نام كشور: جمهوری خلق چین

نوع حكومت: جمهوری سوسیالیستی

پايتخت: پكن

شهرهاي مهم : پکن ، تیانجین ، شانگهای و چونگ‌کینگ

زبان و خط رسمي : زبان چینی ماندارین

دين و اديان اصلی: بودیسم، مسیحیت، اسلام، تائوئیسم (آمار رسمي تعداد مسلمانان چين را بيش از 29 ميليون نفر و آمار غير رسمي حدود 70 ميليون نفر ذكر مي كنند.)

 

جمعيت: ۱٬۳۵۳٬۸۲۱٬۰۰۰ ميليون نفر

واحد پول: یوآن

مساحت: ۹٬۵۹۶٬۰۰۰ کیلومتر مربع

 

موقعيت جغرافيائي

کشور چین در منطقه شرق آسیا قرار گرفته‌ است و بعد از روسیه، دومین کشور پهناور این قاره به شمار آمده و دارای مرز زمینی با کشورهای روسیه، مغولستان، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، افغانستان، پاکستان، هندوستان، نپال، بوتان، برمه، ویتنام، کره شمالی می باشد. از سمت شرق و جنوب نیز با دریای چین شرقی، خلیج کره، دریای زرد، و دیگر آبهای آزاد احاطه شده‌است.

آب و هوای این کشور بسیار متنوع می‌باشد از مناطق گرمسیر و بارانی در جنوب تا بسیار سردسیر در شمال را شامل می‌شود.

پاندا خرس ملي چين

طوفان‌های موسمی (۵ مورد در سال) در امتداد سواحل جنوبی و شرقی، سیل‌های مخرب ، سونامی ، زلزله ، رانش زمین و خشکسالی از بلایای طبیعی منطقه چین هستند. چشم‌انداز طبیعی متنوعی دارد، از استپ‌های جنگلی و بیابان‌هایی چون گبی و تکله‌مکان در ناحیهٔ خشک شمالی نزدیک به مغولستان و سیبری روسیه گرفته تا جنگل‌های زیرگرمسیری در سرزمین‌های مرطوب جنوبی نزدیک به ویتنام ، لائوس و برمه.

مناطق غربی ناهموار است و رشته‌کوه‌های هیمالیا و تیان شان مرز طبیعی آن را با هند و آسیای میانه ترسیم می‌کنند. در مقابل، نواحی شرقی این کشور کم‌ارتفاع است.

 

تاريخ چين

نماي داخلي شهر ممنوعه در پكن

چین تاریخ کهنی دارد. گاهی به گونه یکپارچه و گاهی به مانند چند کشور جدا از هم بوده‌است. چینی ها صدها سال پیش از اروپائیان دستگاه چاپ را اختراع کرده و سال ها پیش از اروپائیان بر روی کاغذ می نوشتند.

سون یات سن «پدر چین مدرن» سیاست‌مدار و رهبرانقلابی چین در براندازی دودمان چینگ در انقلاب سال ۱۹۱۱ بود. در اوایل سال ۱۹۱۱ نیروهای انقلابی به رهبری سون یات سن بر امپراتوری منچو پیروز شدند.

رژیم چین پس از انقلاب مردمی از پادشاهی به جمهوری تبديل و در سال ۱۹۱۲ تأسیس و سون یات سن اولین رئیس جمهور اين كشورشد. او بعداً هم حزب ملی کومینتانگ چين را تأسیس کرد و تا سال ۱۹۲۱ رهبر این حزب بود. سون یات سن در سال ۱۹۲۱ در گذشت.

 

اوضاع سياسي:

جمهوری خلق چین یک کشور سوسیالیستی است.چین از سال ۱۹۹۶ عضو پیمان امنیتی سازمان همکاری شانگهای می‌باشد. سازمان همکاری شانگهای از دل رقابت قدرت‌های بزرگ برسر منطقه ژئوپلیتیک آسیای میانه ظهورکرده است.

