مرحوم آیت الله محمدعلی ناصری از اساتید اخلاق حوزه در یکی از دروس اخلاق خود به موضوع «احترام به پدر و مادر و عاق والدین به همراه پیامدهای دنیوی و اخروی آن در روایات معصومین علیهم السلام» پرداخت که متن آن بدین شرح است:
وظیفه انسان است که به پدر و مادر احترام بگذارد و در این زمینه روایات فراوانی داریم کسانی که به والدین خود ظلم می کنند و احترام نمی گذارند دچار عاق والدین می شوند و عاق یکی از گناهان کبیره است.
پیامبر اکرم صلی‌الله علیه وآله می‌فرمایند: «اِیّاکُمْ وَعُقُوقَ الْوالِدَیْنِ، فَاِنَّ رِیحَ الْجَنَّةِ تُوجَدُ مِنْ مَسیرَةِ اَلْفَ عامٍ وَ لایَجِدُها عاقٌّ وَلاقاطِعُ رَحِمٍ/ کسی که عاق والدین شود بوی بهشت به او نمی رسد بهشتی که بوی آن از مسافت هزار ساله به مشام می‌رسد».
حضرت در روایتی دیگر می‌فرمایند: کسی که پدر و مادر خود را اذیت کند مرا اذیت کرده است و هر کس مرا اذیت کند خدا را اذیت کرده است و هر کس خدا را اذیت کند خداوند او را لعن می کند و کسی را که خدا لعن کند سعادتمند نخواهد شد.
حضرت فرمودند: « فَلْیَعْمَلْ اَلْعَاقُّ مَا شَاءَ اَنْ یَعْمَلَ، فَلَنْ یَدْخُلَ اَلْجَنَّةَ/ عاق والدین هر عملی می خواهد بکند ولی هرگز داخل بهشت نخواهد شد».
امام صادق علیه‌السلام نیز فرمودند: «مَن نَظَرَ إلی أبَوَیهِ نَظَرَ ماقِتٍ و هُما ظالِمانِ لَهُ، لم یَقبَلِ اللّه ُ لَهُ صلاةً / کسی که به پدر و مادر خود غضبناک بنگرد در حالی که پدر و مادر ظلم به فرزند کرده باشند نمازش مورد قبول نیست».
ما حق اعتراض نداریم؛ آنها اگر نبودند ما هم نبودیم؛ پدر و مادر به واسطه زحمت فراوانی که در بزرگ کردن ما کشیده اند بر گردن ما حق دارند و احترام به آنها واجب است.
روایت هست در زمان نبی اکرم صلی الله علیه و اله، کسی از اصحاب مریض شد و اصحاب به حضرت گفتند: یا رسول الله فلان جوان مریض شده است، ایشان فرموند: به عیادت او برویم، آمدند به عیادت و دیدند حالشان بد است و در حال احتضار است.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله فرمودند: بگو اشهد ان لا اله الا الله، جوان صورت برگرداند و دو مرتبه حضرت فرموند و آن فرد دوباره روی برگرداند. حضرت پرسید این جوان مادر دارند؟ اصحاب گفتند: بله یا رسول الله، فرمودند: بگویید مادرش بیاید.
رسول خدا به مادر آن جوان فرمودند: این پسر شماست، مادر گفت: بله.
فرمودند: رابطه بین شما چگونه بود؟ مادر گفت: شش سال است با هم صحبت نمی‌کنیم. حضرت فرموند: به فرزند خود رحم کن وگرنه بی ایمان از دنیا خواهد رفت.
مادر گفت: یا رسول الله حلالش کردم. حضرت تلقین کردند و آن جوان شهادتین را گفت؛ مادر وقتی راضی نبود نتوانست شهادتین بگوید.
ما باید غلام پدر و مادر باشیم خیر و برکت در این است، ما غافل هستیم خیلی از مشکلات به خاطر عدم رضایت والدین از ماست انسان مواظب باشد که پدر و مادر مثل افراد دیگر نیستند.
