نام سوره: فرقان
تعداد آیات: 77
تعداد کلمات: 896
تعداد حروف: 3877
ترتیب نزول: 42
محل نزول: مکه مکرمه
معانی نام سوره: به معنی فرق و تفاوت است.
نامهای دیگر: تبارک
ویژگیهای سوره: در این سوره نشانه های بندگان صالح حدا برشمرده شده (آیات 6 تا 76)
موضوعات مطرح شده: مسائل مربوط به خداشناسی – مسائل نبوت – عناد و لجاجت متکبران دین خدا – ندامت سخت بدکاران در قیامت – داستان موسی (ع) و هارون (قوم نوح و عاد و ثمود) – بیان و نشانه های الطاف الهی.
فضیلت قرائت و خواص سوره فرقان
فرقان و نام دیگرش تبارک
پاورقی 1. درمان با قرآن، ص65.
بیست و پنجمین سوره قرآن است که مکی و 77 آیه دارد.
از پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه وآله وسلم روایت شده است: هر که سوره فرقان را قرائت نماید، در روز قیامت، در حالی مبعوث می شود که به امدن در قیامت ایمان داشته و هیچ شکی ندارد که آنان که در قبرند، مبعوث می شوند و بدون حسابرسی وارد بهشت می شود.
پاورقی 2. مجمع البیان، ج7، ص278.
امام کاظم علیه السلام نیز در این باره فرمودند: قرائت سوره فرقان را رها مکن، زیرا هر کس سوره فرقان را در را در شب تلاوت کند، خداوند هیچ وقت او را عذاب نمی کند و از او حسابرسی نمی کند و او را در فردوس اعلی منزل دهد.
پاورقی 3. ثواب الاعمال، ص109.
از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم روایت شده که: هر کس این سوره را شب یا روز بخواند خانواده اش هرگز گرد فجور نگردند و چون بمیرد 70 هزار ملک او را همراهی کنند و اینها همه جهت او را دعا و استغفار کند تا او را در قبر نهند.
پاورقی 4. درمان با قرآن، ص66.
آثار و برکات تلاوت سوره فرقان
1. بهم زدن معامله
از پیامبر اکرم صلی اللة علیه و آله وسلم نقل شده: اگر سوره فرقان را نوشته و با خود داشته باشد و وارد جمعی شوند که در حال خرید و فروش و معامله هستند ، معامله شان به هم میخورد.
پاورقی 5. تفسیرالبرهان،ج4، ص109.
2. آسان شدن امر ازدواج
اگر فرد مجردی دوست دارد که ازدواج کند سه روز روزه بگیرد و در هر شب آن پیش از رفتن به رختخواب 21 بار آیات 74 تا 76 سوره فرقان را بخواند و از خداوند بخواهد تا خواسته اش را برآورده سازد خداوند امر ازدواج او را آسان میکند.
پاورقی 6. مستدرک الوسائل، ج14، ص211.
3. درمان تنگی نفس
به جهت تنگی نفس (آسم یا آلرژی) آیه 11 سوره فرقان را بخواند.
پاورقی 7. درمان با قران، ص66.
شأن نزول و محتوای سوره فرقان
این سوره به حکم آنکه از سوره های مکی است بیشترین تکیه اش بر مسائل مربوط به مبداء و معاد، و بیان نبوت پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلّم، و مبارزه با شرک و مشرکان و انذار از عواقب شوم کفر و بت پرستی و گناه است.
این سوره در حقیقت از سه بخش تشکیل می شود:
بخش اول که آغاز این سوره را تشکیل می دهد منطق مشرکان را شدیدا در هم می کوبد، و بهانه جوئیهای آنها را مطرح کرده و پاسخ می گوید، و آنها را از عذاب خدا و حساب قیامت و مجازاتهای دردناک دوزخ بیم می دهد، و به دنبال آن قسمتهائی از سرگذشت اقوام پیشین را که بر اثر مخالفت با دعوت پیامبران گرفتار سختترین بلاها و کیفرها شدند، به عنوان درس عبرت، برای این مشرکان لجوج و حق ستیز بازگو می کند.
