنگ در راه خدا است که دارای احکام ویژه ای در فقه اسلامی است. مثلاً می گویند: شهید نیاز به غسل و کفن ندارد، بلکه با همان لباس خونین دفن می شود.
2. معنای گسترده و عام. که انسان در مسیر انجام دادن وظیفه الهی کشته شود و یا بمیرد.
پس هر کس در حین ادای وظیفه ای به هر صورت از دنیا برود، شهید است، چنان که در روایات اسلامی نیز آمده که چند گروه شهید از دنیا می روند:
1. کسی که در طریق تحصیل علم از دنیا برود.
2. کسی که در بستر از دنیا برود، ولی به حق پروردگار و پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ و اهل بیت آن حضرت معرفت داشته باشد.
3. کسی که برای دفاع از مال خویش در برابر مهاجمان ایستادگی کند و کشته شود.
بنابراین، کسانی که عقیدة حق داشته و در مسیر حقیقت گام بر می دارند و در همین راه از دنیا می روند، براساس اشاره قرآن کریم و روایات اسلامی در زمرة شهدا قرار دارند، و اجر شهداء را می برند. خداوند متعال می فرماید: وَ الَّذِینَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ رُسُلِهِ أُولئِکَ هُمُ الصِّدِّیقُونَ وَ الشُّهَداءُ عِنْدَ رَبِّهِمْ لَهُمْ أَجْرُهُمْ وَ نُورُهُمْ و آنان که به خدا و رسولانش ایمان آورند، به حقیقت راستگویان عالمند و برایشان نزد خدا اجر شهیدان است، پاداش اعمال و نور ایمانشان را (در بهشت) می یابند.(5)
در روایت آمده که شخصی به امام صادق ـ علیه السلام ـ عرض کرد: «از خدای بخواه که شهادت را برای من روزی کند. امام ـ علیه السلام ـ فرمود: «مؤمن شهید است» سپس آیه 19، سوره حدید را تلاوت کرد.(6)
حضرت امام باقر ـ علیه السلام ـ می فرماید: آن کس از شما که به مسأله ولایت آشنا باشد، و در انتظار ظهور مهدی (عج) به سر ،برد و خود را آمادة (حکومت عدل جهانی او) سازد، مانند کسی است که با مهدی آل محمد ـ صلّی الله علیه و آله ـ با سلاحش جهاد کرده باشد. سپس فرمود: «بلکه به خدا سوگند مانند کسی است که همراه رسول الله با سلاحش جهاد کرده باشد.» و برای مرتبه سوم بیان داشت: «بلکه به خدا سوگند همانند کسی است که با رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ در خیمة او شهید شده باشد.» بعد فرمود: «دربارة شما آیه ای از قرآن نازل شده است.» راوی می گوید: پرسیدم کدام آیه؟ فرمود: آیه 19، سوره حدید...»(7)
پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ می فرماید: «اذا جاء الموت لطالب العلم و هوی علی هذا الحال مات شهیدا. کسی که در راه تحصیل علم از دنیا برود، شهید مرده است.»(8)
امام صادق ـ علیه السلام ـ می فرماید: کسی که برای دفاع از مال خود (در برابر مهاجمان) ایستادگی کند و کشته شود، شهید است.»(9)
پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ در جایی دیگر می فرماید: «هر مؤمنی از امت من راستگو و شهید است...»(10)
و نیز فرمود: «من مات علی حب آل محمد ـ صلی الله علیه و آله ـ مات شهیدا.(11) هر کس بمیرد و حب آل محمد ـ صلی الله علیه و آله ـ در دلش باشد، شهید است.»
بنابراین، شهادت مراتبی دارد که والاترین درجة آن شهادت در معرکة نبرد با دشمنان اسلام است.
در قرآن آیات متعددی درباره شهید و فضیلت آن در راه خدا ذکر شده است که به اختصار قسمتی از آن را بیان میکنیم.
