مسأله شناخت امام زمان، از مسائل ارزشمند است تا آنجا که به تعبیر روایات، اگر کسی امام زمان خویش را نشناسد، به مرگ جاهلیت مرده است و شناخت بقیّه‌الله بدین جهت است که اگر او را نشناسیم، نه‌تنها عمل ما باطل است، بلکه منحرف و گمراه خواهیم شد.
پورتال جامع مهدویت در بخش مخزن پرسش و پاسخ خود به برخی از سؤالات پیرامون «ویژگی های یاران امام موعود» پاسخ داده است که سؤالات و جواب ها در شماره های مختلف تقدیم نگاه شما مهدی یاوران خواهد شد.
- چرا باید برای ظهور امام زمان زمینه‌سازی کرد؟
هر انقلاب، برای اینکه ابعاد آن شناخته شود و یا با شکست روبرو نشود، نیاز به زمینه‌سازی دارد، قیام و انقلاب حضرت مهدی علیه‌السلام نیز، اگرچه شکست در آن راه ندارد، اما برای اینکه ابعاد آن برای همگان روشن شود، باید پیشاپیش برای آن زمینه‌سازی کرد.
البته این زمینه‌سازی از قرآن شروع شده، سپس پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله و ائمه معصومین علیهم‌السلام به ابعاد آن پرداخته‌اند. قرآن مجید در چند آیه، وراثت صالحان را نسبت به زمین نوید داده و حکومت آینده زمین را، از برای آنها دانسته است و فرموده: « وَلقَد کَتَبنا فِی الزَّبورِمِن بَعدَ الذِّکر أَنَّ الاَرضَ یَرِثُها عِبادِی الصّالِحون؛ پس ازتورات، در زبور نوشتیم که وارث نهایی زمین، بندگان نیکوکار من خواهند بود».[۱] و نیز فرموده: «و نرید أن نمن علی الذین استضعفوا فی الارض و و نجعلهم الائمة و نجعلهم الوارثین؛ ما می‌خواهیم بر مستضعفان زمین، منّت نهیم و آنان را پیشوایان و وارثان روی زمین قراردهیم».[۲]
و نیز فرموده: «وعد الله الذین آمنوا منکم و عملوا الصالحات لیستخلفنهم فی الارض کما استخلف الذین من قبلهم و لیمکنن لهم دینهم الذی ارتضی لهم و لیبدلنهم من بعد خوفهم امنا یعبدوننی لایشرکون بی شیئا؛ خداوند به مؤمنان و صالحان وعده داده است که آنان را جانشینان زمین قرار دهد، دینی که برای آنها آن پسندیده است ومستقر سازد، ودوران خوف آنان راتبدیل به امنیت نماید وبدون ترس وواهمه ای خدای خویش رابپرستند واطاعت غیر خداراگردن ننهند».[۳]
بدین جهت مردم را به فکر واداشته که این صالحان چه کسانی‌اند که هم وارث زمین خواهند بود و هم حکومت را به دست خواهند گرفت و اسلام را فراگیر و جهانی خواهند نمود تا مؤمنان بدون ترس و وحشت، در امنیت کامل به عبادت بپردازند؛ فکر در اینکه آیا تا کنون، چنین حادثه‌ای رخ داده یا نه؟ و آیا چنین حکومتی روی کره زمین برقرار شده است یا نه؟
به دنبال نزول این آیات از سوی خداوند، پیامبر، مسلمانان را به حکومتی جهانی به رهبری یکی از فرزندانش که هم‌نام و هم‌کنیه‌اش خواهد بود، خبر داد. [۴] روایات فراوانی که از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله نقل شده، مردم و مسلمانان را با این چهره مقدّس و این حکومت الهی بیشتر آشنا ساخته و امامان معصوم با تبیین مسائل بیشتری به تمام ابعاد آن پرداخته‌اند، به‌گونه‌ای که تمام احادیث اسلامی درباره امام مهدی علیه‌السلام با زمینه‌سازی حکومت آن حضرت، کاملاً مرتبط است.
