متن گفتار مطرح شده آیت الله العظمی ناصرمکارم شیرازی درباره ولادت حضرت فاطمه (س)بدین شرح است:

 

حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها به عنوان مولود بزرگ از عصاره پاک میوه هاى بهشتى و از پدرى همچون پیامبر اکرم صلّى الله علیه وآله وسلّم، و مادر ایثارگر و فداکارى همچون حضرت خدیجه سلام الله علیها [۱] در روز بیستم جمادى الثانى گام به این دنیا نهاد.[۲]

 

هنگامى که خدیجه سلام الله علیها که زنى با شخصیت و معروف به بزرگى بود، با پیامبر اسلام صلّى الله علیه وآله وسلّم ازدواج کرد زنان مکه از او قطع رابطه کردند،[۳] این وضع همچنان ادامه یافت تا این‏که خدیجه باردار شد و جنینش کسى جز فاطمه زهرا سلام الله علیها نبود.[۴]

 

کیفیت ولادت مولود بهشتی

 

اگر چه حضرت خدیجه سلام الله علیها به هنگام وضع حمل از زنان قریش یاری طلبید اما با این پاسخ سرد و درد آلود روبه ‏رو شد که تو سخن ما را گوش نکردى، با یتیم ابوطالب که مالى نداشت ازدواج نمودى، ما نیز به کمک تو نخواهیم شتافت!.[۵]

 

با همه ی این تفاسیر خدیجه سلام الله علیها با ایمان، در اعماق دلش، نور امیدى درخشید که خدایش او را در این حال تنها نخواهد گذاشت.[۶] لحظات سخت و بحرانى وضع حمل آغاز شد،[۷] و در محیط خانه، زنى که او را کمک کند وجود نداشت، قلب او فشرده تر می شد، و امواج خروشان بی مهری هاى مردم روح پاکش را آزار می داد.[۸]

 

ناگهان برقى در افق روحش درخشید، چشم بگشود و چهار زن را نزد خود دید؛ یکى از آن چهار زن صدا زد: نترس و غمگین مباش! پروردگار مهربانت ما را به یارى تو فرستاده است، ما خواهران تو ایم، من ساره ام؛ و این آسیه همسر فرعون است که از دوستان تو در بهشت خواهد بود؛ آن دیگر مریم دختر عمران؛ و این چهارمى را که می بینى دختر موسى بن عمران، کلثوم است. ما آمده ایم که در این ساعت یار و یاور تو باشیم.[۹] و نزد او ماندند تا فاطمه‏ بانوى اسلام دیده به جهان گشود.[۱۰]،[۱۱]

 

در این‏جا نیز علاوه بر فرشتگان، ارواح زنان با شخصیت جهان[۱۲] به مصداق آیه ی « (إن الذین قالوا ربنا الله ثم استقاموا تتنزل علیهم الملائکة ألا تخافوا ولا تحزنوا)؛[۱۳] به یقین کسانى که گفتند: پروردگار ما خداوند یگانه است سپس استقامت کردند فرشتگان بر آنان نازل می شوند که: نترسید و غمگین مباشید» به یارى خدیجه با ایمان و پر استقامت شتافتند.[۱۴]

 

بانوی همه بانوان جهان

 

گفتنی است در تعبیری دیگر درباره بانوى اسلام فاطمه زهرا علیها السلام در روایات اسلامى می خوانیم که خداوند مائده بهشتى بر آن‏ حضرت نازل کرد و پیامبر صلّى الله علیه وآله وسلّم و علی علیه السلام و جمعى از همسران پیامبر صلّى الله علیه وآله وسلّم و همسایگان از آن خوردند و پیامبر صلّى الله علیه وآله وسلّم آن را تشبیه به جریان مریم کرده و فرمود: الحمد لله‏ الذی جعلک شبیهة بسیدة نساء بنی اسرائیل: «شکر مى‏ کنم خدایى را که تو را شبیه مریم بانوى زنان بنى اسرائیل قرار داد».[۲۷]،[۲۸]

 

آری او از لحظه تولد تا آخرین لحظات عمرش در مسیر عبودیت و بندگى خدا بود. در داستان تولد بانوى اسلام فاطمه زهرا سلام الله علیها و انعقاد نطفه او از میوه بهشتى و آمدن چهار زن با شخصیت جهان همچون مریم سلام الله علیها و … به نحوی که هنگام تولد او آمده است[۲۹] به این گونه فاطمه متولد شد و در حین تولد براى خدا سجده کرد.[۳۰]،[۳۱]

