هرکس که به خاطر ايمان و عقيده‌‏اش و براى خدا، سختى زندگی را با صبر تحمّل كند، بهترين مصلحت‌ها و پاداش‏‌ها برای او رقم خواهد خورد: «الْإِیمَانُ نِصْفَانِ نِصْفٌ فِی الصَّبْرِ وَ نِصْفٌ فِی الشُّکرِ»؛[1] «ايمان دو نيم است نيمى صبر و نيمى شكر است».

مقام شکر، در کنار صبر عبادتی بزرگ است که سبب رفع بلا و باعث زیادتی نعمت می‌شود: «لَئِنْ شَکرْتُمْ لَأَزِیدَنَّکم»؛[2] «اگر شکر کنید، نعمت شما را زیاد می‌کنم»، یعنی اگر راضی، صبور و شکرگذار نعمت‌های الهی باشیم، خداوند متعال عطای زیادی را به ما عنایت می‌کند، به این جهت خداوند به شکرکردن سفارش کرده است؛ هرچند شکرگزاران در میان بندگان بسیار اندک هستند، چنان‌که خداوند سبحان دراین باره می‌فرماید: «وَ قَلِیلٌ مِنْ عِبادِی الشَّکورُ»؛[3] «و از بندگانم تعداد اندکی شکر گزار هستند».

امام صادق علیه‌السلام از رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وآله نقل فرمود: «إذا نُشِرَتِ الدَّواوينُ ونُصِبَتِ المَوازينُ لم يُنْصَبْ لأهلِ البَلاءِ مِيزانٌ، ولَم يُنْشَرْ لَهُم دِيوانٌ، وتلا هذِه الآيةَ: إنَّما يُوَفّى الصّابِرونَ أَجْرَهُمْ بِغَيْرِ حِسَابٍ»؛[4] «هنگامی که نامه‌های اعمال گشوده می‌شود و ترازوهای عدالت پروردگار نصب می‌گردد، برای کسانی که گرفتار بلاها [و حوادث سخت] شده‌اند، نه میزان سنجشی نصب می‌شود و نه نامه عملی گشوده خواهد شد. پس این آیه را تلاوت کردند: شكيبايان پاداش خود را بى‌‏حساب [و] به تمام خواهند يافت».

حضرت زینب سلام‌الله‌علیها به استقامت و صبر، معنا داد و این حقیقت برای همه ما به یادگار ماند که گشایش و فرج، وعده الهی برای صابران و شکیبایان است؛ زیرا خداوند متعال فرموده است: «إِنَّمَا يُوَفَّى الصَّابِرُونَ أَجْرَهُم بِغَيْرِ حِسَابٍ»؛[5] «شكيبايان پاداش خود را بى‏‌حساب [و] به تمام خواهند يافت».

با تطبیق این روایت با مصیبت‌های زندگی حضرت زینب سلام‌الله‌علیها (که در سنین کودکی پیامبر را از دست دادند و با فاصله اندک مادر بزرگوارشان شهید شد، سپس پدر و پس از آن برادرشان امام حسن علیهم‌السلام و در نهایت در واقعه عاشورا بنی‌هاشم و... به شهادت رسیدند) به ایمان راسخ ایشان پی می‌بریم و می‌فهمیم سیره حضرت زینب تفسیری برای آیات الهی است و دختر علی‌بن‌ابی‌طالب علیهماالسلام مفسر آیات صبر و شکر است که پدر بزرگوارش شاهد نزول آن‌ها بوده است.

این حجم از بلا و مصیبت که با صبر پاسخ داده می‌شوند، نشان از یک منبع معرفتی دارد و در کلام امام سجاد علیه‌السلام و در وصف عمه خود نمایان می‌شود، امام سجاد علیه‌السلام ایشان را عالمه بدون معلم می‌خواند: «أنْتِ الْحَمْدُ للهِ عالِمَةٌ غَيْرُ مُعَلَّمَة وَ فَهِمَةٌ غَيرُ مُفَهِّمَة»؛[6] «شكر خدا، تو دانای بدون آموزگار هستی و بانوی فهيمی هستی كه فهماننده‌ای نداشته‌ای».

در نتیجه حضرت زینب بانوی شکر و صبر و مفسر آیات قرآن بودند.

پی نوشت:
[1]. حرانی، ابن شعبه، تحف العقول، النشر الاسلامی، ص48.
[2]. ورّام‌بن‌أبی‌فراس، مجموعه ورام، مكتبه‌الفقيه‌، ج2، ص108.
[3]. سبا، آیه13.
[4]. شیخ طبرسی، فضل بن حسن، مشكاة الأنوار في غرر الأخبار، دار الکتب الاسلامی، ص 517.
[5]. سوره زمر، آیه10.
[6]. مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، موسسه الوفا، ج45، ص164.