۱. تک نفره هم شده به میدان جهاد تببین بزن؛ مثل حضرت زهرا (سلام الله علیها) که بر اساس الگوی قرآنی « تَقُومُوا لِلَّهِ مَثْنَی وَفُرَادَی (۴۶ سبا) ؛ شما خالص برای خدا دو نفر دو نفر با هم یا هر یک تنها قیام کنید». به تنهایی در دفاع از رهبر و امام زمانشان قیام کردند.

۲. از سرزنش و حرف دیگران که خلاف جوّ آن ها حرکت می کنی، نترس و شجاعانه وارد میدان دفاع از حق شو؛ مثل حضرت زهرا (سلام الله علیها) که با عمل به آیه زیر مارپیچ سکوت را شکستند و در تاریخ درخشیدند. «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا مَنْ یَرْتَدَّ مِنْکُمْ عَنْ دِینِهِ فَسَوْفَ یَأْتِی اللَّهُ بِقَوْمٍ...وَلَا یَخَافُونَ لَوْمَةَ لَائِمٍ ذَلِکَ فَضْلُ اللَّهِ یُؤْتِیهِ مَنْ یَشَاءُ (۵۴ مائده) ؛ ای گروهی که ایمان آورده‌اید، هر که از شما از دین خود بازگردد به زودی خدا قومی را می آورد که... از نکوهش و ملامت هیچ کس باک (ترس) ندارند. این است فضل خدا، به هر که خواهد عطا کند»

۳. در دفاع از حق ضعیف و شل نباش بلکه صریح، محکم و با صلابت صحبت کن و از منطقت سخن بگو تا در جان مخاطب بنشیند. مثل حضرت زهرا (سلام الله علیها) که در خطبه فدکیه در بلاغت تمام بر اساس عمل به آیه زیر مسیر حق را تبیین کردند. «... وَعِظْهُمْ وَقُلْ لَهُمْ فِی أَنْفُسِهِمْ قَوْلًا بَلِیغًا(۶۳ نساء)؛ و پندشان ده، و به آنان سخنی رسا که در دلشان اثر کند بگوی».

۴. در تبیین، حتما از قرآن استفاده کن که نور کلام الهی، فطرت های آماده را جذب می کند. حضرت زهرا (سلام الله علیها) نیز بر همین اساس در خطبه فدکیه از آیات قرآن بهره بردند و به این آیه شریفه عمل کردند که « فَذَکِّرْ بِالْقُرْآنِ مَنْ یَخَافُ وَعِیدِ(۴۵ ق) ؛ پس بوسیله قرآن، کسانی را که از عذاب من می‌ترسند متذکّر ساز» پرداختن به ۲۰ آیه قرآن کریم به صورت مستقیم، حداقل ۱۴ مورد اقتباس از قرآن در سخنان ایشان و بیان ۱۲ ویژگی ذاتی قرآن در فراز هفتم خطبه فدکیه بخشی از این اهتمام به قرآن در جهاد تبیین است.

۵. از جمله ابزارهایی که جهادگران تبیین بایستی بدان مجهز شوند، گفتار هنرمندانه است؛ ادبیات توصیفی در جهاد تبیین و استفاده شایسته از آراستن سخن به تشبیه بر تاثیر کلام در جان مخاطب می افزاید و باید برای آن محتوا داشت کما اینکه قرآن کریم مکرر از این ابزار تبیینی بهره می جوید، این در ادبیات حضرت زهرا (سلام الله علیها) نیز مشاهده می شود که می فرمایند: «هرگاه شاخ شیطان سر برآورد، یا اژدهایی‌ از مشرکان، دهان باز کرد، رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) برادرش‌ علی‌ بن‌ ابی‌طالب (علیه‌السلام) را در کام اژدها و شعله‌های‌ فتنه‌ها افکند و علی(علیه‌السلام) هم باز نمی‌گشت؛ مگر آنکه سرکشان را پایمالِ شجاعت خود می‌گردانید و آتش‌ آن‌ها را با آب شمشیرش‌ خاموش‌ می‌کرد.» (خطبه فدکیه)