- چگونه زمینه‌سازی کنیم؟
همه ما وظیفه داریم که زمینه‌های ظهور را فراهم کنیم؛ این زمینه‌ها فراوان است که به برخی از آنها بسنده می‌کنیم:
۱. شناختن و شناساندن ولی‌عصر
مسأله شناخت امام زمان، از مسائل ارزشمند است تا آنجا که به تعبیر روایات، اگر کسی امام زمان خویش را نشناسد، به مرگ جاهلیت مرده است. [۵] و شناخت بقیّه‌الله بدین جهت است که اگر او را نشناسیم، نه‌تنها عمل ما باطل است، بلکه منحرف و گمراه خواهیم شد.
امام کاظم علیه‌السلام می‌فرماید: « امام، حجّت بندگان است، هر کس او را رها کند، گمراه می‌شود و هر کس با او باشد، نجات می‌یابد و رستگار می‌شود».[۶]
بدین جهت در دعا می‌خوانیم: «خدایا! خودت را به من بشناسان که اگر خودت را به من نشناسانی، رسولت را نخواهم شناخت. خدایا! رسولت را به من بشناسان، وگرنه حجّتت را نخواهم شناخت. خدایا! حجّتت را به من بشناسان، وگرنه از دین خود گمراه خواهم شد» [کلینی، کافی، ج ۱، ص ۳۷۱، ح ۲]
۲. مبارزه با انحرافات و کج روی‌ها
مبارزه با گناهان، زمینه‌سازی برای ظهور امام عصر می‌باشد؛ چرا که یکی از اهداف بسیار مهم امام، مبارزه با انحرافات و کجروی‌ها و نابودی مفاسد است. امام می‌آید تا به ظلم و ستم پایان داده و عدل و داد را روی زمین بگستراند، پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمود: «یملأ الله بِهِ الارض قسطا و عدلا کما ملئت ظلما و جورا».[۷]
بنابراین، اگر بخواهیم زمینه‌های ظهور را فراهم کنیم، باید به کمک امام شتافته و با او همگام شویم. ممکن است برخی با سکوت و بی‌تفاوتی در برابر انحرافات و مفاسد اجتماعی، چنین فکر کنند که باید به مفاسد دامن زد و یا حداقل سکوت کرد تا مفاسد در جامعه صدچندان شود، تا بر اثر زیادشدن آن، امام عصر ظهورکند، در حالی که این نظریه و اندیشه ـ همان‌طور که ذکر آن پیش‌تر گذشت ـ کاملا غلط و بی‌اساس است؛ زیرا حضرت پس از آمدن، زمین را پُر از عدل و داد می‌کند، نه اینکه تا زمین پر از جور و ظلم نشده، امام نخواهد آمد و دلیلش این است که هم اکنون نیز زمین به اندازه کافی پُر از ظلم و جور شده است؛ بنابراین چرا امام نمی آید!؟
۳. تبیین اهداف امام
مسأله دیگری که زمینه‌ساز ظهور امام زمان علیه‌السلام می‌باشد، این است که پس از شناخت و معرفت به امام عصر، اهداف آن حضرت را بررسی و مورد مطالعه قرار دهیم.
ویژگی‌های حکومت و امتیاز آن از سایر حکومت‌های پیشین را بدانیم، همچنین بدانیم حکومتی که در قرآن بدان اشاره شده است و خداوند از آن خبر داده و پیامبران پیشگویی کرده‌اند، با تمام حکومت‌ها تفاوت اساسی خواهد داشت. حکومت جهانی و الهی، حکومت حاکمیت دین و قرآن و اهل‌بیت است؛ حکومت برقراری امنیت جهانی، حکومت بسط عدالت و حکومت حاکمیت اخلاق و ارزش های انسانی است. امام می‌آید تا اهداف پیاده نشده تمام انبیای الهی را به انجام برساند؛ امام می‌آید تا عالی‌ترین مظاهر یک حکومت مترقّی را به نمایش بگذارد؛ امام می‌آید تا بشر را به کمال واقعی خود برساند و خلاصه، کاری که امام می‌کند، تا کنون به دست هیچ پیامبر و یا حاکمی در طول تاریخ، صورت نگرفته است؛ او می‌آید تا به تمام آن خواسته‌ها، جامه عمل بپوشاند.