الف- بررسی آیات قرآن
1- سوره بقره، آیه 154:
«و لا تقولوا لمن یقتل فی سبیلالله اموت بل احیاء ولکن لا تشعرون»
«کسی را که در راه خدا کشته شد، مرده نپندارید، بلکه او زنده جاوید است، ولیکن شما این حقیقت را نخواهید یافت.»
در آیه بالا 3 تذکر بسیار مهم درباره شهدا به انسانهای دیگر شده است:
1- در پندار و گفتار در مورد شهدا نباید لفظ (مرگ) را بکار برد.
2- حیات شهدا بعد از شهادت برای همیشه جاودان است.
3- ما توان درک زندگی شهدا را نخواهیم داشت.
در حقیقت این سوره جایگاه شهید را نشان میدهد، تا جایی که بشر نمیتواند مقام رفیع شهید را درک کند.
2- سوره آل عمران، آیه 139- 140
«و لا تهنوا و لا تخرنوا و انتم الاعلون ان کنتم مومنین»
«سست نشوید و اندوهگین نباشید و شما برترید، اگر هستید مومنان»
این آیه بعد از جنگ احد نازل شد، که مومنان در جنگ شکست خوردند. اینجا میخواهد تذکر بدهد که اگر دارای ایمان استوار باشید و برای همیشه برترید و شما شاهدان و رهبران بر هم نیز هستید.
3- سوره حج، آیه 58:
«والذین هاجروا فی سبیلالله ثم قتلوا او ماتوا لیرزقنهم الله رزقا حسنا و انالله لهو خیر الرازقین»
«و آنان که در راه خدا از وطن هجرت گزیده و در این راه کشته شده یا مرگشان فرا میرسد. البته خدا رزق و روزی نیکویی نصیبشان میگرداند، که همانا خداوند بهترین روزی دهندگان است.»
در این آیه پاداش کسانی که برای رضای خدا هجرت را برگزیند، رزق و روزی خاص معرفی میکند، یعنی برندگان این صحنه پاداش را از خود خدا میگیرند. در حقیقت این آیه ایجاد انگیزه میکند و شارژ کننده برای کسانی که میخواهند در مقابل اهریمنیان ایستادگی کنند.
4- سوره آل عمران، آیه 169:
«و لا تحسبن الذین قتلوا فی سبیلالله امواتا بل احیاء عند ربهم یرزقون»
«مرده نپندارید کسانی که در راه خدا کشته میشوند، بلکه زندهاند و نزد خدای خود روزی میبرند. »
در این آیه تفاوت مردن معمولی با کسانی که در راه خدا شهید شدند، بوضوح دیده میشود و یک پاداش بزرگ برای این گروه در نظر گرفته شده است و آن روزی خوردن در نزد خداوند متعال میباشد.
این آیه از ویژگیهای شهدا پرده برداشته که آنان زندهاند و تمام خصوصیات حیات را دارا میباشند. از آثار حیات، روزی خوردن و ارزاق است که شهدا به نحو احسنت از آن برخوردارند.
5- سوره توبه، آیه 20:
«الذین ءامنوا و هاجروا و جهدوا فی سبیلالله باموالهم و انفسهم اعظم درجة عندالله و اولئک هم الفائزون»
«کسانی که ایمان آورده و هجرت کرده و در راه خدا با مال و جانشان به جهاد پرداختهاند، نزد خدا مقامی هر چه والاتر دارند و اینان همان رستگارانند.»
در این آیه جهاد گران با مال و جان در راه خدا را رستگاران معرفی کرده و سعادت آنها را تظمین کرده چرا که مقامشان در نزد خداوند بلند است یعنی کسانی که بیتفاوت به مستبد نیستند و در برابر کافران قیام میکنند را تشویق میکند و پاداش آنها را سعادت و مقام بلند و رستگاری معرف کرده است.
6- سوره نساء، آیه 73:
«لیقتل فی سبیل الله الذین یشرون الحیوة الدنیا بالاخرة و من یقتل فی سبیلالله فیقتل او یغلب فسوف نوتیه اجرا عظیما»
«مومنان باید در راه خدا با آنان که حیات مادی دنیا را بر آخرت گزیدند جهاد کنند و هر کسی در جهاد به راه خدا کشته شود فاتح است زود باشد که او را اجری عظیم دهیم.»