حزب کمونیست چین در سال ۱۹۲۱ میلادی تأسیس شد. و مبارزات سخت مردم را رهبری می‌کرد و در  سال 1949جمهوری خلق چین را تأسیس نمود. آنگاه ژاپنی ها بر این سرزمین تاختند . با پایان جنگ جهانی دوم حمله ژاپنی ها ادامه داشت. ولی جنگ داخلی میان هواداران ژنرال چیانگ کای شک و مائو تسه تونگ بالا گرفت که سرانجام به پیروزی هواداران حزب کمونیست چین انجامید و هواداران چیان کایچک به جزیره تایوان گریختند و تا به امروز به ایستادگی دربرابر فشار جمهوری خلق چین ادامه داده‌اند.

از سال ۱۹۵۶، حزب کمونیست چین به دلیل فقدان تجربه کافی در  رهبری اقتصادی و نوسازی، اشتباهاتی مرتکب شد. به تبع آن مبارزه قدرت (انقلاب فرهنگی چین) در سالهای ۱۹۶۶ تا ۱۹۷۶ در حزب کمونیست چین شروع شد. چهره‌های میانه رو حزب اخراج شدند. پس از پایان انقلاب فرهنگی در اکتبر سال ۱۹۷۶، چین به دوره نوین توسعه تاریخی وارد شد.

از آغاز سال ۱۹۷۹ حزب کمونیست چین سیاستهای اصلاحات و درهای باز را که توسط تنگ شیائوپنگ مطرح شده بود را به اجرا گذاشت. پس از اجرای سیاستهای اصلاحات و درهای باز، توسعه اقتصاد ملی و اجتماعی، چین به دستآورد‌های چشمگیری نائل آمده‌ و چهره کشور دستخوش تغییرات زيادي شد.

کشور چین، به عنوان یکی از قطب‌های اقتصادی و سیاسی بزرگ، نقش تعیین کننده‌ای در سطح جهانی به ویژه در معادلات سیاسی منطقه شرق آسیا ايفاء مي كند. از نظر سیاسی ، این کشور روابط استراتژیک ویژه‌ای با روسیه ، هند ، کره شمالی و جمهوري اسلامي ایران دارد.

 

قانون اساسی :

پس از تأسیس جمهوری خلق چین در اول اکتبر سال ۱۹۴۹، چهار قانون اساسی در سالهای ۱۹۵۴، ۱۹۷۵، ۱۹۷۸ و ۱۹۸۲ بطور جداگانه تنظیم و صادر شد.

چهارمین قانون اساسی جمهوری خلق چین یعنی قانون اساسی فعلی در چهارم دسامبر سال ۱۹۸۲ در مجلس ملی نمایندگان به تصویب رسید. این قانون ضمن ادامه و توسعه اصول اساسی قانون اساسی سال ۱۹۵۴، با توجه به جمع‌بندی تجربیات توسعه سوسیالیستی چین و جذب تجربیات بین‌المللی، منطبق با نیاز ساختار مدرنیزاسیون سوسیالیستی محسوب می‌شود. در این قانون به طور مشخص نظامهای سیاسی و اقتصادی جمهوری خلق چین، حقوق و وظایف اتباع، تأسیس ارگانهای دولتی و چارچوب ماموریت و وظایف اصلی کشور در آینده قید شده‌است. ویژگی‌های اساسی این قانون قید نظام و وظایف اصلی، تشخیص چهاراصل اساسی و رهنمود اساسی اصلاحات و درهای باز است. در این قانون قید شده‌است که مردم و سازمان‌های سراسر کشور باید طبق قانون اساسی فعالیت کرده و هیچ سازمان یا شخصی حق تخطی و نقض قانون اساسی و قوانین دیگر را ندارد.

مجلس ملی نمایندگان خلق متفاوت با پارلمان بوده و براساس قانون اساسی به عنوان عالی‌ترین مرجع قدرت کشور تعیین شده‌است. هر تبعه چینی از ۱۸ سالگی حق انتخاب کردن و انتخاب شدن به عنوان نماینده مجلس ملی را دارد. مجلس ملی نمایندگان در حال حاضر ۲۹۸۷ نفر عضو دارد. نمایندگان مجلس در سطوح شهرستانها و روستاها با انتخابات مستقیم برگزیده و نمایندگان سطوح بالاتر بطور غیر مستقيم انتخاب می‌شوند.