 

لذا آنچه درباره بانوى بزرگ اسلام فاطمه سلام الله علیها رسیده است این است که او برترین بانوى جهان است همچنان که در روایات متعددى از پیامبر اکرم صلّى الله علیه وآله وسلّم و امام صادق علیه السلام نقل شده است که «اما مریم‏ بانوى زنان زمان خود بود اما فاطمه‏ بانوى همه بانوان جهان از اولین و آخرین است».[۳۲]

 

بانوی بهشتی

 

بنابراین با تأمل در مجموع این احادیث و روایات می­توان اذعان نمود پیامبر اکرم صلّى الله علیه وآله وسلّم از تمام میوه ‏هاى بهشتى تناول کرده، و نطفه فاطمه سلام الله علیها از عصاره همه آنها تشکیل شده است. به هر حال یک بانوى بهشتى که داراى خلق و خوى بهشتى است، باید نطفه او را عصاره میوه هاى بهشتى تشکیل دهد، و این امتیازى است که این بانو بر همه زنان جهان دارد.[۳۳]

 

با این تفاسیر باید تصریح کرد بی تردید او یک زن بهشتى است، خلق و خویش بهشتى، قلب و جانش بهشتى، رنگ و رویش بهشتى، گفتار و سخنانش بهشتى، خلاصه سر تا پا بهشتى است.[۳۴] حال آیا در تمام تاریخ بشر کسى را مى‏ توان یافت که چنین سند افتخارى که در این روایات آمده، در تاریخچه زندگانیش ثبت شده باشد؟[۳۵]

 

نام گذاری حضرت زهرا سلام الله علیها از طرف خداوند

 

بدیهی است هر نامى معمولاً بیانگر چگونگى صاحب آن است؛ البته اگر نامگذارى بوسیله شخص حکیمى انجام گیرد.[۳۶]لذا از احادیث بر می آید که نامگذارى فاطمه زهرا علیها السلام بوسیله حکیم على الاطلاق یعنى خداى عالم انجام گرفته است.[۳۷] از سوى دیگر «فاطمه‏» از ماده «فطم» (بر وزن حتم) به معناى بازگرفتن کودک از شیر مادر است، که به هر گونه بریدن و جدایى اطلاق شده است،[۳۸] از این رو در حدیثى از پیامبر اکرم صلّى الله علیه وآله وسلّم آمده است که فرمودند:[۳۹] او را فاطمه نام نهاده، زیرا خداوند او و دوستانش را از آتش دوزخ باز داشته است».[۴۰]

 

بی تردید از این تعبیر استفاده مى‏ شود که نامگذارى بانوى اسلام به این نام، از سوى خداوند صورت گرفته، و مفهومش این است که خدا وعده داده است‏ او و کسانى که او را دوست دارند و در خط مکتب او باشند هرگز به دوزخ نروند.[۴۱]

 

نام های پرمعنای حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها

 

گفتنی است این بانوى بهشتى ده نام دارد که هر کدام از دیگرى پر معناتر و بیانگر اوصاف و برکات وجود پربرکت اوست: ۱- فاطمه ۲- صدیقه[۴۲] ۳- طاهره‏ ۴- مبارکه ۵- زکیه ۶- راضیه[۴۳]‏ ۷- مرضیه[۴۴] ۸- محدثه ۹- زهرا ۱۰- بتول[۴۵]‏،[۴۶]

 

در تببین چیستی معنی و مفهوم نام های  آن حضرت همین بس که در نام معروفش «فاطمه» بازدارندگی او و شیعیان و پیروان مکتبش از آتش دوزخ[۴۷] به عنوان بزرگترین بشارت براى پیروان مکتبش نهفته است.[۴۸]

 

لیکن از میان نام هاى او نام «زهرا» نیز درخشندگى و فروغ خاصى دارد، به نحوی که به تعبیر امام صادق علیه السلام زهرا به معناى درخشنده است و فاطمه چنان بود که چون در محراب عبادت مى ‏ایستاد نور او براى اهل آسمان‏ها پرتوافکن مى ‏شد، همان‏گونه که نور ستارگان براى اهل زمین‏ پرتو افکن است لذا زهرا نام نهاده شد.[۴۹]

 

تأملی در مفهوم لقب “امّ ابیها”

 

