امام سجاد(ع) در مورد امام زمان(عج) می فرمایند: مردم زمان او که منتظر ظهور او هستند، از مردم تمام زمانها بهترند؛ زیرا خداوند عقل و فهمی به آنها داده که غیبت در نزد آن ها حکم مشاهده را دارد.
در مباحث دینی ما داریم که انتظار فرج واجب است. امام جواد می فرماید «إِنَّ اَلْقَائِمَ مِنَّا هُوَ اَلْمَهْدِیُّ اَلَّذِی یَجِبُ أَنْ یُنْتَظَرَ فِی غَیْبَتِهِ وَ یُطَاعَ فِی ظُهُورِهِ» یعنی براستی قائم ما که او است مهدی آنست که واجب است در حال غیبتش انتظار او را بکشند و در ظهورش فرمان او را برند.
معنای اصطلاحی انتظار به معنای چشم به راه بودن برای ظهور واپسین ذخیره الهی و آماده شدن برای یاری او در برپایی حکومت عدل و قسط در سراسر گیتی است. برای اینکه این امر در ما تحقق پیدا کند باید مولفه ها و شرایطی محقق شود.
مأیوس شدن از رحمت خدا به معنی مأیوس شدن از دستگیری خداست.
یکی از مولفه ها این است که ما برای رسیدن به یک وضع مطلوب و ایده آل امیدواریم. انتظار به بهبودی ضد یأس است که در فرهنگ قرآن مذمت شده است. آیه ۸۷ یوسف می فرماید «وَلَا تَیْأَسُوا مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِنَّهُ لَا یَیْأَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْکَافِرُونَ» یعنی از رحمت خدا نومید مباشید که هرگز جز کافران هیچ کس از رحمت خدا نومید نیست.
امام کاظم(ع) یأس را دومین گناه بزرگ عالم می دانند. «أَکْبَرُ الْکَبَائِرِ الشِّرْکُ بِاللَّهِ وَ بَعْدَهُ الْیَأْسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ» بزرگترین گناهان کبیره شرک است و بعد از آن مأیوس شدن از رحمت خداست.
امیرالمومنین فرمودند «انْتَظِرُوا الْفَرَجَ وَ لا تَیْأَسُوا مِنْ رَوْحِ اللَّهِ فَإِنَّ أَحَبَّ الْأَعْمَالِ إِلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ انْتِظَارُ الْفَرَجِ»؛ یعنی منتظر فرج (آل محمد) باشید و از رحمت خداوند نومید نشوید؛ زیرا که محبوب ترین اعمال در پیشگاه خداوند، انتظار فرج است.
انتظار فرج محبوب ترین عمل از ناحیه مومن نزد خداوند است.
امام کاظم فرمود: «من احب ان یلقی الله عز و جل و قد کمل ایمانه و حسن اسلامه فلیتول الحجه بن الحسن المنتظر» یعنی کسی که می خواهد در حالی خدا را ملاقات کند که ایمان او کامل و اسلام او نیکو باشد پس به ولایت حجه بن الحسن علیه السلام که همه در انتظار اویند معتقد شود.
محمد ابن مسلم می گوید از حضرت صادق(ع) شنیدم «إن بلغکم عن صاحبکم غیبة فلا تنکروها» او را انکار نکنید.
پیامبر فرمود «مَن اَنکَرَ القائِمَ مِن وُلدی أَثناءَ غَیبَتِهِ ماتَ میتَةً جاهِلیَّةً» کسی که قائم(مهدی) را که از فرزندان من است در دوران غیبتش مُنکِر شود، بر حالت جاهلیت قبل از اسلام از دنیا خواهد رفت.
در حدیث دیگر از پیامبر داریم «مَنْ أَنْکَرَ اَلْقَائِمَ مِنْ وُلْدِی فَقَدْ أَنْکَرَنِی» یعنی کسی که قائم را انکار کند، رسالت مرا انکار کرده است.
انتظار مقوله ای است از اعتقاد به خدا و اعتقاد به رسالت و امامت. به همین دلیل است که انتظار افضل عبادت هاست.
وقتی مسئله انتظار در گشایش اینقدر در اسلام ارزش و اهمیت دارد و اگر کسی می خواهد ایمان کامل داشته باشد او را انکار نکند، آنگاه این حدیث مطرح می شود.
