موضوع «یتیم» و حقوق «یتیم» یکی از موضوعات مهم در آموزه‌های قرآنی و سیره نبوی صلی الله علیه و آله و ائمه معصومین است، تا حدی که 23 بار در قرآن از این مسئله یاد شده است. خداوند در آیات مربوطه گاهی از حق یتیم سخن می‌گوید و آن را در کنار حقوق فقرا و مساکین قرار می‌دهد که باید ادا شود و گاهی از روش برخورد با یتیمان سخن می‌گوید و همگان را دعوت می‌کند نسبت به آنان برخورد صحیحی داشته باشند و از برخوردهای بد پرهیز کنند؛ به عنوان نمونه ما را دعوت به تکریم یتیمان و رفتار زیبا با آنان می‌کند و در جایی وقتی می‌خواهد از ویژگی‌های افراد منفی سخن بگوید، آنان را گروهی می‌داند که یتیمان را از خود می‌رانند و آنها را تکریم نمی‌کند. 

به عنوان نمونه در آیات سورۀ فجر وقتی از انسان ناشکر سخن می‌گوید، اینگونه او را معرفی می‌کند «وَ أَمَّا إِذا مَا ابْتَلاهُ فَقَدَرَ عَلَیْهِ رِزْقَهُ فَیَقُولُ رَبِّی أَهانَنِ»؛ و اما چون وی را می‏‌آزماید و روزی‌‏اش را بر او تنگ می‌کند، می‏‌گوید: «پروردگارم مرا خوار کرده است‏.» «کَلاَّ بَلْ لا تُکْرِمُونَ الْیَتیمَ»؛ ولی نه‏، بلکه یتیم را تکریم نمی‌کنید.» یا در سورۀ ضحی می‌فرماید «فَأَمَّا الْیَتیمَ فَلا تَقْهَرْ» و اما [تو نیز به پاس نعمت ما] یتیم را میازار.

 بر این اساس، سیرۀ معصومین علیهم السلام همواره بر یتیم‌نوازی و دعوت پیروانشان به این امر مهم بود. امیرالمؤمنین علیه السلام می‌فرمود  «ما مِن مُؤمِنٍ و َلا مُؤمِنَةٍ یَضَعُ یَدَهُ عَلى رَسِ یَتیمٍ تَرَحُّما لَهُ إِلاّ کَتَبَ اللّه  لَهُ بِکُلِّ شَعرَةٍ مَرَّت یَدُهُ عَلَیها حَسَنَةً»؛ یعنی  هیچ مرد و زن مؤمنى نیست که دست محبت بر سر یتیمى بگذارد، مگر این که خداوند به اندازه هر تار مویى که بر آن دست کشیده است، ثوابى برایش بنویسد. (وسایل الشیعه ج21 ، ص375) خود آن حضرت نیز بر این مسئله اهتمام ویژه‌ای داشت. یا خود رسول اکرم صلی الله علیه و آله می‌فرمود اگر می‌خواهی نرم‌دل شوی و حاجتت روا شود، هوای یتیم را داشته باش. در این حدیث می‌خوانیم: «آیا دوست دارى نرم‌دل شوى و به خواسته‌ات برسى؟ به یتیم مهربانى کن و دست محبت بر سر او بکش و از غذایت به او بخوران، تا دلت نرم شود و به خواسته ات برسى؛ أَ تُحِبُّ أَن یَلینَ قَلبُکَ وَتُدرِکَ حاجَتَکَ؟ اِرحَمِ الیَتیمَ و َامسَح رَاسَهُ وَ أَطعِمهُ مِن طَعامِکَ یَلِن قَلبُکَ و َتُدرِک حاجَتَکَ». ( نهج الفصاحه ص160 ، ح 27)

 در آداب ماه رمضان نیز وقتی رسول خدا می‌خواهد راهکار دهد، یکی از آداب آن را تکریم یتیم معرفی کرده، می‌فرماید «أَیُّهَا النَّاسُ .. مَنْ أَکْرَمَ فِیهِ یَتِیماً أَکْرَمَهُ اللَّهُ یَوْمَ یَلْقَاهُ.» یعنی ای مردم ... هرکس در این ماه یتیم بی پدری را گرامی دارد، خدا او را در قیامت تکریم کند.» بنابراین ماه رمضان فرصتی مناسب برای یتیم‌نوازی جهت رسیدن به ثواب بالای آن است.