اعتقاد به این مسائل، سبب می‌شود که برای رسیدن به چنین حکومتی تلاش ورزیم، موانع را از سر راه برداریم و دیگران را تشویق و ترغیب کنیم و همین کارها، باعث ایجاد زمینه‌ها خواهد شد.
۴. انتظار فرج
از دیگر موارد زمینه‌سازی ظهور امام زمان، انتظار فرج است؛ انتظاری که پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله و معصومین علیهم‌السلام، ما را به آن دعوت کرده‌اند؛ انتظاری که در روایات، از آن به‌عنوان برترین اعمال و بهترین عبادات مؤمنان یاد شده است؛ انتظاری که به فرمایش امام صادق علیه‌السلام: «اگر شخصی در حال انتظار بمیرد، شهید خواهد بود، اگرچه در رختخواب هم مرده باشد».[۸]
۵. شناخت وظایف و عمل به آن
بزرگان ما، بر اساس روایت و احادیث و سفارشات پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله و ائمه معصومین علیهم‌السلام، وظایفی را برای مردم زمان غیبت کبرا بیان کرده‌اند که هر یک از آنها، زمینه‌ساز ظهور مهدی موعود علیه‌السلام خواهد بود. مرحوم محدّث قمی به چند مورد از آنها اشاره کرده است:
۱. اندوهگین‌بودن و گریستن برای آن حضرت، در ایّام غیبت؛
۲. دعاکردن برای سلامتی و در امان‌ماندن وجود مبارک امام عصر از شرّ شیاطین انس و جنّ و طلب تعجیل فرج و نصرت و ظفر و غلبه او بر کفّار و ملحدین ومنافقین؛
۳. صدقه‌دادن در حدّ توان، برای سلامتی وجود مبارک امام زمان؛
۴. به‌جاآوردن حج به نیابت ازامام عصر، چنان‌که در گذشته میان شیعه مرسوم بوده است؛
۵. برخاستن به نشانه احترام، به هنگام شنیدن نام مبارک آن حضرت، به‌ویژه نام مبارک قائم؛
۶. تضرّع و درخواست از خداوند، برای حفظ دین و ایمان از دستبرد شیاطین و رهایی از شبهات؛
۷. استمداد و استعانت و استغاثه به آن جناب، در هنگام سختی‌ها و گرفتاری‌ها و بیماری‌ها و شبهات و فتنه‌ها. [۹]
---------------
پی‌نوشت‌ها
۱. سوره انبیاء، آیه ۱۰۵.
۲. سوره قصص، آیه ۵.
۳. سوره نور، آیه ۵۵.
۴. تذکرة‌الخواص، ص۲۶۳؛ عقد الدرر، ص ۳۲؛ منهاج‌السنة، جلد ۴، ص ۲۱۱.
۵. محاسن برقی، ص ۱۵۵؛ کمال‌الدین، ج۲، ص ۴۱۲.
۶. معجم احادیث الامام المهدی، ج ۴، ص ۱۴۸.
۷. غیبت نعمانی، ص ۸۱.
۸. الشیعه الرجعه، ج ۱، ص ۴۳۲ ضمنا در کتاب‌های اهل سنّت نیز به انتظار فرج اشاره شده که می‌توان به المعجم الکبیر طبرانی، ج۱۰، ص ۱۲۴؛ مسند شهاب، جلد ۱، ص ۶۲؛ تاریخ بغداد، جلد ۲، ص ۱۵۴ مراجعه کرد.
۹. منتهی‌الآمال، ج ۲، ص۴۸۳