در بخش دوم برای تکمیل این بحث قسمتی از دلائل توحید و نشانه های عظمت خدا را در جهان آفرینش، از روشنائی آفتاب گرفته، تا ظلمت و تاریکی شب، و وزش بادها، و نزول باران، و زنده شدن زمینه ای مرده، و آفرینش آسمانها و زمینها در شش دوران و آفرینش خورشید و ماه و سیر منظم آنها در بروج آسمانی و مانند آن سخن می گوید.
در حقیقت بخش اول مفهوم (لا اله) را مشخص می کند و بخش دوم (الا الله) را.
بخش سوم فشرده بسیار جامع و جالبی از صفات مؤ منان راستین (عباد الرحمان) و بندگان خالص خدا است که در مقایسه با کفار متعصب و بهانه گیر و آلوده ای که در بخش اول مطرح بودند، موضع هر دو گروه کاملا مشخص می شود و چنانکه خواهیم دید این صفات مجموعه ای است از اعتقادات، عمل صالح، مبارزه با شهوات، داشتن آگاهی کافی، و تعهد و احساس مسئولیت اجتماعی.
و نام این سوره از آیه اول آن گرفته شده که از قرآن تعبیر به فرقان (جدا کننده حق از باطل) می کند.
داستان سوره فرقان
داستان توبه شعوانه
فاضل نراقى در کتاب معراج السعادة نوشته است: در بصره زنى بود به نام شعوانه مجلسى در بصره از فسق و فجور منعقد نمىشد مگر این که شعوانه در آن حضور مىیافت. روزى با جمعى از کنیزان خود در کوچه هاى بصره مى گذشت، به در خانهاى رسید که از آن خروش بلند بود. گفت: سبحان اللَّه! در اینجا خروش و غوغایى است. کنیزى را به اندرون خانه فرستاد تا از امر جویا شود. آن کنیز رفت و برنگشت. کنیز دیگرى را فرستاد. او هم رفت و برنگشت. کنیز سومى را فرستاد و به او سفارش کرد که زود برگردد. کنیز رفت و برگشت. گفت: اى خاتون، این غوغاى مردگان نیست، ماتم زندگان است. ماتم بدکاران و نامه سیاهان است! شعوانه چون این را شنید خود به اندرون رفت. دید واعظى در آنجا نشسته و جمعى دور او فراهم آمدهاند و ایشان را موعظه مىکند و از عذاب خدا مىترساند و ایشان همگى بر گریه و زارى مشغولند. هنگامى که شعوانه به داخل رسید، واعظ این آیه را تفسیر کرد:
هنگامى که این آتش، آنان را از مکانى دور بیند، صداى وحشتناک و خشم آلودش را که با نفس زدن شدید، همراه است، مىشنود و هنگامى که در جاى تنگ و محدودى از آن افکنده شود، در حالى که در غل و زنجیرند، فریاد واویلاى آنان بلند مى شود!
/پاورقی 1. سوره فرقان، آیه 12 - 13./
شعوانه چون این آیات را شنید، سخت در او اثر کرد و گفت: اى شیخ، من یکى از روسیاهان درگاهم، آیا اگر توبه کنم خداوند مرا مى آمرزد؟ واعظ گفت: البته اگر توبه کنى خدا تو را مىآمرزد، اگر چه گناه تو مثل گناه شعوانه باشد. گفت: شعوانه منم که بعد از این، گناه نکنم. واعظ گفت، خدا ارحم الراحمین است و البته اگر توبه کنى آمرزیده مىشوى. شعوانه گریه کرد و بندگان و کنیزان خود را آزاد کرد و مشغول عبادت شد و تلافى گذشته هاى خود را مىنمود، به نحوى که بدنش گداخته شد و به نهایت ضعف و ناتوانى رسید. روزى در بدن خود نگریست، خود را بسیار ضعیف و نحیف دید. گفت: آه، آه! در دنیا به این نحو گداخته شدم، نمىدانم در آخرت جانم چگونه است! پس ندایى از غیب به گوش او رسید که
دل خوش دار، ملازم درگاه ما باش، تا در روز قیامت ببینى جزاى ما را.
نیامد در این در کسى عذر خواه
که سیل ندامت نشُستن گناه.