 

 

نظام همکاری چندحزبی و مشورت سياسی

نظام همکاری چند حزبی و مشورت سیاسی به رهبری حزب کمونیست ، نظام سیاسی اصلی چین محسوب می‌شود. چین کشوری چند حزبی است. بغیر از حزب کمونیست ، ۸ حزب دموکراتیک در این کشور وجود دارند که قبل از ایجاد جمهوری خلق چین به وجود آمده و در زمینه سیاسی طرفدار رهبری حزب کمونیست مي باشند. حزب کمونیست و دیگر احزاب دموکراتیک باید طبق قانون اساسی فعالیت کنند. احزاب دموکراتیک از لحاظ سازماندهی مستقل بوده واز آزادی سیاسی، استقلال تشکیلاتی و برابری حقوقی در چارچوب مقررات در قانون اساسی بهره مند هستند.

حزب کمونیست پیش از اتخاذ تدابیر بزرگ و تصمیم گیری در باره امور مهم و بزرگ مربوط به امور ملی و زندگی مردم، ضمن مشورت گسترده با احزاب دموکراتیک و شخصیتهای بی طرف نظریات و پیشنهادهای آنان را استماع  و بعد تصمیم گيري مي كند.      

 

اوضاع اقتصادی :

 

پكن پايتخت چين

از هنگام اجرای اصلاحات اقتصادی برای پی‌ریزی یک اقتصاد مدرن، چین یکی از سریع‌ترین رشدهای اقتصادی دنیا را داشته‌است. این کشور هم‌اکنون بزرگترین صادرکننده و دومین واردکننده بزرگ کالا است و دومین اقتصاد بزرگ دنیا بر پایه تولید ناخالص داخلی را در اختیار دارد. چین عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل و سازمان‌های چندجانبه‌ای همچون سازمان تجارت جهانی، آپک، سازمان همکاری شانگهای و گروه ۲۰ است. چین به عنوان کشوری دارای سلاح هسته‌ای از بزرگترین ارتش دائمی دنيا و دومین بودجه دفاعی بزرگ دنیا برخوردار است.

 

شهر شانگهاي

 

اسلام در چين

مسلمانان۳٪ از كل جمعيت را تشكيل مي دهند. تعداد مسلمانان حنفي مذهب، حدود سي و شش ميليون نفر و تعداد شيعيان حدود سه و نيم ميليون نفر مي باشد.

پیشینه ورود اسلام به پیش از سال ۶۵۰ میلادی باز می‌گردد و  بیشتر مسلمانان در استان‌های سین كیانگ، گانسو، نینگشا و چینگ‍های زندگی می‌کنند. ورود اسلام به چین، به قرن اول هجری باز می‌گردد. مهاجرت عرب‌ها و فارس‌ها از راه‌های دریایی و جاده ابریشم، در زمان سلطنت سلسله تانگ موجب ورود دین اسلام به اين کشور  شده و نقش مهمی را در برقراری ارتباط بین این کشور و کشورهای اسلامی ایفا کرده‌است . همچنين ترویج و گسترش اسلام توسط بازرگانان ایرانی و عمدتاً از طریق جاده ابریشم صورت‌گرفته‌است. آشنایی اکثر مسلمانان چین با کلمات و واژه‌های اصیل فارسی و استعمال این لغات در مکالمات روزمره زبان چینی مؤید این مدعا است.‍ حمله مغول به ایران بعنوان عاملی تسریع کننده، موجبات و امکانات گشایش راه رفت و آمد و مهاجرت مسلمانان ایرانی به چین و در نتیجه نفوذ فرهنگ و تمدن اسلامی و ایرانی و نیز ترویج دین اسلام در آنجا را فراهم کرد.

 

مسجد نیوجی در پكن

مسجد نيوجي مسجدي در شهر پكن واقع در پايتخت چين مي باشد . اين مسجد از مساجد قديمي در چين محسوب مي گردد .

