انسان در زندگی خود اعمال و رفتارهای مختلفی اعم از خوب یا بد از خود بروز می‌دهد. یکی از این صفات بد و نکوهش شده غرور و خودپسندی است. غرور و خودپسندی هم در منابع دینی و هم براساس طبع انسانی نکوهش شده می‌باشد. امیرالمؤمنین علیه‌السلام درباره انسان مغرور می‌فرماید: «العُجبُ يُفسِدُ العَقلَ»؛[1] «عجب و خودپسندی عقل را فاسد می‌کند».
خودپسندی باعث می‌گردد انسان رفتارها و کردار خود را برتر از دیگران بداند. خودپسندی گاهی اوقات به اندازه‌ای می‌رسد که حتی شخص کلام خدا را نیز قبول نکرده و مخالفت نماید؛ به‌عنوان‌مثال برخی از مردم با تکیه بر اموری مانند دانش و یا مدرک علمی دچار خودبینی شده و فکر کنند هر چه می‌گویند درست است. نمونه این مطلب ادعای یک روشنفکر است که می‌گوید: اعراب قبل از اسلام هنگام داخل شدن به روستایی سلام داده و با این لفظ خود را تسلیم جن و یا بت آن روستا می‌کردند؛ ازاین‌رو سلام در زبان عربی به معنای تسلیم شدن است و ما فارسی‌زبانان باید به جای آن از واژه «درود» استفاده نماییم.
این فرد بدون هیچ‌گونه دقت در منابع اعم از قرآن و روایات این شبهه را مطرح می‌کند و اگر لحظه‌ای بدون هیچ غرض‌ورزی نسبت به دین مبین اسلام در این منابع دقت می‌کرد، شاید این‌گونه سخن نمی‌گفت؛ ازاین‌رو برای روشن شدن مطلب نکاتی را بیان می‌کنیم.
معنی لغوی:
دهخدا در کتاب لغت خود می‌نویسد: «سلام به معنی بَهی که در درود بر کسی گویند، یعنی سلامت و بی‌گزند باشید و نیز تهنیت، تحیت، درود و خیر».[2]
معنی اصطلاحی:
در اصطلاح دینی نیز سلام به معنای سلامتی و یا دعای خیر و سلامتی است، چنان‌که خداوند وقتی اراده کرد آتش، ابراهیم خلیل را نسوزاند خطاب به آتش فرمود: «يَا نَارُ كُونِي بَرْدًا وَسَلَامًا عَلَىٰ إِبْرَاهِيمَ»؛[3] «ای آتش! بر ابراهیم سرد و سالم باش». در آیه شریفه دیگری نیز خداوند متعال خطاب به بهشتیان می‌فرماید: «ادْخُلُوهَا بِسَلَامٍ آمِنِينَ»؛[4] «با سلامت و ايمنى در آنجا داخل شويد».
خداوند متعال در آیات مختلف به انبیا و سایر بندگان خویش سلام می‌دهد. به عنوان مثال به حضرت ابراهیم می‌فرماید: «سَلَامٌ عَلَىٰ إِبْرَاهِيمَ».[5] در آیه شریفه دیگر می‌فرماید: «سَلَامٌ عَلَى نُوحٍ فِي الْعَالَمِينَ»؛[6] «درود بر نوح در ميان جهانيان» و در آیه دیگری بر تمام فرستادگانش سلام می‌فرستد: «وَسَلَامٌ عَلَى الْمُرْسَلِينَ»؛[7] «و سلام بر رسولان».
خداوند در آیه شریفه دیگری پیامبر خود را نیز امر می‌کند که بر مؤمنین سلام نماید: «وَإِذَا جَاءَكَ الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِآيَاتِنَا فَقُلْ سَلَامٌ عَلَيْكُمْ»؛[8] «و چون كسانى كه به آيات ما ايمان دارند، نزد تو آيند، بگو: «درود بر شما»».
دقت در این آیات بطلان ادعای مطرح شده را مشخص می‌کند، زیرا در همه این استعمالات سلام به معنای سلامتی است، علاوه بر آن طبق این ادعا باید سلام خدا بر پیامبران و رسولان را تسلیم شدن خداوند بر آنها معنا نماییم و یا این که در آیه آخر بگوییم خدا فرمان می‌دهد رسول خدا تسلیم مؤمنان شود؛ اما هیچ عاقلی این برداشت را از آیات نمی‌کند.
درنتیجه، آیات قرآن‌کریم و معنای «سلام» مشخص می‌کنند که دیدگاه مطرح شده در شبهه ادعایی بیش نبوده و معنا همان درود و درخواست سلامتی برای طرف مقابل است.
پی‌نوشت:
[1]. تمیمی الآمدی، غررالحكم و دررالكلم، دارالکتب الاسلامی، ص44.
[2]. لغت نامه دهخدا، واژه سلام.
[3]. انبیا: 69.
[4]. حجر: 46.
[5]. صافات: 109.
[6]. صافات: 79.
[7]. صافات: 181.
[8]. انعام: 54.