لازم به ذکر است  در میان عرب معمول است که علاوه بر اسم، کنیه ‏اى نیز براى افراد انتخاب مى‏ کنند، اگر مرد باشد با «اب» شروع می شود و اگر زن باشد با «ام».[۵۰]

 

حال در روایات اسلامى در میان کنیه هاى فاطمه زهرا علیها السلام کنیه عجیبى دیده‏ می شود که چشم انداز دیگرى از عظمت فوق العاده آن حضرت را ترسیم مى‏ کند.[۵۱] در کتاب «اسد الغابه» آمده است؛ «کانت فاطمة تکنى ام ابیها؛[۵۲] کنیه فاطمه ام ابیها (مادر پدرش!) بود».[۵۳]

 

این معنا در کتاب «استیعاب» از امام صادق علیه السلام نیز نقل شده است.[۵۴] این تعبیر عجیب که نظیر آن درباره هیچ یک از زنان اسلام دیده نشده، نشان مى‏ دهد که این دختر با وفا آنچنان نسبت به پدرش محبت مى‏ کرد که گویى «یک مادر» براى او بود.[۵۵] زیرا حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها از خردسالى از هیچ گونه محبت و دلسوزى درباره پدر بزرگوارش فروگذار نکرد.[۵۶] هم دخترى دلسوز و فداکار و هم مادرى مهربان و ایثارگر و هم یارى وفادار محسوب مى‏ شد.[۵۷]

 

ولادت فاطمه زهرا سلام الله علیها؛ «خیر کثیر»

 

تولد این مولود خجسته آنچنان پیامبر صلّى الله علیه وآله وسلّم را خشنود کرد که زبان به مدح و ثناى پروردگار گشود، و زبان بدخواهان که او را «ابتر» یعنی بریده نسل و بی عقب می خواندند، براى همیشه کوتاه شد.[۵۸] و طعن و سرزنش هاى مخالفین که پیامبر را بدون «نسل جانشین» می پنداشتند، همگى نقش بر آب شد، و به مضمون سوره «کوثر» فاطمه زهرا سلام الله علیها چشمه جوشان براى ادامه دودمان پیامبر و ائمه هدى صلوات الله علیهم اجمعین و خیر فراوان در طول قرون و اعصار تا روز قیامت شد.[۵۹]

 

به تعبیر دیگر در آن هنگام که دشمنان خوشحالى می کردند که از پیامبر نسلى باقى نمى‏ ماند که آیین او را نگهدارى کند، زیرا تنها یادگار او دخترش فاطمه‏ زهرا علیها السلام بود[۶۰] لذا می گفتند «محمد ابتر است». سوره کوثر نازل شد و خداوند مژده این مولود پربرکت[۶۱] و بشارت قاطع را به پیامبر صلّى الله علیه وآله وسلّم داد و فرمود: ما «خیر کثیر» و با برکت به تو عطا کردیم «إِنَّاأَعْطَیْنَاکَ الْکَوْثَرَ».[۶۲]،[۶۳] از این تعبیر استنباط می شود که این «خیر کثیر» همان فاطمه زهرا علیها السلام است.[۶۴]

 

هم چنین در این سوره از یک سو نوید اعطاء خیر کثیر به پیغمبر صلّی الله علیه وآله وسلّم، و از سوی دیگر تداوم نسل و دودمان پیامبر صلّی الله علیه وآله وسلّم به طور فراوان در جهان مورد تأکید و پیشگویی قرار گرفته است، در ادامه تأکید بر این مسأله که دشمنان پیامبر صلّی الله علیه وآله وسلّم ابتر و بلا عقب خواهند بود، به صراحت مورد نظر قرار گرفته است.[۶۵]

 

نکته ی مهم این است که در آیه نخست سوره ی کوثر، خداوند با صیغه متکلم مع الغیر «ضمیر جمع» از خود یاد می کند[۶۶] و می فرماید: «ما کوثر را به تو عطا کردیم»!، که این تعبیر و مانند آن براى بیان عظمت و قدرت است، زیرا بزرگان هنگامى که از خود سخن می گویند، نه فقط از خود، که از مامورانشان نیز خبر می دهند، و این کنایه از قدرت و عظمت و وجود فرمانبردارانى در مقابل اوامر است.[۶۷]

 