اين مسجد 6 هزار متر مربع وسعت داشته و در محله مسلمان نشين ژوان كه بيش از ده هزار سكنه مسلمان دارد واقع مي باشد .

 

حجاج چینی در حج

بنا بر نوشته روزنامۀ ملی چین مورخ 15 سپتامبر 2009، در دوران قدیم حجاج چینی برای انجام این فریضۀ الهی به خاطر بعد مسافت حداقل به سه سال زمان نیاز داشتند و در این مسیر با مشقات و سختیهای فراوانی مواجه شده و عده ای از آنان همه ساله در این مسیر جان خود را از دست می دادند. قبل از تأسیس چین جدید، حجاج این کشور بصورت انفرادی و سازمان نیافته به عربستان عزیمت می کردند. پس از تشکیل چین کمونیست، به خاطر مشکلات داخلی و تحولات بین المللی، به مدت سه سال سفر حج متوقف شد.

سفر اولین هیئت حجاج چینی در سال 1952 به ریاست يك روحانی بنام دافوشنگ بهمراه معاون خود            امین محسوم از روحانیون منطقۀ سین کیانگ، متشکل از 16 نفر مسلمان برای تشرف به حج آغاز شد. آنان از پکن حرکت کرده و از طریق هنگ کنگ، برمه و هند به شهر کراچی در پاکستان رسیدند و در نظر داشتند که در کراچی ویزای عربستان را دریافت کنند که به دلیل بر قرار نبودن رابطۀ سیاسی بین جمهوری خلق چین و عربستان و سایر مسایل و مشکلات بین المللی، پس از یکماه اقامت در این شهر و تلاش فراوان متأسفانه قادر به اخذ ویزا نشده و به چین بازگشتند.

در سالهای 1953 و 1954 نیز به همان دلایل، مسلمانان چین از سفر به مکه محروم شدند تا این که در سال 1955 آقای جوئن لای نخست وزیر وقت چین، در رأس هیاتی برای شرکت در اجلاس آسیا – آفریقا عازم باندونگ در انرونزی شد و آقای دافوشنگ روحانی مسلمان را نیز به عنوان عضو هیئت با خود به این اجلاس برد و در ملاقات با رؤسای هیئت های كشورهای اسلامی ( از 29 کشور شرکت کننده در این اجلاس، 12 هیئت از کشورهای اسلامي بودند) ایشان را معرفی و شور و شوق مسلمانان چینی برای تشرف به حج را برای آنان تشریح کرد. از جمله افرادی که جوئن لای با آنان ملاقات و در مورد سفر حج مسلمانان چینی مذاکره کرد، ناصر رییس جمهور مصر، فیصل ولیعهد عربستان بود. در این ملاقاتها فیصل برای تحقق سفر حج مسلمانان چین، قول داد تا در این زمینه تلاش کرده و در همان سال زمینه را برای سفر مسلمانان چین به حج فراهم نمايد.

پس از بازگشت هیئت چینی از باندونگ، بر اساس توافقات صورت گرفته و طبق دستور دولت این کشور، انجمن اسلامی چین اقدام به تشکیل هیئت حج مسلمانان چین نمود و بلافاصله یک گروه 19 نفره را به ریاست آقای دافوشنگ برای حج آماده و پس از دریافت ویزا، این گروه به عنوان اولین گروه حجاج چینی پس از تشکیل جمهوری خلق چین، از پکن با هواپیما به هنگ کنگ و سپس با کشتی از طریق پاکستان عازم عربستان شده و موفق به انجام فریضۀ حج شدند.

این گروه پس از انجام اعمال حج، از کشورهای مصر، پاکستان و هند بازدید کرده و مورد استقبال مقامات این کشورها قرار گرفتند. آنان در این سفر با علما، شخصیتها و مسئولان مسلمان آن کشورها پیرامون وضعیت مسلمانان پس از تأسیس جمهوری خلق چین مذاکره و زمینۀ گسترش روابط مسلمانان چین با جهان اسلام را پایه ریزی کردند.

