خداوند در آیه ۹۰ سوره نحل به جای امر و نهی خشک، از زبان موعظه بهره می‌گیرد: «یَعِظُکُمْ لَعَلَّکُمْ تَذَکَّرُونَ». این شیوه تربیتی بی‌نظیر با تأثیرگذاری بر دل انسان و یادآوری فطرت، به جای اجبار، راه هدایت را هموار می‌سازد.

بسم الله الرحمن الرحیم؛ آیه ۹۰ سوره مبارکه نحل: «إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالْإِحْسَانِ وَإِیتَاءِ ذِی الْقُرْبَیٰ وَیَنْهَیٰ عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْکَرِ وَالْبَغْیِ یَعِظُکُمْ لَعَلَّکُمْ تَذَکَّرُونَ».

خداوند متعال در این آیه شریفه به عدل و احسان و بخشش به نزدیکان سفارش می‌کند و فرمان می‌دهد، و از فحشا و منکر و ظلم نهی می‌کند. خداوند شما را موعظه می‌کند تا متذکر این حقیقت شوید.

این آیه شریفه نکات قابل توجهی دارد:

نکته اول، اهمیت امر به معروف و نهی از منکر است که اولین آمر به معروف و ناهی از منکر خود خدای متعال است: «إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالْإِحْسَانِ...»

نکته دوم، در احسان، بستگان و ارحام در واقع اولویت دارند. می‌فرماید: «إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالْإِحْسَانِ وَإِیتَاءِ ذِی الْقُرْبَیٰ» یعنی به بستگانتان بخشش و عطا داشته باشید.

سپس می‌فرماید که از فحشا، منکر و بغی نهی می‌کند. منظور از فحشا آن گناهانی است که زشتی‌شان خیلی آشکار است.

در درجه اول آن نوع گناهان را خدای متعال نهی می‌فرماید و بعد به منکرات که شامل سایر اعمال زشت می‌شود و پس از آن از بغی و ستمگری بر دیگران نهی می‌کند.

نکته قابل توجه دیگر این است که خداوند متعال این امر و نهی را با موعظه انجام می‌دهد: «یَعِظُکُمْ لَعَلَّکُمْ تَذَکَّرُونَ». این موعظه تأثیر بر دل انسان می‌گذارد و از این جهت، امر و نهی خشک و سخت و سفت نیست. این را همراه می‌کند با پند و اندرز و این تأثیرگذاری را بیشتر می‌کند.

در آخر آیه شریفه هم می‌فرماید: «لَعَلَّکُمْ تَذَکَّرُونَ» یعنی شاید متذکر شوید. از اینجا مشخص می‌شود که حتماً نتیجه امر به معروف و نهی از منکر صد درصدی نیست؛ بالاخره «شاید» متذکر شوید.

و این نکته هم قابل توجه است که خوبی‌ها و بدی‌ها در فطرت انسان قرار دارند و ما با تذکر دادن، این مسائل را به یاد مردم می‌آوریم.