۶. تبیین حق همیشه با حرف زدن نیست؛ کنشگری عاطفی برای بیدار کردن قلوب به خواب رفته، امری ضروری در جهاد تبیین است. گریه های مداوم حضرت زهرا (سلام الله علیها) و نشان دادن غضب و ناراحتی ایشان از منکر در جامعه به مناسبت های مختلف بخشی از این الگو است. کما اینکه در قرآن این کنشگری عاطفی را در مواضع مختلف مثل داستان حضرت موسی (ع) می بینیم که " فَرَجَعَ مُوسَی إِلَی قَوْمِهِ غَضْبَانَ أَسِفًا... (۸۶ طه) ؛ موسی خشمگین و اندوهناک به سوی قوم خود بازگشت"

۷. مذمت مومنانی که حاضر نیستند هزینه بدهند.کسانی که فرمان جهاد تبیین، جهاد نظامی، جهاد کبیر و... را می شنوند اما در مقوله این جهاد ها حاضر نیستند برای آن از خود هزینه کنند. حضرت زهرا (سلام الله علیها) عافیت طلبی مومنانی که نمی‌خواهند هزینه بدهند را مذمت کردند و فرمودند: «آگاه باشید می‌بینم که به تن آسایی جاودانه دل داده، و کسی را که سزاوار زمامداری بود را دور ساخته‌اید، با راحت‌طلبی خلوت کرده، و از تنگنای زندگی به فراخنای آن رسیده‌اید.» ایشان در بخش دیگری فرمودند: «این کار از شما بعید بود، و چطور این کار را کردید، به کجا روی می‌آوردید، در حالی که کتاب خدا رویاروی شماست.» در آیه ۸۶ سوره توبه این عافیت طلبی اینگونه بیان شده است: «وَإِذَا أُنْزِلَتْ سُورَةٌ أَنْ آمِنُوا بِاللَّهِ وَجَاهِدُوا مَعَ رَسُولِهِ اسْتَأْذَنَکَ أُولُو الطَّوْلِ مِنْهُمْ وَقَالُوا ذَرْنَا نَکُنْ مَعَ الْقَاعِدِینَ؛ چون سوره‌ای نازل شد که به خدا ایمان بیاورید و با پیامبرش به جنگ بروید، توانگرانشان از تو رخصت خواستند و گفتند: ما را بگذار، تا با آنهایی که باید در خانه نشینند در خانه بنشینیم.» کسانی که به جای آنکه از خدا بترسند از مردم می ترسند در آیه ۷۷ نساء اینگونه وصف شده اند: «فَلَمَّا کُتِبَ عَلَیْهِمُ الْقِتَالُ إِذَا فَرِیقٌ مِنْهُمْ یَخْشَوْنَ النَّاسَ کَخَشْیَةِ اللَّهِ أَوْ أَشَدَّ خَشْیَةً ؛ پس آن‌گاه که بر آنها حکم جهاد آمد در آن هنگام گروهی از آنان به همان اندازه که باید از خدا ترسند یا بیش از آن، از مردم ترسیدند.» فتنه ترس بالاخص ترس از سرزنش شدن، ابزار روانی شیطان است و شیطان بزرگ امروز با ابزار فضای مجازی سعی می کند همین حس را در جامعه ایمانی تزریق کند « إِنَّمَا ذَلِکُمُ الشَّیْطَانُ یُخَوِّفُ أَوْلِیَاءَهُ فَلَا تَخَافُوهُمْ وَخَافُونِ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ (۱۷۵ آل عمران)؛ در واقع، این شیطان است که دوستانش را می‌ترساند؛ پس اگر مؤمنید از آنان مترسید و از من بترسید.»

۸. در شرایطی که دشمنان بشریت طبق روایت قرآن دنبال فساد کردن در زمین و هلاکت حرث و نسل هستند (آیه ۲۰۵ سوره بقره)، یکی از موضوعات تبیینی مسئله فرزندآوری است که بسیار مورد توجه رهبر معظم انقلاب (مدظله) است؛ حضرت صدیقه طاهره (سلام الله علیها) مصداق بارز یک الگو برای بانوان مومن است که در سال های نخست ازدواج به این امر اهتمام داشتند و به جهت ترس از مسائل مالی آن را به تاخیر نینداختند؛ تبیین نمودن الگوی کوثر وسیره فاطمی از ضرورت های این عصر است؛ سیره ای که باور دارد رزق فرزندان را خدا با تعابیری نظیر «نَحْنُ نَرْزُقُهُمْ وَإِیَّاکُمْ» وعده کرده است و در وعده خدا تخلفی نیست و جای نگرانی نیست. (۱۵۱ انعام و ۳۱ اسراء). نگاهی که فرزند را مزاحم نمی بیند و او را با نورچشمانم و میوه قلبم توصیف می کند؛ این جدای از آنکه اصل تکریم متربی و اصل محبت را می رساند، فرزند را سرمایه وجودی می داند. در کتاب خداوند آمده که دعای اهل ایمان این چنین است« رَبَّنا هَبْ لَنا مِنْ أَزْواجِنا وَ ذُرِّیّاتِنا قُرَّةَ أَعْیُنٍ وَاجْعَلْنا لِلْمُتَّقینَ إِماماً (۷۴ فرقان) ، پروردگارا! همسران و فرزندانمان را مایه‌ی روشنی چشم ما قرار ده، و ما را پیشوایی برای پرهیزگاران گردان»