یکی از بزرگان می‌گفت اغلب جوانان که مبتلا به گرفتاری و مریضی و فقر هستند به خاطر بی احترامی به والدین است، جوانان مواظب باشند این پدر و مادر چه زحمات و بی خوابی هایی کشیده اند زمانی که شما حتی قدرت راندن مگسی را نداشتید حالا که به لطف آنها بزرگ شدید بی احترامی می کنید؟!
پیغمبر اکرم صلی الله علیه و اله فرموند: بین کسی که عاق والدین می شود وکسانی که ادعای خدایی کرده اند فقط یک درجه فاصله هست.
امام هادی علیه‌السلام فرمودند: کسی که عاق والدین شود همیشه اموالش کم است و دچار فقر است، دوم اینکه در اجتماع آبرو ندارد و سوم اینکه عمرش کوتاه شود و ذلت و بدبختی دامنش را می‌گیرد.
من در تفسیر البرهان روایتی دیدم که مفصل است و خلاصه اش را می گویم.
روزی پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله دیدند پیرمردی دست یک جوان زیبایی را گرفته و به سوی او می آیند؛ وقتی رسیدند پیرمرد به پیغمبر اکرم صلی الله علیه واله عرض کردند: یا رسول الله این پسر من است و دارایی او بسیار است، لکن خرج مرا نمی دهد. من گرفتار هستم و توانایی کار کردن ندارم.
حضرت این جوان را موعظه کردند؛ جوان گفت: یا رسول الله من پول ندارم حضرت صد درهم دادند و فرمودند برو ولی پشیمان می شوی، به پدر خود رسیدگی کن، یک ماه بعد دوباره پیرمرد با جوان نزد پیامبر آمدند و حضرت آن جوان را موعظه کرد و باز هم جوان گفت پول ندارم؛ پیغمبر صد درهم به او عطا کردند؛ ماه بعد دوباره نزد پیامبر آمدند و حضرت فرمود: به پدر خود رسیدگی کن تو هر چه داری از دعای اوست، جوان دوباره به دروغ گفت ندارم، پیغمبر فرمود: برو ولی امشب نیاز تو از پدرت بیشتر خواهد شد.
جوان رفت و در راه کسی به او خبر داد که سیلی آمد و تمام گوسفندان تو را هلاک کرد و کسی دیگر به او خبر داد تمام شتران تو با یک طوفان از بین رفتند، کشت و زرعی که داشت به وسیله آتش سوزی از بین رفت.
این جوان به انبار آذوقه رفت و دید تمام خرماهای انبار را آفت زده است، جمعی از مردم آمدند و همه خرماها را به بیابان ریختند و شبانه مردم به نزد جوان آمدند و مطالبه مزد کردند و جوان به سراغ پول هایش رفت؛ اما دید که همه پول هایش غصب شده و مجبور شد اثاث منزل را در مقابل مزد بدهد. شب که شد خودش و خانواده اش نان شب نداشتند بخورند.
پس باید به والدین خود رسیدگی کنید اگر خودت گرسنه هستی و پدر و مادرت را سیر کنی نزد خدا اجر و قرب خواهی داشت.
بعضی آسوده هستند که پدر و مادر من فوت کرده اند و من در زمان حیاتشان به آنها خدمت و احترام کردم؛ به خاطر رضایتشان در زمان حیات مغرور نباش، زمانی که فوت کرد به وصیت آنها عمل نکردی و پدر و مادر خود را فراموش کرده‌ای، یادی از آنها نمی کنی، سر قبرشان نمی روی و این باعث عاق شدن می شود.
باید بعد از مرگ به والدین خود رسیدگی کنید، قرآن برایشان بخوانید و ثواب اعمال خود را به آنها هدیه کنید، طلب مغفرت برایشان کنید، ذکر خیر کنید تا مردم برای آنها طلب مغفرت کنند و همه این کارهای خیر که هدیه می کنید برای آنها اثر دارد.