در این آیه ابتدا تکلیف مومنان را مشخص میکند که در برابر کسانی که دنیای مادی را بر آخرت ترجیح دادند، باید جهاد کنند. و حالا اگر در این جهاد کشته شوند و چه فاتح هر دو را پیروز میداند و پاداش عظیم میدهد.
در آیات فوق شهدا را انسانهایی برجسته و بیدار معرفی میکند و آنها را پیروز واقعی این دنیا و آن دنیا و روزی خور در نزد خداوند و سعادتمند و فاتح و دارای مقام بلند و شاهد بر دیگر امتها معرفی میکند و پاداش شهدا را خداوند بر خود مفروض میداند.
ب-احادیث
1- امام صادق (ع) از رسول خدا (ص) نقل فرمودند: «سه طایفه شفاعت میکنند و شفاعتشان پذیرفته میشود: پیغمبران، علماء و شهدا.» (جامع الحادیث الشیعه، ج 3، ص 16)
2- رسول خدا (ص) میفرمایند: «کسی که از خانه خود به قصد نگهبانی مرزها و یا برای جنگ و جهاد در راه خدا بیرون آید، در هر قدمی که بر میدارد، هفتصد هزار حسنه داده میشود و هفتصدهزار گناه از وی بخشیده میشود، او در ضمان و بر عهده خدا خواهد بود به هر نحوی که بمیرد، چه با اجلش بمیرد و یا اینکه شهید شود و چنانچه برگردد، بخشوده شده و پاک گشته و دعایش در پیشگاه خدا مستجاب خواهد بود.
3- رسول خدا (ص) فرمود: مافوق هر نیکی، نیکی بیشتر و هنری وجود دارد، آنجا که مردی که در راه خدا کشته میشود، بالاتر از آن نیک نیست.
4- اما رضا (ع) از علی (ع) نقل میکند که جوانی در هنگام سخنرانی امام علی (ع) از امام سوال کرد که فضیلت جنگجویان خدا را برای من تشریح کن. امام علی (ع) از رسول خدا حدیث مفصلی را نقل میکند از لحظهای که جهادگر به میدان جنگ میرود تا لحظه شهادت که در اینجا قسمتی از آن را ذکر میکنیم: «هنگامی که جهت نبرد پا به میدان مینهد و نیزه ها و تیرها رد و بدل میشود و جنگ تن به تن شروع میگردد، فرشتگان با پر و بال اطراف آنان را میگیرند و از خدا میخواهند که او در میدان ثابت قدم باشد. در این هنگام منادی فریاد منادی فریاد میزند: «بهشت زیر سایه شمشیرهاست.» در این هنگام ضربات دشمن بر پیکره شهید سادهتر و گواراتر از نوشیدن آب خنک در روز گرم تابستان است. هنگامی که شهید هنوز به زمین نرسیده، حوریان بهشتی به استقبال او میشتابند و نعمات بزرگ معنوی و مادی که خدا جهت وی فراهم ساخته است، برای وی شرح میدهند و هنگامی که به روی زمین قرار میگیرد، زمین میگوید: «آفربن بر روح پاکیزهای که از بدن پاکیزه عروج میکند. بشارت باد بر تو. چیزی که نه چشمی آن را دیده است و نه گوشی آن را شنیده است و نه از قلبی خطور کرده است، مخصوص توست و انتطار تو را میکشد.»
خداوند متعال چنین میفرماید: «من سرپرست بازماندگان توام. هر کسی بازماندگان تو را خشنود کند، مرا خشنود کرده است و هر کسی آنها را به خشم آورد، مرا به خشم آورده است.»(از مرحوم طبری در مجمع البیان)
5- رسول خدا (ص) فرموده است: «خداوند چنین فرموده است، من جانشین شهید در خانواده وی هستم. هر کسی رضایت خانواده شهید را جلب کند، رضایت مرا جلب کرده است و هر کسی آنها را به خشم آورد، مرا به خشم آورده است.»(وسائل الشیعه، باب 25، حدیث 3)
6- رسول خدا (ص) فرمود:
«شفع الشهید نبی سبعین من اهله.»