امام صادق(ع) در مورد کسی که در حالت انتظار از دنیا رفته باشد می فرماید «مَنْ ماتَ مِنْکُمْ وَ هُوَ مُنْتَظِرٌ لِهذَا الْأَمْرِ کَمَنْ هُوَ مَعَ الْقائِمِ فی فُسْطاطِهِ قالَ: ثُمَّ مَکَثَ هُنیئَةً، ثُمَّ قالَ: لابَلْ کَمَنْ قارَعَ مَعَهُ بِسَیْفِه، ثُمَّ قالَ: لاوَاللّه ِ اِلاّ کَمَنِ اسْتَشْهَدَ مَعَ رَسُولِ اللّه ِصلی الله علیه و آله»
یعنی اگر کسی از شما بمیرد در حالی که منتظر حکومت امام زمان (عج) بوده، همانند کسی است که با امام قائم علیه السلامدر خیمه اش بوده است، سپس اندکی درنگ کرد و فرمود: نه، بلکه همانند کسی است که در کنار حضرت زد و خورد کند، سپس فرمود: نه، به خدا قسم، بلکه مانند کسی است که در کنار رسول خدا به شهادت برسد.
بنابراین انتظار یک امر عادی نیست. البته برای همه اتفاق نمی افتد.
اباخالد کابلی از امام زین العابدین روایت می کند «یَا أَبَا خَالِدٍ إِنَّ أَهْلَ زَمَانِ غَیْبَتِهِ الْقَائِلُونَ بِإِمَامَتِهِ الْمُنْتَظِرُونَ لِظُهُورِهِ أَفْضَلُ أَهْلِ کُلِّ زَمَانٍ لِأَنَّ اللَّهَ تَعَالَی ذِکْرُهُ أَعْطَاهُمْ مِنَ الْعُقُولِ وَ الْأَفْهَامِ وَ الْمَعْرِفَةِ مَا صَارَتْ بِهِ الْغَیْبَةُ عِنْدَهُمْ بِمَنْزِلَةِ الْمُشَاهَدَةِ وَ جَعَلَهُمْ فِی ذَلِکَ الزَّمَانِ بِمَنْزِلَةِ الْمُجَاهِدِینَ بَیْنَ یَدَیْ رَسُولِ اللَّهِ ص بِالسَّیْفِ أُولَئِکَ الْمُخْلَصُونَ حَقّاً وَ شِیعَتُنَا صِدْقاً وَ الدُّعَاةُ إِلَی دِینِ اللَّهِ سِرّاً وَ جَهْراً وَ قَالَ (علیه السلام) انْتِظَارُ الْفَرَجِ مِنْ أَعْظَمِ الْفَرَج»
یعنی ای ابو خالد مردم زمان او که معتقد به امامت وی هستند و منتظر ظهور او هستند، از مردم تمام زمانها بهترند؛ زیرا خداوند عقل و فهمی به آنها داده که غیبت در نزد آن ها حکم مشاهده را دارد! خداوند آن ها را در آن زمان مثل کسانی می‌داند که با شمشیر در پیش روی پیغمبر (علیه دشمنان دین) پیکار کردهاند، آن ها مخلصان حقیقی و شیعیان راستگوی ما هستند که مردم را به طور آشکار و نهان به دین خدا می‌خوانند. و هم فرمود: انتظار فرج بزرگترین فرج است.
یقین به ظهور داشتن
انتظاری که از ما توقع دارند یک حالت انفعالی و تئوری نیست بلکه عملیاتی است و باید اتفاق بیفتد.
امام صادق(ع) فرمودند: «مَنْ سَرَّهُ أَنْ یَکُونَ مِنْ أَصْحَابِ اَلْقَائِمِ فَلْیَنْتَظِرْ وَ لْیَعْمَلْ بِالْوَرَعِ وَ مَحَاسِنِ اَلْأَخْلاَقِ وَ هُوَ مُنْتَظِرٌ فَإِنْ مَاتَ وَ قَامَ اَلْقَائِمُ بَعْدَهُ کَانَ لَهُ مِنَ اَلْأَجْرِ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ أَدْرَکَهُ فَجِدُّوا وَ اِنْتَظِرُوا هَنِیئاً لَکُمْ أَیَّتُهَا اَلْعِصَابَةُ اَلْمَرْحُومَةُ »؛ یعنی هر کس که از بودن‌اش در شمار یاران امام قائم شادمان است باید بانتظار باشد و با همین حال انتظار به پرهیز و اخلاق نیکو رفتار کند پس اگر اجلش فرا رسید و امام قائم پس از مرگ او قیام کرد پاداش او همانند پاداش کسی است که امام قائم را درک کرده باشد پس کوشا باشید و بانتظار بنشینید گوارا باد بر شما ای گروهی که مشمول رحمت خدائید.