بنابراین نسل و ذریه پیامبر صلّی الله علیه وآله وسلّم به وسیله دختر گرامى ایشان در جهان انتشار یافت. نسلى که نه تنها فرزندان جسمانى بودند، بلکه آیین او و تمام ارزش هاى اسلام را حفظ کردند، و به آیندگان ابلاغ نمودند،[۶۸] نه تنها امامان معصوم اهل بیت علیهم السلام، که آنها حساب مخصوص به خود دارند، بلکه هزاران هزار از فرزندان فاطمه سلام الله علیها در سراسر جهان پخش شدند که در میان آنها علماى بزرگ و نویسندگان و فقها و محدثان و مفسران والا مقام و فرماندهان عظیم بودند که با ایثار و فداکارى در حفظ آیین اسلام کوشیدند.[۶۹]

 

سخن آخر

 

در خاتمه باید گفت مقامات فاطمه زهرا سلام الله علیها بسیار بی نظیر است و تعبیراتی از پیامبر اکرم صلّی الله علیه وآله وسلّم در مورد ایشان نقل شده که پس از مطالعه انسان را متعجب می سازد؛[۷۰] حضرت محمد صلّی الله علیه وآله وسلّم در روایتی خطاب به دختر بزرگوارشان می فرمایند «خداوند با خشم تو خشمگین می شود و با خوشحالی تو خوشحال»[۷۱] که این امر نشان دهنده جایگاه بالا حضرت زهرا سلام الله علیها است. بنابراین هرچه در مورد ایشان ذکر می شود کم است؛ در حالی­که نام حضرت زهرا سلام الله علیها در بین مسلمانان بسیار مظلوم بوده و لازم است کارهای بسیار گسترده ای در این زمینه انجام شود.[۷۲]

 

چنین مقامات ‏ بسیار والاست که نشان می دهد حضرت زهرا سلام الله علیها برترین افراد و زنان است و این بهشت است که مشتاق چنین افرادى است، و آغوش باز می کند، و با وجود حضرت فاطمه‏ سلام الله علیها و امثال آن حضرت، عظمت پیدا می کند.[۷۳]

 

هم چنین باید گفت بر خلاف حملات بی رویه افرادى که می گویند اسلام عملاً آیین مردان است و زنان در آن به حساب نیامده اند[۷۴] این سخن حقیقت ندارد چرا که اسلام در هزار و ۴۰۰ سال گذشته به زنان توجه ویژه ای داشته است.[۷۵] زنان در مواقع حساس به سهم خود در پیشبرد اهداف اسلامى نقش کلیدی ایفا نموده اند، که صفحات درخشان زندگى فاطمه‏ بانوى اسلام سلام الله علیها و زنان دیگرى که در تاریخ اسلام، گام بر جاى گام هاى آنها نهاده اند، گواه این حقیقت است.[۷۶]

 

امید است خداوند ما را از برکات این «خیر کثیر» که به پیامبرش مرحمت فرموده است بی نصیب نگرداند و  ما را در زمره ی آن حضرت و ذریه ی طاهرینش محشور فرماید.[۷۷]

 

پژوهش؛ تهیه و تنظیم؛ معاونت تحریریه خبر پایگاه اطلاع رسانی

 

دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (دام ظلّه) makarem.ir

 

[1] زهرا سلام الله علیها برترین بانوى جهان؛ ص ۲۰.

 

[2]همان؛ ص ۲۱.

 

[3]همان؛ ص ۲۲.

 

[4]همان.

 

[5] همان.

 

[6]همان.

 

[۷]همان.

 

[8]همان؛ ص ۲۳.

 

[9] همان.

 

[10] مضمون این حدیث را گروهى از دانشمندان اهل سنت از جمله« طبرى» در« ذخائر العقبى» نقل کرده است.

 

[11]زهرا سلام الله علیها برترین بانوى جهان؛ ص ۲۳.

 

[12] همان.

 

[13] سوره فصلت؛ آیه ۳۰.

 

[14] زهرا سلام الله علیها برترین بانوى جهان؛ ص ۲۳.

 

[27] این حدیث را زمخشرى در کشاف و سیوطى در درالمنثور، ذیل آیه ۳۷ آل‏ عمران، و همچنین ثعلبى در قصص الأنبیاء، صفحه ۵۱۳ نقل کرده‏اند.

 

[28] پیام قرآن؛ ج ۶؛ ص ۲۵۴.

 

[29] ذخائر العقبى، صفحه ۴۴.

 

[30] همان.

 

[31] زهرا سلام الله علیها برترین بانوى جهان؛ ص ۸۵.

 

[32] نور الثقلین؛ جلد ۱ صفحه ۳۳۶ و بحار الانوار؛ جلد ۱۰؛ صفحه ۲۴.