در نتیجۀ این سفر، کشور مصر از میان کشورهای عربی و آفریقایی، نخستین کشوری بود که با چین رابطۀ سیاسی برقرار کرد.  از آن پس همه ساله تعدادی از مسلمانان ، ولو اندک، به ریاست و همکاری انجمن اسلامی چین، موفق به شرکت در مراسم حج شده و فریضه حج را به جای می‌آوردند.  این روند پس از آغاز اصلاحات و اعمال درهای باز سیاسی توسط دولت چین ادامه و سال به سال توسعه یافت و بر تعداد حجاج افزوده شد و اینک هر ساله تعداد بیشتری از مسلمانان چین موفق به سفر به مکه و انجام فریضۀ حج می شوند.

تعداد حجاج اعزامی، با توسعۀ اقتصادی در سالهای اخیر و بهبود وضعیت اقتصادی مردم از جمله مسلمانان این کشور، همه ساله بر متقاضیان سفر مکه افزوده می شود، ولی به دلیل محدودیتهای اعمال شده از سوی سعودی از یک سو و دولت چین از سوی دیگر، همۀ آنان موفق به تشرف نمی شوند.

طبق آمار رسمی اعلام شده از سوی انجمن اسلامی چین، در سال آتي(2015)  بیش از 12 هزار نفر ازمسلمانان به حج مشرف خواهند شد. این تعداد با 30 فروند هواپیمای چارتری که توسط دولت برای حجاج در نظر گرفته شده، از فرودگاههای بین المللی پکن، ارومچی، اینچوان، لنجو و کونمینگ عازم عربستان سعودی خواهند شد. هزینۀ هر حاجی 30 هزار یوان (کمی بیش از 3 هزار یورو) است و حجاج مجموعا 30 روز در مکه و مدینه اقامت مي كنند. انجمن اسلامی به نمایندگي از دولت این کشور، مسئولیت اعزام، هدایت، نظارت و مذاکره با مقامات سعودی در خصوص مسایل حج و حجاج را بر عهده دارد.

زائران چینی با عبای بلند سفید و عرقچین سفید با آرمی روی سینه دارای پرچم چین و نوشته قرمز رنگ «الحاج الصینی» مشخص شده و بر روی بازوی برخی هم به خط چینی نام و مشخصات نوشته شده است، همچنین زائران خانم چینی با مقنعه مشکی و لباس سفید با حجاب کامل در حرمين حاضر می شوند.

مسلمانان چینی زائريني مهربان و خون گرم هستند و به راحتی با ديگر زائران ارتباط برقرار می کنند. اين زائران انسان را به یاد حدیث معروف رسول اعظم (صلی الله علیه و آله) می اندازد که فرمودند: «اطلبوا العلم ولو بالصین» دانش را حتي در چین دورترین نقطه شناخته شده آن زمان ، جست و جو و طلب کنید.

 

رسوم مسلمانان چینی برای ازدواج

آئین و رسوم مسلمانان برای ازدواج نیز جالب توجه است. مسلمانان چین از جمله قومیت‌هایی هستند که سنت‌‌هایشان با فرهنگ ترکی - اسلامی آمیخته شده است.

در میان اقوام مسلمان چینی، اگر جوانی تصمیم به ازدواج بگیرد و دختری را بپسندد، خانواده او در جلسه اول فردی را به عنوان واسطه ازدواج جهت خواستگاری به همراه خود به منزل دختر می‌برد.

در اولین دیدار، چون هنوز موافقت طرفین اعلام نشده، خواستگاران با چای پذیرائی نمی‌شوند. چنانچه جواب مثبت باشد، خانواده داماد بار دیگر برای اهدای هدیه نامزدی و به صرف میوه و چای به خواستگاری می‌رود و هدایای متعددی را از جمله جعبه‌های تزئین شده حاوی میوه‌های قرمز رنگ و خشکبار، انواع شیرینی جات و شکلات، پول، لوازم آرایش به همراه یک جلد قرآن مجید برای ابراز احترام به خانواده عروس تقدیم می‌کند.