۹. شرایط پیش از انقلاب تبیین شود. این رویکردی بود که حضرت زهرا (سلام الله علیها) در خطبه فدکیه با تبیین شرایط پیش از انقلاب اسلامی نبوی، آن را تشریح کردند تا نسل جدید آگاه شوند و گذشتگان فراموش نکنند از چه وضعیت اسفناکی به این جایگاه رسیدند. حضرت در خطبه فدکیه فرمودند: « شما محل چشیدن تشنگان و فرصتگاه طمعکاران و محل دستبرد شتابزدگان و جای پای دیگران بودید». قرآن نیز دقیقا با همین رویکرد شرایط قبل از انقلاب نبوی را برای مردم یادآوری می کند و در آخر هم برای این مسئله از کلید واژه تبیین در قالب متعالی "یبین الله" استفاده می کند: «وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِیعًا وَلَا تَفَرَّقُوا وَاذْکُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَیْکُمْ إِذْ کُنْتُمْ أَعْدَاءً فَأَلَّفَ بَیْنَ قُلُوبِکُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا وَکُنْتُمْ عَلَی شَفَا حُفْرَةٍ مِنَ النَّارِ فَأَنْقَذَکُمْ مِنْهَا کَذَلِکَ یُبَیِّنُ اللَّهُ لَکُمْ آیَاتِهِ لَعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ؛ (۱۰۳ آل عمران)و همگی به ریسمان خدا [= قرآن و اسلام، و هرگونه وسیله وحدت‌]، چنگ زنید، و پراکنده نشوید! و نعمت (بزرگِ) خدا را بر خود، به یاد آرید که چگونه دشمن یکدیگر بودید، و او میان دلهای شما، الفت ایجاد کرد، و به برکتِ نعمتِ او، برادر شدید! و شما بر لبِ حفره‌ای از آتش بودید، خدا شما را از آن نجات داد؛ این چنین، خداوند آیات خود را برای شما تبیین می کند؛ شاید پذیرای هدایت شوید.»

۱۰. سیره امربه معروف حضرت زهرا (سلام الله علیها) تبیین گردد. در حالی که حضرت زهرا (سلام الله علیها) شهیده امر به معروف و نهی از منکر بود، لکن به طور خاص ایشان در خطبه فدکیه فرمودند: «امر به معروف وسیله ای برای اصلاح جامعه است.» جامعه فاطمی، جامعه ای است که در آن افراد نسبت به هم و نسبت به احکام الهی بی تفاوت نیستند، چنین جامعه ای قرآنی است و اساسا به این جهت امت اسلام بهترین امت شناخته می شودند که اهل این فریضه است« کُنْتُمْ خَیْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَتُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ (۱۱۰ آل عمران) ؛ شما بهترین امتی بودید که به سود انسانها آفریده شده‌اند؛ (چه اینکه) امر به معروف و نهی از منکر می‌کنید و به خدا ایمان دارید.» در این نگرش که باید به زیبایی و هنرمندانه تبیین شود امر به معروف و نهی از منکر عامل مزاحم نیست، بلکه عامل رشد و در پی نفع بخشی به آحاد افراد جامعه است و نشان دهنده اهمیت داشتن سرنوشت انسان ها برای یکدیگر و خلق دنیایی زیبا به کمک همدیگر است. ما درباره این تبیین فاطمی و نگاه قرآنی چه میزان فیلم و کار رسانه ای خوب تولید کرده ایم؟