 

[33] زهرا سلام الله علیها برترین بانوى جهان؛ ص ۶۹.

 

[34] همان؛ ص ۷۰.

 

[35] همان.

 

[36] همان؛ ص ۹۹.

 

[37] همان.

 

[38] همان.

 

[39] تاریخ بغداد، جلد ۲، صفحه ۳۳۱.

 

[40] زهرا سلام الله علیها برترین بانوى جهان؛ ص ۹۹.

 

[41] همان؛ ص ۱۰۰.

 

[42]کسى است که بسیار راست مى ‏گوید؛ پیام قرآن؛ ج‏ ۱؛ ص ۴۳۱.

 

[43]تعبیر به «راضیة» به خاطر آن است که تمام وعده ‏هاى پاداش الهى را بیش از آنچه تصور مى ‏کرد قرین واقعیت مى‏ بیند. برگزیده تفسیرنمونه؛ ج‏ ۵؛ص ۴۹۷.

 

[44]تعبیر به «مرضیة» به خاطر این است که مورد قبول و رضاى دوست واقع شده است. برگزیده تفسیرنمونه؛ ج‏ ۵؛ ص ۴۹۷.

 

[45]او از زنان عصر خود از نظر اعمال و رفتار ومعرفت جدا و برتر ، و به حالت انقطاع الى الله رسیده بود. تفسیرنمونه؛ ج‏ ۲۵؛ ص ۱۷۹.

 

[46] زهرا سلام الله علیها برترین بانوى جهان؛ ص ۲۱.

 

[47] این حدیث در بسیارى از کتب اهل سنت از جمله «تاریخ بغداد» و «صواعق ابن حجر» و« کنز العمال» و کتب دیگر آمده است.

 

[48] زهرا سلام الله علیها برترین بانوى جهان؛ ص ۲۱.

 

[49]همان؛ ص ۲۲.

 

[50] همان؛ ص ۱۰۲.

 

[51] همان.

 

[52] اسد الغابه، جلد ۵، صفحه ۵۲۰.

 

[53] زهرا سلام الله علیها برترین بانوى جهان؛ ص ۱۰۲.

 

[54] استیعاب، جلد ۲، صفحه ۷۵۲.

 

[55] زهرا سلام الله علیها برترین بانوى جهان؛ ص ۱۰۲.

 

[56] همان.

 

[57] همان.

 

[58] همان؛ ص ۲۴.

 

[59] همان؛ ص ۲۱.

 

[60] پیام قرآن؛ ج‏ ۷؛ ص ۲۳۱.

 

[61]زهرا سلام الله علیها برترین بانوى جهان؛ ص ۲۴.

 

[62] سوره کوثر؛ آیه ۱.

 

[63] پیام قرآن؛ ج‏ ۷؛ ص ۲۳۲.

 

[64] برگزیده تفسیر نمونه؛ ج‏ ۵؛ ص ۵۹۹.

 

[65] تفسیر نمونه؛ ج‏ ۲۷؛ ص ۳۷۷.

 

[66] همان.

 

[6۷] همان.

 

[68]برگزیده تفسیر نمونه؛ ج‏ ۵؛ ص ۶۰۰.

 

[69]تفسیر نمونه؛ ج‏ ۲۷؛ ص ۳۷۶.

 

[70] پیام حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدّ ظلّه) در مراسم رونمایی از دانشنامه فاطمی همزمان با میلاد حضرت زهرا سلام الله علیها؛ ۱۳۹۳/۰۱/۳۱.

 

[۷1] بحار الانوار، ج ۲۹، ص ۳۳۶.

 

[72] پیام حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدّ ظلّه) در مراسم رونمایی از دانشنامه فاطمی همزمان با میلاد حضرت زهرا سلام الله علیها؛ ۱۳۹۳/۰۱/۳۱.

 

[73] گفتار معصومین علیهم السلام؛ ج‏ ۱؛ ص ۵۵.

 

[74] تفسیر نمونه؛ ج‏ ۲؛ ص ۵۹۰.

 

[75] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی، جلسه تقسیر قرآن کریم؛ شبستان امام خمینی رحمه الله؛ حرم مطهر حضرت معصومه سلام الله علیها؛ ۱۳۹۲/۰۵/۰۸.

 

[76] تفسیر نمونه؛ ج‏ ۲؛ ص ۵۹۰.

 

[۷۷] تفسیر نمونه؛ ج‏ ۲۷؛ ص ۳۷۸.