پیش از انجام مراسم عروسی، خانواده دختر، جهیزیه عروس را به خانه داماد می‌فرستد و تا روز عروسی هیچ فردی اجازه ندارد پیش از عروس و داماد به آنجا وارد شود.

شب قبل از عروسی نیز بزرگان و ریش سفیدان فامیل به خانه داماد آمده و به او درس زندگی، شجاعت، فداکاری و مسئولیت پذیری بر اساس آموزه‌های اسلامی می‌دهند. مراسمی که به کلاس درس «سیاست زندگی» معروف شده است.

جالب آنکه نشانه‌های اسلامی از جمله حجاب، تلاوت قرآن کریم یا حتی بالابردن دست‌ها به نشانه دعا از جمله ژست‌های پرطرفدار برای عکس‌های عروسی بین جوانان مسلمان مي باشد.

 

روابط دو  جانبه ايران و چين:

روابط دو كشور ايران و چين،  از زمان امپراتوري هاي باستان برقرار گشته و طي دوره هاي مختلف تاريخ دچار فراز و فرود هايي شده است. با توجّه به ظرفيت هاي موجود در گسترش روابط بين دو كشور، كماكان اين همكاري و رابطه در سطوح مختلف به شكل گسترده تري ادامه دارد و در شرايط موجود- فشار از جانب غرب به خصوص تحريم هاي آمريكا- و با توجه به عضويت دايم چين در شوراي امنيت سازمان ملل متحد، بهترين فرصت براي دو طرف فراهم گرديده كه از ظرفيت هاي موجود خود كمال بهره را ببرند .

از نظر تاريخي روابط ديپلماتيك ميان ايران و چين امر جديدي نيست؛ به استناد منابع تاريخي در زمان سلطنت مهرداد دوم شهريار اشكاني روابط ميان امپراتوري هاي ايران و چين برقرار شد. پس از آن در دوره ساسانيان روابط توسعه و گسترش بيشتري يافت و دو ملّت مناسبات صميمانه تري با يكديگر برقرار كردند. در اين دوران رفت و آمد سفرا و نمايندگان سياسي و هم چنين جهانگردان و زائران چيني به ايران و ممالك هم جوارِ آن فزوني يافت و نام ايران و ايراني در چين و در اسناد و مدارك چيني ها بيشتر برده شد.

با سقوط ساسانيان روابط ايران و چين گرچه محدوديت هايي به خود ديد اما هم چنان تداوم يافت. در دوره فرمانروايان مغول كه حوزه تسلط شان از شرق تا غرب آسيا را در بر مي گرفت و بر چين نيز حكمراني مي نمودند اين روابط گسترش بيشتري يافت. در زمان صفويه و بعد از آن نيز اين رابطه ادامه پيدا كرد و كالاهاي چيني به خصوص ابريشم از چين به ايران حمل مي شد و از ايران به كشورهاي غربي انتقال مي يافت و به فروش مي رسيد. در دوره افشاريه و زنديه نيز روابط سياسي اقتصادي و فرهنگي ايران و چين كم و بيش ادامه يافت. اما در عهد قاجار دو كشور چندان توجهي به يكديگر نداشتند كه عمدتاً به دليل مسايل و مشكلات دو كشور در عصر استعمار بود .

در سال 1312 دولت ايران در شانگهاي كنسولگري داير نمود. در سال 1323 دو كشور تصميم گرفتند روابط ديپلماتيك ميان دو دولت را تقويت نمايند در نتيجه نمايندگي هاي خود را به سطح سفارت ارتقاء دادند و كنسولگري شانگهاي نيز كماكان وظايف خود را دنبال نمود .

پيروزي انقلاب اسلامي ايران سياستمداران چيني را همانند ديگر سياست مداران دنيا غافلگير نمود. سياسيون چيني از وقايع ايران كه به پيروزي انقلاب اسلامي انجاميد بسيار نگران بودند و با توجه به اين كه همه بحران هاي جهاني به ويژه در منطقه اي مانند خاورميانه را نتيجه رقابت دو بلوك قدرتمند آمريكا و شوروي مي دانستند به سختي مي توانستند باور كنند كه در كشوري در همسايگي شوروي كه حكومت آن متحد آمريكا بود تحولي بزرگ عليه منافع غرب روي دهد و مسكو در تشكيل و به ثمر رسيدن آن نقشي نداشته باشد .