«شهید هفتاد نفر از بستگان خود را شفاعت میکند.»(کتر العمال، ج 4، ص 1-4)
در این حدیث و احادیث دیگری که در مورد شهادت و مقام شهید آمده است، همه درجه بلند و مقام عظیم شهید را نشان میدهد که بهترین نیکی است و شهید را بهعنوان شاهد جامعه معرفی میکند که رضایت خداوند را شهید با کارش جلب میکند، حتی تا جایی که سرپرست خانواده شهید را خداوند خود بهعهده میگیرد. بلندترین مقام در آخرت شفاعت است که این مقام از آن پیغمبران، بزرگان و امامان است که در این کار نیز شهدا با آنان برابری میکنند، یعنی میتوانند شفاعت هفتاد نفر را بکنند.
1. مجمع البحرین. ج3، ص80، ذیل واژه شهد.
2. آل عمران: 169.
3. ابراهیم: 28.
4. ر.ک: طبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، داراحیاء التراث العربی، 1397ق، ج 1، ص 534، طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ سوم، 1379، ج 4، ص 62.
5. ر.ک: مکارم شیرازی، ناصر، نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، 1367 ش، ج 23، ص 349، 350، 355.
6. ر.ک: الجمعه العروسی الحویزی، عبدعلی. نورالثقلین، قم، مطبعة العلمیة، چاپ سوم، بی تا، ج 5، ص 243.
7. نورالثقلین، همان.
8. ر.ک: مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، بیروت، مؤسسة الوفاء، 1404 ق، ج 1، ص 186.
9. محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمه، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، الطبعة الاولی، 1419 ق، ج 5، ص 198.
10. ر.ک: بحارالانوار، همان، ج 97، ص 50.
11. ر. ک: همان، ج 23، ص 233.
شهیدانی که آرزوی بازگشت به دنیا را دارند
پیامبر خدا حضرت محمد صلی الله علیه و آله:
هیچ کس نیست که پس از مرگ نزد خداوند از خیر بهره مند باشد و در عین حال خوش داشته باشد که به دنیا برگردد، گرچه همه دنیا به او داده شود، مگر شهید که چون فضیلت شهادت را میداند، آرزو می کند بر گردد تا دوباره در دنیا کشته شود.
متن حدیث:
عنه صلی الله علیه و آله و سلّم:
ما مِن نفسٍ تَموتُ لها عندَاللّه خَیرٌ یَسُرُّها أ نّها تَرجِعُ إلی الدنیا ، ولا أنَّ لها الدنیا وما فیها ، إلاّ الشهیدَ ؛ فإنّهُ یَتَمَنّی أن یَرجِعَ فَیُقتَلَ فی الدنیا ؛ لِما یَری مِن فَضلِ الشهادَةِ.
"منتخب میزان الحکمه،۳۰۶"
سومین روز عزاداری مردم کرمانشاه برای سرداران مقاومت
مراسم گرامیداشت شهید سپهبد حاج قاسم سلیمانی و همرزمان این شهید که در اقدامی ناجوانمردانه توسط آمریکای وحشی به شهادت رسیدند امروز در کرمانشاه برگزار شد.
مردم شهید پرور و مرزداران با غیرت کرمانشاهی امروز در سومین روز از عزاداری سردار دلها با حضور پرشمار و باشکوه در سوگ حاج قاسم سلیمانی گریستند و سینه زدند و بر ادامه راه این شهید تاکید کردند.
حال این روزها که مردم کرمانشاه برای سرداران مقاومت مصداق "کورهی دل" است که تنها نوای چمری در سوگ حاج قاسم سلیمانی بیانگر گوشهای از این دلتنگی و خاطرخواهی است.
در این مراسم مادران شهدا بر خونخواهی شهید سپهبد حاج قاسم سلیمانی و همرزمان این شهید تاکید کردند و به وعده صادق انتقام سخت مقام معظم رهبری امیدوار بوده تا قلبشان تسلی یابد.