اگرچه جمهوري خلق چين انقلاب اسلامي ايران و حكومت جمهوري اسلامي ايران را به رسميت شناخت ولي حوادث اوايل انقلاب از عواملي بود كه موجب شك و ترديد همراه با نگراني چين شده و به موضع گيري خود در قبال انقلاب اسلامي دامن ميزد. به دنبال تسخير سفارت آمريكا در 13 آبان 1358 توسط دانشجويان پيرو خط امام دولت چين مخالفت خود را در قبال اين موضوع و گروگانگيري كارمندان سفارت آمريكا اعلام نمود اما حاضر نشد تا در تحريم هاي اقتصادي آمريكا عليه ايران شركت كند و در سازمان ملل متحد نيز با پيشنهادات آمريكا در اين زمينه مخالفت كرد .

دو كشور ايران و چين از امكانات بالفعل و بالقوه وسيعي براي گسترش مناسبات خود به خصوص مناسبات بازرگاني و اقتصادي برخوردارند. روشن است كه جمهوري اسلامي ايران با توجه به وسعت خاك، تنوع آب وهوا، جمعيت زياد، تسلط بر سرزمين هاي وسيع و منابع غني در شمال خليج فارس و درياي عمان، دارا بودن زيرساخت هاي فكري و مادي لازم براي پيشرفت صنعتي و ويژگي هاي ديگري از اين قبيل، بيش از ديگر كشورهاي خاورميانه از امكانات لازم جهت گسترش روابط بازرگاني اقتصادي و فني با چين برخوردار است.

از طرف ديگر كشور چين به علت برخورداري از امكانات سياسي، اقتصادي، نظامي و فرهنگي و تجربيات ارزشمند كه در طول سالهاي مبارزات داخلي و نيز مبارزه با استعمارگر خارجي پشت سر نهاده است امروزه به صورت يك قدرت بزرگ در عرصه ي جهاني تلقي مي شود .

در دوران پس از انقلاب اسلامي ايران، روابط اقتصادي دو كشور به سرعت رو به گسترش گذاشت. افزايش تصاعدي حجم مبادلات تجاري دو كشور آشكارترين نمونه آن به شمار مي رود. اين افزايش به ويژه در دهه ي اخير چشمگير بوده است.

بخش قابل توجهي از صادرات ايران به چين را نفت و محصولات پتروشيمي تشكيل مي دهد. محصولات غيرنفتي همچون خشكبار نيز به چين صادر مي شود. عمده ترين اقلام صادراتي چين به ايران را فناوري انواع ماشين آلات و ماشين افزار مكانيكي و الكترونيكي، منسوجات مواد شيميايي و اقلام ديگر تشكيل مي دهد. همچنين از پروژه هايي كه چيني ها در ايران در دست اجرا دارند مي توان به متروي تهران، ساخت انواع تجهيزات نيروگاه‌هاي آبي و حرارتي، احداث كارخانه هاي سيمان و پروژه هاي مختلف ديگر اشاره كرد.

    سابقه روابط فرهنگی هر دو کشور ایران و چین به سالهای قبل و به زمان فعالیت جاده ابریشم باز می گردد. قبل از انقلاب دو طرف یک موافقتنامه فرهنگی به امضاء رسانیده و پس از پیروزی انقلاب اسلامی، این نوع همکاری تداوم داشته و نقطه عطف آن در سفر مقام معظم رهبری به چین (در زمان تصدی مقام ریاست جمهوری) و امضاء برنامه همکاری های فرهنگیو علمی، آموزشی توسط جناب آقای دکتر ولایتی وزر وقت امور خارجه کشورمان بوده است. در همین راستا برنامه مبادلات فرهنگی دو سالانه توسط مقامات فرهنگی دو کشور به امضاء رسیده است.

یکی دیگر از مهمترین تحولات در بخش فرهنگی روابط دو کشور، اعلام ج.ا.ا  در سال 2011 بعنوان مقصد توریستی برای گردشگران چینی است. در سالهای اخیر در قالب افزایش تبادلات مردم با مردم هر دو کشور تمایل به گسترش جذب گردشگر از یکدیگر را در برنامه های خود قرار داده اند.

در سالهای اخیر، روابط ایران و چین در حوزه فعالیت های بشردوستانه و خیریه افزایش یافته است. تبادل  هیأتهای مختلف میان دو کشور در حوزه امداد میان بنیاد صلح و توسعه چین و کمیته امداد امام خمینی (ره) در جریان است.

همچنین ، حضور هیأت چینی در حوزه حج و زیارت به میزبانی بعثه مقام معظم رهبری در ایران، در سال گذشته، نقطه عطفی در همکاری های ایران و چین در امور حج و زیارت میان دو کشور بود که زمینه مساعدی را برای تقویت همکاری های مذهبی و دور از حواشی و نگرانی‎های سیاسی برای طرف چینی فراهم می سازد. فرصت افزایش روابط با جامعه مذهبی چین در پرتو همین اعتدال و دوری از هراس دولت چین، دست برتر و بازتری را برای کشورمان در روابط فرهنگی و بویژه در کشور چین فراهم می سازد.

ذکر این نکته ضروری است که مراکز، نهادها و مؤسسات مذهبی اسلامی در کشور چین تحت نظارت کامل دولت چین قرار داشته و در برخی موارد ، انتصاب رؤسای آنها باید با تأیید دولت مرکزی چین صورت می پذیرد. مسلمانان چین را باید در یک تقسیم بندی دوگانه مشاهده نمود: گروهی اقلیت که با محوریت و آموزش فکری از سوی مراکز مذهبی پاکستان و منابع مالی کشورهای عربی از جمله عربستان سعودی و امارات متحده عربی، جریانات تندروی اسلامی را در این کشور تشکیل داده و بر علیه دولت مرکزی ، موضع گیری دارند. گروه دوم شامل اکثریت مسلمانان چین است که بدنبال زندگی عادی روزمره و اعمال مذهبی خود فارغ از جریانات مذهبی- سیاسی متأثر از خارج از کشور هستند. در ماه های گذشته درکشور چین، عملیات تروریستی متعددی رخ داده که در بیشتر موارد، قربانیان این حوادث افراد غیرنظامی بوده‎اند؛ هر چند حمله به پایگاه های پلیس نیز در دستورکار قرار گرفته است. منشأ برخی از این عملیات‎ها به "تجزیه طلبان ایغور" (شامل کنگره جهانی ایغور با مرکزیت شهر مونیخ آلمان که توسط مراکزی از آمریکاتأمین مالی می شوند) و بخشی ناشی از جریانهای افراطی اسلامی در استان سین کیانگ چین (به محوریت جنبش اسلامی ترکستان و اخیراً گروه‎های سلفی و وهابی تندرو که در سوریه و حتی گروه داعش حضور نظامی داشته اند) می باشد. دولت چین نیز برخورد سختگیرانه تری را برای جلوگیری از انجام این حملات تروریستی در دستورکار قرار داده است و از اینرو حتی برخی محدودیت ها را در امور مذهبی به منظور جلوگیری از انجام اقدامات تروریستی و جلوگیری از اقدامات تیمی در قالب گردهمایی های مذهبی ، در دستورکار خود قرار داده است. قتل امام جماعت بزرگترین و قدیمی ترین مسجد استان سین کیانگ، به دلیل تأیید برخی سیاست های دولت مرکزی در روز عید فطر، آغاز روند جدیدی از اقدامات گروه‎های تندروی ایغور و مسلمان در کشور چین می باشد. پر واضح است که نفی افراطی‌گرایی و خشونت طلبی در شکل مذهبی یا غیرمذهبی آن از اصول پایدار جمهوری اسلامی ایران می باشد.